کنژنکتیویت یا قرمزی چشم که به عنوان التهاب ملتحمه چشم نیز شناخته می‌شود، در واقع ملتهب شدن ملتحمه است. ملتحمه، غشاء نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم را پوشش می‌دهد و درون پلک قرار دارد.
کودکان به طور مکرر به این اختلال دچار می‌شوند. التهاب ملتحمه می‌تواند به شدت مسری باشد (به سرعت در مدارس سرایت میکند)، اما به ندرت جدی می‌شود. بسیار بعید است که التهاب ملتحمه به قوه‌ی بینایی شما آسیب برساند، به خصوص اگر به سرعت متوجه ابتلا به آن شوید و بلافاصله آن را درمان کنید. هنگامی که به دقت مانع گسترش آن شوید و تمام اقداماتی را که پزشک‌تان توصیه توصیه میکند انجام دهید، التهاب ملتحمه بدون هیچ مشکلی از بین می‌رود و هیچ مشکل بلندمدتی هم از خود به جا نخواهد گذاشت.
چه عواملی سبب بروز التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت می‌شوند؟
چندین چیز ممکن است این بیماری چشمی را ایجاد کنند، از جمله:
– ویروس‌ها، از جمله مواردی که موجب سرماخوردگی می‌شوند
– باکتری
– محرک‌هایی مانند شامپو، خاک، دود و کلر استخر
– واکنش به قطره‌ی چشمی
– واکنش آلرژیک به چیزهایی مانند گرده، گرد و غبار یا دود. التهاب ملتحمه ممکن است به علت نوع خاصی از آلرژی باشد که روی برخی افراد حساس به لنزهای تماسی تاثیر می‌گذارد.
– قارچ‌ها، آمیب‌ها و انگل‌ها
التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت بعضی اوقات از یک بیماری منتقله از رابطه‌ی جنسی (STD) حاصل می‌شود. سوزاک می‌تواند یک نوع نادر اما خطرناک را از التهاب ملتحمه‌ی باکتریایی ایجاد کند. اگر با آن مقابله نکنید، نتیجه می‌تواند از دست دادن قوه‌ی بینایی باشد. کلامیدیا نیز می‌تواند در بزرگسالان باعث ایجاد التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت شود. اگر زمان زایمان کلامیدیا، سوزاک یا سایر باکتری‌ها در بدن‌تان وجود داشته باشد، می‌توانید از طریق کانال تولد التهاب ملتحمه را به نوزاد‌تان منتقل کنید.
التهاب ملتحمه‌ی ناشی از بعضی باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر گسترش بیابد، اما اگر به سرعت تشخیص داده شود، خطر جدی برای سلامتی ندارد. در صورتی که این بیماری در یک نوزاد تازه متولد شده رخ داد، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید، زیرا ممکن است عفونت باشد و قوه‌ی بینایی کودک را تهدید کند.
“قرمزی چشم” یک اصطلاح رسمی پزشکی نیست. اکثر چشم‌پزشکان احتمالا عبارت قرمزی چشم را با کنژنکتیویت ملایم که توسط باکتری یا ویروس ایجاد می‌شود، ارتباط می‌دهند.
انواع التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت
گونه‌های ویروسی شایع‌ترین نوع التهاب ملتحمه هستند و ممکن است بیش از باقی گونه‌ها مسری باشند. آن‌ها معمولا از یک چشم شروع می‌شوند، و سبب آبریزش شدید از آن می‌شوند. در عرض چند روز، چشم دیگر هم درگیر می‌شود. ممکن است یک گره لنفاوی متورم در مقابل گوش‌تان و زیر استخوان فک‌تان احساس کنید.
گونه‌های ایجاد شده توسط باکتری معمولا یک چشم را آلوده می‌کنند اما در هر دو چشم دیده می‌شوند. مقدار زیادی چرک و مخاط از چشم‌تان خارج خواهد شد.
التهاب ملتحمه‌ی ایجاد شده در اثر آلرژی در هر دو چشم، اشک، خارش و قرمزی ایجاد میکند. ممکن است بینی‌تان هم دچار خارش و آبریزش شود.
