قرن‌ها است که مردم متعلق به فرهنگ‌های سراسر دنیا برای برآوردن نیازهای دارویی و سلامتی‌شان از گیاهان دارویی به شکل سنتی استفاده می‌کنند.
علی‌رغم پیشرفت‌های پزشکی و فناوری در دوران مدرن، تقاضای جهانی برای درمان‌های گیاهی در حال افزایش است. در حقیقت، تخمین زده می‌شود سود ناخالص این صنعت سالانه ۶۰ میلیارد دلار باشد.
برخی از درمان‌های طبیعی ممکن است در مقایسه با داروهای شیمیایی ارزان‌تر و در دسترس‌تر باشند؛ و بسیاری از آدم‌ها ترجیح می‌دهند از این درمان‌ها استفاده کنند، زیرا آن‌ها با ایدئولوژی سلامت فردی‌شان سازگارتر هستند.
به همین ترتیب، شاید از خودتان بپرسید آیا گزینه‌های گیاهی موثر هستند یا خیر.
در این مقاله، به ۹ محبوب‌ترین گیاهان دارویی جهان، فواید، کاربردها، و اطلاعات ایمنی مرتبط با آن‌ها اشاره می‌کنیم.
محبوب ترین گیاهان دارویی در جهان
۱. اکیناسه
اکیناسه یا سرخارگل یک گیاه گل‌دار و داروی گیاهی محبوب است.
اکیناسه که جزء گیاهان بومی آمریکای شمالی است، برای مدت طولانی است که توسط بومیان آمریکایی برای درمان امراض گوناگون از قبیل زخم‌ها، سوختگی‌ها، دندان درد، گلودرد، و ناراحتی معده استفاده می‌شود.
بیشتر بخش‌های این گیاه، از جمله برگ‌ها، گلبرگ‌ها، و ریشه‌های آن، را می‌توان به عنوان دارو استفاده کرد – با این حال، بسیاری از آدم‌ها معتقدند ریشه‌های این گیاه دارای قوی‌ترین اثر هستند.
اکیناسه معمولا به عنوان دمنوش یا مکمل استفاده می‌شود، ولی می‌توان آن را به صورت موضعی نیز استفاده کرد.
امروزه، از اکیناسه معمولا برای درمان یا پیشگیری از سرماخوردگی استفاده می‌شود؛ با این حال، برای اثبات این گیاه دارویی شواهد علمی قوی وجود ندارند.
نتایج یک مطالعه بر روی بیش از ۴۰۰۰ نفر نشان داد، مصرف اکیناسه به طور بالقوه می‌تواند ۱۰ الی ۲۰ درصد خطر ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد، ولی تقریبا هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان بدهد، اکیناسه بتواند سرماخوردگی را درمان کند.
با این‌که داده‌های کافی برای ارزیابی اثرات جانبی مصرف طولانی مدت این گیاه دارویی وجود ندارد، مصرف کوتاه مدت آن عموما بی‌خطر تلقی می‌شود. با این حال، عوارض جانبی از قبیل حالت تهوع، درد معده، و بثورات پوستی گاهی اوقات گزارش شده است.
احتمالا بتوانید اکیناسه را از برخی فروشگاه‌های مواد غذایی یا عطاری‌ها تهیه کنید، ولی از طریق فروشگاه‌های آنلاین نیز قابل خرید است.
خلاصه: اکیناسه یک گیاه گل‌دار است که معمولا به عنوان یک داروی گیاهی برای درمان و پیشگیری از سرماخوردگی کاربرد دارد. پژوهش‌ها درباره‌ی این گیاه محدود هستند، ولی مصرف آن می‌تواند خطر ابتلا به سرماخوردگی را تا ۲۰ درصد کاهش دهد.
۲. جینسینگ
جینسینگ یک گیاه دارویی است که از ریشه‌های آن معمولا دمنوش تهیه می‌شود یا آن‌ها را خشک می‌کنند و به صورت پودر استفاده می‌کنند.
در طب سنتی چینی، از جینسینگ معمولا برای کاهش التهاب و تقویت ایمنی بدن، کارکرد مغز، و افزایش سطوح انرژی استفاده می‌شود.
