بیت کوین نه فقط به عنوان یک مدل پیشرو که طلایه‌دار موجی از رمز ارزهای موجود در شبکه‌ی همتا به همتای غیرمتمرکز است، بلکه به عنوان یک استاندارد بالفعل برای همه‌ی رمز ارزها، الهام‌بخش خیل روزافزونی از دنبال‌کنندگان و سایر افراد مرتبط با این صنعت بوده است. در این نوشتار با ما همراه باشید تا ۸ ارز دیجیتال مهمتر از بیت کوین را بشناسید.
یک ارز دیجیتال یا رمز ارز، طبق یک تعریف کلی، واحد پولی است که به شکل توکن یا “کوین” درآمده و در دفتر کلِ توزیع شده و غیرمتمرکز ثبت شده است.
گذشته از این‌ها، با راه‌اندازی بیت کوین در حدود ۱۰ سال پیش، دنیای ارزهای دیجیتال به شکل قابل ملاحظه‌ای گسترده‌تر شد، و ممکن است توکن دیجیتالی بزرگ بعدی همین فردا منتشر شود.
بیت کوین هم‌چنان از لحاظ ارزش سرمایه‌ی بازار، میزان کاربرد، و محبوبیت در صدر همه‌ی ارزهای دیجیتال قرار دارد.
از سایر واحدهای پولی مجاز نظیر اتریوم نیز جهت ایجاد سیستم‌های مالی غیرمتمرکز برای آدم‌هایی استفاده می‌شود که به سیستم‌های مالی سنتی دسترسی ندارند.
برخی از آلتکوین‌ها یا جایگزین‌های بیت کوین از این نظر تایید و محبوب شده‌اند که ویژگی‌های جدیدتری نسبت به بیت کوین دارند؛ مثلا آن‌ها می‌توانند معاملات بیش‌تری را در هر ثانیه مدیریت کنند یا از الگوریتم‌های اجماع متفاوتی نظیر گواه بر سهام یا سازوکار اثبات سهم استفاده می‌کنند.
ارزهای دیجیتال یا رمز ارزها چه هستند؟
پیش از آن‌که بخواهیم نگاه دقیق‌تری به برخی از جایگزین‌های بیت کوین بیندازیم، بگذارید کمی به عقب برگردیم و به طور مختصر، به بررسی این مسئله بپردازیم که منظور از اصطلاحاتی نظیر ارز دیجیتال یا رمز ارز و آلتکوین چیست. به طور کلی، رمز ارز یک پول مجازی یا دیجیتال است که شکل توکن (یا تقریبا همان ژتون) یا “کوین” به خود گرفته. با این‌که برخی از رمز ارزها با استفاده از کارت‌های اعتباری یا سایر روش‌ها شکل فیزیکی به خود گرفته‌اند، اکثریت غالب آن‌ها به طور کلی غیرملموس باقی مانده‌اند.
“رمزنگاری شده” در ترکیب ارزهای رمزنگاری شده یا همان رمز ارزها به عملیات رمزنگاری پیچیده‌ای اشاره دارد که امکان پیدایش و پردازش واحدهای پولی دیجیتالی و معاملات آن‌ها را در سیستم‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کنند. در کنار اهمیت ویژگی “رمزنگاری” این واحدهای پولی، تعهد مشترک آن‌ها به غیرمتمرکزسازی نیز حائز اهمیت است؛ ارزهای دیجیتالی معمولا به صورت کدهایی توسط گروه‌هایی از افراد که سازوکاری را برای انتشار (معمولا ولی نه همیشه، از طریق فرایندی به نام ماینینگ یا استخراج) و کنترل آن‌ها ایجاد می‌کنند، توسعه می‌یابند.