افتالمیای نئوناتاروم یک نوع شدید از التهاب ملتحمه است که بر نوزادان تاثیر می‌گذارد. این بیماری می‌تواند توسط باکتری‌های خطرناک ایجاد شود. برای جلوگیری از بروز آسیب دائمی به چشم یا کوری، بلافاصله آن را درمان کنید.
التهاب ملتحمه پاپیلاری غول‌آسا با استفاده‌ی دراز مدت از لنز تماسی یا یک چشم مصنوعی (پروتز چشم) مرتبط است. پزشکان معتقدند این بیماری نوعی واکنش آلرژیک به یک جسم خارجی در چشم است.
علائم التهاب ملتحمه چیست؟
علائم و نشانه‌هایی که جربه میکنید به علت بروز کنژنکتیویت بستگی دارند، اما ممکن است موارد زیر را شامل شوند:
– قرمزی سفیدی چشم یا قسمت داخلی پلک
– تورم ملتحمه
– وجود اشک بیشتر از حد معمول
– ترشح زرد و نسبتا سفت که به مژه‌ها مخصوصا بعد از خواب، می‌چسبد. این ترشح می‌تواند پلک‌های شما را زمانی که از خواب بیدار می‌شود، به هم بچسباند.
– خروج ترشح سبز یا سفید از چشم
– خارش چشم
– سوزش چشم
– تار شدن دید
– حساس شدن چشم‌ها به نور
– تورم غدد لنفاوی (اغلب در اثر عفونت ویروسی)
چه زمانی باید با پزشک‌تان تماس بگیرید
در صورتی با پزشک تماس بگیرید که:
– میزان ترشح زرد یا سبز خارج شده از چشم خیلی زیاد است، یا اگر پلک‌های‌تان صبح‌ها به هم بچسبند
– هنگامی که در صورت نگاه کردن به نور، درد شدیدی در چشم‌تان احساس میکنید.
– قوه‌ی بینایی‌تان به وضوح توسط التهاب ملتحمه تحت تاثیر قرار گرفته‌است.
– تب بالا، لرز و درد صورت دارید یا بینایی‌تان را از دست داده‌اید. (تجربه‌ی این علائم بسیار بعید است.)
در صورتی که نوزاد شما دچار کنژنکتیویت شده باشد، پزشک‌تان را بلافاصله در جریان بگذارید، زیرا ممکن است به طور دائمی به قوه‌ی بینایی آن‌ها آسیب برساند.
پزشک‌تان ممکن است به شما بگوید که بلافاصله به مطب او مراجعه کنید. در صورتی که به چشم‌پزشک‌تان دسترسی ندارید، و التهاب ملتحمه خفیف بود، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید.
اگر علائم شما خفیف باقی ماند اما قرمزی در عرض ۲ هفته بهبود نیافت، باید با پزشک‌تان مشورت کنید.
پزشکان چگونه التهاب ملتحمه را تشخیص می‌دهند؟
تصور نکنید که همه‌ی چشم‌های قرمز، تحریک شده یا متورم، کنژنکتیویت (بیماری ملتحمه‌ی ویروسی) دارند. این علائم ممکن است به علت آلرژی فصلی، گل‌مژه، التهاب عنبیه، چالازیون (التهاب غدد درون پلک) یا بلفاریت (التهاب یا عفونت پوست پلک) نیز رخ بدهد. این اختلالات مسری نیستند.
چشم‌پزشک‌تان از شما در مورد علائمی که دارید سوال میکند، چشم‌های‌تان را معاینه میکند و ممکن است با یک سواب پنبه‌ای مقداری از ترشح چشم‌تان را جهت آزمایش در آزمایشگاه بردارد. به این ترتیب باکتری یا ویروس‌هایی که ممکن است سبب ایجاد التهاب ملتحمه شده باشند، از جمله مواردی که می‌توانند یک بیماری منتقله‌ی جنسی یا STD ایجاد کنند، مشخص خواهند شد. سپس پزشک‌تان می‌تواند درمان مناسبی را برای شما تجویز کند.