انواع مختلفی از جینسینگ وجود دارند، ولی دو مشهورترین نوع جینسینگ آسیایی و آمریکایی هستند – نام علمی آن‌ها به ترتیب Panax ginseng و Panax quinquefolius است. گفته می‌شود جینسینگ آمریکایی باعث آرامش می‌شود، در حالی که جینسینگ آسیایی بیشتر خواص تحریک‌کنندگی دارد.
با این‌که جینسینگ قرن‌ها است که مورد استفاده‌ی بشر قرار می‌گیرد، پژوهش‌های جدید چندانی جهت تایید اثربخشی آن به عمل نیامده‌اند.
مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی متعددی نشان داده‌اند، ترکیبات منحصر به فردی درون جینسینگ به نام جینسنوزید، باعث ایجاد خواص محافظت‌کننده از اعصاب، ضد سرطان، ضد دیابت، و تقویت‌کننده‌ی دستگاه ایمنی در این گیاه دارویی هستند. با این حال، برای تایید این مسئله به انجام پژوهش‌های بیشتر نیاز است.
استفاده‌ی کوتاه مدت از این گیاه دارویی بی‌خطر به نظر می‌رسد، ولی بی‌خطر بودن مصرف طولانی مدت جینسینگ مشخص نیست. عوارض جانبی بالقوه‌ی جینسینگ عبارت هستند از سردرد، بی‌خوابی، و مشکلات گوارشی.
جینسینگ را می‌توانید از بسیاری از عطاری‌ها و هم‌چنین، به صورت آنلاین خریداری کنید.
خلاصه: جینسینگ یک داروی گیاهی است که معمولا در طب سنتی چینی برای تقویت ایمنی بدن، کارکرد مغز، و افزایش سطوح انرژی کاربرد دارد. با وجود این، مطالعات انسانی اندکی درباره‌ی آن به عمل آمده‌اند.
۳. گینکو
گینکو (Ginkgo biloba) یک داروی گیاهی است که از درخت کهن‌دار ساخته می‌شود.
گینکو که اصالتا برای کشور چین است، به مدت هزاران سال در طب سنتی چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد و امروزه به عنوان پرفروش‌ترین مکمل دارویی شناخته می‌شود. گینکو حاوی انواع مختلفی از آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند است؛ گفته می‌شود این آنتی‌اکسیدان‌ها فواید بسیاری به همراه دارند. به صورت سنتی، از دانه‌ها و برگ‌های این گیاه برای تهیه‌ی دمنوش و تنتور استفاده می‌شود، ولی در کاربردهای مدرن آن، بیشتر از عصاره‌ی برگ گینکو استفاده می‌شود.
هم‌چنین، برخی از آدم‌ها از مصرف میوه‌ی خام و تخم‌های بو داده‌ی این گیاه لذت می‌برند. با وجود این، تخم‌های این گیاه اندکی سمی هستند و فقط باید به میزان اندک از آن استفاده شود – حتی توصیه می‌شود از مصرف آن خودداری کنید.
گفته می‌شود گینکو می‌تواند طیف گسترده‌ای از امراض را از قبیل بیماری قلبی، دمانس (زوال عقل)، مشکلات روانی، و اختلالات جنسی درمان کند. با این حال، مطالعات هنوز اثربخشی آن را برای هیچ یک از این وضعیت‌ها تایید نکرده‌اند.
با این‌که گینکو دارای عوارض جانبی احتمالی از قبیل سردرد، تپش قلب، مشکلات گوارشی، واکنش‌های پوستی، و افزایش خطر خونریزی است، این عوارض برای بیشتر آدم‌ها قابل تحمل است.
این گیاه دارویی را می‌توانید از طریق فروشگاه‌های آنلاین یا عطاری‌ها خریداری کنید.
خلاصه: گینکو به صورت سنتی برای درمان بیماری‌های متعددی از قبیل بیماری قلبی، زوال عقل، و اختلالات جنسی کاربرد دارد، ولی پژوهش‌های مدرن هنوز اثربخشی آن را برای هیچ یک از این بیماری‌های تایید نکرده‌اند.