رمز ارزها تقریبا همیشه طوری طراحی شده‌اند که فارغ از کنترل و دستکاری حکومت‌ها باشند؛ با این حال، با افزایش محبوبیت آن‌ها، این جنبه‌ی بنیادین از این صنعت به شدت زیر رگبار انتقادات قرار گرفته است. رمز ارزهایی که با الگوبرداری از بیت کوین، پس از انتشار آن، به وجود آمده‌اند، مجموعا آلتکوین، و در برخی موارد “شت‌کوین“ نامیده می‌شوند، و معمولا سعی کرده‌اند خود را به عنوان نسخه‌هایی اصلاح‌شده یا بهبود یافته از بیت کوین معرفی کنند. با این‌که برخی از این رمز ارزها ممکن است دارای ویژگی‌های جذابی باشند که بیت کوین از آن‌ها بهره‌مند نیست، رسیدن به سطح امنیتی شبکه‌های بیت کوین هدفی است که تا حدود زیادی آلتکوین‌ها با رسیدن به آن فاصله دارند.
در این مقاله، قصد داریم برخی از مهمترین ارزهای دیجیتالی را به غیر از بیت کوین مورد بررسی قرار دهیم. با این حال، ابتدا باید به یک موضوع اشاره کنیم: ایجاد فهرستی کاملا جامع از تمام رمز ارزهای موجود غیرممکن است. یکی از دلایل این مسئله این است که تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، بیش از ۴۰۰۰ رمز ارز به وجود آمده‌اند. با این‌که بسیاری از این ارزهای دیجیتال تقریبا هیچ کاربر یا ارزش معامله ندارند (یا میزان آن بسیار اندک است)، برخی دیگر از آن‌ها در انجمن‌های مخصوص پشتیبانان و سرمایه‌گذاران از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار هستند.
گذشته از این‌ها، دنیای رمز ارزها همیشه در حال گسترش است، و توکن دیجیتالی بزرگ بعدی ممکن است همین فردا معرفی شود. با این‌که بیت کوین به طور گسترده به عنوان پیشرو در دنیای رمز ارزها شناخته می‌شود، تحلیلگران روش‌های بسیاری را برای ارزشیابی توکن‌هایی به غیر از بیت کوین اتخاذ می‌کنند. برای مثال، معمولا تحلیلگران برای رده‌بندی کوین‌ها به لحاظ مقایسه‌ی آن‌ها از نظر ارزش بازار اهمیت بالایی قائل هستند. ما نیز این مسئله را مد نظر قرار داده‌ایم، ولی دلایل دیگری نیز وجود دارند که باعث شده‌اند رمز ارزهای زیر در این فهرست قرار بگیرند.
۱. اتریوم (ETH)
نخستین جایگزین بیت کوین در این فهرست، اتریوم، یک پلتفرم نرم‌افزاری غیرمتمرکز است که امکان پیدایش و راه‌اندازی قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) را بدون وقفه، امکان کلاهبرداری، و کنترل یا دخالت شخص ثالث فراهم می‌کند. هدف اصلی پشت اتریوم ایجاد یک مجموعه‌ی غیرمتمرکز از سیستم‌های مالی است که هر آدمی در دنیا، فارغ از ملیت، قوم، یا مذهب بتواند آزادانه به آن دسترسی داشته باشد. این ویژگی توجه و علاقه‌ی بیش‌تری را در برخی از کشورها برانگیخته است؛ به خصوص افراد در کشورهایی که زیرساخت‌های دولتی و روش‌های شناسایی هویت در آن‌ها وجود ندارند، با استفاده از این ویژگی می‌توانند به حساب‌های بانکی، وام، بیمه، و بسیاری دیگر از محصولات و سیستم‌های مالی دسترسی پیدا کنند.
اپلیکیشن‌ها در اتریوم بر روی توکن رمزنگاری شده‌ی مخصوص این پلتفرم، اتر (Ether)، اجرا می‌شوند. اتر مانند وسیله‌‌ای نقلیه است که برای جا به جا شدن در پلتفرم اتریوم کاربرد دارد، و بسیاری از توسعه‌دهندگانی که به دنبال توسعه و راه‌اندازی اپلیکیشن‌های داخل اتریوم هستند، یا اکنون، بسیاری از سرمایه‌گذارانی که به دنبال خرید سایر ارزهای دیجیتالی با استفاده از اتر هستند، همواره آن را دنبال می‌کنند. اتر که در ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد، هم‌اکنون از لحاظ ارزش بازار به عنوان دومین ارز دیجیتال بزرگ دنیا بعد از بیت کوین شناخته می‌شود؛ با این حال، رمز ارز غالب دنیا یعنی بیت کوین، با حاشیه‌ی امنیت بالایی، یک سر و گردن از تمام آلتکوین‌ها بالاتر است. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار اتر تقریبا ۱۹ درصد ارزش بازار بیت کوین بوده است.
