برای درمان کم خونی ابتدا باید بیماری کم خونی را بشناسید. نوعی بیماری است که در صورت کمتر بودن سلول‌های قرمز خون از حد طبیعی به وجود می‌آید. کم خونی، شکل‌های مختلفی دارد اما کم خونی ناشی از کمبود آهن، رایج ترین نوع آن است. کم خونی معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بدن‌تان مواد معدنی و آهن کافی نداشته باشد. کمبود آهن در بدن به کاهش هموگلوبین– پروتئینی که اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رساند و باعث عملکرد درست عضلات و اندام های بدن می‌شود- می‌انجامد. هموگلوبین، در صورت وجود آهن کافی در بدن تولید می‌شود.
دلایل کم خونی
همان‌گونه که در بالا گفته شد، دلایل بسیاری در ایجاد کم خونی موثرند. ما در این مطلب، عوامل رایج ایجاد کم خونی را آورده‌ایم:
دریافت ناکافی آهن. شایع‌ترین دلیل ایجاد کم خونی، دریافت ناکافی آهن است. در این مورد، باید خوراکی‌های حاوی آهن مصرف کنید. خوراکی‌های حاوی آهن را در قسمت درمان‌های کم خونی آورده‌ایم.
– بارداری و از دست دادن خون در دوران قاعدگی. یکی دیگر از عوامل کم خونی، بارداری و از دست دادن خون در دوران قاعدگی است، زیرا در این دو دوران، بدن، خون زیادی از دست می‌دهد و بدون شک به کم خونی دچار می‌شود.
– خونریزی داخلی. عامل دیگر ایجاد کم خونی، خونریزی داخلی است. برخی داروها به دلیل ایجاد خونریزی داخلی، باعث کم خونی می‌شوند. بیماری‌های سختی مانند سرطان روده بزرگ و زخم معده نیز می‌توانند به خونریزی داخلی بینجامند.
– ناتوانی در جذب آهن. عامل دیگر ایجاد کم خونی، ناتوانی بدن در جذب آهن است. عمل جراحی داخلی باعث ایجاد ناتوانی در جذب آهن می‌شود. سعی کنید مصرف آهن «هم» که آهن حیوانی است را بالا ببرید. این نوع آهن، به راحتی جذب بدن می‌شود.
درمان کم خونی
حالا که می‌دانید درمان‌هایی برای کم خونی وجود دارد، بهتر است با آن‌ها آشنا شوید. درمان‌های متعدد کم خونی در این‌جا آمده است.
درمان کم خونی با تشخیص علائم آن
اولین درمان کم خونی، تشخیص علائم آن است. هر چه زودتر کم خونی را درمان کنید، نتایج بهتری کسب خواهید کرد. درمان‌های کم خونی بر اساس تشخیص علائم آن را در این‌جا فهرست کرده‌ایم:
۱. تشخیص علائم کم خونی خفیف
اولین درمان کم خونی، تشخیص نوع آن است. آیا به کم خونی خفیف دچارید یا کم خونی شدید؟ در صورتی که کم خونی خفیف دارید، تشخیص علائم آن دشوار است و اکثر افراد متوجه ابتلای خود به کم خونی خفیف نمی‌شوند. اما خبر خوب این‌که می‌توان برخی از علائم کم خونی خفیف را تشخیص داد. علائم آن در زیر آمده است:
– تنگی نفس که نشان می‌دهد بدن شما به اکسیژن بیشتری نیاز دارد. در زمان انجام فعالیت‌های جسمی، متوجه این علامت می‌شوید.
– رنگ پریدگی پوست. این رنگ پریدگی به دلیل کاهش تولید سلول‌های خونی در بدن ایجاد می‌شود و بدن نمی‌تواند رنگ سرخ پوست را ایجاد کند.
– خستگی و ضعف ناگهانی. این مورد در کم خونی خفیف بروز می‌کند. خستگی و ضعف مداوم، حتی بدون فعالیت جسمی، علامت کم خونی خفیف است زیرا عضلات، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند.
