توانمندی های شخصیتی و 6 دسته بندی افراد مختلف

شخصیت خوب همان چیزی است که همه‌ی آدم‌ها در وجود دیگران به دنبال‌اش هستند – چه کارمندان، دانشجویان، یا دوستان و چه دو نفر که قصد دارند با یکدیگر آشنا شوند. توانمندی های شخصیتی همان ویژگی‌های خوبی هستند که درون آدم‌ها وجود دارند – مجموعه‌ای از خصوصیات مثبت که نشان‌دهنده‌ی توانمندی آدم‌ها هستند – نه مجموعه‌ای از خطاها و مشکلات‌شان.

بر اساس گفته‌های دانشمندان پیرو روان‌شناسی مثبت‌گرا، شخصیت خوب را می‌توان در قالب ۲۴ توانمندی شخصیتی بسیار ارزشمند مجسم کرد که آن‌ها تحت ۶ دسته‌ی عمده از فضایل انسانی طبقه‌بندی می‌شوند. این توانمندی های شخصیتی برای نخستین بار توسط دکتر مارتین سلیگمن و دکتر نیل مایرسون مطالعه و شناسایی شدند.

سرانجام، آن‌ها به همراه یکدیگر موسسه‌ی شخصیتی ارزش‌های عملی (VIA) را ایجاد کردند که در آن به شناسایی این توانمندی‌های شخصیتی پرداختند که همه‌ی آدم‌ها با درجات مختلف از آن‌ها بهره‌مند هستند. بعدها، گروهی از ۵۰ دانشمند متخصص در مسائل اجتماعی ۶ فضیلت انسانی را شناسایی کردند که اکنون برای دسته‌بندی این توانمندی‌های شخصیتی استفاده می‌شوند.

معمولا آن‌هایی که از یک فهرست توانمندی شخصیتی استفاده می‌کنند، به دنبال راه‌هایی برای شناسایی و استفاده از این ۲۴ توانمندی شخصیتی در زندگی انسان‌ها هستند. سپس، این افراد می‌توانند به انسان‌ها در تقویت این توانمندی های شخصیتی کمک کنند تا زندگی‌ و سلامت هیجانی‌شان بهبود یابد و هم‌چنین، بتوانند با چالش‌ها و مشکلات پیش روی‌شان مقابله کنند.

الف. ارزیابی

توانمندی‌های شخصیتی یک انسان با استفاده از فهرست توانمندی‌های ارزش‌های عملی (VIA-IS) که برای افراد ۱۸ سال به بالا مناسب است، یا فهرست توانمندی‌های ارزش‌های عملی – نسخه‌ی جوانان که برای آدم‌های ۱۰ الی ۱۷ ساله طراحی شده است، تعیین می‌شوند. هر دوی این ابزارهای ارزیابی به صورت آنلاین در دسترس قرار دارند.

لازم به ذکر است آدم‌ها معمولا دارای درجات مختلفی از هر یک از این توانمندی‌ها هستند. به عبارت دیگر، آن‌ها از نظر برخی از این توانمندی‌ها سطح بالا، از نظر برخی دیگر، متوسط، و از نظر سایر توانمندی‌ها دارای سطح پایینی هستند.

متعاقبا، پژوهشگران هشدار می‌دهند نباید این گونه فرض کرد که شاخص‌های واحدی برای شخصیت خوب وجود دارند. بلکه شخصیت یک انسان را باید به صورت یک زنجیره بررسی کرد.

به علاوه، سازندگان ابزار ارزیابی ارزش‌های عملی تاکید می‌کنند، آن دسته از خصوصیات شخصیتی که در توانمندی‌های خاص یک فرد شناسایی نشده‌اند، لزوما نشان‌دهنده‌ ضعف این فرد نیستند، بلکه صرفا در مقایسه یا سایر توانمندی‌ها در سطوح پایین‌تری قرار دارند. به همین ترتیب، پنج توانمندی بالا را در هر فرد نباید به صورت ثابت و مطلق تفسیر کرد، زیرا معمولا تفاوت‌های معناداری در بزرگی و اهمیت آن‌ها وجود ندارد.

