تقریبا همه درخت گیلاس را می‌شناسند. درخت گیلاس با خاطرات کودکی من گره خورده است. اکثر افراد خاطرات خوبی از این درخت بزرگ و پر سایه با میوه‌های کوچک و شرین دارند. گیلاس درختچه‌ای است که ارتفاع آن می‌تواند به ۱۲ متر برسد در حالی که طول متوسط آن بین ۱ تا ۴ متر است. رنگ میوه آن قرمز است. البته زمانی که هنوز نرسیده، رنگ آن سبز است. شیرین است و هسته کوچکی شبیه به ماسه دارد.
این درخت، برگ‌هایی دندانه‌دار و تیز و بیضی شکل به اندازه ۲.۵ تا ۱۵ سانتی‌متر و عرض ۱ تا ۶.۵ سانتی متر دارد. رنگ این برگ‌ها سبز روشن و قسمت زیری آن‌ها کرکی است. شکوفه‌هایی سفید داشته و میوه‌های کوچک و قرمز رنگ آن بین ۱ تا ۱.۵ سنتی متر هستند. هسته آن‌ها زرد رنگ بوده و اندازه آن ۰.۵ میلی‌متر است.
خواص گیلاس از میوه‌های دیگر کمتر نیست. مثلا میوه انبه، ۳۰ میلی گرم ویتامین C دارد درحالی که مقدار این ویتامین در گیلاس، ۸۰.۵ میلی‌گرم است. کلسیم گیلاس ۱۲۴.۶ میلی‌گرم است که از کلسیم انبه – ۱۵ میلی‌گرم – بیشتر است. ارزش هر ۱۰۰ گرم گیلاس به شکل زیر است:
| اندازه | درصد ارزش روزانه | |
| انرژی | ۲۶۳ کیلوژول (۶۳ کیلوکالری) | |
| کربوهیدرات | ۱۶ گرم | |
| قند | ۱۳ گرم | |
| فیبر رژیمی | ۲ گرم | |
| پروتئین | ۱.۱ گرم | |
| ویتامین C | ۷ میلی‌گرم | ۱۲٪ |
| آهن | ۰.۴ میلی گرم | ۳٪ |
گیلاس – به ویژه میوه و برگ‌ها- خواص بسیاری دارد. در این مقاله با خواص گیلاس برای سلامتی و زیبایی آشنا خواهیم شد.
خواص گیلاس برای سلامتی
۱. رفع نقرس (۲۸۰ گرم از آن در یک شب، ۱۵ درد از بیماری را کاهش می‌دهد)
گیلاس می‌تواند برای رفع نقرس مفید باشد. این خاصیت گیلاس به دلیل داشتن ماده شیمیایی آنتوسیانین است که در کاهش التهاب نقش دارد و می‌تواند به طور مستقیم برای کاهش درد مفاصل به کار رود. درد مفاصل از مشکلاتی مانند پوکی استخوان و آرتریت روماتوئید ناشی می‌شود.
با استناد به تحقیق انجام شده توسط مرکز تحقیق تغذیه انسان در دانشگاه کالیفورنیا، زنانی که ۲۸۰ گرم تارت گیلاس خوردند اوریک اسید خون آن‌ها تا ۱۵ درصد کاهش یافت.
۲. تسکین درد ( کاهش تا حدود ۲۰٪)
عصاره گیلاس می‌تواند از آنزیم COX-1 و COX-2 که در فرآیند التهاب و احساس درد نقش دارند جلوگیری کند. فعالیت بازدارنده آنتوسیانین با مصرف برخی داروها قابل مقایسه است. تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به پوکی استخوان که روزانه دو لیوان آب گیلاس نوشیدند بعد از سه هفته با کاهش التهاب مواجه شدند. درد آن نیز تا ۲۰٪ کاهش یافت.
۳. جلوگیری از دیابت (مصرف منظم)
گیلاس قند پایینی دارد به همین دلیل می‌تواند به جلوگیری از برخی بیماری‌ها مانند دیابت کمک کند. مصرف گیلاس بیشتر از میوه‌های دیگر مانند انگور، آلو و غیره، توصیه می‌شود. اگر به طور منظم گیلاس بخورید، سلامت بدن شما حفظ شده و از بیماری‌هایی مانند دیابت در امان خواهید بود.
۴. بازسازی عضلات ( مصرف قبل از فعالیت)
گیلاس خاصیت ضد التهابی دارد که می‌تواند به کاهش درد عضلات کمک کند. با استناد به مطالعات انجام شده توسط دانشگاه سلامت و علم ایالت ارگان، ورزشکارانی که قبل از دویدن یک مسیر طولانی، آب گیلاس نوشیدند در مقایسه با کسانی که این آبمیوه را ننوشیدند با درد کمتری در عضلات روبرو شدند.
