چگونه می‌توانیم یک درمان آرتریت روماتوئید در خانه و به روش های طبیعی داشته باشیم؟ آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی نوعی اختلال است که در اثر آن، دستگاه ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله‌ور می‌شود. شدت و الگوی این اختلال به اندازه‌ي قابل توجهی، از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است؛ با این حال، به طور کلی، مفاصل دست، مچ، قوزک پا، زانو، و پا به شدت تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. به این ترتیب، علائم این بیماری ممکن است شامل تغییر شکل مفاصل و ناتوانی در حرکت آن‌ها باشند.
در صورتی که آرتریت روماتوئید به سرعت درمان نشود، آسیب‌های ناشی از این بیماری در طولانی مدت نیز بهبود نخواهند یافت. این بیماری در واقع می‌تواند به بافت‌ها و هم‌چنین استخوان‌های مفاصل آسیب برساند. در شرایط معمول، دستگاه ایمنی بدن با ایجاد التهاب با بیماری‌ها و مهاجمان مبارزه، و آسیب‌ها را درمان می‌کند؛ و هنگامی که بدن از شر این بیماری‌ها خلاص شود، التهاب نیز بر طرف می‌شود.
انواع آرتریت
۵ نوع اصلی آرتریت وجود دارد که ممکن است بر مفصل ران تاثیر بگذارند.
۱. آرتریت پسوریاتیک
۲. آرتروز یا استئوآرتریت
۳. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
۴. روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان)
۵. لوپوس منتشر
زندگی با آرتریت روماتوئید
پژوهش‌ها نشان می‌دهند، افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، به طور عمده و به ویژه آن‌هایی که بیماری‌شان کنترل نشده است، بیش از دیگران در معرض سکته‌ی مغزی یا بیماری قلبی و عروقی قرار دارند. از این رو، توصیه می‌شود درباره‌ی این خطرات و روش‌های کاهش آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
فعال بودن و انجام فعالیت بدنی در اکثر اوقات زندگی بسیار ضروری است، ولی گاهی اوقات، در شرایط عود علائم بیماری، باید مشغولیت‌ها و وظایف‌تان را کاهش دهید. هر گاه احساس خستگی می‌کنید یا مفصل‌تان دچار التهاب شده است، استراحت کنید. در این مواقع، برخی از تمرینات بدنی بسیار ملایم نظیر حرکات کششی را انجام دهید. این کار می‌تواند مفصل را انعطاف‌پذیر نگه دارد.
کدام مفاصل تحت تاثیر آرتریت روماتوئید قرار می‌گیرند؟
مفاصلی که بیش از سایرین تحت تاثیر آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند، شامل مفاصل کوچک قوزک پا، مفاصل موجود در پا، شست، مچ، و انگشتان می‌شوند. با این حال، هر یک از سایر مفاصل بدن نیز ممکن است تغییر کنند. زانوها نیز نسبتا به طور کلی تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. در برخی موارد غیر معمول نیز، ممکن است شانه‌ها، ران‌ها، آرنج‌ها، و گردن نیز دچار آرتریت روماتوئید شوند. این وضعیت معمولا متقارن است. بنابراین، به عنوان مثال، اگر یک مفصل در بازوی راست دچار این بیماری شود، همان مفصل در بازوی چپ نیز معمولا تغییر شکل می‌دهد. در برخی موارد، فقط یک جفت مفصل تحت تاثیر روماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند. در سایر موارد، ممکن است بسیاری از مفاصل بدن دچار این بیماری شوند.
مراقبت از مفاصل یکی از مهمترین اقدامات درمانی برای آرتریت روماتوئید است. تمرینات بدنی بخش ضروری فرایند درمانی است؛ به این منظور، باید طبق تشخیص و توصیه‌ی متخصص فیزیوتراپی، تمرینات خاصی انجام دهید که به باز شدن مفاصل، تقویت ماهیچه‌ها، و تسکین دردهای ناشی از روماتیسم مفصلی کمک کنند. به علاوه، می‌توانید از آب درمانی (انجام فعالیتهای بدنی در استخر آب گرم) نیز جهت تسکین علائم این بیماری کمک بگیرید.
