با این‌که به نظر می‌رسد کاهش فشار خون برای سلامتی مفید است، گاهی اوقات فشار خون می‌تواند بیش از اندازه پایین بیاید و فشار خون پایین باعث بروز مشکلاتی در بدن شود. در برخی موارد، با استفاده از راه‌حل‌های طبیعی می‌توان فشار خون را به اندازه‌ی نرمال خود افزایش داد و برخی علائم ناشی از فشار خون پایین را برطرف کرد. در سایر موارد نیز برای افزایش فشار خون و رساندن آن به سطح طبیعی و سالم ممکن است به مداخله‌ی دارویی برای درمان افت فشار خون نیاز باشد.
فشار خون پایین چیست؟
فشار خون را می‌توان بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری کرد.
فشار خون پایین یا هایپوتنشن (در مقابل هایپرتنشن یا فشار خون بالا) معمولا هنگامی تشخیص داده می‌شود که فشار خون فرد کم‌تر از ۹۰ mmHg بر روی ۶۰ mmHg باشد.
با وجود این، بیشتر پزشکان فقط در صورتی پایین بودن فشار خون را به عنوان یک مشکل تلقی می‌کنند که فرد دچار علائم کاهش فشار خون شده باشد.
پایین بودن فشار خون در صورتی که هیچ علامتی به همراه نداشته باشد، به خودی خود باعث نگرانی نیست. با وجود این، وقتی کاهش فشار خون باعث ایجاد برخی علائم در بدن شوند، به این معنی است که خون به اندازه‌ی کافی به برخی از اندام نمی‌رسد.
چنان‌چه کاهش فشار خون به مدت طولانی در بدن ماندگار شود، ممکن است پیامدهای جدی و خطرناکی به همراه داشته باشد؛ از جمله،
الف. شوک (افت فشار خون)
ب. سکته مغزی
پ. حمله قلبی
ت. نارسایی کلیوی
درمان فشار خون پایین
بسیاری از آدم‌هایی که دچار کاهش فشار خون می‌شوند، برای رفع این مشکل نیازی به مصرف دارو یا سایر مداخلات پزشکی ندارند. راه‌های طبیعی مختلف و اعمال برخی تغییرات در سبک زندگی می‌توانند به افزایش فشار خون و رساندن آن به حد نرمال به شما کمک کنند؛ برخی از این قبیل تغییرات در سبک زندگی عبارت هستند از:
۱. افزایش مصرف نمک
برخلاف توصیه‌های رایج – که البته، این توصیه‌ها در مورد بیشتر آدم‌ها صادق هستند – پیروی از رژیم غذایی کم سدیم برای آدم‌هایی که دچار مشکلات ناشی از پایین بودن فشار خون هستند، مناسب نیست.
آدم‌های مبتلا به کاهش فشار خون باید مصرف سدیم خود را به حد متعادل برسانند تا فشار خون‌شان افزایش بیابد و به حد طبیعی برسد.
۲. پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی
الکل می‌توان فشار خون را پایین‌تر بیاورد؛ بنابراین، آدم‌هایی که از علائم ناشی از پایین بودن فشار خون رنج می‌برند باید از مصرف الکل (و دست‌کم از مصرف بیش از اندازه‌ی الکل) پرهیز کنند.
۳. بررسی داروهای مصرفی با کمک پزشک
پایین بودن فشار خون می‌تواند جزء عوارض جانبی مصرف انواع مختلفی از داروها باشد.
چنان‌چه علائم ناشی از کاهش فشار خون پس از شروع مصرف یک دارو بروز کرده‌اند، فرد بیمار باید درباره‌ی این علائم و ارتباط احتمالی آن با داروی مصرفی با پزشک مشورت کند.
۴. انداختن پاها روی هم هنگام نشستن
مطالعات نشان داده‌اند، انداختن پاها روی هم هنگام نشستن می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. به همین خاطر، انجام این کار برای آدم‌های مبتلا به فشار خون بالا مشکل‌ساز خواهد بود و به آن‌ها توصیه نمی‌شود.