۵. آنتی اکسیدان
آنتوسیانین موجود در گیلاس به شکل‌های متعددی با استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کند. این ماده مستقیما با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند، به DNA متصل می‌شود تا از آسیب اکسیداتیو جلوگیری کند و سیستم سم‌زدایی و آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را در بدن فعال می‌کند.
آنتوسیانین موجود در گیلاس از رگ‌های خونی و سلول‌های مغزی محافظت کرده و از تصلب شرایین، بیماری‌های دژنراتیو مانند زوال عقل و سرطان جلوگیری می‌کند. یک مطالعه نشان داد که آنتوسیانین‌ها به ویژه سیانیدین به تفکیک سلولی کمک کرده و از تبدیل سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. مطالعات دیگر نشان می‌دند که آنتوسیانین‌ها می‌توانند پیشرفت سرطان روده بزرگ در انسان را نیز کند کنند.
۶. کاهش التهاب
گیلاس حاوی مواد ضد التهاب است که به کاهش ورم مفاصل، درد مفاصل و آرتریت کمک می‌کند. گیلاس حاوی ملاتونین است که می‌تواند به مبارزه با التهاب کمک کند. ملاتونین می تواند آنیون پروکسی نیتریت، رادیکال‌های هیدروکسیل و هیپوکلرو اسید که در فرآیند التهاب نقش دارند را مهار کند.
۷. حفظ سلامت قلب (مصرف منظم)
یکی از خواص گیلاس توانایی آن در حفظ سلامت قلب است و این خاصیت به وجود پتاسیم بالا در این میوه مربوط می‌شود. پتاسیم برای تنظیم عملکرد قلب مفید بوده و باعث سلامت و عملکرد درست آن می‌شود.
۸. کمک به جلوگیری از سکته
سیستم سلامت دانشگاه میشیگان مطالعه‌ای را بر حیوانات انجام داد تا تاثیر آب گیلاس را بر تنظیم چربی و گلوکز بررسی کند. با استناد به این مطالعه، گیلاس نه تنها تاثیری شبیه به داروهای قلبی عروقی تجویزی توسط پزشکان دارد بلکه خطر سکته را نیز کاهش می‌دهد. در این مطالعه، تعادل و هماهنگی موش‌ها افزایش و فشار خون آن‌ها کاهش یافت.
۹. کمک به خواب برای زیبایی
ملاتونین موجود در گیلاس می‌تواند در تنظیم خواب به مغز کمک کرده و فرآیند پیری را به تاخیر بیندازد. با استناد به مطالعه دانشگاه نورتامبریا، در افرادی که آب گیلاس مصرف کردند، میزان قابل توجهی ملاتونین وجود داشت.
۱۰. رفع بی‌خوابی
بی‌خوابی مشکلی جدی برای اکثر افراد به شمار می‌آید. راه‌های زیادی برای مقابله با بی‌خوابی وجود دارد و یکی از آن‌ها مصرف گیلاس است. ملاتونین موجود در گیلاس می‌تواند احساس آرامش را بدن به وجود بیاورد. بنابراین مصرف منظم گیلاس برای افرادی که دچار بی‌خوابی هستند ضرری ندارد.
۱۱. افزایش گردش خون
گیلاس، علاوه بر موارد بالا، خواص دیگری نیز دارد. یکی از این خواص، توانایی آن در افزایش گردش خون است. فلاونوئید موجود در گیلاس گردش خون را تنظیم کرده و خطر انعقاد خون را کاهش می‌دهد.
خواص گیلاس برای زیبایی
۱۲. نرمی پوست (نوشیدن آب گیلاس)
دانشمندان دانشگاه ایالتی میشیگان در ایالات متحده آمریکا ادعا کردند که نوشیدن روزانه یک لیوان آب گیلاس می‌تواند فرآیند پیری را کند کند. به گفته آن‌ها ۱۷ نوع آنتی اکسیدان در گیلاس وجود دارد.
۱۳. کاهش اثر رادیکال‌های آزاد
این میوه سرشار از فلاونوئید و آنتی اکسیدان است که برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد مفید بوده و به جلوگیری از پیری زودرس، سرطان و بیماری قلبی کمک می‌کند.
۱۴. جلوگیری از پیری
گیلاس، حاوی مواد مفید زیادی است. یکی از این مواد آنتی اکسیدان‌ها هستند. آنتی اکسیدان‌های موجود در گیلاس می‌توانند خطر پیری زودرس را کاهش دهند. علاوه بر این، مواد موجود در گیلاس می‌توانند استرس را نیز کاهش دهند. بنابراین بهترین راه برای افرادی که دچار پیری زودرس هستند، خوردن گیلاس است.