پزشک متخصص پا نیز می‌تواند به درمان مشکلات ایجاد شده در پاها و قوزک‌های پای‌تان کمک کند. پزشک می‌تواند برای ورزش و هم‌چنین سایر فعالیتهای روزمره در زندگی کفش‌های مناسبی را تجویز کند.
اگر در انجام وظایف روزمره‌تان با مشکل مواجه هستید، متخصص کار درمانی نیز می‌تواند با معرفی برخی ابزار و وسایل لازم، کمک‌تان کند بدون ایجاد استرس بیش از اندازه روی مفاصل‌تان کارهای روزانه‌تان را انجام دهید. هم‌چنین، در صورت نیاز به وسیله‌ای برای پشتیبانی و حفاظت از مفاصل دست‌ها و پاهای‌تان، فرد متخصص می‌تواند از انواع آتل بندی نیز استفاده کند.
عوامل ایجاد کننده‌ی آرتریت روماتوئید کدام‌اند؟
پوشش نرم غشایی (لایه‌ی نازکی از سلول‌ها) که اطراف مفاصل را در بر گرفته است، غشاء زلاله‌ای نام دارد. غشاء زلاله‌ای اطراف مفاصل انعطاف‌پذیر را می‌پوشاند. این غشاء ماده‌ی شفافی را به نام مایع زلاله‌ای تولید می‌کند که غضروف‌ها و استخوان‌های داخل کپسول مفصل را تغذیه و روان‌سازی می‌کند.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی هنگامی ایجاد می‌شود که دستگاه ایمنی بدن به غشاء زلاله‌ای حمله‌ور می‌شود. در اثر این حمله تاندون‌ها و رباط‌ها ضعیف و باز می‌شوند، و در نتیجه، شکل و ترتیب مفصل به هم می‌ریزد. در اثر این اتفاق ممکن است مفصل به طور کلی تخریب شود.
پیشگیری از آرتریت روماتوئید
در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید، کار چندانی برای توقف پیشرفت این وضعیت نمی‌توان انجام داد. ولی اگر سیگار می‌کشید، ترک کردن آن می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی کمک کند.
به طور کلی، هیچ روش شناخته شده‌ای برای توقف پیشرفت آرتریت روماتوئید وجود ندارد.
درمان‌های آرتریت روماتوئید
درمان آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی شامل درمان علائم این بیماری است. از این رو، این روش‌های درمانی عبارت هستند از
الف. به حداقل رساندن یا پیشگیری از آسیب مفصلی
ب. به حداکثر رساندن توانایی حرکت مفصل
پ. کاهش درد
ت. کاهش التهاب
آیا آرتریت روماتوئید یک بیماری جدی است؟
شدت و سختی علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. طبق گزارش موسسه‌ی پژوهشی آرتریت در بریتانیا، حدودا از هر ۲۰ نفر، یک نفر به روماتیسم مفصلی شدیدی دچار است که به دلیل وارد آمدن آسیب حاد بر مفاصل، وضعیت بیماری وی روز به روز وخیم‌تر می‌شود؛ در حالی‌که، حدودا از هر ۵ نفر یک نفر به روماتیسم مفصلی خفیفی مبتلا است که مشکلات‌اش فقط اندکی از تحمل درد و گرفتگی خفیف فراتر می‌رود.
هنگام راه رفتن، هر یک از پاها می‌توانند باعث توزیع نامتوازن فشار شوند؛ و این مسئله به ایجاد زخم، پینه، و میخچه منجر می‌شود.
در این شرایط، حتی ممکن است معمولا ریز آرنج یا هم‌چنین دست‌ها و پاهای‌تان غده یا برآمدگی‌های گوشتی ایجاد شود. ۳۰ الی ۴۰ درصد از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید دچار این برآمدگی‌ها می‌شوند، و ممکن است این برآمدگی‌ها روی نواحی سفت و استخوانی بدن، نظیر پاشنه‌ی پا نیز ایجاد شوند.
عوامل خطر ایجاد آرتریت روماتوئید کدام‌اند؟
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی شایع‌ترین نوع آرتریت است که معمولا بیش از همه، در افراد زیر بروز می‌کند:
الف. بزرگسالان بالای چهل سال؛ البته این اختلال می‌تواند در هر سنی بروز کند.