۴. آقطی یا الدربری
آقطی یک داروی گیاهی باستانی است که معمولا از میوه‌ی پخته شده‌ی گیاه سامبوکوس نیگرا ساخته می‌شود. سال‌ها است از این داروی گیاهی برای تسکین سردرد، درد عصبی، دندان درد، سرماخوردگی، عفونت‌های ویروسی، و یبوست استفاده می‌شود.
امروزه، این داروی گیاهی عمدتا به عنوان دارویی برای درمان علائم مربوط به آنفولانزا و سرماخوردگی معمولی در بازار عرضه می‌شود.
آقطی را به صورت شربت یا قرص مکیدنی عرضه می‌کنند؛ با این حال، هیچ دوز استانداردی برای مصرف آن وجود ندارد. برخی از آدم‌ها ترجیح می‌دهند با پختن آقطی با سایر مواد نظیر عسل یا زنجبیل، شربت یا دمنوش مخصوص خودشان را تهیه کنند.
مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهند، ترکیبات گیاهی این دارو دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی، و ضد ویروسی است، ولی برای تایید این مسئله پژوهش‌های انسانی چندانی انجام نشده‌اند.
با این‌که مطالعات انسانی محدودی اثربخشی آقطی را در کوتاه کردن دوره‌ی عفونت آنفولانزا تایید کرده‌اند، برای تایید این مسئله که آیا اثربخشی آن بیشتر از داروهای ضد ویروس شیمیایی است یا خیر، باید مطالعات گسترده‌تری انجام شود.
استفاده‌ی کوتاه مدت از آقطی بی‌خطر است، ولی میوه‌ی نارس یا خام این گیاه سمی است و مصرف آن ممکن است باعث ایجاد علائمی نظیر حالت تهوع، استفراغ، و اسهال شود.
دفعه‌ی بعد که به یک عطاری رفتید یا در اینترنت به دنبال یک گیاه دارویی بودید، حتما نام آقطی را به یاد داشته باشید.
خلاصه: آقطی یا الدربری برای درمان علائم آنفولانزا و سرماخوردگی کاربرد دارد؛ برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند، این داروی گیاهی دست‌کم دارای اثربخشی متوسط است. با این‌که مصرف آقطی پخته شده بی‌خطر است، میوه‌ی نارس یا خام آن سمی است.
۵. گل راعی
گل راعی یک داروی گیاهی است که از یک گیاه گل‌دار با نام علمی Hypericum perforatum به دست می‌آید. از گل‌های کوچک و زرد این گیاه معمولا برای تهیه‌ی دمنوش، کپسول، یا عصاره‌ی گیاهی استفاده می‌شود.
کاربرد این داروی گیاهی به یونان باستان باز می‌گردد؛ ولی هم‌چنان در بخش‌هایی از اروپا برخی از پزشکان و متخصصان گل راعی را به صورت متداول تجویز می‌کنند.
از گذشته‌های دور، از گل راعی برای کمک به التیام زخم‌ها و تسکین بی‌خوابی، افسردگی، و انواع مختلف بیماری‌های کلیوی و ریوی استفاده می‌شود. امروزه، عمدتا این داروی گیاهی برای درمان افسردگی خفیف یا متوسط تجویز می‌شود.
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند، استفاده‌ی کوتاه مدت از گل راعی به اندازه‌ی استفاده از برخی داروهای ضد افسردگی اثربخش است. با وجود این، درباره‌ی بی‌خطر بودن استفاده‌ی طولانی مدت یا اثربخشی این دارو برای افراد مبتلا به افسردگی شدید یا آن‌هایی که دچار افکار خودکشی هستند، داده‌های محدودی وجود دارد.
گل راعی دارای عوارض جانبی نسبتا اندکی است، ولی ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های حساسیتی، سرگیجه، سردرگمی، خشکی دهان، و افزایش حساسیت به نور شود.
هم‌چنین، این داروی گیاهی با داروهای متعددی نظیر داروهای ضد افسردگی، ضد بارداری، رقیق‌کننده‌ی خون، برخی داروهای ضد درد، و برخی انواع درمان‌های سرطان تداخل دارد.
برخی از این تداخلات دارویی می‌توانند کشنده باشند؛ بنابراین، اگر هر گونه داروی تجویزی مصرف می‌کنید، پیش از مصرف گل راعی با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.