۱۵. کمک به کاهش وزن
اضافه وزن، مشکل بزرگی برای افراد به ویژه زنان محسوب می‌شود. راه‌های زیادی برای کاهش وزن وجود دارد. گیلاس مواد مغذی زیاد و کالری پایین دارد. بنابراین برای افرادی که رژیم غذایی دارند مفید است.
۱۶. تغذیه پوست
گیلاس، یک خوراکی عالی برای پوست است. آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌های متعدد موجود در گیلاس به درخشان شدن و انعظاف‌پذیری بیشتر پوست کمک می‌کنند. محققان دریافتند که گیلاس حدود ۲۰ نوع آنتی اکسیدان دارد. این آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند از ایجاد چین و چروک جلوگیری کرده و سرعت فرآیند پیری را کاهش دهند. آنتی اکسیدان‌های مختلف می‌توانند به درمان آکنه و دیگر اختلالات پوستی کمک کنند. ویتامین A و C موجود در گیلاس به دلیل داشتن خواص ضد باکتری، با انواع میکروب‌ها و عفونت‌ها مبارزه می‌کنند.
۱۷. حفظ سلامت مو
گیلاس حاوی ویتامین A است که به هیدراته شدن پوست سر کمک می‌کند. این میوه، رتینوئیک اسید نیز دارد که می‌تواند سلامت مو را افزایش دهد. ویتامین E و ویتامین C موجود در گیلاس ریشه مو را تقویت کرده و جریان خون در پوست سر را بهبود می‌بخشند.
خواص برگ‌های گیلاس
علاوه بر میوه گیلاس، برگ گیلاس نیز حاوی ترکیباتی است که که برای بدن مفید هستند.
۱۸. کاهش قند
دمنوش برگ گیلاس می‌تواند میزان قند خون را در افراد دیابتی پایین بیاورد. دمنوش برگ گیلاس از زمان‌های دور به عنوان داروی دیابت استفاده می‌شده است. برگ‌های گیلاس حاوی ساپونین و فلاونوئید هستند که می‌توانند قند خون افراد دیابتی را پایین بیاورند. تهیه این دمنوش بسیار راحت است. برگ‌ها را در آب ریخته و بجوشانید، سپس آن را میل کنید.
۱۹. رفع درد
تحقیات انجام شده بر حیوانات نشان می‌دهد که برگ‌های گیلاس می‌توانند درد را تسکین دهند. درست مانند خود میوه گیلاس که می‌تواند درد افراد مبتلا به نقرس را کاهش دهد.
۲۰. جلوگیری از رشد تومور
علاوه بر خود میوه گیلاس، برگ‌های آن نیز به عنوان موادی طبیعی برای درمان برخی بیماری‌ها مانند تومور به کار می‌روند. برگ گیلاس حاوی فلاونوئید، تانن و ساپونین است که در جلوگیری از رشد تومور موثر هستند. به علاوه، نوشیدن دمنوش گیلاس از التهاب جلوگیری کرده و بهترین ضد عفونی کننده است.
۲۱. مهار دیابت
برگ‌های گیلاس توانایی مهار بیماری دیابت را دارند. استفاده از برگ‌های گیلاس برای پایین آوردن قند خون از سال‌های بسیار دور رواج داشته است. دانشمندان بسیاری خواص برگ‌های گیلاس برای سلامتی را اثبات کرده‌اند. به گفته سوهارجونو سخنران دانشکده داروسازی دانشگاه دیپونگورو، برگ گیلاس حاوی ساپونین و فلاونوئید است که مانند آنتی اکسیدان عمل کرده و هورمون انسولین مورد نیاز برای متابولیسم قند را ترشح می‌کنند.
۲۲. حفظ عملکرد عضله قلب
برگ‌های گیلاس علاوه بر توانایی مهار دیابت، می‌توانند عملکرد درست عضله قلب را نیز حفظ کنند. یک مطالعه نشان داده است که برگ‌های گیلاس نقش فعالی در محافظت از عملکرد عضله قلب ایفا می‌کنند.
با نوشیدن منظم دمنوش برگ گیلاس عملکرد ماهیچه قلب تقویت شده و قلب از آسیب سمومی که وارد بدن می‌شوند در امان می‌ماند. مطالعات زیادی این خاصیت برگ گیلاس را اثبات کرده‌اند.
۲۳. کاهش کلسترول بالا
خواص برگ‌های گیلاس برای دیابت، مهار قند خون و حفظ عملکرد عضله قلب را در بالا گفتیم. علاوه بر این‌ها، برگ گیلاس می‌تواند کلسترول بالا را نیز مهار کند. دو مشت برگ گیلاس را در ۳ فنجان آب ریخته و بجوشانید تا مقدار آب به نصف برسد. سپس بگذارید سرد شود و سه بار در روز از آن بنوشید.
