نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهند، خطر ابتلا به دمانس یا زوال عقل در دوران سالمندی در آدم‌هایی که در میانسالی‌شان از امتیاز معیار سلامت قلبی و عروقی بهتری برخوردار بوده‌اند، به اندازه‌ی قابل توجهی کم‌تر خواهد بود. در ادامه با ما همراه باشید تا درباره رابطه میان سلامت قلب در میانسالی و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل نکات جالبی بدانید.
دمانس یا زوال عقل یک مشکل جهانی است که معضلات اجتماعی و مالی قابل توجهی برای آدم‌ها به همراه دارد. با این‌که گزینه‌های درمانی خاصی وجود دارند که ممکن است به کنترل و درمان علائم این بیماری کمک کنند، هیچ درمان قطعی یا روش اصلاح‌کننده‌ی مطمئنی در حال حاضر برای این بیماری وجود ندارد.
تخمین زده می‌شود بیش از ۵ میلیون فرد ۶۵ سال به بالا در ایالات متحده دچار زوال عقل هستند، و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا ۲۰۵۰ به ۱۴ میلیون نفر افزایش یابد.
زوال عقل یا دمانس اختلالات شناختی شدیدی از جمله بروز مشکلاتی در حافظه، تشخیص، تکلم، تصمیم‌گیری، توجه، و حل مسئله به همراه دارد. این مشکلات در کارکردهای روزمره‌ی زندگی بیمار اختلال ایجاد می‌کنند.
مطالعات همه‌گیرشناختی یا اپیدمیولوژیک برخی از عوامل خطر قابل اصلاح را در طول مدت زندگی یک فرد شناسایی کرده‌اند؛ از جمله عوامل خطر قلبی و عروقی از میانسالی تا اواخر عمر – این عوامل خطر نقش مهمی در بروز و پیشرفت زوال عقل ایفا می‌کنند.
در حقیقت، پژوهش‌های شبیه‌سازی تخمین می‌زنند، بیش از ۳۵ درصد از موارد زوال عقل ممکن است بر اثر عوامل خطر قابل اصلاح در طول عمر یک فرد ایجاد بشوند. این عوامل خطر شامل عوامل سلامت اجتماعی و روانی از قبیل تحصیلات، مشارکت اجتماعی، از دست دادن قدرت شنوایی، و افسردگی هستند.
هم‌چنین، مطالعات همه‌گیرشناختی بر اهمیت سلامت قلبی و عروقی در پیشگیری از ابتلا به زوال عقل تاکید کرده‌اند. عواملی از قبیل مصرف سیگار، دیابت، نارسایی قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی، فشار خون بالا، چاقی مفرط، و کلسترول بالا همگی با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل در ارتباط هستند.
خطرات قابل اصلاح
مطالعات نشان داده‌اند، معیارهای بهینه‌ی سلامت قلبی و عروقی با کاهش خطر سکته‌ی مغزی و بیماری سرخرگ کرونری در ارتباط هستند.
هفت معیار سلامت قلبی و عروقی انجمن قلب آمریکا شامل چهار مورد رفتاری:
الف. فعالیت بدنی
ب. رژیم غذایی
پ. سیگار
ت. وزن بدن
و سه مورد بیولوژیک هستند:
ث. کلسترول خون
ج. فشار خون
ح. گلوکز خون
دانشمندان به ارتباط میان برخورداری از معیارهای ایدهآل سلامت قلبی و عروقی در میانسالی و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در دوره‌ی سالمندی پی برده‌اند.