اگر پزشک‌تان به شما گفت که به التهاب ملتحمه مبتلا هستید، می‌توانید این سؤالات را از او بپرسید:
– آیا التهاب ملتحمه‌ای که من دچارش شده‌ام، مسری است؟
– اگر مسری است، چگونه از سرایت آن جلوگیری کنم؟
– آیا باید مدتی را دور از محیط کار و خانه باشم؟
درمان التهاب ملتحمه چیست؟
درمان به علت بروز این بیماری چشم بستگی دارد.
۱. ویروس‌ها. این نوع کنژنکتیویت اغلب ناشی از ویروس‌هایی است که باعث بروز سرماخوردگی می‌شوند. درست همان‌طور که سرماخردگی باید دوره‌ی خود را طی کند، التهاب ملتحمه هم باید دوره‌ی خود را که معمولا از ۴ تا ۷ روز طول می‌کشد، پشت سر بگذارد. به یاد داشته باشید که این نوع التهاب ملتحمه می‌تواند بسیار مسری باشد، بنابراین برای جلوگیری از گسترش آن هر کاری که می‌توانید انجام دهید. آنتی‌بیوتیک‌ها به هیچ وجه، روی درمان هر مشکلی که ناشی از ویروس باشد، تاثیری ندارند.
۲. باکتری. اگر باکتری‌ها، از جمله آن‌هایی که مربوط به STDs هستند، سبب ایجاد التهاب ملتحمه شوند، آنتی‌بیوتیک‌هایی را به شکل قطره‌ی چشم، پماد و قرص مصرف خواهید کرد. ممکن است لازم باشد قطره‌ی چشمی یا پماد را ۳ تا ۴ بار در روز و به مدت ۵ تا ۷ روز داخل چشم‌تان استفاده کنید. قرص‌ها را هم باید به مدت چند روز مصرف کنید. عفونت باید ظرف یک هفته بهبود بیابد. طبق دستورالعمل پزشک، داروها را مصرف کنید یا بخورید حتی اگر علائم از بین رفته باشند.
۳. محرک‌ها. برای التهاب ملتحمه‌ی ناشی از یک ماده‌ی تحریک‌کننده، با استفاده از آب چشم‌تان را به مدت ۵ دقیقه بشورید. چشم شما باید در عرض ۴ ساعت بهبود بیابد. اگر التهاب ملتحمه‌ی شما توسط مواد اسیدی یا قلیایی مانند سفیدکننده‌ها ایجاد شد، فورا چشم ها را با آب زیاد شستشو دهید و بلافاصله با پزشک‌تان تماس بگیرید.
۴. آلرژی. هنگامی که آلرژی شما تحت درمان قرار بگیرد و از محرک آلرژی دوری کنید، باید التهاب ملتحمه‌ی مرتبط با آلرژی درمان شود و از بین برود. آنتی‌هیستامین‌ها (به صورت خوراکی یا قطره) نیز می‌توانند در این فاصله مشکل چشم‌تان را تسکین دهند. (اما به یاد داشته باشید که اگر چشم‌های خشکی دارید، استفاده از قرص‌های آنتی‌هیستامین ممکن است سبب خشک‌تر شدن چشم‌های شما شود. در صورتی که فکر میکنید التهاب ملتحمه‌ی شما به علت آلرژی رخ داده‌است، به پزشک مراجعه کنید.
چشم‌پزشک‌تان ممکن است از شما بخواهد که چند بار به او مراجعه کنید تا اطمینان حاصل شود که التهاب ملتحمه‌ی شما با داروی تجویز شده در حال بهبودی است.
برای کاهش علائم التهاب ملتحمه چه کارهایی می‌توانم انجام دهم؟
نکته‌ی بسیار مهم در این رابطه رعایت پاکیزگی است.
– دست‌های‌تان را به طور مرتب، به خصوص قبل از صرف غذا با صابون و آب گرم بشویید.
– چشم‌های‌تان را تمیز نگه دارید. ترشح خارج شده از چشمان‌تان چند بار در روز با استفاده از یک پنبه‌ی مرطوب یا حوله‌ی کاغذی بشویید. پس از آن، توپ پنبه‌ای یا حوله کاغذی را دور بریزید و دست‌ها را با صابون و آب گرم بشویید.
– روبالشی‌تان را هر روز بشویید یا عوض کنید تا زمانی که عفونت به طور کلی از بین برود. ملحفه، روبالشی‌ها و حوله‌ها را در آب گرم و مواد شوینده شستشو دهید. حوله‌ها، دستمال و بالش‌تان را از دیگران جدا کنید یا از حوله‌های کاغذی استفاده کنید.