ب. افراد سیگاری
پ. افرادی که دارای سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آرتریت روماتوئید باشند.
ت. زنان؛ ۷۵ درصد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید زن هستند.
علائم آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی کدام‌اند؟
معمول‌ترین علائم آرتریت روماتوئید در پاها شامل تورم، درد، و گرفتگی هستند. این علائم معمولا در بسیاری از مفاصل هر دو پا ظاهر می‌شوند. در این شرایط، مفاصل آسیب دیده گرم‌تر از سایر نقاط بدن می‌شوند و شروع به تغییر شکل می‌کنند. به علاوه، این بیماران ممکن است دچار انحراف شست یا میخچه، و هم‌چنین سفتی برخی نواحی پا یا چکشی شدن انگشتان پا و خمیده شدن شست پا شوند.
در صورت تغییر شکل در پشت پا و قوزک، ممکن است استخوان‌های این نواحی تغییر موقعیت بدهند. این مسئله می‌تواند باعث وارد آمدن آسیب به قوس بزرگ کف پا شود (ایجاد صافی کف پا)، و راه رفتن را با دشواری و درد همراه کند.
از آن‌جا که این بیماری بر کل بدن‌تان تاثیر می‌گذارد، ممکن است اشتهای‌تان را از دست بدهید، احساس تب داشته باشید، و به آسانی خسته شوید. به علاوه، ممکن است در اطراف مفاصل بیمار، به ویژه در اطراف آرنج، غده‌هایی ایجاد شود.
درمان‌های خانگی و طبیعی برای آرتریت روماتوئید
۱. دمنوش میوه‌ی ارس
ماده‌ای به نام ترپن وجود دارد که می‌تواند نوعی از گلبول‌های سفید خون، به نام مونوسیت، را که به عنوان بخشی از دستگاه ایمنی بدن به نشانه‌های التهاب واکنش می‌دهد، سرکوب کند. مصرف روزانه‌ی میوه‌ی ارس ممکن است برای کاهش این التهاب آزاردهنده مفید باشد، زیرا حاوی ماده‌ی ترپن است. مصرف انواع رایج میوه‌ی ارس، به ویژه ارس خاردار، برای کاهش التهاب موفقیت‌آمیز خواهد بود.
توجه: در دوران بارداری از نوشیدن دمنوش میوه‌ی ارس خودداری کنید.
مواد مورد نیاز
الف. عسل (اختیاری)
ب. یک قاشق غذاخوری میوه‌ی ارس خشک شده
پ. یک فنجان آب
دستورالعمل
به اندازه‌ي یک فنجان آب را در ظرفی بجوشانید، سپس یک قاشق غذاخوری میوه‌ی ارس خشک شده را به همراه آب جوش در لیوان بزرگی بریزید. حدود بیست دقیقه صبر کنید تا میوه‌ی ارس دم بکشد، و سپس دمنوش‌تان را صاف کنید. برای خوش طعم شدن دمنوش می‌توانید مقداری عسل به آن اضافه کنید. این دمنوش را روزی دو مرتبه نوش جان کنید.
۲. استراحت و آرامش
باید این موضوع را به خاطر بسپارید، بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی بیش از دیگران به استراحت و آرامش نیاز دارند. اگر در طول شب نمی‌توانید به اندازه‌ي کافی خواب راحت داشته باشید، حتما در طول روز سعی کنید دو ساعت بخوابید. اگر به شدت احساس استرس دارید، تخیل هدایت شده، تمرینات تنفس عمیق، و هم‌چنین تمرینات آرام‌سازی ماهیچه‌ها می‌توانند در رسیدن به آرامش کمک‌تان کنند. ماساژ، مراقبه (مدیتیشن)، و هیپنوتیزم نیز می‌توانند به تسکین استرس کمک کنند.
۳. گل گاوزبان
معمولا ماساژ نواحی آسیب دیده با روغن دانه‌ی گل گاوزبان می‌تواند به تسکین درد و تورم مفاصل کمک کند.