در این مطالعه‌ی جدید، میانسالی را حدودا ۵۰ سالگی تلقی کرده‌اند. با وجود این، مطالعه‌ی دیگری بر روی شرکت‌کنندگان مسن‌تر (به طور میانگین ۶۷ ساله) نشان داد، معیارهای ایدهآل سلامت قلبی و عروقی برای موارد بیولوژیکی که توسط انجمن قلب آمریکا معرفی شده‌اند، ظرف ۷ سال بعد توانستند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش بدهند. رابطه میان سلامت قلب در میانسالی و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل
تا این لحظه، مطالعات اندکی به بررسی رابطه‌ی میان معیارهای سلامت قلبی و عروقی در میانسالی و سالمندی و خطر ابتلا به زوال عقل پرداخته‌اند. هم‌چنین، این مطالعات به طور جداگانه اثرات موارد رفتاری و بیولوژیک را تحلیل نکرده‌اند.
دانشمندی به نام یوجون لیانگ به همراه همکاران‌اش جهت پر کردن این خلاء، به انجام یک مطالعه‌ی هم‌گروهی مبتنی بر جمعیت شامل ۱۴۴۹ نفر از میان شرکت‌کنندگان مطالعه‌ی عوامل خطر قلبی و عروقی، افزایش سن، و دمانس (CAIDE) در کشور فنلاند پرداخت.
پژوهشگران طی این مطالعه که نتایج آن در نشریه‌ی پلوس مدیسن منتشر شدند، داده‌های جمع‌آوری شده را از شرکت‌کنندگان مطالعه‌ی CAIDE از ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۷ (با سن متوسط میانسالی ۵۰ سال) و سپس تا ۱۹۹۸ (سن متوسط سالمندی ۷۰ سال) تحلیل کردند. هم‌چنین، تحلیل داده‌های ۷۴۴ شرکت‌کننده‌ی دیگر که به زوال عقل مبتلا نبودند بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ به مجموعه اطلاعات موجود در این مطالعه افزوده شد.
معیارهای سلامت قلبی و عروقی این پژوهشگران شامل ۶ مورد از ۷ معیار انجمن قلب آمریکا بودند. با وجود این، داده‌هایی در خصوص رژیم غذایی شرکت‌کنندگان ، و هم‌چنین، معیارهای گلوکز خون ناشتای این شرکت‌کنندگان در میانسالی نیز در این دادهها وجود نداشتند. به همین دلیل، پژوهشگران از تشخیص دیابت به عنوان معیار جایگزین استفاده کردند.
سپس، پژوهشگران این معیارها را به صورت معیارهای رفتاری (مصرف سیگار، شاخص توده‌ی بدنی یا BMI، و فعالیت بدنی) یا معیارهای بیولوژیک (مجموع کلسترول، گلوکز پلاسمای ناشتا، و فشار خون) دسته‌بندی کردند.
پژوهشگران در این مطالعه، دادهها را بر اساس جمعیت‌شناسی، سبک زندگی، سوابق پزشکی، و سایر معیارهای سلامت قلبی و عروقی از طریق معاینات بالینی، تست‌های آزمایشگاهی، پرونده‌های پزشکی، نظرسنجی شخصی، و سوابق داروهای تجویزی جمع‌آوری کردند.
در تشخیص بیماری زوال عقل از معیارهای مشخص شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی پیروی شد. در این مطالعه جهت ارزیابی کارکرد شناختی در پیگیری دادهها در ۱۹۹۸ و ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸، از آزمون کوتاه وضعیت ذهنی استفاده شد.
در این مطالعه، معیارهای ایدهآل سلامت قلبی و عروقی به شکل زیر تعریف شده‌اند:
الف. انجام فعالیت بدنی که باعث افزایش سطح تنفس و تعریق شود، بیش از دو بار در هفته
ب. شاخص توده‌ی بدنی کم‌تر از ۲۵
پ. سطوح گلوکز پلاسمای ناشتا کم‌تر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dl) به صورت طبیعی (بدون اقدامات درمانی) در دوره‌ی سالمند، و عدم تشخیص دیابت یا استفاده از داروهای دیابت در میانسالی
ت. سطوح مجموع کلسترول سرم کم‌تر از ۲۰۰ mg/dl
ث. فشار خون کم‌تر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه، بدون نیاز به مصرف داروهای فشار خون
ج. عدم مصرف سیگار یا ترک سیگار به مدت بیشتر از یک سال
پژوهشگران در این مطالعه، هر یک از این معیارهای سلامت قلبی و عروقی را به تنهایی و به صورت ترکیبی، در میانسالی و سالمندی مورد ارزیابی و امتیازدهی قرار دادند.