– چشم آلوده‌تان را با انگشتان‌تان لمس نکنید یا مالش ندهید. از دستمال برای پاک کردن چشم استفاده کنید.
– چشم‌ها را آرایش نکنید و لوازم آرایش، قطره‌ی چشم، یا لنزهای تماسی را با کسی به اشتراک نگذارید. عینک بزنید. و لنزهای یکبار مصرف را دور بریزید یا لنزهای طولانی مدت را خوب تمیز کنید.
– از یک کمپرس گرم استفاده کنید، مانند یک دستمال خیس شده در آب گرم. دستمال خیس شده در آب را به مدت چند دقیقه، ۳ تا ۴ بار در روز روی چشم آلوده قرار بدهید. این روش درمانی درد را کاهش می‌دهد و به جلوگیری از لایه بستن روی مژه‌ها کمک میکند.
– قطره‌ی چشمی را به صورت محدود استفاده کنید. از این قطره‌ها بیش از چند روز استفاده نکنید، مگر این‌که چشم‌پزشک‌تان این‌طور تجویز کرده باشد. زیاده‌روی در مصرف قطره‌ی چشم می‌تواند قرمزی را بدتر کند.
– پچ چشمی روی چشم‌تان قرار ندهید. زیرا این کار ممکن است عفونت را بدتر کند.
– از چشم‌های‌تان در برابر خاک و دیگر چیزهایی که آن‌ها را تحریک می‌کنند، محافظت کنید.
– “اشک مصنوعی بدون نسخه”، که نوعی قطره‌ی چشمی است ممکن است به کاهش خارش و سوزش حاصل از چیزهای تحریک‌کننده که باعث التهاب ملتحمه می‌شوند، کمک کند. اما شما نباید از سایر انواع قطره‌های چشمی استفاده کنید چون ممکن است چشم‌ها را تحریک کنند، از جمله مواردی که برای قرمزی چشم استفاده می‌شوند. از بطری قطره‌ی چشم یکسان، برای چشم غیر عفونی استفاده نکنید.
آیا فرد مبتلا باید چند روز از کار و مدرسه دوری کند؟
اگر فرزند شما دچار التهاب ملتحمه‌ی باکتریایی یا ویروسی شده باشد، او را درخانه نگه دارید تا زمانی که عفونت دیگر مسری نیست. معمولا زمانی که علائم از بین رفته‌اند، بازگشت به مدرسه دیگر خطری ندارد. اما یادتان باشد که بهداشت را به درستی رعایت کنید!
التهاب ملتحمه در مناطقی که مردم نزدیک به هم زندگی می‌کنند، کار می‌کنند یا با یکدیگر همکاری نزدیک دارند، ممکن است بیشتر گسترش بیابد. به عنوان مثال، اگر رایانه یا وسایل دیگری را با دیگران به طور اشتراکی استفاده کنید، قبل از این‌که صور‌ت‌تان را لمس کنید، مخصوصا در فصل سرما و آنفولانزا، حتما دست‌ها را بشویید.
عوارض التهاب ملتحمه چیست؟
معمولا، التهاب ملتحمه خود به خود درمان می‌شود یا پس از مصرف هر دارویی که دکتر تجویز کرده از بین می‌رود، بدون این‌که هیچ مشکل طولانی مدتی ایجاد کند. التهاب ملتحمه‌ی خفیف تقریبا همیشه بدون ضرر است و بدون درمان بهتر خواهد شد.
اما برخی از اشکال التهاب ملتحمه می‌توانند خطرناک و جدی باشند زیرا ممکن است قرنیه‌ی چشم‌ها را آلوده کنند. ملتحمه‌هایی که ناشی از سوزاک، کلامیدیا یا گونه‌های خاصی از آدنویروس ایجاد می‌شوند، از جمله موارد خطرناک هستند.
اگر التهاب ملتحمه ناشی از ویروس باشد، در طول ۲ تا ۳ هفته بهبود می‌یابد. اما اگر در اثر باکتری ایجاد شود، آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است روند درمان را سریع‌تر کنند.