برای تسکین این درد، حتی می‌توانید به اندازه‌ی یک قاشق چای خوری روغن دانه‌ی گل گاوزبان را نیز میل کنید.
۴. گیاه پنجه‌ی شیطان
نام پنجه‌ی شیطان از این جهت بر این گیاه گذاشته شده است که قلاب‌های کوچکی روی میوه‌ی این گیاه وجود دارند. هزاران سال است مردم آفریقا از گیاه پنجه‌ی شیطان برای کاهش دمای بدن، آرتریت روماتوئید، مشکلات پوستی، و امراضی از قبیل بیماری‌های مربوط به لوزالمعده (پانکراس)، کیسه صفرا، روده، و کلیه‌ها استفاده می‌کنند.
با وجود این، برای آن‌که بتوانیم استفاده از گیاه پنجه‌ی شیطان را برای درمان آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی تایید کنیم، مطالعات بیش‌تری نیاز است.
۵. کرفس
یکی از بهترین گیاهان برای درمان آرتریت روماتوئید، کرفس کوهی است. بخش‌های مختلف این گیاه، به همراه دانه‌ی آن، از بیش از ۲۵ عامل ضد التهابی تشکیل شده‌اند. این گیاه مقدار زیادی از پتاسیم مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. از آن جا که کمبود پتاسیم می‌تواند به دردهای آرتریت منجر شود، مصرف این ماده بسیار ضروری است.
از دیگر گیاهان دارویی مورد استفاده برای درمان آرتریت می‌توان به آناناس، فلفل قرمز، خیار وحشی، پماد خردل، ارگانو (پونه‌ی کوهی)، یام بری، زردچوبه، وینترگرین، و گیاه زنگوله‌ای اشاره کرد. مکمل‌های غذایی گیاهی نیز دارای عوارض ناخواسته و جانبی اندک، و در عین حال تاثیر به شدت قدرتمندی هستند. مصرف ادویه‌ها و گیاهان دارویی فواید بی شماری دارد. با وجود این، برای رسیدن به نتایج دلخواه، باید آن‌ها را به شیوه‌ی مناسب مصرف کنید. اگر نسبت به مصرف هر یک از گیاهان دارویی بالا حساسیت دارید، پیش از استفاده از هر کدام از این روش‌های درمانی باید با پزشک‌تان مشورت کنید.
۶. روغن کالیپتوس
استفاده از روغن اکالیپتوس به عنوان یکی از روش‌های رایج برای تسکین درد آرتریت و هم‌چنین التهاب به شمار می‌رود. مقداری روغن اکالیپتوس را گرم کنید و سپس، مقدار اندکی از آن را روی مفاصل دردناک‌تان بمالید. دور مفصل‌تان را مقداری سلفون بپیچید تا روغن اکالیپتوس روی پوست‌تان حفظ شود. با استفاده از حوله‌ی گرم، مفصل‌تان گرم نگه دارید. این روش واقعا کارساز خواهد بود، و به اندازه‌ی قابل توجهی دردتان را کاهش خواهد داد.
۷. رژیم غذایی
رعایت رژیم غذایی کم چرب، کم کلسترول، با مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده به شکل غلات و سبزیجات می‌تواند به کاهش چربی در سرخرگ‌های کوچکی کمک کند که خون را به مفاصل می‌رسانند.
الف. جهت سم‌زدایی از بدن، ۲ قاشق چای خوری آب لیمو و یک قاشق چای خوری عسل را در یک لیوان آب گرم حل کنید. این نوشیدنی را صبح‌ها و بعد از ظهر‌ها نوش جان کنید.
ب. از مصرف مواد غذایی نفاخ پرهیز کنید. برخی از این مواد غذایی عبارت هستند از کلم، گل کلم، اسفناج، بروکلی، سیب زمینی، و بامیه.
پ. سوپ‌ها و سبزیجاتی مصرف کنید که حاوی آنتی‌اکسیدان و مواد ضد التهابی هستند. برای نمونه، ترکیب آب هویج و خیار برای‌تان مفید خواهد بود.
ت. سالاد سبزیجات را به همراه سس سبکی مصرف کنید که فقط از مقدار اندکی نمک و آب لیمو تهیه شده باشد.