اگر تصمیم دارید این دارو را امتحان کنید، می‌توانید آن را به صورت آنلاین یا از عطاری‌ها خریداری کنید.
خلاصه: گل راعی ممکن است برای درمان افسردگی خفیف یا متوسط اثربخش باشد. با این حال، از آن‌جا که این داروی گیاهی با بسیاری از داروهای شیمیایی تداخل دارد، پیش از مصرف آن باید احتیاط کامل به خرج دهید یا از مصرف آن خودداری کنید.
۶. زردچوبه
زردچوبه (Curcuma longa) یک داروی گیاهی است که به خانواده‌ی زنجبیل تعلق دارد.
زردچوبه که هزاران سال است در آشپزی و داروسازی کاربرد دارد، به تازگی به خاطر خواص قدرتمند ضدالتهابی‌اش مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
کورکومین ترکیب اصلی و فعال موجود در زردچوبه است. این ماده می‌تواند وضعیت‌های مختلفی را از قبیل التهاب مزمن، درد، سندرم متابولیک، و اضطراب درمان کند.
به ویژه، مطالعات متعدد نشان می‌دهند دوزهای مکمل کورکومین به اندازه‌ی برخی داروهای ضد التهابی رایج نظیر ایبوپروفن، برای تسکین درد آرتریت موثر هستند.
هم مکمل‌های زردچوبه و هم‌چنین، مکمل‌های کورکومین تا حدود زیادی بی‌خطر هستند، ولی مصرف بسیار زیاد آن‌ها ممکن است به اسهال، سردرد، یا ناراحتی‌های پوستی منجر شود.
هم‌چنین، می‌توانید از زردچوبه به صورت تازه یا خشک‌شده – مثل پودر کاری – استفاده کنید؛ با این حال، میزانی از زردچوبه که معمولا در غذاها استفاده می‌شود، آن‌قدر نیست که بتواند تاثیرات درمانی قابل توجهی داشته باشد.
زردچوبه را علاوه بر فروشگاه‌های مواد غذایی و عطاری، می‌توانید به صورت آنلاین نیز تهیه کنید.
خلاصه: زردچوبه به خاطر فواید ضد التهابی‌اش شهرت دارد، و به ویژه، ممکن است برای درمان درد ناشی از آرتریت موثر باشد.
۷. زنجبیل
زنجبیل یک ماده‌ی غذایی و یک داروی گیاهی پرکاربرد است. می‌توانید زنجبیل را به صورت تازه یا خشک‌شده مصرف کنید؛ با این حال، شکل دارویی اصلی آن به صورت دمنوش یا کپسول است.
زنجبیل مانند زردچوبه، یک زمین‌ساقه یا ریزوم است – ریشه‌ای که در زیر زمین رشد می‌کند. زنجبیل حاوی مقدار زیادی ترکیبات مفید است، و از گذشته‌های دور تاکنون، به عنوان روش درمانی سنتی و محلی، برای درمان سرماخوردگی، حالت تهوع، میگرن، و فشار خون بالا کاربرد دارد.
بیش‌ترین کاربرد مدرن زنجبیل برای تسکین حالت تهوع ناشی از بارداری، شیمی‌درمانی، و عمل‌های جراحی است.
به علاوه، پژوهش‌های آزمایشگاهی و حیوانی فواید بالقوه‌ی زنجبیل را برای درمان و پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر بیماری قلبی و سرطان نشان می‌دهند؛ با این حال، در شواهد این پژوهش‌ها تناقض وجود دارد.
برخی از مطالعات انسانی محدود نشان می‌دهند، ریشه‌ی زنجبیل ممکن است خطر تشکیل لخته‌ی خونی را کاهش دهد؛ با این حال، شواهدی وجود ندارند که نشان بدهند اثربخشی آن بیشتر از اثربخشی داروهای شیمیایی باشد.
بیشتر آدم‌ها با مصرف زنجبیل مشکلی پیدا نمی‌کنند. زنجبیل به ندرت عوارض جانبی منفی دارد، ولی دوز مصرفی بسیار زیاد آن ممکن است باعث سوزش معده یا اسهال خفیف شود.
