از جمله خواص دمنوش مریم گلی برای سلامتی می‌توان به توانایی آن در کاهش اضطراب، پیشگیری از سرطان، تسکین علائم یائسگی، سم زدایی از بدن، کمک به کاهش وزن، کاهش سطوح قند خون، تقویت اشتها، تسکین ناراحتی معده، و تحریک دستگاه ایمنی بدن اشاره کرد. مریم گلی حاوی ترکیب شیمیایی فراری به نام توژون است که در صورت مصرف بیش از اندازه، می‌تواند خطرناک باشد. با وجود این، مصرف متعادل دمنوش مریم گلی، به خصوص در صورت عدم ابتلا به هیچ گونه مشکل کبدی یا کلیوی، هیچ عارضه‌ی جانبی خطرناکی به همراه ندارد.
دمنوش (چای) مریم گلی از جمله دمنوش‌های درمانی قدیمی است که برای درمان گلو درد، سرفه، آنفولانزا، و حتی مشکلات گوارشی، علائم یائسگی، و کاهش اضطراب کاربرد داشته است. به چای (دمنوش) مریم گلی “چای متفکران” نیز گفته می‌شود، زیرا این دمنوش قادر است تمرکز، دقت و هم‌چنین شفافیت ذهنی را بهبود ببخشد. بخشی از گیاه مریم گلی که برای تهیه‌ی دمنوش کاربرد دارد، شامل برگ‌های تازه یا خشک شده‌ی گیاه دارویی مریم گلی (Salvia officinalis) می‌شود.
چای مریم گلی از برگ‌های گیاه مریم گلی تهیه می‌شود؛ این گیاه جزء گیاهان بومی نواحی مدیترانه‌ای است و امروزه، به یکی از محبوب‌ترین گیاهان دارویی با کاربرد آشپزی در سرتاسر جهان تبدیل شده است. با وجود این، وجود میزان بالایی از ویتامین A، ویتامین C، خانواده‌ی ویتامین B، ویتامین K، و ویتامین E، و هم‌چنین، مس، فیبر، کلسیم، آهن، و منیزیوم در این گیاه دارویی، آن را به یکی از داروهایی طبیعی بسیار محبوب برای درمان برخی وضعیت‌ها و بیماری‌ها نیز تبدیل کرده است.
در ادامه‌ی این مقاله، سایت بازده قصد دارد به برخی حقایق جالب درباره‌ی گیاه مریم گلی، دمنوش (چای) مریم گلی، و هم‌چنین خواص دمنوش مریم گلی برای سلامتی، درمان اضطراب و رفع عصبانیت اشاره کند.
جدول ارزش غذایی دمنوش مریم گلی
| ارزش غذایی به ازای یک فنجان دمنوش مریم گلی | ||
| کالری | ۱۶ | |
| کالری با منبع چربی | ۴ | |
| مجموع چربی | ۵۰۰ میلی گرم | ۱ درصد ارزش روزانه |
| چربی اشباع شده | ۲۷۷ میلی گرم | ۱ درصد ارزش روزانه |
| چربی چند اشباع نشده | ۶۹ میلی گرم | |
| چربی تک اشباع نشده | ۷۴ میلی گرم | |
| کلسترول | ۰ گرم | ۰ درصد ارزش روزانه |
| سدیم | ۵ میلی گرم | ۰ درصد ارزش روزانه |
| پتاسیم | ۹۵ میلی گرم | |
| مجموع کربوهیدرات | ۳۰۰ میلی گرم | ۱ درصد ارزش روزانه |
| فیبر غذایی | ۱.۷ گرم | ۷ درصد ارزش روزانه |
| قند | ۲۱۰ میلی گرم | ۰ درصد ارزش روزانه |
| پروتئین | ۵۹۰ میلی گرم | ۱ درصد ارزش روزانه |
| ویتامین A | ۵ درصد | |
| ویتامین C | ۶ درصد | |
| کلسیم | ۶ درصد | |
| آهن | ۶ درصد | |
خواص دمنوش (چای) مریم گلی برای سلامتی
در ادامه به برخی خواص دمنوش مریم گلی برای سلامتی اشاره می‌کنیم:
۱. سرشار از آنتی‌اکسیدان
دمنوش مریم گلی یک نوشیدنی سرشار از آنتی‌اکسیدان است که از طریق متابولیسم (سوخت و ساز)، به پاکسازی بدن از رادیکال‌های آزاد سرطان‌زا و سموم کمک می‌کند. در همین رابطه، دمنوش مریم گلی دارای خاصیت ادرارآوری است و می‌تواند ترکیبات مضر را از طریق ادرار از بدن خارج کند. بر همین اساس، با مصرف این دمنوش می‌توانیم از احتمال بروز مشکلات خطرناک از قبیل سکته‌ی قلبی و سرطان پیشگیری کنیم.