۲. تشخیص علائم کم خونی شدید
دومین درمان کم خونی، تشخیص علائم کم خونی شدید است. زمانی که به کم خونی شدید دچار می‌شوید، بدون شک آن را حس می‌کنید زیرا کم خونی شدید که به دلیل کاهش اکسیژن در جریان خون ایجاد می‌شود، دیگر اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر وقت متوجه مشکلی در بدن خود شدید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. علائم کم خونی شدید در پایین آمده است:
– سردرد شدید و سرگیجه
– کاهش در توانایی بازشناختی مانند از دست دادن حافظه، ضعف در تمرکز، ناتوانی در فهم گفته‌های دیگران
– ضربان قلب شدید
۳. آزمایش خون
سومین مسئله این است که هروقت احساس کردید مشکلی در بدن‌تان وجود دارد، آزمایش خون بدهید. این کار، ابتلا یا عدم ابتلای شما به کم خونی را مشخص می‌کند. پزشک، یک آزمایش خون ساده به نام آزمایش شمارش کامل خون انجام می‌دهد که مشخص می‌کند آیا سلول‌های قرمز خونی شما کم هستند یا نه.
این آزمایش مشخص می‌کند که به کم خونی خفیف مبتلا هستید یا کم خونی شدید. بنابراین، پس از این‌که پزشک نتایج آزمایش را بررسی می‌کند، به مرحله بعدی که دریافت درمان و داروی کم خونی است، وارد می‌شوید.
درمان کم خونی بر اساس تغییر در رژیم غذایی و درمان‌های خانگی
نوع دیگر درمان کم خونی بعد از تشخیص ابتلای شما به کم خونی – خفیف یا شدید- درمان کم خونی بر اساس تغییر در رژیم غذایی و درمان‌های خانگی است. هدف این نوع درمان، کاهش علائم کم خونی و جلوگیری از مشکلات بیشتر ناشی از آن است. درمان‌های کم خونی بر اساس تغییر در رژیم غذایی و درمان‌های خانگی در این‌جا آمده است.
۴. پرهیز از فعالیت‌های جسمی سنگین
کار دیگری که باید در صورت کم خونی- خفیف یا شدید- انجام دهید، پرهیز از فعالیت جسمی سنگین است. چرا در صورت داشتن کم خونی، مجاز به انجام فعالیت‌های جسمی سنگین نیستید؟ زیرا فعالیت جسمی سنگین، وضعیت کم خونی شما را بدتر از قبل می‌کند، مخصوصا اگر به کمبود آهن مبتلا باشید. در واقع، فعالیت جسمی سنگین، نیاز شما به آهن را به ۱ تا ۲ میلی‌گرم در روز افزایش می‌دهد که بدون شک کم خونی شما را بدتر می‌کند. بنابراین اگر به کم خونی دچارید، فعالیت سنگین نکنید.
۵. افزایش دریافت آهن
اولین درمان در صورت ابتلا به کمبود آهن، دریافت آهن بیشتر است. می‌توانید از مکمل آهن که پزشک در زمان کم خونی ناشی از کمبود آهن تجویز می‌کند استفاده کنید. اما باید به خاطر داشته باشید که ممکن است مکمل آهن، عوارض جانبی مانند مدفوع تیره، ناراحتی معده، یبوست و سوزش معده داشته باشد. در صورتی که به کم خونی خفیف دچارید، دکتر توصیه می‌کند خوراکی‌های سرشار از آهن، به ویژه خوراکی‌های سرشار از آهن «هم» – آهن حیوانی – مانند گوشت قرمز، مرغ و غذای دریایی، مصرف کنید.
۶. افزایش دریافت ویتامین B12
درمان دوم مربوط به تغییر در رژیم غذایی که درصورت ابتلا به کم خونی باید انجام دهید، به ویژه اگر کم خونی ناشی از کمبود ویتامین باشد، افزایش مصرف ویتامین B12 است. هنگامی که به کم خونی شدید ناشی از کمبود ویتامین دچارید، احتمالا پزشک، تزریق ماهانه ویتامین B12 یا مصرف قرص آن را تجویز می‌کند. اما اگر کم خونی خفیف ناشی از کمبود ویتامین دارید، خوراکی‌های سرشار از ویتامین B12 مانند تخم مرغ، شیر، پنیر، گوشت، ماهی و ماکیان مصرف کنید.
