دیدن خون در مدفوع می‌تواند ترسناک باشد، چه موقع طهارت بعد از اجابت مزاج متوجه شوید یا از روی آزمایش مدفوعی که پزشک برای‌تان نوشته باشد مشخص شود. با اینکه خون در مدفوع می‌تواند علامت مشکلی جدی باشد، همیشه هم چنین نیست. در اینجا آنچه را لازم است درباره‌ی علل محتمل مدفوع خونی بدانید و آنچه را شما – و پزشک‌تان – باید در صورت پی بردن به این مشکل از آن آگاهی داشته باشید به شما ارائه می کنیم.
۱. علل دیده شدن خون در مدفوع
خون در مدفوع یعنی در قسمتی از دستگاه گوارش‌تان خونریزی وجود دارد. گاهی مقدار خون آنقدر اندک است که فقط می‌توان با یک آزمایش پنهان مدفوع (که خون پنهان در مدفوع را بررسی می‌کند) به آن پی برد. در مواقع دیگر، ممکن است خون روی کاغذ توالت به رنگ قرمز روشن مشاهده شود. خونریزی که در قسمت‌های بالاتر دستگاه گوارشی اتفاق می‌افتد باعث می‌شود مدفوع سیاه و قیرمانند به نظر برسد.
۲. علل احتمالی خون در مدفوع
از جمله علل اصلی و احتمالی دیدن خون در مدفوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– بیماری‌های دیورتیکولوزی
دیورتیکول‌ها بیرون‌زدگی‌هایی هستند که در محل‌های ضعف لایه‌ی عضلانی روده ایجاد می‌شوند و شامل مخاط و زیرمخاط کولون می‌باشند. معمولا دیوتیکول باعث مشکل خاصی نمی‌شود، اما گاهی می‌تواند خونریزی کند یا عفونی شود.
– شکاف مقعدی
برش یا پارگی کوچکی در بافت لایه‌ای مقعد شبیه به ترک‌هایی که روی لب یا یک لیوان کاغذی اتفاق می‌افتد. شکاف‌ها اغلب به خاطر عبور مدفوع سفت و بزرگ به وجود می‌آیند و می‌توانند دردناک باشند.
– کولیت
التهاب کولون. در بین علل رایج‌تر عفونت‌ها یا بیماری روده‌ی التهابی نیز قرار دارند.
– آنژیودیسپلازی
ناراحتی که در آن رگ‌های خونی ظریف و غیر عادی به خونریزی منجر می‌شوند.
– زخم‌های گوارشی
زخم روباز در لایه‌ی معده یا دوازدهه، قسمت بالایی انتهایی روده‌ی کوچک. بسیاری از زخم‌های گوارشی به خاطر عفونت توسط باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شوند. استفاده‌ی طولانی و با دوز بالای داروهای ضد التهاب مانند آسپرین، ایبوپروفن، و ناپروکسین نیز می‌تواند زخم ایجاد کند.
– بواسیر لحمی یا سرطان
بواسیر لحمی رشد خوشخیم بافت‌هایی است که می‌تواند افزایش یابد، خونریزی کند و سرطانی شود. سرطان روده‌ی بزرگ چهارمین سرطان شایع در ایالات متحده است. این بیماری اغلب باعث خونریزی می‌شود که با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست.
رگ‌های واریسی مری یا پارگی‌های موجود در مری می‌تواند به خونریزی شدید منجر شود.
۳. تشخیص خون در مدفوع
بسیار مهم است که هر گونه خونریزی در مدوفوع را پزشک بررسی کند. هر جزئیاتی که بتوانید درباره‌ی خونریزی به پزشک انتقال دهید به او در تعیین محل خونریزی کمک خواهد کرد. به عنوان مثال، یک مدفوع سیاه و قیری شکل احتمالا نشان از زخم یا مشکلات دیگری در بخش فوقانی دستگاه گوارش دارد. خون قرمز روشن در مدفوع معمولا نشانه‌ی مشکلی در قسمت تحتانی دستگاه گوارش است مانند هموروئيد یا دیورتیکولیت.