مکمل‌های زنجبیل را می‌توانید از فروشگاه‌های مواد غذایی، عطاری‌ها، یا فروشگاه‌های آنلاین تهیه کنید.
خلاصه: زنجبیل حاوی ترکیبات گیاهی فعال بسیاری است، و ممکن است وضعیت‌های مختلفی را درمان کند؛ با این حال، زنجبیل بیش از همه برای تسکین حالت تهوع کاربرد دارد.
۸. سنبل‌الطیب
سنبل‌الطیب یک گیاه گل‌دار است که گفته می‌شود ریشه‌های آن باعث ایجاد حس آرامش می‌شوند.
ریشه‌های سنبل‌الطیب را می‌توان خشک کرد و داخل کپسول ریخت، یا این‌که آن‌ها را به صورت دمنوش مصرف کرد.
قدمت کاربرد آن به روم و یونان باستان باز می‌گردد؛ از این داروی گیاهی برای تسکین بی‌قراری، لرزش، سردرد، و تپش قلب استفاده می‌شد. امروزه، بیش‌ترین کاربرد سنبل‌الطیب درمان بی‌خوابی و اضطراب است.
با این حال، شواهدی که بتوانند فواید این داروی گیاهی را تایید کنند، آن‌چنان قدرتمند نیستند.
نتایج یک بررسی نشان دادند، سنبل‌الطیب برای بهبود کیفیت خواب مفید است، ولی بسیاری از این نتایج بر مبنای گزارش‌های ذهنی شرکت‌کنندگان به دست آمده‌اند.
سنبل‌الطیب تا حدودی بی‌خطر است، با این حال ممکن است باعث بروز عوارض جانبی خفیف از قبیل سردرد و مشکلات گوارشی شود. اگر از داروهای مسکن استفاده می‌کنید، به دلیل وجود خطر اثر ترکیبی این داروها با سنبل‌الطیب، از قبیل بی‌حالی و خواب‌آلودگی بیش از حد، از مصرف سنبل‌الطیب خودداری کنید.
سنبل‌الطیب را می‌توانید از عطاری‌ها و فروشگاه‌های آنلاین خریداری کنید.
خلاصه: ریشه‌ی سنبل‌الطیب معمولا به عنوان یک داروی ضد اضطراب و خواب‌آور طبیعی استفاده می‌شود؛ با این حال، شواهد علمی تایید‌کننده‌ی این اثربخشی، آن‌چنان قوی نیستند.
۹. بابونه
بابونه یک گیاه گل‌دار و هم‌چنین، یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی در دنیا است.
از گل‌های این گیاه غالبا برای تهیه‌ی دمنوش استفاده می‌شود، ولی برگ‌های بابونه را نیز می‌توان خشک کردن و برای تهیه‌ی دمنوش، عصاره‌های دارویی، یا کمپرس موضعی از آن‌ها استفاده کرد.
برای هزاران سال، از بابونه به عنوان دارویی برای حالت تهوع، اسهال، یبوست، درد معده، عفونت مجاری ادراری، زخم، و عفونت‌های بخش فوقانی دستگاه تنفسی استفاده می‌شود.
این گیاه دارویی حاوی بیش از ۱۰۰ ترکیب فعال است که گفته می‌شود، بسیاری از آن‌ها فواید بی‌شماری به همراه دارند.
بسیاری از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند، بابونه دارای خواص ضد التهابی، ضد میکروبی، و آنتی‌اکسیدانی است؛ با این حال، پژوهش‌های انسانی اندکی در این مورد به عمل آمده‌اند.
البته، همین پژوهش‌های اندک انسانی نشان می‌دهند، بابونه می‌تواند اسهال، اختلالات هیجانی، و هم‌چنین، گرفتگی‌های ماهیچه‌ای ناشی از سندرم پیش از قاعدگی، و درد و التهاب ناشی از آرتروز را درمان کند.
مصرف بابونه برای بسیاری از آدم‌ها بی‌خطر است، ولی ممکن است باعث واکنش آلرژیک شود – به خصوص اگر شما به گیاهان مشابه، نظیر گل مینا، ابروسیا، و گل جعفری حساسیت داشته باشید.
