درمان اسهال کودکان و نوزادان یک مشکل بسیار رایج برای نوزادان و کودکان زیر دو سال است. عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علل بروز اسهال در کودکان نوپا هستند. عوارض جانبی داروها، آلرژی‌های غذایی، انگل‌ها و باکتری‌ها، دیگر علل احتمالی ایجادکننده‌ی این بیماری هستند. درمان‌های خانگی برای جلوگیری از اسهال در کودکان نوپا کافی هستند البته اگر که این مشکل بیش از ۳۶ ساعت ادامه پیدا نکند. با این حال، مداخله‌ی فوری پزشکی لازم است اگر اسهال همراه با تب یا سایر نشانه‌ها همراه باشد. شما باید کودک نوپای خود را خوب هیدراته نگه دارید، چرا که این مهمترین نکته است در زمانی که کودک همچنان اسهال می‌رود. اسهال می‌تواند باعث کمبود آب بدن در کودکان شود، که همین به نوبه‌ی خود باعث بروز مشکلات جدی در آنها می‌شود. در این نوشتار با ۲۸ درمان خانگی اسهال کودکان و نوزادان آشنا خواهید شد.
اسهال می‌تواند خفیف یا حاد باشد و اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند خطرناک باشد. کودک شما علاوه بر حرکات غیرعادی روده، همچنین ممکن است تب، قولنج، درد شکم، حالت تهوع و غیره را تجربه کند یا اشتهایش را از دست بدهد. همچنین ممکن است خون یا مخاط در مدفوع او مشاهده کنید. اسهال زرد در کودکان یک مشکل رایج است و می‌تواند نشانه‌ای از عفونت معده باشد. سیستم ایمنی نوزادان همچنان در حال رشد و توسعه است. بنابراین بدن آنها قادر به مبارزه با عفونت نیست. مدفوع شل به رنگ زرد روشن در کودکان بسیار شایع است.
اگر کودک نوپای شما از اسهال رنج می‌برد، ممکن است مدفوع او رنگ‌های مختلفی داشته باشد. مدفوع سبز به طور طبیعی برای نوزادانی است که فقط از شیر مادرشان تغذیه می‌کنند. کمبود غذا نیز ممکن است سبب سبز شدن رنگ مدفوع در کودکان نوپا شود. کودکان نوپایی که رنگ اسهال‌شان سبز است باید مقدار زیادی مایعات ساده بنوشند.
در ادامه ۲۸ درمان خانگی اسهال کودکان که بسیار سریع و موثر است آمده است
اسهال کودکان نوپا از مدفوع طبیعی شل‌تر و آبکی‌تر است. همچنین ممکن است بیشتر از حد معمول رخ بدهد. اگر کودکتان دچار بی‌حالی یا درد شدید در شکم شد، اسهالش زیادی طول کشید، یا خون در مدفوع او دیدید، بلافاصله باید با پزشک تماس بگیرید. با این حال، شما می‌توانید اسهال خفیف را خودتان در خانه مدیریت کنید.
۱. هیدراته نگه داشتن کودک
کم آب شدن بدن یکی از عوارض اصلی اسهال است. برای جلوگیری از آن، شما باید مایعات سبک به کودکتان بدهید نوشیدنی‌هایی مثل آب گوشت رقیق، آب انگور سفید و آب. اگر کودک شما در سنی است که از شیر مادر تغذیه می‌کند، باید به طور مرتب شیر بخورد. برای جلوگیری از کم شدن الکترولیت بدن کودک، می‌توانید نوشیدنی الکترولیتی به کودکتان بدهید. از دادن نوشیدنی‌های شیرین به کودک باید پرهیز کنید، زیرا اسهال ممکن است بدتر شود.
۲. رژیم غذایی
بنا به گفته‌ی آکادمی امریکایی کودکان، رژیم برت* (BRAT) برای جلوگیری از اسهال کودکان نوپا مفید است. این رژیم غذایی شامل برنج، موز، نان تست و سیب زمینی است. معده‌ی نوزادان بسیار آسیب‌پذیر است. از آن‌جایی که این غذاها ملایم هستند، معده‌ی آنها را اذیت نمی‌کنند. پتاسیم موجود در موز برای کودک شما پس از دست و پنجه نرم کردن با اسهال مفید است. هنگامی که رژیم غذایی برَت را شروع می‌کنید، پس از گذشت فقط ۴۸ساعت می‌توانید دوباره میوه‌ها و سبزیجات را به رژیم غذایی آنها اضافه کنید. اگر فرزندتان به خوبی این غذاها را تحمل کرد، می‌توانید محصولات گوشتی و لبنی را نیز به او بدهید.