در ۲۰۱۴، اتریوم یک پیش‌فروش برای اتر برگزار کرد و پاسخ غافلگیرکننده‌ای از بازار دریافت کرد؛ همین مسئله باعث شد اتریوم در عرضه اولیه کوین (ICO) نسبت به سایر آلتکوین‌ها پیش بیفتد. به گفته‌ی سازندگان اتریوم، ”از این شبکه می‌توان برای برنامه‌نویسی، غیرمتمرکزسازی، ایمن‌سازی، و معامله‌ی هر چیز استفاده کرد.” پس از حمله به سازمان نامتمرکز خودگردان (DAO) در ۲۰۱۶، اتریوم به دو شاخه‌ی اتریوم (ETH) و اتریوم کلاسیک (ETC) تقسیم شد. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار اتریوم معادل ۱۳۸.۳ میلیارد دلار و ارزش هر توکن آن نیز ۱۲۱۸ دلار بود.
در ۲۰۲۱، اتریوم تصمیم گرفت الگوریتم اجماع خود را از حالت اثبات کار به سازوکار اثبات سهم تغییر دهد. این تغییر حالت به شبکه‌ی اتریوم این امکان را داده است که با صرف انرژی کم‌تر به کار خود ادامه دهد، و هم‌چنین، سرعت معاملات در آن بهبود یابد. سازوکار اثبات سهم به اعضای این شبکه نیز امکان داده است، اتر خود را در این شبکه به صورت سهام در بیاورند. این فرایند به امنیت شبکه و پردازش معاملات در لحظه کمک کرده است. آن‌هایی که این کار را انجام می‌دهند به اندازه‌ی یک حساب سپرده‌ی سرمایه‌گذاری پاداش دریافت می‌کنند. این فرایند جایگزین سازوکار اثبات کار بیت کوین است که در آن، ماینرها با پردازش معاملات، بیت کوین بیش‌تری بابت پاداش دریافت می‌کنند.
۲. لایت کوین (LTC)
لایت کوین که در ۲۰۱۱ راه‌اندازی شد، یکی از نخستین رمز ارزهایی است که پا جای پای بیت کوین گذاشت و غالبا آن را به عنوان “نسخه‌ی نقره‌ای طلای بیت کوین” می‌شناسند. لایت کوین توسط چارلی لی، دانش‌آموخته‌ی موسسه فناوری ماساچوست MIT)) و مهندس سابق گوگل، ساخته شد. لایت کوین که بر اساس یک شبکه‌ی پرداخت جهانی متن باز طراحی شده است، توسط هیچ مرجع مرکزی کنترل نمی‌شود و از اسکریپت به عنوان سازوکار اثبات کار استفاده می‌کند که می‌تواند با کمک CPUهای خانگی نیز رمزگشایی شود. با این‌که لایت کوین از خیلی جهات شبیه بیت کوین است، نرخ تولید بلاک در آن سریع‌تر و بنابراین، سرعت تایید معاملات نیز در آن بیشتر است. علاوه بر توسعه‌دهندگان، شمار فزاینده‌ای تجار نیز لایت کوین را پذیرفته‌اند. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار لایت کوین ۱۰.۱ میلیارد دلار، و ارزش هر توکن نیز ۱۵۳.۸۸ دلار بود؛ این آمار باعث شده است، لایت کوین به عنوان ششمین رمز ارز بزرگ دنیا شناخته شود.