مریم گلی حاوی تعدادی از آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند نظیر فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک، و هم‌چنین تعدادی آنزیم آنتی‌اکسیدانی است. تمام این آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند رادیکال‌های آزاد را پیش از آن‌که بتوانند باعث بروز استرس اکسیداتیو، جهش ژنتیکی، و آپوپتوز در بدن شوند، تعقیب و خنثی کنند. این مسئله می‌تواند به پیشگیری و تسکین شدت بیماری‌های مزمن و پیری زودرس و خیلی چیزهای دیگر کمک کند.
۲. درمان خانگی برای سرفه
دمنوش (چای) مریم گلی به عنوان دارویی برای درمان سرفه به کار می‌رود، زیرا این چای دارای خواص اکسپکتورانت و هم‌چنین ضد التهابی است. اکسپکتورانت نوعی دارو است که باعث ترشح خلط در طول مجاری تنفسی می‌شود. جهت درمان سرفه، گلو درد، یا وضعیت‌های مشابه با استفاده از دمنوش مریم گلی باید آن را به طور مرتب غرغره کنید تا مشکل‌تان به تدریج بر طرف شود.
۳. مفید برای بیماران دیابتی
دمنوش (چای) مریم گلی با کمک به تنظیم سطوح گلوکز خون می‌تواند برای بیماران دیابتی فوق‌العاده مفید باشد. مطالعه‌ای که نتایج آن در نشریه‌ی درمان‌‌های تکمیلی در پزشکی به چاپ رسیدند، نشان می‌دهد مریم گلی می‌تواند به کاهش سطوح گلوکز خون ناشتا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک کند. دیابت نوع ۲ نوعی از دیابت است که در آن، بدن دچار عدم تولید یا مقاومت به انسولین می‌شود.
کاهش سطوح گلوکز خون ناشتا می‌تواند به کاهش فشار روی لوزالمعده کمک کند. به علاوه، این وضعیت می‌تواند از افت و خیز گلوکز و انسولین پیشگیری کند؛ این افت و خیزها از جمله نگرانی‌های اصلی بیماران مبتلا به دیابت به شمار می‌روند. مصرف دمنوش مریم گلی برای افراد غیر مبتلا به دیابت که در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار دارند نیز می‌تواند اقدام موثری جهت پیشگیری از این وضعیت به شمار رود.
۴. تسکین علائم مرتبط با یائسگی
دمنوش مریم گلی باعث تسکین گر گرفتگی و هم‌چنین تعریق مرتبط با یائسگی می‌شود. این ادعا پس از مشاهده‌ی نتایج آزمایشی مطرح شد که در آن، به مدت ۸ هفته به ۷۱ زن، روزانه قرص برگ تازه‌ی مریم گلی داده شد. طبق نتایج این آزمایش، میزان گر گرفتگی زنان در طول چهار هفته به میزان ۵۰ درصد، و تا هفته‌ی هشتم به میزان ۶۴ درصد کاهش یافت. نتایج این آزمایش در نشریه‌ی پیشرفت‌های درمانی منتشر شده‌اند.
سایر مطالعات نیز نشان داده‌اند، استفاده از این دمنوش به طور مرتب می‌تواند به اندازه‌ی قابل توجهی گر گرفتگی را در زنان یائسه کاهش دهد. به علاوه، این دمنوش باعث کاهش سایر علائم یائسگی از قبیل نوسانات خلقی و بیش فعالی مثانه نیز می‌شود.