دو گروه ۶۱ و ۴۷ نفری به ترتیب در ۱۹۹۸ و ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ به جمع مبتلایان به زوال عقل اضافه شدند.
کاهش قابل ملاحظه‌ی خطر
نتایج این مطالعه نشان دادند، شرکت‌کنندگانی که در دوره‌ی میانسالی امتیاز ترکیبی معیار سلامت قلبی و عروقی ایده‌آلی کسب کرده بودند، ۵۴ درصد کم‌تر از شرکت‌کنندگان حائز امتیازات پایین‌تر با خطر ابتلا به زوال خطر رو به رو شدند. این آمار پس از محاسبه‌ی میزان مرگ و میر شرکت‌کنندگان و سایر عوامل اختلاطی بالقوه محاسبه شدند.
نتایج این مطالعه نشان دادند، افزایش ۱ امتیاز ترکیبی در معیارهای سلامت قلبی و عروقی باعث کاهش ۱۴ درصد از احتمال خطر ابتلا به زوال عقل می‌شود.
به علاوه، احتمال خطر ابتلا به زوال عقل در آدم‌هایی با امتیازات ایدهآل در معیار رفتاری سلامت قلبی و عروقی در میانسالی ۵۸ درصد کاهش یافت. در مقابل، آدم‌هایی با امتیازات ایدهآل در معیار بیولوژیک سلامت قلبی و عروقی در دوران سالمندی با ۳.۵ برابر افزایش خطر ابتلا به زوال عقل مواجه شدند.
طبق نتیجه‌گیری پژوهشگران، فشار خون کم‌تر از ۱۲۰ بر ۸۰ میلی‌متر جیوه و سطوح پایین مجموع کلسترول نیز ممکن است جزء نشانه‌های پیش‌بالینی زوال عقل باشند؛ به این ترتیب، ارزش این معیارها در پیش‌بینی خطر ابتلا به زوال عقل کم‌تر می‌شود.
محدودیت‌های عمده‌ی این مطالعه عبارت بودند از فقدان داده‌های کافی در مورد رژیم غذایی و سطوح گلوکز در میانسالی، نرخ بالای عدم حضور شرکت‌کنندگان جهت پیگیری دادهها، و زیرگروه‌های کوچک که باعث محدود شدن قدرت و تعمیم‌پذیری یافته‌های این مطالعه می‌شوند. نتایج این مطالعه نیازمند تایید شدن توسط مطالعات مبتنی بر جمعیت در مقیاس بزرگ هستند.
با وجود این، این مطالعه یافته‌های اولیه‌ای را که نشان می‌دادند قابلیت پیش‌بینی‌کنندگی موارد بیولوژیک سلامت قلبی و عروقی با افزایش سن کم‌تر می‌شود، تایید می‌کند. هم‌چنین، این مطالعه بر اهمیت حفظ مداوم سلامت رفتاری قلبی و عروقی در سنین بالا تاکید می‌کند.
یافته‌های این مطالعه می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر استراتژی‌های کاهش‌دهنده‌ی بهینه‌ی خطر ابتلا به زوال عقل بگذارند. حفظ عادات سالمی که باعث بهبود وضعیت سلامت قلبی و عروقی می‌شوند – به خصوص مواردی نظیر عدم مصرف یا ترک سیگار، فعالیت بدنی، و شاخص توده‌ی بدنی – می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را در سالمندی کاهش دهد، و به طور کلی مشکلات ناشی از بروز این وضعیت را کم‌تر کند.