۳. کاردانو (ADA)
کاردانو یک رمز ارز “مبتنی بر پروتکل اوروبروس و با سازوکار اثبات سهم” است که از طریق یک رویکرد پژوهش محور توسط مهندسان، ریاضی‌دانان، و متخصصان رمزنگاری ایجاد شده است. این پروژه به کمک چارلز هاسکینسون، یکی از پنج موسس اولیه‌ی اتریوم، راه‌اندازی شد. وی پس از برخی اختلاف نظرها درباره‌ی نحوه‌ی هدایت اتریوم، این گروه را ترک کرد و سپس، به ایجاد کاردانو کمک کرد.
گروهی که بر روی کاردانو کار می‌کردند، بلاک چین آن را از طریق آزمایش‌های گسترده و پژوهش‌های به دقت بازنگری شده طراحی کردند. پژوهشگران این پروژه بیش از ۹۰ مقاله در خصوص فناوری بلاک چین با موضوعات مختلف نوشته‌اند. این پژوهش‌ها به ستون اصلی کاردانو تبدیل شدند.
به نظر می‌رسد، کاردانو به خاطر همین فرایند دقیق توانسته است از همتایان خود در سازوکار اثبات سهم و هم‌چنین، از سایر رمز ارزها قوی پیشی بگیرد. هم‌چنین، به کاردانو لقب “قاتل اتریوم” داده‌اند، زیرا گفته می‌شود بلاک چین آن قابلیت‌های بیش‌تری نسبت به اتریوم دارد. با وجود این، کاردانو هنوز در مراحل اولیه‌ی خود قرار دارد. با این‌که کاردانو پیش از اتریوم به مدل اجماع اثبات سهم دست یافت، از لحاظ اپلیکیشن‌های مالی غیرمتمرکز هم‌چنان راه بسیار طولانی در پیش دارد.
کاردانو با ایجاد سیستم مالی غیرمتمرکز مشابه‌ی اتریوم، و هم‌چنین، یافتن راه‌حل‌هایی برای تعامل‌پذیری زنجیره‌ای، تقلب انتخاباتی، پیگیری قراردادهای قانون، و بسیاری چیزهای دیگر به دنبال تبدیل شدن به یک سیستم عامل مالی جهانی است. ارزش بازار کاردانو تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱ ۹.۸ میلیارد دلار بود، و هر ADA نیز با قیمت ۰.۳۱ دلار معامله شد.
۴. پولکادات (DOT)
پولکادات یک رمز ارز منحصر به فرد با سازوکار اثبات سهم است که می‌خواهد بین سایر بلاک چین‌ها تعامل‌پذیری ایجاد کند. پروتکل پولکادات به گونه‌ای طراحی شده است تا بلاک چین‌های دارای مجوز و بدون مجوز، و هم‌چنین، اوراکل‌ها (اوراکل یک پل ارتباطی بین قراردادهای هوشمند و دیگر منابع خارجی است) را به یکدیگر متصل کند و به همه‌ی سیستم‌ها امکان بدهد بتوانند زیر یک سقف کار کنند.
اصلی‌ترین جزء پولکادات ریلی چین (Relay Chain) است که باعث تعامل‌پذیری میان شبکه‌های مختلف می‌شود. هم‌چنین، پولکادات امکان فعالیت “پارا چین‌ها“ یا بلاک چین‌های موازی را با توکن‌های بومی خود به منظور ایجاد کاربردهای خاص فراهم می‌کند.
تفاوت میان این سیستم و اتریوم در این است که توسعه‌دهندگان به جای آن‌که فقط قادر باشند اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بر پولکادات به وجود بیاورند، می‌توانند بلاک چین خودشان را ایجاد کنند، و هم‌زمان، از امنیت موجود در زنجیره‌ی پولکادات نیز استفاده کنند. در اتریوم، توسعه‌دهندگان می‌توانند بلاک چین‌های جدید درست کنند، ولی خودشان باید تمهیدات امنیتی را نیز در نظر بگیرند – این مسئله باعث می‌شود پروژه‌های جدید و کوچک‌‌تر در معرض خطر قرار بگیرند، زیرا هر چه یک بلاک چین بزرگ‌تر باشد، امنیت آن نیز بیشتر خواهد بود. این ویژگی در پولکادات تحت عنوان امنیت اشتراکی شناخته می‌شود.