۵. پیشگیری از موکوزیت دهانی
موکوزیت دهانی عارضه‌ی التهابی دردناک و بروز زخم در غشای مخاطی دیواره‌ی دهان است که معمولا در اثر پرتو درمانی و شیمی درمانی جهت کمک به درمان سرطان اتفاق می‌افتد. موکوزیت دهانی باعث فلج دهان و هم‌چنین بروز عفونت می‌شود. طبق نتایج مطالعه‌ای که نتایج آن در نسخه‌ی ۲۰۱۶ نشریه‌ی درمان‌‌های تکمیلی در پزشکی به چاپ رسیدند، با غرغره‌ی دمنوش مریم گلی ظرف یک دوره‌ی چند روزه می‌توان از بروز موکوزیت دهانی در طول شیمی درمانی جلوگیری کرد.
۶. مفید برای مو
به اعتقاد برخی کارشناسان، ترکیب دمنوش مریم گلی با چای سیاه یا رزماری می‌تواند به رشد موها کمک کند، یا باعث تیره شدن موهای سفید یا خاکستری شود؛ این روش قطعا در مقایسه با استفاده از رنگ مو بسیار سالم‌تر است. این ترکیب که هنگام شستشوی مو می‌توان از آن استفاده کرد، قادر است به تیره شدن مو کمک کند؛ این مسئله ممکن است به دلیل وجود تانن در ترکیب این دمنوش‌ها باشد.
۷. مفید برای کاهش کلسترول
هم‌چنین، دمنوش (چای) مریم گلی می‌تواند به کاهش سطوح بالای کلسترول نیز کمک کند. طبق مشاهدات پژوهشی، مریم گلی می‌تواند از طریق کاهش میزان تری‌گلیسیرید و کلسترول منفی (ال‌دی‌ال یا لیپو پروتئین کم چگال)، و هم‌زمان با افزایش میزان کلسترول خوب یا اچ‌دی‌ال (لیپو پروتئین پر چگال) به کاهش کلسترول کمک کند.
۸. کمک به آرامش ذهن و تسکین اضطراب
دمنوش مریم گلی با محافظت از بدن در برابر اضطراب می‌تواند به آرامش ذهن کمک کند. اضطراب نوعی اختلال روانی است که با علائمی نظیر نگرانی و ترس بیش از اندازه شناخته می‌شود؛ این میزان از ترس و نگرانی به اندازه‌ای است که می‌تواند زندگی روزانه‌ی فرد را مختل کند. اضطراب در میان نوجوانان و افراد میانسال بسیار رایج است؛ از جمله نمونه‌های علائم اضطراب می‌توان به وحشت‌زدگی و اختلال وسواس فکری عملی (OCD) اشاره کرد. میزان اضطراب را خودمان می‌توانیم در خود ارزیابی کنیم؛ از این رو، درمان این وضعیت آن‌چنان نیازمند دارو نیست.
با این‌که دمنوش مریم گلی به عنوان یک محرک شناخته می‌شود، دارای خاصیت آرامش‌بخشی به روان و اعصاب است، و هم‌چنین می‌تواند تمرکز و حافظه را بهبود ببخشد. گیاه مریم گلی باعث بهبود عملکرد در موقعیت‌های پر استرس و کاهش اضطراب مزمن می‌شود.
۹. کمک به کاهش علائم بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر نوعی بیماری پیشرونده است که باعث از کار افتادن کارکردهای حیاتی روانی و شناختی می‌شود؛ این بیماری در میان سالخوردگان شایع است. طبق نظر برخی کارشناسان، گیاه مریم گلی ممکن است به بهبود مهارت‌های شناختی و محافظت از افراد در برابر اختلالات تباه کننده‌ی اعصاب کمک کند.
۱۰. کمک به کاهش وزن
با این‌که دمنوش (چای) مریم گلی می‌تواند به تحریک اشتها کمک کند، این دمنوش قادر است سطوح کلسترول بد (ال‌دی‌ال) را کاهش دهد؛ به این ترتیب، دمنوش مریم گلی می‌تواند به کاهش چاقی مفرط و سرعت بخشیدن به متابولیسم (سوخت و ساز) کمک کند. هم‌چنین، میزان بالای آنتی‌اکسیدان در این دمنوش نیز می‌تواند به پیشگیری از استرس اکسیداتیو و کند شدن متابولیسم (سوخت و ساز) کمک کند؛ هر دوی این عوامل می‌توانند به رسوب چربی منجر شوند.