ولی انداختن پاها روی هم هنگام نشستن برای آدم‌های مبتلا به علائم ناشی از پایین بودن فشار خون ممکن است مفید باشد؛ این کار می‌تواند ساده‌ترین راه حل برای افزایش فشار خون باشد.
۵. نوشیدن آب
نوشیدن آب بیشتر می‌تواند به افزایش حجم خون کمک کند؛ افزایش حجم خون نیز باعث برطرف شدن یکی از علت‌های بالقوه‌ی کاهش فشار خون می‌شود. به علاوه، نوشیدن آب می‌تواند از بروز کم آبی در بدن نیز پیشگیری کند.
۶. کوچک کردن وعده‌های غذایی، و افزایش دفعات آن‌ها
کوچک کردن وعده‌های غذایی، و افزایش دفعات آن‌ها در طول روز ممکن است به افراد مبتلا به علائم کاهش فشار خون کمک کند.
زیرا خوردن حجم کم‌تری از غذا در هر وعده به پیشگیری از افت فشار خون ناشی از پرخوری و مصرف وعده‌های سنگین غذایی کمک میکند.
۷. جوراب واریس بپوشید
پوشیدن جوراب واریس به بدن‌تان کمک میکند میزان خونی را که در نواحی ساق و روی پا گیر می‌افتند، کاهش دهد و بتواند آن را به سایر نواحی بدن منتقل کند.
هم‌چنین، معمولا از جوراب واریس برای کمک به تسکین فشار و درد ناشی از رگ‌های واریسی استفاده می‌شود.
۸. اجتناب از تغییر وضعیت ناگهانی
نشستن یا ایستادن سریع و ناگهانی در آدم‌هایی که فشار خون پایینی دارند، می‌تواند باعث ایجاد احساس ضعف و سیاهی رفتن چشم، سرگیجه یا به طور بالقوه، بیهوشی شود.
در این موارد، قلب نمی‌تواند به سرعت در برابر تغییر ناگهانی وضعیت بدن و یا افزایش ارتفاع واکنش نشان دهد، و خون را به اندازه‌ی کافی به همه‌ی نقاط بدن بفرستد.
۹. آگاهی از علائم ناشی از کاهش فشار خون
چنان‌چه پایین بودن فشار خون هیچ‌گونه علامتی به همراه نداشته باشد، به عنوان یک مشکل تلقی نمی‌شود. در عوض، اگر این وضعیت بدون علائم آزاردهنده باشد، حتی به عنوان یکی از نشانه‌های سلامتی نیز شناخته می‌شود.
آگاهی از علائم ناشی از پایین بودن فشار خون برای افراد بسیار مهم است؛ بنابراین، باید بدانید در صورت کاهش فشار خون چه علائمی ممکن است در بدن ایجاد شوند.
علت فشار خون پایین
برخی عوامل به طور بالقوه باعث کاهش فشار خون می‌شوند. در برخی موارد، برای افزایش و اصلاح فشار خون لازم است وضعیت‌ها یا بیماری‌های زمینه‌ای عامل این مسئله درمان شوند.
برخی از شایع‌ترین علت‌های کاهش فشار خون عبارت هستند از:
الف. کمبود مواد مغذی در بدن
ب. خواب و استراحت طولانی
پ. بارداری
ت. مصرف برخی داروها
ث. عفونت‌های شدید
ج. واکنش‌های آلرژیک (حساسیت)
چ. کاهش حجم خون
ح. مشکلات قلبی
با وجود این، اگر پایین بودن فشار خون در افراد هیچ‌گونه علامت یا مشکل خاصی به همراه نداشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از سلامتی تلقی شود.
علامت پایین بودن فشار خون
برخی از آدم‌هایی که فشار خون پایینی دارند، هیچ‌گونه علامتی را تجربه نمی‌کنند. در این قبیل آدم‌ها، پایین بودن فشار خون به طور کلی خطرناک یا نگران کننده نیست.