پولکادات توسط گوین وود ساخته شده است – وی یکی دیگر از اعضای موسس پروژه‌ی اتریوم است که درباره‌ي آینده‌ی این پروژه با سایرین به اختلاف نظر رسید. ارزش بازار پولکادات تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱ معادل ۱۱.۲ میلیارد دلار بود، و هر یک DOT نیز با قیمت ۱۲.۵۴ دلار معامله شد.
۵. بیت کوین کَش (BCH)
بیت کوین کش (BCH) دارای جایگاه مهمی در تاریخ آلتکوین‌ها است، زیرا به عنوان یکی از نخستین و موفقیت‌ترین هارد فورک‌های بیت کوین اصلی به شمار می‌رود. در دنیای رمز ارزها، فورک هنگامی اتفاق می‌افتد که میان توسعه‌دهندگان و ماینرها (استخراج‌کنندگان) بحث و اختلاف نظر ایجاد شود. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، تغییرات عمده در برنامه‌نویسی اصلی توکن یا کوین باید مورد موافقت و اجماع عمومی قرار بگیرند؛ سازوکار این فرایند بسته به نوع رمز ارزها با یکدیگر متفاوت است.
وقتی بخش‌های مختلف با یکدیگر به اتفاق نظر نرسند، گاهی اوقات یک ارز دیجیتال دچار انشعاب می‌شود؛ به این ترتیب که زنجیره‌ی اصلی با کدهای اصلی هم‌چنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد، و یک زنجیره‌ی جدید با یک نسخه‌ی جدید از کوین قبلی، با تکمیل تغییراتی در برنامه‌ی آن، پا به عرصه می‌گذارد.
BCH در نتیجه‌ی یکی از این انشعاب‌ها (اصطلاحا فورک) در آگوست ۲۰۱۷ به وجود آمد. اختلاف‌نظری که به پیدایش BCH منجر شد، در خصوص مسئله‌ی مقیاس‌پذیری بود؛ شبکه‌ی بیت کوین از نظر اندازه‌ی بلاک‌ها دارای محدودیت است: یک مگابایت (MB). بیت کوین کش اندازه‌ی بلاک را از یک به هشت مگابایت افزایش داد؛ دلیل این افزایش نیز این بود که بلاک‌های بزرگ‌تر می‌توانند معاملات بیش‌تری را در خود جای بدهند، و بنابراین، سرعت معاملات نیز افزایش خواهد یافت. این فورک تغییرات دیگری را نیز در بیت کوین ایجاد کرد؛ مثلا حذف پروتکل سگویت یا Segwit (جداسازی امضا تراکنش‌ها) که بر فضای بلاک تاثیر می‌گذارد. ارزش بازار بیت کوین کش تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱ معادل ۸.۹ میلیارد دلار، و ارزش هر توکن آن نیز ۵۱۳.۴۵ دلار بود.
۶. استلار (XLM)
استلار یک شبکه‌ی بلاک چین باز است که برای فراهم کردن راه‌حل‌های سازمانی از طریق اتصال موسسات مالی به یکدیگر با هدف انجام معاملات بزرگ طراحی شده است. معاملات عظیم بین بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که معمولا روزها به طول می‌انجامند، نیازمند حضور تعداد واسطه هستند، و هزینه‌های گزافی به همراه دارند، اکنون تقریبا بلافاصله، بدون نیاز به واسطه، و تقریبا بدون هزینه‌ی خاصی انجام می‌شوند.
با این‌که استلار جایگاه خود را به عنوان یک بلاک چین سازمانی برای معاملات بین موسسات به دست آورده است، هم‌چنان به عنوان یک بلاک چین باز می‌تواند مورد استفاده‌ی همه‌ی آدم‌ها قرار بگیرد. این سیستم معاملات بین‌المللی را بین تمام واحدهای پولی در جهان ممکن ساخته است. ارز بومی استلار لومن (XLM) نام دارد. این شبکه کاربران خود را برای آن‌که بتوانند داخل آن به معامله بپردازند، ملزم به استفاده از لومن کرده است.