علاوه بر رژیم غذایی برت، همچنین می‌توانید ماست، سیب‌زمینی پخته شده، ماکارونی، هویج پخته‌شده، نان تست خشک و غیره را نیز به کودک نوپای خود بدهید. با این حال، باید به شدت از دادن غذاهای خاصی مانند شیر گاو، محصولات لبنی، به جز ماست، آب گلابی، آب سیب، هلو، زردآلو، آب گیلاس، گلابی، آلو، آلو خشک و نخود به کودکتان اجتناب کنید. آب سیب برای کودک نوپایی که مبتلا به اسهال خفیف هستند، مضر است. اما سس سیب خوب است، به این دلیل که سس سیب از کل میوه تهیه می‌شود. از سوی دیگر، آب سیب حاوی سوربیتول (قند طبیعی) است. سوربیتول می‌تواند باعث اسهال یا تشدید اسهال شود.
* رژیم برت یا Brat: این واژه‌ی انگلیسی از حرف اول چهار کلمه‌ی انگلیسی (banana، rice، apple and toast) ساخته شده‌است- مترجم.
۳. افزایش مصرف چربی و فیبر
اسهال کودکان نوپا یک نوع اسهال مزمن است و ممکن است برخی از کودکان نوپا را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین مواردی، باید میزان چربی و فیبر را در رژیم غذایی آنها افزایش دهید. شما می‌توانید لوبیا، غلات، نان کامل، سبزیجات تازه، میوه‌ها و غیره را برای فرزندتان تهیه کنید.
۴. موز
این میوه حاوی مقدار فراوانی از مواد مغذی ضروری است، بنابراین به عنوان غذای کاملی برای کودکان نوپا در نظر گرفته شده‌است. پتاسیم موجود در موز که یک الکترولیت ضروری است برای عضلات مفید است و شیمی خون کودک را تنظیم می‌کند. این میوه همچنین یک منبع غنی از روی، آهن، منیزیم، کلسیم، ویتامین C، ویتامین B۶ و ویتامین A است. موز حاوی شیرینی طبیعی است، بنابراین کودکان آن را دوست دارند. موز همچنین می‌تواند برای فرزند شما انرژی زیادی فراهم کند که برای رشد و توسعه او مفید است. هرچند، موز نرسیده می‌تواند باعث یبوست شود، بنابراین باید از مصرف آن پرهیز کرد. شما می‌توانید در هنگام بهبودی اسهال، به کودکتان موز بدهید، زیرا می‌تواند جای الکترولیت از دست رفته را بگیرد.
میوه برای درمان اسهال: ۱۰ میوه و سبزیجات عالی برای درمان اسهال
۵. تخم شنبلیله
تخم شنبلیله حاوی مقدار زیادی موسیلاژ است، که به عنوان یک درمان طبیعی بسیار مفید برای اسهال در نظر گرفته می‌شود. تخم شنبلیله توانایی افزایش حجم مدفوع را دارد. به این ترتیب، می‌تواند به طور قابل‌توجهی ناراحتی و شدت اسهال را بهبود ببخشد. شما می‌توانید ۱ قاشق چایخوری تخم شنبلیله را همراه با ۱ قاشق غذاخوری ماست به کودک نوپای‌تان بدهید. هرچند، اگر کودکتان از اسهال حاد یا مزمن رنج می‌برد، این روش درمانی مناسب او نیست.
خواص شنبلیله: ۳۳ مهم ترین فواید دانه و برگ شنبلیله برای سلامتی و درمان
۶. زنجبیل
زنجبیل برای سلامت کلی سیستم گوارش بسیار مفید است. بنابراین، برای درمان اسهال نیز مناسب است. یک قاشق چایخوری پودر زنجبیل خشک را می‌توانید با پودر دارچین، پودر زیره و عسل مخلوط کنید. ترکیب به‌دست آمده را باید سه بار در روز به کودکتان بدهید. نوشیدن دمنوش زنجبیل ۲ تا ۳ بار در روز نیز بسیار مفید است.
دمنوش زنجبیل: ۱۴ خاصیت دمنوش زنجبیل + طرز تهیه و مضرات
۷. سرکه سیب
سرکه سیب دارای خواص ضد باکتری است و به همین دلیل برای درمان اسهال ناشی از باکتری بسیار مفید است. پکتین موجود در سرکه سیب برای تسکین اسپاسم مفید است. ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک لیوان آب مخلوط کنید و آن را دو بار در روز به کودکتان بدهید. محلول سرکه و سیب برای بهبود این اختلال بسیار مفید است.
