اگر به اندازه‌ی کافی کلسیم مصرف نمی‌کنید، تنها نباید نگران ابتلا به پوکی استخوان باشید؛ مقاله‌ی زیر را تا انتها مطالعه کنید تا از علائم کمبود کلسیم و هم‌چنین، نکات درمانی برای این وضعیت آگاه شوید.
کلسیم، فراوان‌ترین ماده‌ی معدنی موجود در بدن انسان، نقش بسیار مهمی در سلامت استخوان‌ها و محافظت از بدن در برابر پوکی استخوان ایفا می‌کند. با وجود این، کلسیم علاوه بر نقش کلیدی‌اش در تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها، به عنوان یک پیام‌رسان، نقش بسیار مهمی نیز مسیرهای نشانه‌گذاری سلولی در سرتاسر بدن ایفا می‌کند؛ هم‌چنین، این ماده‌ی معدنی برای کارکرد طبیعی سلول‌ها، انتقال پیام‌های عصبی، ترشح هورمون‌ها، انعقاد خون، انقباض ماهیچه‌ها، و آرام‌سازی ماهیچه‌ها نیز ضروری است. بنابراین، علائم کمبود کلسیم می‌تواند هر یک از کارکردهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به اشکال مختلفی در بدن بروز کند.
علت‌ها و نشانه‌ها کمبود کلسیم
متاسفانه، بسیاری از آدم‌ها توصیه‌های پزشکان را در خصوص مصرف کلسیم به اندازه‌ی کافی از طریق رژیم غذایی یا از طریق مصرف مکمل‌های کلسیم در کنار رژیم غذایی‌شان نادیده می‌گیرند؛ و به این ترتیب، به علائم کمبود کلسیم مبتلا می‌شوند. به علاوه، طبق یافته‌های علمی، عوامل متعددی نیز در بروز اختلال در جذب کلسیم و / یا کاهش سطوح کلسیم در خون نقش دارند. این عوامل عبارت هستند از:
الف. کمبود ویتامین D
ب. کمبود منیزیوم
پ. مصرف زیاد سدیم
ت. مصرف زیاد فسفر (از طریق مصرف نوشابه‌های کولا و افزودنی‌های غذایی)
ث. بیماری مزمن کلیوی
ج. کارکرد غیر طبیعی غده‌ی پاراتیروئید (به دلیل انجام عمل جراحی گردن / تیروئید یا ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی)
چ. انجام جراحی‌های لاغری (بای‌‌پس معده)
ح. مصرف برخی داروها (مهارکننده‌های پروتون پمپ، شیمی‌درمانی، و داروهای ضد تشنج)
وجود ویتامین D برای جذب کلسیم در استخوان‌ها و محکم‌تر شدن آنها ضروری است. در غیر این صورت، ممکن است به بیماری راشیتیسم مبتلا شویم. کمبود ویتامین D و بیماری راشیتیسم از جمله علل، علائم و ۱۱ بیماری ناشی از کمبود ویتامین هستند.
علائم کمبود کلسیم
کبود کلسیم ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد؛ یا این‌که ممکن است دارای علائمی خفیف، شدید، و حتی مرگبار باشد. در صورتی که کمبود مزمن کلسیم درمان نشود، می‌تواند باعث ایجاد پیامدهای شدید بسیاری شود؛ از جمله راشیتیسم (نرمی استخوان)، استئوپنیا، و پوکی استخوان. با وجود این، حتی اگر کمبود کلسیم، به خصوص در مراحل اولیه، باعث بروز هیچ علامتی نشود، به صورت بالقوه ممکن است به بروز نوسانات متابولیک (سوخت و سازی) یا اختلال در بدن منجر شود.
کاهش سطوح کلسیم در خون و فقدان کلسیم در بدن ممکن است به علائم زیر منجر شود:
۱. غش و بیهوشی
۲. نارسایی قلبی
۳. درد قفسه‌ی سینه
۴. احساس گزگز و کرختی در اطراف دهان، یا در انگشتان دست و پا
۵. گرفتگی ماهیچه‌ها، به ویژه در کمر و پاها؛ که ممکن است به اسپاسم ماهیچه (تتانی) منجر شود.
۶. خس‌خس سینه
۷. دشواری در بلع
۸. بروز تغییر در صدا، به خاطر اسپاسم حنجره
۹. زودرنجی، اختلال ظرفیت هوشی، افسردگی، اضطراب، و تغییرات شخصیتی
۱۰. خستگی مفرط
۱۱. تشنج
۱۲. زبری مو
۱۳. شکنندگی ناخن‌ها
۱۴. پسوریازیس
۱۵. خشکی پوست
۱۶. خارش مزمن
۱۷. پوسیدگی دندان
۱۸. احساس کرختی و گزگز در دست‌ها و پاها
۱۹. ضعف ماهیچه‌ها
۲۰. آب مروارید
۲۱. علائم پوکی استخوان (کمردرد: کاهش تدریج قد، به همراه خمیدگی کمر؛ بروز شکستگی در ستون فقرات، مچ دست، یا ران)
چنان‌چه پزشک به بروز کمبود کلسیم در بدن‌تان مشکوک باشد، ممکن است برای‌تان آزمایش خون تجویز کند. در صورت ابتلا به کمبود کلسیم، علاوه بر مصرف دارو و انجام توصیه‌های پزشک، می‌توانید از ۱۴ خوراکی غیر لبنی سرشار از کلسیم نیز استفاده کنید.