با وجود این، حتی تجربه‌ی یک یا دو علامت ناشی از پایین بودن فشار خون نیز می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل باشد. کاهش فشار خون می‌تواند باعث ایجاد علائم زیر شود:
الف. سرگیجه
ب. ضعف و بیهوشی
پ. ناتوانی در حفظ تمرکز
ت. تاری دید یا ضعف چشم‌ها
ث. حالت تهوع
ج. خستگی مفرط
وضعیت هایپوتنشن ارتوستاتیک
برخی از آدم‌ها فقط هنگام ایستادن یا بلند شدن دچار علائم ناشی از پایین بودن فشار خون می‌شوند. به این وضعیت هایپوتنشن ارتوستاتیک گفته می‌شود. این وضعیت معمولا خطرناک محسوب نمی‌شود، مگر آن‌که تغییر حالت بدن (مثلا بلند شدن از روی صندلی) باعث افت ناگهانی فشار خون شود که شاید همین مسئله به بیهوشی یا ضعف شدید فرد منجر شود.
در موارد شدیدتر، پایین بودن فشار خون ممکن است به شوک (افت شدید فشار خون) منجر شود. شوک از لحاظ پزشکی به عنوان یک وضعیت اورژانسی تلقی می‌شود که به علت کاهش فشار خون در سراسر بدن ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند در سطوح سلولی، به اندام‌های بدن آسیب وارد کند.
علائم شوک (افت شدید فشار خون) عبارت هستند از:
الف. تنفس سریع یا سطحی
ب. سرد شدن سطح پوست
پ. سردرگمی و ناتوانی در حفظ تعادل
ت. ضربان سریع قلب
ث. ضعیف شدن نبض
فردی که دچار علائم شوک شده باشد، مراقبت‌های پزشکی اورژانسی نیاز خواهد داشت.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تقریبا تمام پزشکان معتقدند، فقط هنگامی می‌توان پایین بودن فشار خون را به عنوان یک مشکل تلقی کرد که با علائمی همراه باشد.
افرادی که فشار خون پایین دارند باید همیشه گوش به زنگ علائم احتمالی این وضعیت در بدنشان باشند؛ هم‌چنین، باید بدانند شروع مصرف کدام‌یک از داروها ممکن است با کم‌تر شدن فشار خون‌شان شود.
به علاوه، تجربه‌ی هر یک از علائم ناشی از پایین بودن فشار خون ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک وضعیت یا بیماری زمینه‌ای باشد که باید مورد توجه و درمان قرار گیرد.
هر فردی که دچار نشانه‌ها و علائم شوک (افت ناگهانی فشار خون) شود، به صورت اورژانسی به مراقبت‌های پزشکی نیاز پیدا میکند؛ زیرا شوک به عنوان یک عامل اورژانسی تهدید کننده‌ی زندگی آدم‌ها شناخته می‌شود.
نکات تکمیلی
افرادی که بدنشان به راه‌حل‌های طبیعی برای افزایش فشار خون واکنش مثبت نشان نمی‌دهد، باید نزد پزشک بروند و جهت دریافت داروهایی برای کمک به افزایش سطح فشار خون با وی مشورت کنند.
هم‌چنین، این افراد باید به نکات زیر نیز توجه کنند:
الف. از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنند
ب. برای مدت طولانی در یک نقطه‌ی ثابت روی پاهای‌شان نایستند
پ. هنگام خواب، سرشان را بالاتر از بدنشان قرار دهند
ت. از ماندن بیش از اندازه داخل آب گرم خودداری کنند
ث. هنگام انجام فعالیت‌های بدنی یا در روزهای گرم سال مایعات بیش‌تری بنوشند
جمع‌بندی
برخلاف فشار خون بالا که به طور بالقوه باعث ایجاد مشکلات متعددی برای سلامتی می‌شود، پایین بودن فشار خون معمولا به عنوان یکی از نشانه‌های سلامتی به شمار می‌رود.
آدم‌ها باید از نشانه‌ها و علائم ناشی از پایین بودن فشار خون آگاه باشند، و در مورد این مسئله که آیا پایین بودن فشار خون‌شان باعث ایجاد مشکلات و عوارضی در بدن آن‌ها می‌شود یا خیر، با پزشک مشورت کنند.