۸. بلوبری
آنتوسیانوزیدهای موجود در بلوبری دارای خواص ضد باکتری و آنتی اکسیدانی است. این میوه همچنین مقدار زیادی فیبر محلول دارد که برای کاهش علائم اسهال مفید است. خوردن بلوبری به صورت چندین بار در روز بهترین راه برای جلوگیری از اسهال است. این میوه برای کشتن میکروب‌هایی که باعث اسهال می‌شوند مفید است. می‌توانید سوپی را که با استفاده از بلوبری خشک تهیه شده‌است به کودکتان بدهید.
درمان اسهال: ۴۸ درمان خانگی اسهال بدون استفاده از دارو + علت و علائم
۹. سیب‌زمینی
سیب‌زمینی نیز یک ماده‌ی غذایی موثر دیگر است که برای مبارزه با اسهال استفاده می‌شود. خوردن سیب‌زمینی آب‌پز برای بازیابی مواد مغذی از دست رفته مفید است. سیب‌زمینی همچنین معده‌ی تحریک‌شده را آرام می‌کند. با این حال، نباید سیب‌زمینی تند به کودکتان بدهید زیرا ممکن است مشکل او را بدتر کند.
۱۰. برنج سفید
برنج سفید هم یک غذای عالی دیگر است که به درمان اسهال در کودکان نوپا کمک می‌کند. نشاسته‌ی موجود در برنج سفید بسیار زیاد است، بنابراین هضم آن بسیار آسان است. دقت کنید که باید برنج ساده‌ی سفید به کودک بدهید و از دادن برنج تند و ادویه‌دار به او پرهیز کنید.
۱۱. شیر مادر
اگر بچه شیر می‌دهید پس بهتر است به این کار خود ادامه دهید. شیر مادر بهترین راه حل برای هیدراته نگه داشتن بدن کودک شما است در صورتی که زیر ۶ ماه باشد. در طول دوره‌ی اسهال کودک، می‌توانید دفعات شیردهی را افزایش دهید.
اگر نوزاد شما صرفا از شیر مادر تغذیه می‌کند پس باید خودتان از مصرف خوارکی‌های چرب، پر ادویه، و محصولات لبنی که اسهال کودک را شدیدتر می‌کنند خودداری کنید.
اسهال خونی: ۳۰ درمان خانگی اسهال خونی (دیسانتری)
۱۲. او آر اس
به کودک خود مایعات فراوان بدهید. کودکان سریع‌تر از بزرگسالان آب بدن‌شان را از دست می‌دهند. به کودک خود او آر اس (نمک‌های آبرسانی خوراکی) بخورانید. او آر اس ترکیبی خاص از نمک‌های خشک است که با آب سالم مخلوط شده است. نمک‌های آبرسانی خوراکی می‌توانند به جبران آب از دست رفته به خاطر اسهال نیز کمک کنند. می‌توانید کیسه‌های نمک آبرسانی خوراکی را از بازار بخرید یا خودتان در خانه آن را درست کنید.
او آر اس خانگی
- این کارآمدترین و مقرون به صرفه‌ترین راه کنترل و درمان اسهال کودکان است.
- مواد تشکیل دهنده: ۶ قاشق چایخوری شکر – یک دوم قاشق چایخوری نمک – یک لیتر آب تصفیه شده.
- طرز تهیه: شکر و نمک را در آب حل کنید. این محلول را هر دو ساعت یک بار به کودکتان بنوشانید.
۱۳. انار
در فواصل زمانی منظم به کودکتان آب انار بدهید. این کار به احیاء مجدد آب بدن کودک کمک خواهد کرد. دانه‌های انار را با مخلوط کن خرد کنید و آب آن را بگیرید. اگر فکر می‌کنید آب آن برای نوزاد کوچک شما بیش از حد سنگین است پس آن را با آب مخلوط کنید و بعد به کودکتان بخورانید.
۱۴. آب پنیر
آب پنیر به درمان اسهال کمک می‌کند. به کودکتان آب پنیر تازه به همراه دانه‌ی زیره‌ی سبز/ پودر زیره بدهید. یا می‌توانید نصف قاشق چایخوری شکر و کمی نمک به آن اضافه کنید و به کودکتان بخورانید.
۱۵. پوره‌ی سیب
وجود پکتین (ژلاتین گیاهی) در پوره‌ی سیب اختلال حرکات روده را درمان و به سفت شدن مدفوع کمک می‌کند.