ث. هنگام تهیه‌ی غذا و هم‌چنین سالادها، سس‌ها، و غیره از ادویه‌هایی نظیر زیره، گشنیز، زنجبیل، آنقوزه، سیر، زردچوبه، و رازیانه استفاده کنید.
ج. از مصرف ادویه‌های تند به همراه غذاهای سرخ شده خودداری کنید.
چ. از مصرف بیش از اندازه‌ی چای، سیگار، قهوه، الکل، قند، ماست، شکلات، و شکلات داغ نیز پرهیز کنید.
۸. ماساژ
ماساژ، بسته به سطح و شدت درد، می‌تواند مفید باشد. طبق تجربه و شواهد، انجام ماساژ دقیق و حرفه‌ای در تسکین تنش ماهیچه‌ها، آرام کردن استرس در مفاصل، و بهبود کلی اوضاع و رسیدن به آرامش کاملا موفق خواهد بود. ضروری است به خاطر بسپارید، اثربخشی ماساژ بسته به آدم‌های مختلف، شدت بیماری، و علائم عود کننده‌ی آرتریت روماتوئید تغییر می‌کند. قبل از انتخاب یک فرد یا یک مرکز برای دریافت ماساژ، از میزان تجربه‌ی فرد یا مرکز در ارائه‌ی خدمات به بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) مطمئن شوید.
۹. فعالیت بدنی
انجام برخی از فعالیتهای بدنی، یکی از مهمترین و بهترین درمان‌های خانگی برای تسکین درد آرتریت روماتوئید در بدن است که افراد مبتلا باید حتما آن را یاد بگیرند و مرتبا به کار ببرند.
انجام فعالیتهای بدنی به صورت مرتب و روزانه یکی از موثرترین و شناخته شده‌ترین راه‌های برای تسکین درد و مبارزه علیه علائم روماتیسم مفصلی است. فعالیت بدنی با تقویت ماهیچه‌ها و افزایش دامنه‌ی حرکت مفاصل میزان خستگی ناشی از انجام امور روزمره را نیز کاهش می‌دهد.
به علاوه، فعالیت بدنی به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان، و مبارزه علیه افسردگی ناشی از ناراحتی‌ها و فرایند درمان آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) کمک می‌کند.
در این بخش، به معرفی به نوع فعالیت بدنی می‌پردازیم که برای درمان آرتریت روماتوئید بسیار مفید هستند:
الف. هفته‌ای سه بار، هر بار به مدت ۳۰ دقیقه به انجام تمرینات قلبی و عروقی، و هوازی بپردازید.
ب. هفته‌ای دو بار تمرینات تقویت کننده‌ی ماهیچه انجام دهید.
پ. حداقل روزی ۳۰ دقیقه به انجام حرکاتی برای افزایش دامنه‌ی حرکت مفاصل بپردازید.
۱۰. دارچین
دارچین دارای خواص ضد التهابی است، و یکی دیگر از گیاهان دارویی است که دارای طبیعی گرم هستند. دارچین می‌تواند به مبارزه علیه آسیب بافت‌های بدن کمک کند.
۱۱. کندر
گیاه کندر غنی از اسید بوسولیک است؛ بسیاری از مطالعات بالینی در کشور هند نشان داده‌اند، این ماده می‌تواند فرایند التهاب در بدن را متوقف کند.
۱۲. زردچوبه
زردچوبه داروی گیاهی قدرتمند ضد التهابی، و داروی مسکن بسیار موثری است. اثر ضد التهابی زردچوبه حتی برای درمان آب مروارید، سرطان، و بیماری آلزایمر نیز کاربرد دارد.
علی‌رغم آن‌که می‌توانید از این ادویه به طور روزانه در رژیم غذایی‌تان استفاده کنید، برای بهرهمندی کامل از فواید دارویی آن، باید از مکمل‌های زردچوبه نیز استفاده کنید. هم‌چنین از پماد حاوی این داروی گیاهی نیز برای تسکین استفاده می‌شود.
۱۳. کلم کالی
کلم کالی به عنوان منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان، ویتامین C، ویتامین K، و بتا کاروتن می‌تواند التهاب ناشی از آرتریت را بر طرف کند.
