مرزنجوش ممکن است به اندازه‌ی پونه‌ی کوهی (ارگانو) که رابطه‌ی بسیاری نزدیکی با آن دارد شناخته شده نباشد اما خواص مرزنجوش از نظر پزشکی و درمان و سلامت و زیبایی شما را حیرت زده خواهد کرد.
مرزنجوش یک گیاه پایا و همه ساله است که خاستگاه آن مناطق حوزه‌ی مدیترانه است. این روزها، این گیاه را در باغ‌های سرتاسر جهان کشت می‌کنند. این گیاه معمولا به عنوان جایگزینی برای پونه‌ی کوهی در آشپزی استفاده می‌شود و بافتی نرم‌تر و مزه‌ای نسبتا ملایم‌تر از آن دارد.
آنقدر این دو گیاه به هم شباهت دارند که مرزنجوش اغلب «مرزنجوش شیرین» نامیده می‌شود تا بین آن و پونه‌ی کوهی که با عنوان «مرزنجوش وحشی» معروف است فرق گذاشته شود.
به رغم این شباهت‌ها و اشتباهاتی که رخ می‌دهد، مرزنجوش استفاده‌های پزشکی و آشپزی مختص به خودش را دارد. این گیاهی محبوب در آشپزخانه‌های سرتاسر جهان است که به سوپ‌ها، آش‌ها، گوشت‌ها، و سبزیجات مختلف افزوده می‌شود.
سوای استفاده در آشپزی، مرزنجوش برای تهیه‌ی مکمل‌های غلیظ یا یک نوع روغن معطر پزشکی محبوب نیز استفاده می‌شود.
این روغن معطر به خاطر توانایی اش در آرامسازی اعصاب، بهبود گردش خون و محافظت از قلب است. همچنین به عنوان درمانی طبیعی برای سرفه، گوارش، افسردگی، میگرن، سردرد و درد عصبی استفاده می‌شود.
همچنین به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده‌ی محصولات آرایشی مانند صابون‌ها، لوسیون‌های بدن، ژل اصلاح، و کرم پوست استفاده می‌شود.
ارزش غذایی مرزنجوش
افزودن مرزنجوش به رژیم غذایی‌تان می‌تواند فایده‌هایی بیشتر از طعم دهی به وعده‌ی غذایی‌تان به همراه داشته باشد.
– دو قاشق غذاخوری مرزنجوش سرشار از مواد مغذی و آنتی اکسیدان‌هایی است که بدن‌مان قطعا به آن‌ها نیاز دارد.
– مرزنجوش سرشار از ویتامین A و C است و حاوی مقدار مناسبی از مواد معدنی مانند کلسیم و آهن است.
خواص مرزنجوش برای سلامتی
۱. سلامت دستگاه گوارش
مرزنجوش یکی از آن گیاهان اعجاب انگیز است که می‌تواند به بهبود سیستم گوارشی کمک کند و همچنین مشکلات خاص مربوط به دستگاه گوارش را حل کند. فقط رایحه‌ی آن می‌تواند به تحریک غدد بزاقی کمک کند و این امر به فرایند گوارش که از دهان آغاز می‌شود کمک کند. روغن موجود در این گیاه نیز اثربخش است و حرکت را در دستگاه گوارش تحریک می‌کند.
ناراحتی‌های رایجی مانند گاز معده، نفخ، سوء هاضمه، گرفتگی عضلات و حالت تهوع را می‌توان با چند فنجان چای آرامبخش مرزنجوش یا افزودن گیاه تازه‌ی آن به وعده‌ی غذایی برطرف کرد. این گیاه همچنین می‌تواند در دوره‌های بیماری و در خلال فرایند ریکاوری وقتی که میلی به غذا خوردن ندارید اشتهای‌تان را افزایش دهد.
مرزنجوش به هر شکلی که استفاده شود می‌تواند حرکت روده‌ها را تحریک کند که همین امر غذا را در دستگاه گوارش‌تان به حرکت وا خواهد داشت. این یعنی مرزنجوش می‌تواند کارآمدی دستگاه گوارش را بهبود دهد و باعث حرکت منظم‌تر روده‌ها شود.
۲. سلامت قلب
مرزنجوش می‌تواند برای سلامتی قلب و عروق‌تان بسیار خوب باشد. این گیاه منبعی غنی از آنتی اکسیدان‌ها است که می‌تواند به حفاظت از قلب و همچنین سایر ارگان‌های بدن در برابر بیماری کمک کند. همچنین فادر است رگ‌های خونی را عریض و شل کند که به کاهش طبیعی سطح فشار خون کمک می‌کند.