بابونه را می‌توانید از بسیاری از فروشگاه‌های مواد غذایی و دارویی و هم‌چنین، به صورت آنلاین خریداری کنید.
خلاصه: بابونه، علی‌رغم شواهد علمی اندک درباره‌ی آن، هم‌چنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی در جهان شناخته می‌شود و برای درمان طیف وسیعی از امراض کاربرد دارد.
اقدامات احتیاطی هنگام استفاده از داروهای گیاهی
اگر تصمیم دارید از مکمل‌های گیاهی استفاده کنید، بهتر است درباره‌ی دوز مصرفی مناسب‌تان، عوارض جانبی بالقوه، و احتمال وجود تداخل با سایر داروها با یک متخصص مشورت کنید.
ایمنی
از آن‌جا که داروهای گیاهی از منابع طبیعی به دست می‌آیند، آدم‌ها معمولا فکر می‌کنند آن‌ها ذاتا بی‌خطر هستند – ولی این مسئله لزوما درست نیست.
مکمل‌های گیاهی نیز درست مانند داروهای شیمیایی ممکن است عوارض جانبی شدیدی داشته یا با سایر داروهای مصرفی‌تان تداخل داشته باشند.
برای مثال، الدربری خام می‌تواند سمی باشد، گل راعی می‌تواند با داروهای ضد افسردگی تداخل خطرناک داشته باشد، و ریشه‌ی سنبل‌الطیب می‌تواند اثر داروهای آرام‌بخش را بیشتر کند.
به علاوه، در مورد بی‌خطر بودن بسیاری از داروهای گیاهی برای زنان باردار یا شیرده، مطالعات کامل و جامعی به عمل نیامده‌اند.
بنابراین، اگر باردار یا شیرده هستید، پیش از مصرف هرگونه داروی گیاهی، با پزشک متخصص مشورت کنید تا بتوانید از بهترین نتایج ممکن برای خود و فرزندتان بهره‌مند شوید.
اطمینان از کیفیت
یکی دیگر از نکات مهمی که باید در نظر بگیرید، این است که گیاهان دارویی، برخلاف داروهای شیمیایی، تحت مقررات دقیق پزشکی قرار ندارند.
در برخی از کشورها، نظیر ایالات متحده، تولیدکنندگان داروهای گیاهی، پیش از عرضه‌ی محصولات‌شان در بازار، نیازی به اثبات اثربخشی یا خالص بودن محصولات‌شان ندارند. به این ترتیب، برخی از تولیدکنندگان این مکمل‌ها ممکن است اطلاعات درستی را بر روی برچسب محصولات‌شان ننویسند یا حتی از درج نام برخی ترکیبات نامناسب موجود در این محصولات بر روی برچسب خودداری کنند.
بنابراین، شما باید به دنبال برندهایی باشید که کیفیت محصولات‌شان توسط یک سازمان بی‌طرف نظیر یو اس فارماکوپیا یا ان‌اس‌اف اینترنشنال تایید شده باشد.
خلاصه: داروهای گیاهی ممکن است عوارض جانبی بسیاری به همراه داشته باشند؛ بنابراین، پیش از مصرف آن‌ها با پزشک متخصص مشورت کنید. هنگام خرید، برندهایی را انتخاب کنید که از لحاظ خلوص و کیفیت تایید شده باشند.
سخن آخر
بسیاری از آدم‌ها در سرتاسر جهان برای درمان بیماری‌های‌شان از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. بی‌شمار گونه از این داروها وجود دارند، ولی برخی از محبوب‌ترین انواع آن‌ها عبارت هستند از گینکو، جینسینگ، زنجبیل، زردچوبه، و بابونه.
با این‌که کاربردهای این داروها معمولا بسیار گسترده هستند، برای اثبات بسیاری از فواید فرضی آن‌ها شواهد علمی قدرتمندی وجود ندارد.
به خاطر داشته باشید، داروهای گیاهی، مانند داروهای شیمیایی، ممکن است با سایر داروها تداخلات خطرناکی داشته باشند. بنابراین، توصیه می‌شود پیش از افزودن یک دارو یا مکمل گیاهی به برنامه‌ی درمانی‌تان با یک پزشک متخصص مشورت کنید.