۷. افزایش مصرف ویتامین C
درمان سوم مربوط به تغییر در رژیم غذایی که باید در زمان ابتلا به کم خونی انجام دهید، مصرف بیشتر ویتامین C است. ویتامین C برای درمان کم خونی لازم است زیرا معمولا این بیماری به دلیل عدم تولید سلول‌های قرمز خون به وجود می‌آید و برای تولید این سلول‌ها، به مصرف آهن نیاز است. ویتامین C به جذب آهن کمک کرده که به افزایش تولید سلول‌های قرمز خون منجر می‌شود. می‌توانید مکمل ویتامین C مصرف کنید یا این‌که دریافت ویتامین C را با مصرف میوه‌هایی مانند پرتقال، گریپ فروت، تنجرین، توت فرنگی و سبزیجاتی مانند بروکلی، فلفل، کلم و سبزیجات سبز برگ، افزایش دهید.
۸. افزایش دریافت اسید فولیک
سومین درمان مربوط به تغییر در رژیم غذایی در زمان ابتلا به کم خونی، مخصوصا کم خونی ناشی از کمبود فولات، دریافت اسید فولیک بیشتر است. اسید فولیک، نوعی ویتامین B کمپلکس است که در درمان کم خونی موثر است زیرا در رشد مناسب سلول‌ها نقش دارد. در صورت ابتلا به کم خونی شدید، احتمالا پزشک تزریق اسید فولیک یا مصرف قرص‌های آن را به صورت ۲ تا ۳ بار درماه، تجویز می‌کند. اما در صورت ابتلا به کم خونی خفیف، مصرف خوراکی‌های سرشار از اسید فولیک کفایت می‌کند. از غذاهای سرشار از اسید فولیک می‌توان به لوبیاها، سبزیجات با برگ‌های تیره، گوشت گاو، موز، پرتقال و برخی میوه‌های دیگر اشاره کرد.
۹. مصرف ملاس چغندر
اولین درمان گیاهی موثر در رفع کم خونی، ملاس چغندر است. موثر بودن ملاس چغندر در درمان کم خونی، از زمان‌های دور اثبات شده است. این درمان گیاهی، یک پکیج کامل در درمان کم خونی است زیرا ملاس چغندر دارای مقادیر زیادی آهن و اسید فولیک است. فقط این نیست، بلکه ملاس چغندر، مقادیر بالایی ویتامین B کمپلکس نیز دارد که بدون شک، تولید سلول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد. می‌توانید ملاس چغندر را به پنکیک، وافل یا هر خوراکی دیگری که با ملاس (شیره) درست می‌شود، اضافه کنید.
۱۰. مصرف اسفناج
درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، اسفناج است. در صورت ابتلا به کم خونی باید اسفناج بیشتری مصرف کنید زیرا اسفناج سرشار از ویتامین A، B9، E و C، مقادیر بالایی آهن، فیبر، کلسیم و بتاکاروتن است. در واقع، نصف فنجان اسفناج پخته، ۲۰٪ نیاز روزانه زنان به آهن را تامین می‌کند. هنگام مصرف این سبزیجات سالم، فراموش نکنید آن را بپزید زیرا اسفناج، حاوی اسید اکسالیک است که با جذب آهن تداخل دارد. فرآیند پخت، سطح اسید اکسالیک را پایین می‌آورد.
۱۱. مصرف انار
یک درمان دیگر موثر برای رفع کم خونی، انار است. مصرف انار در زمان ابتلا به کم خونی- خفیف یا شدید- ضروری است زیرا آهن و کلسیم بالایی دارد. معمولا به انار، ابر غذا گفته می‌شود زیرا سرشار از مواد مغذی است. انار، مقدار زیادی قند، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، فیبر و مواد معدنی مانند پتاسیم و مس دارد. بنابراین، باعث افزایش هموگلوبین خون و جریان خون می‌شود. این میوه، علائم کم خونی خفیف مانند سرگیجه و خستگی را کاهش می‌دهد.
۱۲. مصرف جعفری
درمان گیاهی دیگر برای حل مشکل کم خونی، جعفری است. می‌توان جعفری را یکی از پرکاربردترین گیاهان در آشپزی دانست. مصرف جعفری برای درمان کم خونی بسیار مهم است زیرا مقدار زیادی آهن و اسید فولیک دارد. در واقع، مصرف ۱۰۰ گرم جعفری، ۱۰٪ نیاز روزانه فرد به آهن را تامین می‌کند. فقط این نیست، این سبزیجات، ویتامین C بالایی نیز دارد که به جذب آهن، مخصوصا آهن «غیر هم»، به بدن کمک می‌کند.