استنشاق روغن معطر یا به صورت مستقیم یا به شکل اسپری شده می‌تواند سیستم عصبی بدن را آرام کند که به گشاد کردن رگ‌های خونی کمک می کند. این اثری مثبت بر قلب دارد چرا که فشار خون را پایین می‌آورد و فشار وارد بر قلب را کاهش می‌دهد.
۳. سلامت زنان
مرزنجوش سال‌های سال در زمینه‌ی بهبود سلامت زنان از اعتبار و ارزش بالایی برخوردار بوده است. این گیاه می‌تواند به متعادل شاختن هورمون‌های زنان و تنظیم قاعدگی آن‌ها کمک کند. مرزنجوش نه تنها به تنظیم چرخه‌ی قاعدگی کمک می‌کند بلکه به از بین بردن بسیاری از علائم آشنایی که زنان در طول عادت ماهیانه‌شان با آن‌ها روبرو هستند کمک می‌کند و می‌تواند به درمان علائم مربوط به یائسگی نیز کمک کند.
به خاطر خواص تحریک کنندگی طبیعی جریان قاعدگی، می‌تواند قاعدگی زنان را تحریک کند و حتی از آن برای مادران شیرده جهت شیردهی بیشتر نیز استفاده شده است.
سایر استفاده‌های مرزنجوش شامل درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و ناباروری است که اغلب به این بیماری مربوط می‌شود. در مطالعه‌ای جدید که در اوایل امسال به چاپ رسید دریافته‌اند مرزنجوش بر هورمون‌های زنان و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اثر مفیدی دارد. این گیه به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح آندورفین در بیماران کمک می‌کند.
۴. دیابت
تقریبا ۱۰٪ از جمعیت ایالات متحده‌ی آمریکا دیابت دارند و هیچ نشانه‌ای از فروکش کردن این رقم وجود ندارد. خوشبختانه، دیابت نوع ۲ را با گزینه‌های سبک زندگی و رژیم غذایی خوب می‌توان کنترل کرد. مطالعات نشان می‌دهند که مرزنجوش برای کسانی که سعی دارند دیابت خود را کنترل کنند بی‌نظیر است.
مرزنجوش و گیاهان دارویی دیگر مثل رزماری و پونه‌ی کوهی به نحو موثری جلوی بعضی از آنزیم‌های خاص را می‌گیرند که این امر تحمل انسولین را بالا می‌برد. چه گیاه تازه را مصرف کنید چه خشک شده را، می‌تواند کمک بزرگی به بیماران دیابتی برای کنترل سطح قند خون باشد.
۵. استرس و اضطراب
مرزنجوش به ویژه روغن معطر آن درمانی برای تسکین احساس استرس و اضطراب است. بسیاری از روغن‌های معطر اثر مشابهی دارند و جایگزین طبیعی فوق‌العاده‌ای برای بسیاری از داروهای شیمیایی معروف هستند.
شما یا می‌توانید آن را در فضای خانه اسپری و استنشاق کنید یا آن را با روغن حامل دیگری رقیق کنید و از آن برای یک ماساژ تسکین دهنده‌ی استرس استفاده کنید. با کمک به تسکین تنش و اضطراب، روغن معطر مرزنجوش می‌تواند به بهبود کیفیت خواب نیز کمک کند و باعث شود شب پر آرامشی را پشت سر بگذارید.
۶. تسکین درد
روغن معطر علاوه بر درمان درد عاطفی، درمان بی‌نظیری برای درد عضلات، اسپاسم‌ها، و سر دردهای تنشی نیز هست. چند قطره از آن را با یک روغن حامل مخلوط کنید و آن را روی ناحیه‌ی مبتلا به درد ماساژ بدهید تا بلافاصله دردتان تسکین پیدا کند.
– همچنین می‌توانید ۳ یا ۴ قطره از این روغن را به وان حمام اضافه کنید و بگذارید بدن‌تان در آن خیس بخورد.
۷. زخم معده
در یک مطالعه‌ی چینی که بر روی موش‌ها در سال ۲۰۰۹ انجام شد توانایی مرزنجوش در پیشگیری و درمان زخم معده را بررسی کردند. این مطالعه نشان داد که مرزنجوش می‌تواند به طرز چشمگیری خطر ابتلا به زخم معده را در حیوانات کاهش دهد. سوای این، به پرکردن دوباره‌ی مخاط موجود در دیواره‌‌های معده کمک می‌کند که کلید درمان علائم زخم معده است.