طرز تهیه‌ی پوره‌ی سیب به قرار زیر است:
یک عدد سیب را بشویید، پوست بکنید، و به قطعات کوچک خرد کنید. قطعه‌های ریز سیب و ۱ لیوان آب را در یک قابلمه‌ی کوچک روی هم بریزید و بگذارید روی حرارت کم به مدت ۱۰ دقیقه بجوشد. وقتی سیب نرم شد، شعله را خاموش کنید و بگذارید ظرف سیب سرد شود. می‌توانید آن را با قاشق یا چنگال له کنید و به کودک خود بدهید.
۱۶. آب برنج
هنگامی که کودک شما به اسهال مبتلا می‌شود به او آب برنج بنوشانید. این قلم که در بسیاری از آشپزخانه‌ها یافت می‌شود، منبع خوبی از پروتئین، ویتامین، کلسیم، و نشاسته است.
مواد تشکیل دهنده: ۱ قاشق غذاخوری برنج – ۱ لیوان آب
طرز تهیه: ابتدا، برنج را با آب بشویید. وقتی که خوب شسته شد برنج را در آب بجوشانید. تا زمانی که نرم می‌شود به پختن آن ادامه دهید. حالا، برنج را کمی بکوبید و داخل صافی بریزید. آبی که از آن خارج می‌شود را به کودک خود بنوشانید.
۱۷. آب ماش
مواد لازم: ۱ قاشق غذاخوری ماش (بدون پوست) – کمی زردچوبه – ۱ لیوان آب
دستورالعمل: ماش را با کمی پودر زردچوبه و آب بجوشانید. وقتی پخته شد، با صافی آن را آبکشی کنید تا آب رقیق ماش از آن استخراج شود. بعد آن را به کودک خود بدهید.
۱۸. آب نارگیل
هنگام ابتلاء کودکتان به اسهال، آب نارگیل واقعا درمانی عالی برای حفظ سطح آب بدن به شمار می‌رود. این مایع بدن را هیدراته نگه می‌دارد. این درمان برای اطفالی که در حال رشد هستنید نیز مفید است.
خواص آب نارگیل: ۶۰ فایده شگفت‌انگیز آب نارگیل (ناریال پانی) برای سلامتی و پوست
۱۹. جوز هندی
جوز هندی یک درمان خانگی شناخته شهده برای درمان اسهال‌های مکرر در اطفال است. شما می‌توانید به دو طریق به کودک خود جوز هندی را بخورانید.
– بعد از له کردن جوز هندی در آب از آن خمیری به دست می‌آید که می‌توانید آن را به کودک خود بدهید تا بخورد.
– راه دیگر این است: یک سیب را ببرید و آن را در آب بجوشانید تا نرم شود. یک قاشق چایخوری شکر و کمی جوز هندی به آن اضافه کنید. کودک خود را با این مخلوط تغذیه کنید.
۲۰. آب دوغ
آب دوغ در تسکین سیستم گوارشی بسیار موثر است و توانایی مبارزه با باکتری‌ها و میکروب‌ها را دارد. شما می‌توانید کمی نمک و پودر فلفل سیاه یا پودر زیره به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید.
۲۱. آب هویج
در طول دوره‌ی اسهال، هویج منبع عالی برای تامین انرژی است. کافی است هویج را بجوشانید/بخار پز کنید و از آن پوره درست کنید. این پوره را یک یا دو بار در روز به کودکتان بخورانید. اگر کودک شما ۱ ساله است پس نیازی به پوره کردن هویج نیست.
خواص آب هویج: ۵۰ فایده شگفت انگیز آب هویج برای سلامتی و درمان
۲۲. عسل
اگر کودک شما ۱ ساله است پس می‌توانید به او یک قاشق چایخوری عسل و آب سرد بدهید. این از قدیم‌الایام شایع بوده است که عسل مصرف شده به همراه آب سرد به درمان اسهال کمک می‌کند.
۲۳. اجتناب از فراورده‌های لبنی
از مصرف شیر یا فراوردهای لبنی به مدت سه یا چهار روز اجتناب کنید تا زمانی که اسهال نوزاد بند بیاید. روده‌ها قادر نخواهند بود شیر و فراورده‌های لبنی را در زمان اسهال هضم کنند و مصرف آنها به تشدید اسهال منجر خواهد شد.
از محصولاتی مانند پنیر، شیر، کره، مارگارین، پودر شیر یا هر چیزی که با شیر تهیه می‌شود خودداری کنید. در خلال این مدت به هیچ وجه به بچه شیر گاو ندهید.