۱۳. مصرف جگر
یک درمان خانگی دیگر برای رفع کم خونی، مصرف جگر است. جگر، برای درمان کم خونی ضروری است زیرا حاوی مقدار زیادی آهن است. در واقع، جگر در گروه آهن «هم»- نوعی آهن که نسبت به آهن «غیر هم»، راحت‌تر جذب می‌شود – قرار می‌گیرد. در واقع، خوردن جگر می‌تواند ۸۵٪ نیاز روزانه بدن به آهن را تامین کند. فقط این نیست، جگر، مقادیر بالایی ویتامین B12، مس، فسفر و روی نیز دارد. می‌توانید جگر خام مرغ یا گاو مصرف کنید اما جگر خام مرغ، آهن بیشتری دارد. اگر گیاه‌خوار هستید، می‌توانید جگر خشک گاو مصرف کنید و از فواید آن بهره‌مند شوید.
۱۴. مصرف غلات کامل، حبوبات و مغزها
یک درمان گیاهی دیگر برای رفع کم خونی، غلات کامل، حبوبات و مغزها هستند. اگر گیاه‌خوار هستید و جگر نمی‌خورید، این خوراکی‌های گیاهی می‌توانند نیاز روزانه شما به آهن را تامین کنند. غلات کامل، حبوبات و مغزها، آهن «غیر هم» هستند و برای درمان کم خونی مفیدند زیرا منبعی خوبی از آهن و اسید فولیک هستند. اما، به خاطر داشته باشید که باید مصرف این خوراکی‌ها را با مصرف سبزیجات و میوه‌های حاوی ویتامین C بالا همراه کنید زیرا خوراکی‌هایی که در گروه آهن «غیر هم» قرار می‌گیرند، بدون کمک ویتامین C جذب نمی‌شوند.
۱۵. مصرف خربزه زمستانی
یک درمان گیاهی دیگر برای رفع کم خونی، خربزه زمستانی است. در واقع، این گیاه، از زمان‌های دور در طب چینی برای درمان بیماری‌ها به کار می‌رفته است. خربزه زمستانی، سرشار از مواد معدنی و ویتامین مانند کلسیم، آهن، فسفر، تیامین، ریبوفلاوین و ویتامین C است. بنابراین، خربزه زمستانی به دلیل داشتن مقادیر بالای آهن و ویتامین C، مانند یک پکیج کامل در درمان کم خونی عمل می‌کند. این منبع گیاهی، علائم کم خونی خفیف مانند ضعف و سرگیجه را کاهش می‌دهد.
۱۶. پرهیز از مصرف الکل
مسئله بعدی در درمان کم خونی، عدم مصرف الکل است. در واقع، الکل می‌تواند تولید سلول‌های قرمز خون را محدود کرده، باعث نقص سلول‌های قرمز خون و همچنین از بین بردن این سلول‌ها شود. بنابراین، مصرف الکل، وضعیت کم خونی را بدتر می‌کند.
درمان دارویی کم‌خونی
درمان دیگر کم خونی که اثربخشی سریعی دارد، درمان دارویی است. در صورت ابتلا به کم خونی شدید یا مزمن، پزشک، دارو تجویز می‌کند. اما باید به یاد داشته باشید که ممکن است دارو، عوارض جانبی داشته باشد. بنابراین، بهتر است فقط دوز تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید. درمان‌های دارویی کم خونی در این‌جا آمده است:
۱۷. تزریق خون
اولین درمان دارویی برای کم خونی شدید، تزریق خون است. در تزریق خون، پزشک، خون سالمی که با گروه خونی شما سازگاری دارد را به صورت وریدی به شما تزریق می‌کند. در نتیجه، دوز بالایی از سلول‌های قرمز خون را دریافت می‌کنید. اما در صورت ابتلا به کم خونی مزمن که خون زیادی را از دست داده‌اید، ممکن است پزشک، تزریق خون منظم را برای شما تجویز کند. معمولا، تزریق خون، ۱ تا ۴ ساعت طول می‌کشد. فراموش نکنید که با استفاده از درمان‌های گیاهی و خانگی که در بالا گفته شد نیز دریافت آهن خود را بالا ببرید.