پس از دریافت سابقه‌ی پزشکی و انجام معاینه‌ی فیزیکی، پزشک ممکن است برای تعیین علت خونریزی برای‌تان آزمایش تجویز کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
– شستشوی معده
شست‌وشوی معده فرایند تخلیه محتویات معده یا لاواژ معده می‌باشد. بیش از ۲۰۰ سال است که برای خارج کردن سم از معده از این روش استفاده می‌شود. از این روش معمولاً بر روی افرادی که سم بلعیده یا مصرف بیش از اندازه دارو یا الکل و … داشته‌اند استفاده می‌شود. همچنین برای تمیز کردن دستگاه گوارش قبل از عمل جراحی نیز کاربرد دارد.
از شست‌وشوی معده در برخی اوقات به غیر از موارد مربوط به سم زدایی، برای اطمینان از مقدار خونریزی که در سطوح بالاتر دستگاه گوارش به وجود می‌آید استفاده می‌شود. شست‌وشوی معده در ارزیابی منشا استفراغ خونی نیز کاربرد دارد. همچنین به عنوان روشی برای کاهش دمای بیماران دچار گرمازدگی نیز کاربرد دارد.
– اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی (درون‌بینی دستگاه گوارش بالایی)
یک روش اندسکوپی تشخیصی است که امکان نمایانی بخش بالایی دستگاه گوارش از دوازدهه را فراهم می‌کند. اگرچه در این روش احتمال التهاب یا زخم نای یا فارنژیت وجود دارد اما به دلیل اینکه اوسوفاگوگاسترودودایندوسکوپی نیازمند برش در سطح پوست نیست و همچنین به دلیل عدم نیاز به مسکن و بیهوشی در دسته روش‌های با کمینه آسیب دسته‌بندی می‌شود.
– کولونوسکوپی
پس‌روده‌بینی یا کولون‌بینی یا کولونوسکوپی؛ معاینه و بررسی داخل پس‌روده (کولون) و انجام اقدامات تشخیصی و درمانی با دستگاه پس‌روده‌بین (کولونوسکوپ) را می‌گویند.
برای اینکار معمولاً ابتدا بیمار با مصرف مسهل یا تنقیه روده خود را خالی می‌کند. سپس با دستگاه کولونوسکوپ که لوله‌ای شکل است و سر آن دوربینی دارد از راه مقعد وارد روده بزرگ می‌شوند و به بررسی مخاط کولون و راست روده از نظر وجود زخم یا بدخیمی می‌پردازند. اغلب دستگاه‌های کولونوسکوپ امکان نمونه‌برداری همزمان از مخاط روده و ضایعات مشکوک را به پزشک می‌دهند.
– انتروسکوپی
مشاهده و انجام مداخلات درمانی را در سر تا سر روده باریک امکان پذیر می‌سازد. در این روش لوله انتروسکوپ از طریق دهان یا مقعد وارد روده باریک که طول آن تقریبا ۸متر است می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. طول زمان انتروسکوپی ۲ ساعت است.
– اشعه‌ی ایکس باریوم
رویه‌ای است که در آن از یک ماده‌ی شفافساز به نام باریوم برای نمایان ساختن دستگاه گوارشی در معرض اشعه‌ی ایکس استفاده می‌شود. باریوم را می‌توان بلعید یا آن را به داخل رکتوم وارد کرد.