۲۴. گردو
گردو نیز یک راه دیگر برای درمان اسهال کودکان است که بسیاری از والدین از آن استفاده می‌کنند. برای این کار، باید مغز گردو را آسیاب، با آب مخلوط و از آن خمیر درست کنید. حالا این خمیر را روی ناف کودکتان بگذارید تا اسهال او درمان شود.
۲۵. برگ انار
انار به هیدراته کردن مجدد بدن کمک می‌کندو از این رو برای درمان اسهال کودکان مفید است. برای انجام این درمان، لازم است برگ‌های انار را در آب بجوشانید. وقتی جوشیدند، کمی شکر به آنها اضافه و بعد آن مخلوط را با یک صافی آب کشی کنید. بگذارید کودکتان چند قاشق از این آب را ۲-۳ بار در روز بنوشد تا اسهالش درمان شود.
۲۶. آب لیمو
لیمو خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارد که به درمان اسهال کودکان و همچنین بزرگسالان کمک می‌کند. لیمو به تسکین ناراحتی معده و همچنین تعادل pH بدن نیز کمک می‌کند. به کودکتان ۴-۵ بار در روز ۱ قاشق آب لیمو بدهید تا اسهالش بند بیاید. می‌توانید کمی نمک هم به آن اضافه کنید.
۲۷. نعناع، عسل و لیمو
برگ نعناع، خواص ضد باکتریایی دارد. خوردن آب نعناع در دوره‌ی اسهال به درمان آن کمک می‌کند. برگ نعناع برای سیستم گوارش نیز خوب و مفید است.
برای انجام این درمان، لازم است از برگ‌های تازه‌ی نعناع ۱ قاشق چایخوری آب بگیرید. حالا ۱ قاشق چایخوری عسل و چند قطره آب لیموی تازه به آن اضافه کنید. خوب آن را هم بزنید. این آب را ۲ یا ۳ بار در روز به کودک خود بدهید تا ناراحتی معده‌اش برطرف شود.
۲۸. استراحت
اسهال کودکان می‌تواند به خاطر عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد. پس برای این که درمان سریعی کرده باشید آنتی بیوتیک به خورد کودک خود ندهید. بدن برای خود-ترمیمی در چنین بیماری‌هایی به زمان نیاز دارد. مراقب خوراک کودکتان باشید و سعی کنید استراحت مطلق داشته باشد تا آن که حال بهتری پیدا کند.
اما اگر اسهال برای بیش از ۳-۴ روز ادامه پیدا کرد حتما به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مرجعه کنید؟
اگر اسهال در کودک نوپا طبیعی باشد، مدفوع او معمولا قهوه‌ای روشن یا قهوه‌ای تیره است. با این حال، اگر متوجه وجود چربی، مخاط یا خون در مدفوع کودک نوپا شدید، این نشان‌دهنده‌ی مشکلات شدید مانند انگل یا فیبروز سیستیک است. اگر حرکت روده‌ی کودک شما طبیعی نیست، باید با دکتر مشورت کنید. مراقبت‌های فوری پزشکی نیز ضروری است اگر کودک شما علائم و نشانه‌های زیر را دارد:
– اسهال خونین
– استفراغ مکرر
– پرهیز از خوردن یا نوشیدن
– تغییرات رفتاری از جمله کاهش واکنش کودک یا بی‌حالی
– درد شکم
نکاتی برای جلوگیری از اسهال در کودکان نوپا
جلوگیری از ابتلا به عفونت‌هایی که سبب بروز اسهال می‌شوند در کودکان چندان ممکن نیست. با این وجود، اگر برخی نکات را دنبال کنید، می‌توانید بروز این مشکل را کاهش دهید:
– دقت کنید که بچههایتان قبل از غذا و بعد از استفاده از توالت دست‌هایشان را بشویند. دست‌های آلوده‌ی شما یا بچههایتان ممکن است حامل میکروب‌های عفونی باشند و زمانی که کودک نوپا انگشت‌هایش را مک می‌زند یا ناخن‌هایش را گاز می‌گیرد این میکروب‌ها می‌توانند وارد بدن او شوند. همچنین هنگامی که کودک با دست غذا می‌خورد این میکروب‌ها ممکن است وارد بدن او شوند.
– سطوح حمام را تمیز نگه دارید، این کار مانع از گسترش ویروس‌های عفونی می‌شود.
– میوه‌ها و سبزیجات باید قبل از مصرف کاملا شسته شوند.
– گوشت باید در اسرع وقت داخل یخچال گذاشته شود.
– در خانه قسمتی را که حیوانات خانگی در آن غذا می‌خورند از قسمتی که خانواده در آن غذا می‌خورند، جدا کنید.