هم‌چنین، لازم به ذکر است که ۲۴ توانمندی شخصیتی که این ابزارها به شناسایی‌شان می‌پردازند، در میان فرهنگ‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، این توانمندی‌ها با مولفه‌های مهمی در سلامت فردی و اجتماعی در ارتباط هستند – حتی با این‌که توانمندی‌های متفاوت نشان‌دهنده‌ی پیامدهای متفاوت باشند.

برای نمونه، شواهد به دست آمده بیش از پیش نشان می‌دهند که توانمندی‌های شخصیتیِ امیدواری، مهربانی، هوش اجتماعی، خود تنظیمی، و وسعت نظر همگی از آدم‌ها در برابر تاثیرات منفی استرس و ضربه‌های روحی محافظت می‌کنند. در ضمن، بازیابی موفق از یک بیماری جسمی با تقویت توانمندی‌های شخصیتیِ دلیری، مهربانی، و شوخ‌طبعی در ارتباط است. هم‌چنین، شناسایی و کاربرد توانمندی‌های شخصیتی می‌تواند در تجربه‌ی موفقیت‌های آکادمیک، افزایش قدرت تحمل، تشخیص درست اولویت‌ها، و ارزشمند دانستن تفاوت‌های میان آدم‌ها به افراد جوان کمک کند.

هدف همه‌ی این مطالب این است که چه‌طور آدم خوبی باشیم؛ یا به عبارت دیگر، مطالعه‌ی مقاله‌ی ۶ نکته درباره این که چطور آدم بهتری باشیم کمک‌تان می‌کند به این هدف برسید.

ب. دسته‌بندی توانمندی های شخصیتی

هدف اصلی از دسته‌بندی توانمندی‌های ارزش‌های عملی تمرکز بر خوبی‌های انسان‌ها است، نه آسیب‌شناسی بدی‌های میان آن‌ها. در نتیجه، آن‌هایی که به روانشناسی مثبت‌گرا علاقه‌مند هستند، به دنبال توانمندی‌های شخصیتی در انسان‌ها می‌گردند تا به آن‌ها کمک کنند این ویژگی‌ها را در زندگی‌تان تقویت کنند.

۲۴ توانمندی شخصیتی که توسط دکتر سلیگمن شناسایی شده‌اند، به ۶ دسته از فضایل انسانی تقسیم می‌شوند. این ۶ فضیلت انسانی عبارت هستند از خرد و دانایی، شجاعت، انسان‌دوستی، عدالت‌جویی، میانه‌روی، و تعالی‌خواهی. در ادامه، جزییات بیش‌تری را درباره‌ی این ۶ فضیلت انسانی و توانمندی‌‌های شخصیتی که بر اساس هر یک از این ۶ فضیلت دسته‌بندی شده‌اند، بیان خواهیم کرد.

۱. خرد و دانایی

آن‌هایی که امتیاز بالایی در حوزه‌ی خرد و دانایی به دست می‌آورند، معمولا دارای آن دسته از توانمندی‌های شناختی هستند که نه تنها به کسب علم و دانش کمک می‌کنند، بلکه باعث می‌شوند این علم و دانش در مسیری خلاقانه و مفید به کار گرفته شود. توانمندی‌های شخصیتی اصلی که زیرمجموعه‌ی خرد و دانایی قرار می‌گیرند، عبارت هستند از

الف. خلاقیت: فکر کردن به راه‌هایی جدیدی برای انجام کارها
ب. کنجکاوی: علاقه‌مندی به تنوع گسترده‌ای از موضوعات
پ. روشن‌فکری: بررسی مسائل از تمام جوانب؛ در نظر گرفتن تمام نتایج ممکن
ت. عشق به یادگیری: تمایل به مسلط شدن بر موضوعات، مهارت‌ها، و چارچوب‌های پژوهشی
ث. وسعت نظر: توانایی ارائه‌ی مشاوره‌ی خردمندانه به دیگران؛ نگریستن به جهان اطراف با نگاهی منطقی و عقلانی