۸. ضد میکروبی
پای باکتری‌ها و ویروس‌ها که به میان می‌آید، مرزنجوش دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی، و ضد عفونی کننده‌ای است که به آن خاصیت درمانگری متعددی می‌بخشد. علاوه بر موارد ذکر شده، این گیاه را می‌توان برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌ها، مسمومیت غذایی و کمک به درمان زخم‌ها نیز استفاده کرد.
۹. مشکلات تنفسی
همچنین می‌توان از روغن معطر مرزنجوش برای درمان مشکلات تنفسی و علائم برونشیت، سرماخوردگی‌ها، و آنفولانزا نیز استفاده کرد. این گیاه خاصیت خلط آوری دارد که می‌تواند به شل کردن مخاط و بلغم در دستگاه تنفسی کمک کند. سعی کنید روغن را به صورت مستقیم از داخل بطری استنشاق کنید یا چند قطره از آن را روی گونه‌ها و زیر سوراخهای بینی‌تان بمالید.
۱۰. خواص ادرار آوری
مرزنجوش، به ویژه روغن معطرش، می‌تواند به عنوان یک ادرارآور طبیعی عمل کند یعنی هم مقدار ادراری را که تولید می‌کنید افزایش دهد و هم نحوه‌ای که آب را دفع می‌کنید تغییر دهد. ادرارآورها به شستشوی سیستم بدن و خارج کردن آب اضافی و مواد سمی مانند سدیم اضافی و اسید اوریک کمک می‌کنند.
ادرار آورها یا قرص‌های آب را اغلب برای مواردی مانند عفونت‌های مجاری ادراری و مشکلات کلیوی تجویز می‌کنند که می‌تواند به کاستن از آب اضافی بدن نیز کمک کند. با وجود این باید همیشه قبل از استفاده از درمان‌های ادرار آور طبیعی با پزشک مشورت کنید چون ممکن است باعث دهیدراته شدن بدن‌تان بشوند.
۱۱. سلامت پوست
روغن معطر مرزنجوش را می‌توان به صورت موضعی روی پوست مالید. این ماده خواص آنتی اکسیدانی بی نظیری دارد که می‌تواند از پوست شما در برابر اثرات رادیکال‌های آزاد محافظت کند. روغن مرزنجوش اغلب به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده‌ی کرم‌های پوست، لوسیون‌ها و صابون‌ها یافت می‌شود.
آنتی اکسیدان‌های موجود در روغن مرزنجوش می‌توانند به جلوگیری از بسیاری از علائم پیری زودرس مانند خطوط چهره و چین و چروک کمک کنند و وفتی به صورت منظم ستفاده شوند می‌توانند به شما ظاهری جوانتر و سالم‌تر ببخشند.
روغن معطر مرزنجوش همچنین ماهیتی ضد عفونی کننده و ضد میکروبی دارد. این ماده می‌تواند جوش را درمان کند و ناراحتی‌های پوستی التهابی رایج را تسکین دهد من جمله اگزما و پسوریازیس. این روغن همچنین می‌تواند خواص ضد قارچی داشته باشد یعنی می‌تواند به درمان ناراحتی‌های قارچی مانند پای ورزشکاران و خارش ژوک کمک کند.
۱۲. سلامت مو
همچنین می‌توانید چند قطره روغن معطر مرزنجوش را به نرم کننده یا شامپوی خود اضافه کنید تا به تقویت موهای خود و بهبود ظاهر آن کمک کنید. روغن معطر مرزنجوش می‌تواند فولیکول‌های مو را تقویت کند یعنی موی‌تان قوی‌تر و سالم‌تر رشد خواهد کرد.
این روغن همچنین حاوی خواص ضد قارچی است که آن را به گزینه‌ی طبیعی خوبی برای درمان مشکلات رایج پوست سر مانند شوره تبدیل می‌کند. همچنین رایحه‌ی بسیار خوب دارد پس آن را امتحان کنید.