۲۴. حاوی ملاتونین است
گیلاس حاوی ملاتونین است که چنیدین برابر ملاتونین موجود در بلک‌بری و توت فرنگی است و به درمان بی‌خوابی (که نوعی اختلال خواب اس) و حفظ سلامت عملکرد مفاصل کمک می‌کند. همچنین برای رفع خستگی بعد از پرواز نیز توصیه می‌شود.
۲۵. کالری روزانه‌ی ما را تامین می‌کند
هر فنجان گیلاس حاوی حدودا ۱۰۰ کالری است و به میزان کافی نیاز روزانه‌ی ما به کالری را فراهم می‌کند. همچنین به ما کمک می‌کند وزن کم کنیم، لذا می‌توانید آن را به وعده‌ی غذایی خود اضافه کنید یا اینکه بعدازظهرها یک مشت گیلاس بخورید؛ همچنین می‌توانید یک فنجان از آب گیلاس را مخلوط با آب و گیلاس خام در مخلوط کن بریزید و بعد از هم زدن همراه با یخ بنوشید یا اینکه خود گیلاس را خام بخورید. همچنین می‌توانید گیلاس را داخل ماست بدون چربی، خامه و دارچین بریزید. این میوه بر خلاف سایر سبزیجات و میوه‌ها طعم بسیار خوبی هم دارد.
۲۶. از دوز مولتی ویتامین برخوردار است
گیلاس منبع خوبی از ویتامین‌های A، B، C و E است یعنی یک گیلاس کوچک برای تامین دوز مورد نیاز مولتی ویتامین بدن جهت حفظ درخشندگی و سلامت پوست کافی است.
۲۷. برای روشن ساختن پوست مفید است
باور بر این است که آب گیلاس لکه‌های تیره‌ی پوست را پاکسازی و به روشن ساختن آن کمک می‌کند. پژوهشگران بر این باورند که استفاده‌ی طولانی مدت آن می‌تواند پوست را بازسازی و جوان کند.
۲۸. خاصیت ضد پیری دارد
از آنجایی که گیلاس ذاتا در مقایسه با سایر میوه‌ها، سرشار از سطح بالای آنتی اکسیدان است، به کاهش سرعت فرایند پیری کمک می‌کند و این کار را از طریق مبارزه با رادیکال‌های آزاد موجود در بدن که باعث پیرتر به نظر رسیدن پوست می‌شوند انجام می‌دهد.
۲۹. انرژی مورد نیاز بدن را فراهم می‌آورد
گیلاس انرژی مورد نیاز بدن شما را فراهم می‌آورد چون نه تنها به خونسازی کمک می‌کند بلکه به خاطر محتوای سدیم موجود در آن انعطاف پذیری را نیز افزایش می‌دهد.
۳۰. حفظ تعادل pH بدن
گیلاس حاوی محتوای قلیایی نیز هست که این یعنی به حفظ تعادل pH بدن در سطحی بهینه و ایده‌آل کمک می‌کند. گیلاس همچنین حاوی ویتامین A، ویتامین B، و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر است (که برای مغز مفید هستند).
نکات مصرف گیلاس و برگ‌های آن برای سلامتی
۱. پرفشاری خون. برگ‌های گیلاس را خشک کنید سپس به یک لیوان کوچک آب گرم اضافه کرده و دمنوش درست کنید. اجازه دهید آب به شکل چای دربیاید. این را دو بار روز بنوشید.
۲. ضد دیابت. ۱۰۰-۵۰ گرم برگ گیلاس شسته را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید. این را دو بار در روز مصرف کنید. اگر از برگ خشک استفاده می‌کنید، بهتر است ۵-۲ گرم برگ خشک را در ۲۰۰ میلی‌لیتر آب بریزید.
۳. اوریک اسید. سه بار در روز، ۹ گرم گیلاس بخورید. اثبات شده که این کار درد ناشی از نقرس را تسکین می‌دهد.
۴. کلسترول. ۲-۱ برگ تازه گیلاس را با سه فنجان آب بجوشانید. بگذارید آن‌قدر بجوشد که به اندازه یک فنجان برسد. این دمنوش را سه بار در روز بنوشید.
گیلاس خواص بسیاری دارد که بسیاری از افراد از آن‌ها بی‌اطلاع هستند. اگر از این خواص آگاهی داشته باشند، گیلاس را کنار نمی‌گذارند! این نشان می‌دهد چیزی که برای ما بسیار معمولی به نظر می‌رسد می‌تواند خواص قابل توجهی داشته باشد. بنابراین چیزهای اطراف‌مان را دست کم نگیریم. به یاد داشته باشید سلامتی، ضرورتا گران نیست!