– اسکن رادیونوکلئید
اسکن راديونوکلئيد با استفاده از ترکيبات نشان‌دار شده متعدد، روش‌هاى اسکن مختلف برآورد حساسيت ترشح صفراوى (اسکن‌هاى DISIDA, PIPIDA, HIDA)، تغييرات پارانشيمى (اسکن تکنسيوم – گوگرد – کولوئيد کبد / طحال) و روندهاى التهابى و نئوپلاستيک انتخابى (اسکن گاليوم) را ممکن مى‌سازد. HIDA و اسکن‌هاى مربوط به‌خصوص براى برآورد ميزان باز بودن صفراوى و رد کله‌سيستيت حاد در شرايطى که اولتراسونوگرافى جنبه تشخيصى ندارد مفيد است. MRI ,CT و اسکن‌هاى کولوئيد براى شناسائى تومورهاى کبدى و متاستازها داراى حساسيت مشابه مى‌باشند. CT و ترکيب اسکن‌هاى کولوئيدى کبد و ريه براى شناسائى آبسه‌هاى ساب‌فرنيک راست (سوپراهپاتيک) حساس هستند.
– آنژیوگرافی
آنژیوگرافی پروسه‌ای است که شامل تزریق رنگی خاص داخل رگ می‌شود تا رگ‌های خونی را در معرض اشعه‌ی ایکس یا در سی‌تی اسکن نمایان سازند. در این روش نشت کردن رنگ از رگ‌های خونی در محل خونریزی به تشخیص کمک می‌کند.
– لاپاراتومی
به معنای ایجاد یک برش بزرگ در دیواره‌ی شکم و ورود به حفره شکم به منظور اکتشاف، تشخیص و درمان احتمالی است. لاپاراتومی اکتشافی در صورتی انجام می‌شود که جراح نتواند با روش‌های دیگر به تشخیص قطعی در مورد وضعیت بیمار برسد.
۴. علائم مربوطه
شخصی که در مدفوعش خون وجود دارد ممکن است از خونریزی بی‌خبر باشد و هیچ علامتی را گزارش نکند. از طرف دیگر، ممکن است درد شکمی، استفراغ ضعف، سختی تنفس، اسهال، تپش قلب، غش، و کاهش وزن را نیز بسته به علت، محل، طول و شدت خونریزی تجربه کند.
۵. درمان‌های خون در مدفوع
پزشک ممکن است از یکی از تکنیک‌های توقف خونریزی حاد استفاده کند. اغلب اندوسکوپی برای تزریق مواد سیمیایی به محل خونریزی، درمان محل خونریزی با یک جریان الکتریکی یا لیزر، یا به کار بستن باند یا گیره برای بسته نگه داشتن رگ دچار خونریزی استفاده می شود. اگر اندوسکوپی خونریزی را کنترل نکند، پزشک ممکن است از آنژیوگرافی برای تزریق دارو به رگ‌های خونی جهت کنترل خونریزی استفاده کند.
در صورت لزوم، ورای توقف آنی خونریزی، درمان شامل پرداختن به علت خونریزی برای جلوگیری از وقوع مجدد آن نیز می‌شود. درمان بسته به علت فرق می‌کند و ممکن است شامل داروهایی مانند آنتی بیویک‌ها برای درمان اچ. پیلوری، داروهایی که اسید معده را سرکوب می‌کنند، یا داروهای ضد التهاب برای درمان کولیت بشوند. ممکن است برای برداشتن پلیپ‌ها یا بخش‌هایی از کولون که به خاطر سرطان یا بیماری التهاب روده آسیب دیده‌اند به عمل جراحی نیاز باشد.
اما، بسته به علت، درمان ممکن است شامل چیزهای ساده‌ای بشود که خودتان هم از عهده‌ی انجامشان بر می‌آیید. این‌ها شامل مصرف خوراکی‌های پر فیبر برای رفع یبوست می‌شوند که می‌تواند باعث ایجاد و بدتر شدن بواسیر و شکاف‌های مقعدی شود و همچنین شامل نشستن در حمام گرم یا داغ برای برطرف کردن شکاف‌ها می‌شود.
پزشک شما بسته به تشخیصی که می‌دهد درمان خاص و مورد نظر را تجویز و توصیه خواهد کرد.