۱۱. سم‌زدایی از بدن
دمنوش (چای) مریم گلی به عنوان یک عامل ادرارآور طبیعی و محرک کبد و کلیه‌ها قادر است فرایند دفع سموم از بدن را از طریق ادرار تسریع ببخشد. این وضعیت می‌تواند فشار را از روی دستگاه لنفاوی، و هم‌چنین کلیه‌ها و کبد کاهش دهد. به علاوه، این دمنوش با افزایش تعریق می‌تواند به سم‌زدایی از بدن از طریق پوست نیز کمک کند.
۱۲. بهبود گردش خون
وجود مقدار قابل توجهی آهن در دمنوش مریم گلی باعث شده است این دمنوش بتواند به بهبود گردش خون نیز کمک کند؛ زیرا آهن یکی از اجزای کلیدی در ترکیب گلبول‌های قرمز خون است. با افزایش گلبول‌های قرمز خون، بدن می‌تواند سلول‌ها و اندام‌های خود را به طور موثر اکسیژن رسانی کند و باعث بهبود قدرت ترمیم و کارکردشان شود.
۱۳. تقویت اشتها
مصرف مواد غذایی به مقدار کافی جهت تامین انرژی مورد نیاز برای آن‌هایی که در حال بازیابی از تصادف، عمل جراحی، یا بیماری طولانی مدت هستند، از اهمیت بالایی برخودار است. دمنوش (چای) مریم گلی دارای خواص تحریک کننده‌ی اشتها است و می‌تواند وزن و انرژی از دست رفته را برگرداند.
۱۴. کمک به دستگاه گوارش
مریم گلی حاوی آنتی‌اکسیدان و دارای خواص ضد التهابی است، و می‌تواند به تسکین ناراحتی معده و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند. ویژگی‌های ضد باکتری و ضد ویروسی این گیاه دارویی نیز می‌توانند باعث ایجاد تعادل در میکروفلورا (میکرو ارگانیسم‌های موجود در دستگاه گوارشی)، و در نهایت، تسکین گاز و نفخ بیش از حد معده، گرفتگی معده، و یبوست شوند.
نحوه‌ی تهیه‌ی دمنوش (چای) مریم گلی
تهیه‌ی دمنوش مریم گلی در خانه بسیار آسان است؛ برای این کار فقط به مقداری برگ تازه یا خشک شده‌ی مریم گلی، آب، و در صورت تمایل به شیرین شدن طعم قوی مریم گلی، به مقداری عسل نیاز است. اگر در باغچه‌تان گیاه مریم گلی پرورش می‌دهید، به سادگی می‌توانید این برگ‌ها را بچینید، داخل حوله‌ی مرطوبی بپیچید، و تا زمانی که به آن نیاز دارید، در یخچال نگهداری کنید. هم‌چنین، می‌توانید برگ‌های خشک شده‌ی مریم گلی را از عطاری‌ها نیز خریداری کنید؛ این برگ‌های خشک شده باید در ظرف درب بسته، در مکانی خنک، تاریک، و خشک نگهداری شوند.
مواد مورد نیاز برای تهیه‌ی دمنوش مریم گلی
الف. ۲ قاشق چای خوری برگ تازه‌ی مریم گلی (یا یک قاشق چای خوری برگ خشک شده‌ی مریم گلی)
ب. یک فنجان آب (تصفیه شده)
پ. عسل، لیمو، یا تکه‌های پرتقال (برای بهبود طعم دمنوش، در صورت نیاز)
دستورالعمل
الف. آب را در قوری کوچکی بجوشانید و سپس، آن را از روی حرارت بردارید.
ب. برگ‌های مریم گلی (تازه یا خشک شده) را داخل آب بریزید و اجازه دهید به مدت ۵ الی ۷ دقیقه در آب داغ دم بکشند.
پ. دمنوش را از صافی عبور دهید تا برگ‌های مریم گلی از آن خارج شوند.
ت. دمنوش را داخل لیوان بریزید، و در صورت تمایل، مقداری عسل یا لیمو به آن بیفزایید، و از نوشیدن آن لذت ببرید!
عوارض جانبی دمنوش (چای) مریم گلی
برخی انواع خاص مریم گلی حاوی سطوح مختلفی از مواد شیمیایی از جمله توژون هستند که در صورت مصرف بیش از اندازه، می‌توانند باعث بروز آسیب‌های کبدی و کلیوی، و هم‌چنین تشنج شوند. با این‌که عوارض جانبی ناشی از مصرف دمنوش مریم گلی نادر هستند، آگاهی از مشکلات احتمالی مصرف آن اهمیت دارد.