استلار توسط جد مک‌کالب، عضو موسس لابراتوار ریپل و توسعه‌دهنده‌ی پروتکل ریپل، پایه‌گذاری شد. وی، در نهایت، همکاری خود را به ریپل متوقف کرد و به یکی از موسسان بنیاد توسعه‌ی ریپل تبدیل شد. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار لومن استلار ۶.۱ میلیارد دلار، و ارزش هر لومن ۰.۲۷ دلار بود.
۷. چین لینک
چین لینک یک شبکه‌ی اوراکل غیرمتمرکز است که فاصله‌ی میان قراردادهای هوشمند، مانند قراردادهای موجود در اتریوم، و داده‌های خارج از آن را پر می‌کند. بلاک چین‌ها به تنهایی قادر نیستند در فضایی امن و قابل اعتماد به اپلیکیشن‌های خارجی متصل شوند. اوراکل‌های غیرمتمرکز چین لینک امکان برقراری ارتباط با داده‌های خارجی را برای قراردادهای هوشمند فراهم می‌کنند؛ به این ترتیب، قراردادها بر اساس داده‌هایی که اتریوم به خودی خود نمی‌تواند به آن‌ها متصل شود، به اجرا در می‌آیند.
وبسایت چین لینک جزییات مربوط به شماری از کاربردهایِ موردی این سیستم را توضیح داده است. یکی از کاربردهای موردی متعددی که در این وبسایت توضیح داده شده‌اند، نظارت بر منابع آب برای جلوگیری از ایجاد آلودگی یا تخلیه‌ی غیرقانونی پسماندها در برخی شهرهای جهان است. حسگرها یا سنسورهایی برای نظارت بر مصرف آب شرکت‌های بزرگ، سطوح ایستابی، و سطوح آب‌های محلی نصب می‌شوند. یک اوراکل چین لینک این داده‌ها را پیگیری می‌کند و آن‌ها را مستقیما به قراردادهای هوشمند می‌افزاید. این قراردادهای هوشمند می‌توانند جریمه‌هایی را برای شرکت‌های متخلف اعمال کنند، خطر سیل را به مسئولان شهرها اعلام کنند، یا با توجه به داده‌های دریافتی‌شان از اوراکل، هزینه‌های اضافی ناشی از مصرف بی‌رویه‌ی آب را توسط شرکت‌ها از آن‌ها دریافت کنند.
چین لینک توسط سرگی نازاروف و با کمک استیو الیس ایجاد شد. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار چین لینک معادل ۸.۶ میلیارد دلار، و هر یک لینک نیز معادل ۲۱.۵۳ دلار بود.
۸. بایننس کوین (BNB)
بایننس کوین یک رمز ارز کاربردی (یوتیلیتی) است که به عنوان یک روش پرداخت برای کارمزدهای معاملات در صرافی بایننس استفاده می‌شود. آن‌هایی که از این توکن به عنوان ابزاری برای پرداخت مبادلات استفاده می‌کنند، می‌توانند از تخفیفاتی بهره‌مند شوند. هم‌چنین، بلاک چین بایننس کوین به عنوان پلتفرمی برای تبادلات غیرمتمرکز بایننس عمل می‌کند. صرافی بایننس توسط چانگ پنگ ژائو تاسیس شد؛ این صرافی به خاطر حجم معاملاتی که در آن صورت می‌گیرد، به عنوان یکی از پرکاربردترین صرافی‌های دنیا شناخته می‌شود.
بایننس کوین ابتدا یک توکن ERC-20 بود که تحت بلاک چین اتریوم کار می‌کرد که در نهایت، به عنوان یک شبکه‌ی اصلی راه‌اندازی شد و به کار خود ادامه داد. این شبکه از مدل اجماع اثبات سهم استفاده می‌کند. تا ژانویه‌ی ۲۰۲۱، ارزش بازار بایننس معادل ۶.۸ میلیارد دلار، و هر BNB معادل ۴۴.۲۶ دلار بود.