درمان و پیشگیری از کمبود کلسیم
بنابراین، برای پیشگیری از بروز علائم کمبود کلسیم، لازم است چه میزان و به چه شکلی از کلسیم در رژیم غذایی و از طریق مکمل دریافت کنیم؟ برای رسیدن به سلامتی کامل باید چه مقدار کلسیم مصرف کنیم؟
در حال حاضر، این پرسش‌ها جزء مباحث و موضوعات بحث‌برانگیز میان پژوهشگران، پزشکان، و متخصصین تغذیه به شمار می‌روند. به گزارش هیئت تخصصی علوم تغذیه‌ی آکادمی ملی پزشکی ایالات متحده، برای تعیین دقیق میزان مورد نیاز مصرف کلسیم داده‌های اندکی در دست داریم. در عوض، آنها “مصرف میزان کافی” را برای کلسیم توصیه می‌کنند؛ میزان کافی یعنی همان مقداری که برای حفظ سلامتی استخوان‌ها در آدم‌های سالم کفایت می‌کند. میزان کافی مصرف کلسیم برای بزرگسالان تا سن ۵۰ سالگی، روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم از طریق منابع ترکیبی غذایی و مکمل‌ها است. این میزان برای آدم‌های بالای ۵۰ سال به ۱۲۰۰ میلی گرم افزایش می‌یابد. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بیشتر بزرگسالان در جوامع مدرن، به اندازه‌ی کافی، میزان مورد نیاز کلسیم را برای بدن‌شان فراهم نمی‌کنند – حتی وقتی از مکمل‌ها استفاده می‌کنند؛ این وضعیت می‌تواند به بروز علائم کمبود کلسیم منجر شود.
مصرف روزانه‌ی مکمل‌های مولتی‌ویتامین و مواد معدنی، به خصوص آن‌هایی که حاوی کلسیم هستند، می‌تواند خطر غش کردن را در آدم‌ها کاهش دهد؛ این یکی از ۲۰ فایده مصرف مولتی ویتامین برای سلامتی است که باید بدانید.
چگونه مصرف کلسیم را افزایش دهیم
اگر دچار علائم کمبود کلسیم در خون‌تان شده‌اید، سعی کنید کلسیم مورد نیاز بدن‌تان را عمدتا از طریق منابع غذایی تامین کنید. فهرستی کاملی از این مواد غذایی را می‌توانید در ۲۶ ماده غذایی سرشار از کلسیم برای سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها بیابید. با این‌که لبنیات به عنوان منبعی سرشار از کلسیم به شمار می‌رود، سایر اجزای موجود در آن باعث می‌شوند عده‌ای از آدم‌ها برای حفظ سلامت استخوان‌های‌شان نتوانند از این ماده‌ی غذایی بهره ببرند.
در عوض، می‌توانید از سایر مواد غذایی سرشار از کلسیم استفاده کنید؛ از جمله ماهی سالمون و ساردین (که به همراه استخوان‌های ماهی کنسرو شده‌اند)، کلم کالی، کولارد، بروکلی، برگ خردل، برگ شلغم، بوک چوی، و دانه‌های کنجد. برای جذب بهتر مکمل‌های کلسیم نیز توصیه می‌شود، سیترات کلسیم یا کلسیم سیترات مالات را دست‌کم در دو وعده‌ی مجزا، به همراه غذا میل کنید. البته علی‌رغم آن‌که مصرف شیر و لبنیات ممکن است باعث بروز برخی ناراحتی‌ها در آدم‌ها شود، توصیه می‌کنیم حتی‌الامکان خودتان را از ۱۰ خاصیت نوشیدن روزانه شیر تازه گاو محروم نکنید.
شاید برای‌تان جالب باشد که آب سیب زمینی نیز حاوی کلسیم است؛ از این رو، توصیه می‌کنیم ۲۰ خاصیت آب سیب زمینی برای پوست و سلامتی را نیز مطالعه بفرمایید.
از مصرف بیش از اندازه‌ی مکمل‌های کلسیم اجتناب کنید
به خاطر داشته باشید، اجتناب از مصرف بیش از اندازه‌ی کلسیم از طریق مکمل‌ها، به همان اندازه دارای اهمیت است که برای پیشگیری از کمبود کلسیم باید به اندازه‌ی کافی از این ماده‌ی معدنی مصرف کنید. مصرف بیش از اندازه‌ی کلسیم از طریق مکمل‌ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی و هم‌چنین سنگ کلیه را افزایش دهد؛ از این رو، از مصرف بیش از اندازه‌ی کلسیم اجتناب کنید. توصیه می‌شود به اندازه‌ی ۱۰۰۰ الی ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم به صورت ترکیبی – مواد غذایی و مکمل – مصرف کنید.