الف. فشار خون
به دلیل خاصیت مریم گلی در کاهش فشار خون، اگر از داروهای کاهنده‌ی فشار خون (وارفارین) استفاده می‌کنید، مصرف مریم گلی می‌تواند خطر افت فشار خون را در شما افزایش دهد. این مسئله ممکن است به سرگیجه منجر شود؛ و چنان‌چه قرار باشد تحت عمل جراحی قرار بگیرید، می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
ب. قند خون
دمنوش مریم گلی غالبا برای کاهش سطوح قند خون و تنظیم علائم بیماری دیابت تجویز می‌شود. از این رو، مصرف این دمنوش به همراه سایر داروهای کاهنده‌ی قند خون می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد و به افت قند خون منجر شود.
پ. تشنج
مصرف بیش از اندازه‌ی ماده‌ی شیمیایی توژون موجود در مریم گلی می‌تواند باعث بروز تشنج شود. بنابراین، اگر از بیماری‌های تشنجی نظیر بیماری صرع رنج می‌برید، مصرف دمنوش (چای) مریم گلی جزء بهترین گزینه‌های‌تان نخواهد بود.
ت. تعادل هورمونی
از آن‌جا که این دمنوش می‌تواند بر تعادل هورمون‌ها تاثیر بگذارد؛ و از آن‌جا که این دمنوش دارای اثری نظیر استروژن در بدن است، ممکن است افزایش میزان استروژن در بدن، باعث وخامت وضعیت برخی سرطان‌های خاص شود. از این رو، پیش از افزودن دمنوش مریم گلی به رژیم غذایی‌تان بهتر است با متخصص انکولوژی (سرطان شناسی) مشورت کنید.
ث. وضعیت کبد یا کلیه‌ها
اگر دچار ضعف عملکرد کبد یا کلیه هستید، بهتر است از مصرف دمنوش مریم گلی خودداری کنید؛ زیرا این دمنوش باعث وخامت وضعیت‌تان خواهد شد.
مریم گلی یکی از ادویه‌ی رایج در آشپزی یا طب سنتی به شمار می‌رود. از این رو، بسیاری افراد ممکن است تصور کنند مصرف بیش از حد این دمنوش کاملا بی خطر است و هیچ عارضه‌ای به همراه ندارد. با وجود این، این مسئله درست نیست. همان طور که گفته شد، مریم گلی حاوی توژون و هم‌چنین کافور است؛ در صورت مصرف بیش از اندازه‌ی این روغن‌های معطر ممکن است بدن در معرض خطر قرار بگیرد. عوارض جانبی مصرف بیش از اندازه‌ی کافور و توژون، علاوه بر تشنج، ممکن است شامل وارد آمدن آسیب تدریجی به اندام‌های بدن نیز باشد. به همین خاطر، کمیته‌ی نظارت بر محصولات دارویی گیاهی آژانس اروپایی دارو در اتحادیه‌ی اروپا حداکثر مصرف توژون را برای مقاصد دارویی ۶ میلی گرم تعیین کرد.
مصرف هر گونه غذا یا نوشیدنی حاوی مریم گلی نیز برای زنان باردار توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است باعث بروز انقباضات رحمی شود. انقباض رحمی باعث سفت شدن و گرفتگی ماهیچه‌های ادراری می‌شود. انقباضات رحمی باعث فشار آمدن بر جنین در رحم و سقط جنین می‌شود.
در عین حال، از دیگر عوارض جانبی قابل توجه مصرف دمنوش مریم گلی می‌توان به بروز مشکلات خفیف تا متوسط در دستگاه گوارش، بثورات جلدی، نوسان در فشار خون، و هم‌چنین کاهش سطح قند خون در بیماران دیابتی اشاره کرد. برخی از زیر گونه‌های مریم گلی، نظیر مریم گلی اسپانیایی (Salvia lavandulaefolia) نیز ممکن است دارای اثراتی شبیه استروژن باشند؛ مصرف این گونه از مریم گلی نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به مشکلات هورمونی دردسرساز شود.