۲. شجاعت

آدم‌هایی که از لحاظ شجاعت به امتیاز بالایی می‌رسند، دارای آن دسته از توانمندی‌های هیجانی هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد اهداف‌شان را به رغم مخالفت‌های درونی یا بیرونی پیش رو محقق کنند. توانمندی‌های شخصیتی اصلیِ زیرمجموعه‌ی شجاعت و توضیحاتی مختصر درباره‌ی آن‌ها عبارت هستند از

الف. صداقت: به زبان آوردن حقیقت؛ معتبر و اصیل بودن
ب. دلیری:‌ پذیرفتن چالش‌ها، دشواری‌ها، و دردها؛ خرد نشدن در برابر تهدیدها
پ. پایداری: تکمیل کردن هر آن‌چه شروع کرده‌اید
ت. شور و شوق: داشتن انرژی و هیجان مثبت نسبت به هر چیزی در زندگی

۳. انسان‌دوستی

آن‌هایی که از نظر انسان‌دوستی امتیاز بالایی به دست می‌آورند، دارای مجموعه‌ای از توانمندی‌های درون‌فردی هستند که باعث مراقبت از دیگران و دوستی به آن‌ها می‌شود. توانمندی‌های شخصیتی اصلیِ زیرمجموعه‌ی انسان‌دوستی و توضیحات مختصری درباره‌ی آن‌ها به ترتیب زیر هستند

الف. مهربانی: لطف داشتن به دیگران و انجام کارهای خوب
ب. عشق: ارزشمند دانستن روابط نزدیک با دیگران
پ. هوش اجتماعی: آگاهی از انگیزه‌ها و احساسات سایر آدم‌ها

۴. عدالت‌جویی

آدم‌هایی که دارای برخی از توانمندی‌های شخصیتیِ زیرمجموعه‌ی عدالت‌جویی هستند، معمولا از آن‌ دسته توانمندی‌های مدنی برخوردارند که بر اهمیت سلامت اجتماعی تاکید می‌کنند. توانمندی‌های شخصیتی اصلی مربوط به این فضیلت انسانی و توضیحات مختصری مربوط به هر یک از آن‌ها عبارت هستند از

الف. انصاف: رفتار کردن با تمام آدم‌ها به صورت منصفانه و بی‌طرفانه
ب. رهبری: سازماندهی فعالیت‌های گروهی و کسب اطمینان از تحقق اهداف گروهی
پ. کار گروهی: همکاری خوب با دیگران به عنوان عضوی از یک گروه

۵. میانه‌روی

آدم‌هایی که از برخی از توانمندی‌های شخصیتیِ زیرمجموعه‌ی میانه‌روی برخوردار هستند، معمولا توانمندی‌هایی دارند که از آن‌ها در برابر افراط و تفریط‌ها در زندگی محافظت می‌کنند. توانمندی‌های شخصیتی مربوط به میانه‌روی به همراه توضیحاتی مختصر درباره‌ی هر یک عبارت هستند از

الف. بخشندگی: بخشیدن آدم‌هایی که به آن‌ها بد کرده‌اند
ب. فروتنی: موفقیت‌ها و دستاوردهای خود را مستقل از شخصیت‌شان می‌بینند
پ. تدبیر: خودداری از انجام کارهایی که باعث پشیمانی شوند؛ اتخاذ تصمیم‌های درست
ت. خود تنظیمی: حفظ نظم و انضباط در زندگی؛ کنترل اشتها و هیجان‌ها

۶. تعالی‌خواهی

آدم‌هایی که دارای شماری از توانمندی‌های شخصیتیِ زیرمجموعه‌ی تعالی‌خواهی هستند، معمولا ارتباط قدرتمندی با خداوند، جهان، یا مذاهبی ایجاد می‌کنند که باعث تقویت بینش، هدف، و درک آن‌ها از زندگی می‌شوند. توانمندی‌های شخصیتی اصلی مربوط به تعالی‌خواهی و توضیحاتی مختصر درباره‌ی هر یک از آن‌ها عبارت هستند از