۱۳. درمان اسپاسم یا گرفتگی‌ها
روغن معطر مرزنجوش در درمان تقریبا تمام انواع اسپاسم‌ها و مشکلات مربوطه مفید است. این ماده به نحو موثری اسپاسم‌های دستگاه تنفسی، روده‌ها، و اسپاسم‌های عضلانی اعضای بدن را برطرف می‌کند. همچنین به درمان تشنج‌ها، کشیدگی عضلات، گرفتگی‌های عضلانی و وبای تشنجی که به خاطر اسپاسم‌های غیر قابل کنترل به وجود می‌آیند کمک می‌کند.
۱۴. کنترل میل جنسی
روغن معطر مرزنجوش می‌تواند به عنوان یک شهوت‌کاه عمل کند و به سرکوب یا کنترل میل جنسی کمک کند. این خاصیت برای کسانی که از شهوت یا میل جنسی بیش از حد یا نامتعارف رنج می‌برند مفید است.
۱۵. درمان عفونت‌ها
دیگر اینکه، مرزنجوش می‌تواند در درمان عفونت‌های ناشی از ویروس و بیماری‌های مربوط به آن‌ها مانند سرماخوردگی‌های معمول، آنفولانزا، اوریون، سرخک و حتی آبله موثر باشد.
۱۶. افزایش تعریق
روغن مرزنجوش میزان تعریق را افزایش می‌دهد و با کمک به از بین بردن مواد سمی، سدیم، املاح، و آب اضافی از بدن به سلامتی کمک می‌کند. همچنین به پایین آوردن تب و کاهش وزن کمک می‌کند چون تقریبا ۴٪ ادرار از چربی تشکیل شده است.
۱۷. کاهش مشکلات هورمونی
روغن معطر مرزنجوش جلوی رشد آنزیم پروتئین تریوزین فوسفات 1B (PTP1B) را می‌گیرد. چنین شایع است که این آنزیم بر سطح انسولین تاثیری منفی می‌گذارد، که از این طریق سطح قند خون را تحت تاثییر قرار می‌دهد. از این رو، روغن مرزنجوش برای افراد دیابتی که به دنبال راهی برای کنترل دیابت خود هستند عالی است.
۱۸. خلط آور طبیعی
نشان داده شده است که روغن معطر مرزنجوش در بیرون راندن خلط و بلغم از گلو و سینوس‌ها کاملا موثر است، همچنین گرفتگی مجرای بینی، حلق، حنجره، برونشی، و ریه‌ها را که ناشی از سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی هستند برطرف می‌کند این روغن به ویژه برای سرفه‌های شدید بسیار موثر است.
۱۹. معالجه‌ی عفونت‌های قارچی
این گیاه از رشد قارچ‌ها جلوگیری و به درمان عفونت‌ها کمک می‌کند. این خاصیت روغن معطر مرزنجوش به درمان شماری از مشکلات و ناراحتی‌های پوستی یا دیسانتری، که اغلب به خاطر رشد خطرناک قارچ‌ها به وجود می‌آید، کمک می‌کند.
۲۰. تسریع التیام زخم‌ها
روغن معطر مرزنجوش به عنوان یک مرهم با ارتقاء سرعت التیام زخم‌ها، چه درونی چه بیرونی، و محافظت از آن‌ها در برابر عفونت سرعت درمان زخم‌ها را افزایش می‌دهد.
چگونه از مرزنجوش استفاده کنیم
مرزنجوش را می‌توانید به عنوان یک ادویه به وعده‌ی غذایی‌تان اضافه کنید اما راه‌های محبوب دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید دوز موثری از آن را استفاده کنید و از خواص شفابخشش بهره‌مند شوید.
– روغن معطر مرزنجوش: این قدرتمندترین و شفابخش‌ترین راه استفاده از مرزنجوش است. این روغن را می‌توان از طریق یک پخش کننده استنشاق کرد تا به رفع مشکلات عاطفی کمک کنید یا می‌توان آن را موضعی استفاده کرد تا دردهای عضلانی را کاهش دهید. اگر می‌خواهید از روغن مرزنجوش به صورت موضعی استفاده کنید، ضروری است که ابتدا آن را با یک روغن اصلی مناسب رقیق کنید. خوردن روغن معطر توصیه نمی‌شود.
– چای مرزنجوش: نوشیدن چند فنجان چای مرزنجوش در روز تونیکی عالی برای رفع مشکلات گوارشی و تقویت دستگاه گوارشی محسوب می‌شود. همچنین چای مرزنجوش مملو از ترکیب‌های آنتی اکسیدانی است که می‌توانند به دور ماندن از بیماری ها کمک کنند.