۱۸. کاهش مصرف قرص آهن
درمان دارویی دیگر برای رفع کم خونی، کاهش مصرف قرص آهن است. اما به یاد داشته باشید که در صورت تزریق خون، به این درمان نیاز دارید، زیرا با تزریق خون، سطح آهن بالا می رود. مقدار بیش از اندازه آهن در بدن، به قلب و کبد آسیب می‌رساند، بنابراین باید مقدار آهن بدن را پایین بیاورید. ممکن است در این شرایط، پزشک، برای کاهش آهن، تزریق یا دارو را تجویز کند.
۱۹. پیوند مغز استخوان
یک درمان دارویی دیگر برای رفع کم خونی، پیوند مغز استخوان است. مغز استخوان، دارای سلول‌های بنیادی است که به سلول خونی تبدیل می‌شوند و برای جلوگیری از کم خونی مفیدند. بنابراین، اگر کم خونی شما ناشی از ناتوانی بدن در تولید سلول‌های قرمز سالم باشد، احتمالا پزشک‌تان، پیوند مغز استخوان را تجویز می‌کند. در نتیجه، زمانی که سلول‌های بنیادی به مغز استخوان می‌رسند، شروع به تولید سلول‌های خونی کرده که بدون شک کم خونی شما را درمان می‌کنند.
۲۰. مصرف دارو بر اساس علت اصلی
یک درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، مصرف دارو با توجه به عوامل اصلی ایجاد کم خونی است. چون کم خونی می‌تواند به دلیل عوامل متعدد به وجود بیاید، ممکن است پزشک، داروهایی متناسب با دلیل اصلی کم خونی تجویز کند. برخی داروها که تولید سلول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهند، در زمان ابتلا به کم خونی شدید تجویز می‌شوند. رایج‌ترین داروهای کم خونی بر اساس علل اصلی را در این‌جا آورده‌ایم:
– آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های ناشی از مشکلات کم خونی
– هورمون‌ها برای درمان خونریزی شدید در زنان باردار و دوران قاعدگی دختران نوجوان
– اریتروپوئیتین مصنوعی، برای تحریک تولید سلول‌های قرمز خونی بیشتر در بدن. اما به یاد داشته باشید که این نوع دارو، عوارض جانبی دارد که باید به آن‌ها توجه کنید. قبل از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید.
– داروهایی که از تخریب سلول‌های قرمز خون توسط بدن جلوگیری می‌کنند
– درمان کلیشن برای مسمومیت سرب که معمولا برای کودکان به کار می‌رود
۲۱. مصرف داروی کورتیکواستروئید
یک درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، مصرف داروی کورتیکواستروئید است. این دارو، در درمان کم خونی همولیتیک خود ایمنی موثر است. درصورت ابتلا به این نوع کم خونی، احتمالا پزشک، داروی کورتیکواستروئید را برای‌تان تجویز می‌کند که می‌تواند از تولید پادتن‌هایی- توسط سیستم ایمنی- که سلول‌های قرمز خون را از بین می‌برند، جلوگیری کند.
۲۲. عمل جراحی
یک درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، انجام عمل جراحی است. اما به یاد داشته باشید که پزشک، فقط در صورتی عمل جراحی انجام می‌دهد که به خونریزی شدیدی که می‌تواند باعث کم خونی شود، دچار شده باشید. همچنین، اگر بدن‌تان، سلول‌های قرمز خونی خود را از بین می‌برد، ممکن است مجبور به بیرون آوردن طحال شوید. طحال، اندامی است که سلول‌های قرمز تحلیل رفته خون را از بدن دفع می‌کند و طحال بزرگ شده می‌تواند سلول‌های قرمز خونی بیشتری را دفع کند که باعث کم خونی می‌شود.
حالا، تمام چیزهایی که باید درباره کم خونی بدانید، به ویژه درمان‌های آن، را می‌دانید. کم خونی را بیماری خاموش می‌گویند زیرا در واقع متوجه علائم آن نمی‌شوید. در صورت مشاهده هر گونه از علائم کم خونی، به پزشک مراجعه کنید. سالم بمانید!