الف. تحسین زیبایی‌ها: توجه و تحسین زیبایی‌ها و خوبی‌های هر پدیده در جهان
ب. حق‌شناسی: سپاسگزار بودن به خاطر همه چیزهای خوب زندگی؛ اختصاص زمانی برای شکرگزاری
پ. امیدواری: انتظار بهترین‌ها؛‌ تلاش برای محقق کردن بهترین‌ها؛‌ باور به این مسئله که تحقق چیزهای خوب همیشه امکان‌پذیر است
ت. شوخ‌طبعی: خنداندن یا ایجاد لبخند بر لبان دیگران؛ لذت بردن از شوخی‌های مناسب
ث. معنویت: داشتن باوری قوی درباره‌ی هدف والا و مفهوم زندگی

ج. چگونگی کاربرد توانمندی های شخصیتی

یکی از دلایل اصلی ارزیابی توانمندی‌های شخصیتی استفاده از اطلاعات به دست آمده برای درک، شناسایی، و تقویت توانمندی‌های یک فرد است.

آگاهی از توانمندی‌های شخصیتی یک فرد دریچه‌ای را به روی روانشناسان، پژوهشگران، و حتی والدین می‌گشاید که از طریق آن، نه تنها می‌توانند متوجه شوند چه چیزهایی باعث می‌شوند این فرد به یک انسان منحصر به فرد تبدیل شود، بلکه هم‌چنین می‌توانند به نحوه‌ی کمک کردن به این فرد برای تقویت این توانمندی‌ها جهت بهبود وضعیت یا آینده‌ی وی پی ببرند.

برای مثال، یکی از استراتژی‌های پرکاربرد و تایید شده شامل ترغیب آدم‌ها برای استفاده از توانمندی‌های برجسته‌ی خود به روشی جدید در هر هفته می‌شود. در حقیقت، نتایج یک مطالعه نشان داده‌اند، وادار کردن بزرگسالان به انجام روزانه‌ی این کار، ظرف شش ماه، به افزایش میزان شادابی و کاهش سطح افسردگی در آن‌ها منجر شد.

نتایج این مطالعه به مبنایی برای بسیاری دیگر از مطالعات تبدیل شد که از همین روش برای افراد سالمند، کارمندان، و آدم‌های مبتلا به آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه‌های روحی استفاده می‌کنند. روش دیگری نیز وجود دارد که در آن، بر ضعیف‌ترین توانمندی‌های شخصیتی یک فرد تمرکز می‌شود تا بتوان این توانمندی‌ها را در زندگی وی تقویت کرد.

هم‌چنین، پژوهش‌ها نشان داده‌اند با یادآوری دائمی ضربه‌های روحی و اتفاقات بد گذشته می‌تواند بر توانمندی‌های شخصیتی تاثیر بگذارد. ظرف شش ماه پس از حملات یازده سپتامبر، توانمندی‌های شخصیتی معنویت، امیدواری، و عشق در میان شرکت‌کنندگان آمریکایی تقویت یافت – ولی این مسئله در میان شرکت‌کنندگان اروپایی مشاهده نشد.

سخن آخر

به طور کلی، تعیین و کاربرد توانمندی‌های شخصیتی دارای قابلیت بالقوه‌ای است که نه تنها می‌تواند سطح سلامت و تندرستی‌تان را ارتقا دهد، بلکه هم‌چنین برای تقویت عملکرد شغلی و بهبود موفقیت‌های تحصیلی‌تان نیز مفید باشد. هم‌چنین، این روش راهی مثبت‌تر برای نگرش و بهبود شخصیت افراد است – در مقایسه با تمرکز بر کمبودها تقصیرات. اگر نه تنها بر چیزهای خوب زندگی‌تان، بلکه بر کاربرد آن‌ها در زندگی روزمره‌تان نیز تمرکز کنید، قطعا نتایج مثبتی را به دست خواهید آورد.