۱۴. آب آلبالو
آلبالو و گیلاس سرشار از پتاسیم و آنتی‌اکسیدانی به نام آنتوسیانین هستند. مصرف این میوه‌ها و هم‌چنین آب این میوه‌ها می‌تواند به خنثی سازی pH بدن و خلاصی از شر فضای اسیدی در بدن کمک کند.
۱۵. زهر زنبور عسل
زهر زنبور عسل باعث تحریک ترشح هورمون‌های طبیعی ضد التهابی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید می‌شود. زهر زنبور عسل به عنوان روش درمانی جایگزین برای این بیماری مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۶. زنجبیل
ترکیبی در زنجبیل به نام جینجرول وجود دارد که دارای خواص طبیعی ضد التهابی است و به کاهش تورم، التهاب، و درد کمک می‌کند. طبق شواهد علمی و تجربی، زنجبیل ماده‌ی غذایی بسیار مفید و اثربخشی است و صدها سال است در طب سنتی مناطق مختلف کاربرد دارد. برای تسکین علائم آرتریت روماتوئید می‌توانید روی نواحی آسیب دیده مقداری روغن زنجبیل بمالید، یا به راحتی فقط دو تکه زنجبیل را به طور روزانه در دهان بجوید. هم‌چنین استفاده از دمنوش زنجبیل نیز روش ساده‌ی دیگری برای بهرهمندی از فواید زنجبیل به شمار می‌رود.
۱۷. ادویه
بسیاری از ادویه‌ها دارای خواص ضد التهابی هستند – مانند زنجبیل و زردچوبه که مصرف آن‌ها تاثیرات مشابه‌ی مصرف دوزهای پایین ایبوپروفن و آسپیرین را در بدن ایجاد می‌کند. در واقع، مطالعات نشان می‌دهند استفاده از ادویه در آشپزی می‌تواند خطر ایجاد مواد التهاب‌زایی را که توسط دستگاه ایمنی بدن ترشح می‌شوند، کاهش دهد.
۱۸. استفاده از مکمل‌ها
همواره توصیه می‌شود مواد مغذی مورد نیاز بدن‌تان را از طریق منابع غذایی تامین کنید. با وجود این، استفاده از برخی مکمل‌های غذایی خاص می‌تواند دفعات و تاثیرات حملات آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) را کاهش دهد. پیش از افزودن هر گونه مکمل غذایی به رژیم غذایی روزانه‌تان، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید؛ زیرا برخی از مکمل‌های غذایی با برخی از داروها سازگار نیستند. برخی از مکمل‌های غذایی رایج از قرار زیر هستند:
ویتامین A و ویتامین B باعث تولید گلبول‌های قرمز خون و اسید فولیک می‌شوند. ممکن است جهت کاهش عوارض جانبی ناخواسته‌ی مصرف داروی متوتروکسات برای‌تان مکمل اسید فولیک تجویز شود.
کورتیکواستروئیدها (کورتون) نظیر داروی پردنیزولون می‌توانند باعث زوال استخوان‌ها شوند. اگر به منظور به حداقل رساندن دفعات حملات التهابی از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنید، لازم است جهت حفظ سلامت متابولیسم (سوخت و ساز) استخوان‌ها از مکمل‌های غذایی دارای کلسیم و ویتامین D استفاده کنید. جهت درک میزان دقیق مصرف این مکمل‌ها حتما با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.
۱۹. امگا-۳
شواهد محکمی وجود دارند که نشان می‌دهند اسیدهای چرب امگا-۳ می‌توانند به بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) کمک کنند. این مواد می‌توانند باعث بهبود علائم آرتریت روماتوئید شوند. یکی از راه‌های مختلف اثربخشی اسیدهای چرب امگا-۳، تاثیر آن‌ها بر کاهش تولید مواد التهاب‌زا در بدن است. با اینکه غالبا از روغن تخم کتان به عنوان جایگزین روغن ماهی استفاده می‌شود، به نظر نمی‌رسد بتواند به اندازه‌ی مصرف روغن ماهی تاثیر ضد التهابی داشته باشد.