ای‌دی‌اچ‌دی (ADHD) مخفف اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی است. این یک اختلال ذهنی است که بارزترین مشخصه‌ی آن فعالیت بیش از حد و اشکال در توجه‌کردن است. گاهی کودکانی که ADHD دارند از مشکلات رفتاری رنج می‌برند که نمی‌توانند آن‌ها را کنترل کنند. عموما، این نوع از موارد به عملکرد ضعیف کودک در مدرسه و مشکلات در خانه منجر خواهد شد. با وجود این، بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که وقتی کودکان دچار ADHD هستند بعضی از فعالیت‌های خاص برایشان جالب می‌شود، و گستره‌ی توجه‌شان نیز افزایش پیدا می‌کند. کاراته یکی از فعالیت‌های توصیه شده به کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی است چون باور بر این است که کاراته کودکان فایده‌های بسیاری برای ADHD دارد.
نشانه‌ها و علائم کودکان مبتلا به ADHD
وقتی کودکان‌تان فوق‌العاده فعال هستند این طور فرض نکنید که حتمن باید به ADHD مبتلا باشند. بیش‌فعالی فقط یکی از نشانه‌های ADHD است و لزوما همه‌ی کودکان بیش فعال ADHD ندارند. برای بیشتر آموختن درباره‌ی ADHD، در قسمت زیر به بعضی از نشانه‌ها و علائم عمومی که معمولا در کودکان مبتلا به ADHD یافت می‌شوند اشاره می‌شود.
۱. رایج‌ترین نشانه‌ی کودکان مبتلا به ADHD آن است که بیش از حد بر خود تمرکز دارند. به نظر می‌رسد به آنچه در اطراف‌شان می‌گذرد، مانند احساسات و نیازهای آدم‌ها، اهمیتی نمی‌دهند.
۲. آرام ماندن برایشان دشوار است. به همین خاطر است که کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند در وضعیت‌های خاص واقعا احساس بی‌قراری بکنند مثلا وقتی که باید منتظر باشند یا آرام بنشینند.
۳. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است اغلب از کودکان عادی بداخلاق‌تر باشند چون برایشان کنترل احساسات دشوار است.
۴. عدم تمرکز نیز یکی از نشانه‌های دیگر کودکان مبتلا به ADHD است. ممکن است برای آن‌ها چیزهای زیادی جذابیت داشته باشند اما فقط همین! ممکن است کاری را شروع کنند اما قصد نداشته باشند آن را تمام کنند، بلکه چیز دیگری را کاملا جایگزین آن کنند و با آن به بازی بپردازند.
۵. به خاطر عدم تمرکز گاهی کودکان مبتلا به ADHD نمی‌توانند مثل آدم‌های معمولی در یک گفتگو شرکت کنند. ممکن است آنچه را آدم‌ها به آن‌ها می‌گویند بشنوند و احتمالا کلماتی را هم درک کنند اما به طور کلی برایشان غیر ممکن است که آن را تکرار کنند.
در واقع نشانه‌ها و علائم بیشتری برای کودکان مبتلا به ADHD وجود دارد اما ۵ مورد ذکر شده در فوق برجسته‌ترین آن‌ها هستند. والدین یا آدم‌های اطراف ممکن است کودکان مبتلا به ADHD را مزاحم به حساب بیاورند اما شما باید حالت ذهنی آن‌ها را درک کنید: آن‌ها واقعا نمی‌خواهند چنین کاری بکنند مشکل این است که نمی‌توانند احساسات‌شان را کنترل کنند.
چرا کاراته برای کودکان مبتلا به ADHD مفید است؟
درمان ADHD آسان نیست اما این معنی آن نیست که آن‌ها امیدی ندارند بتوانند بخشی از جامعه باشند. در این جهان، بزرگسالان زیادی با سابقه‌ی ADHD وجود دارند که این سابقه‌ی بیماری می‌تواند آن‌ها را مجبور کند برای دستیابی به موفقیت از هر کس دیگری سخت‌تر تلاش کنند. خب، حتی شخص معمولی هم باید برای دستیابی به موفقیت سخت تلاش کند. والدینی که کودکان مبتلا به ADHD دارند ممکن است به فکر فایده‌های کاراته برای ADHD باشند و فهرست زیر ممکن است به شما بگوید که چرا انجام این ورزش به شدت توصیه می‌شود.
۱. باعث تمرین خودکنترلی می‌شود
در طول کلاس کاراته، کودکان خودکنترلی را تمرین خواهند کرد. کارهای روتینی وجود دارند که بهتر است کودکان آن‌ها را دنبال کنند مثلا خم شدن (تعظیم) در مقابل استاد قبل از شروع کلاس و بی‌حرکت ماندن برای مدتی قبل از آغاز تمرینات. اگر آن‌ها بتوانند به طور منظم به انجام کاراته بپردازند، اثرات مثبت آن نه‌تنها در کلاس کاراته بلکه همچنین در خانه و مدرسه نیز جریان خواهد داشت.
۲. تادیب نفس را بهبود می‌بخشد
کودکان مبتلا به ADHD معمولا هوسی عمل می‌کنند. مثل این به نظر می‌رسد که قبل از فکر کردن عمل می‌کنند. در کلاس کاراته به تادیب نفس فکر خواهند کرد. همان‌طور که در نکات قبل ذکر شد بعضی از کارهای روتین وجود دارند که باید در طول کلاس‌ها دنبال شوند. هر چند قرار نیست تمرین کاراته به طور دائم انجام شود بلکه بر یک مبنای منظم صورت می‌گیرد، اما می‌تواند به بهبود تادیب نفس آن‌ها کمک کند.
۳. باعث تناسب و هماهنگی بهتر می‌شود
گاهی این فقط مغز آن‌ها نیست که نمی‌تواند تمرکز کند بلکه هماهنگی بدنشان نیز مشکل دارد. انجام حرکات در طول کلاس کاراته بدن و حالت ایستادن آن‌ها را هماهنگ خواهد کرد. هرچند به لحاظ نظری مغز همه چیز را کنترل می‌کند اما همچنان بنابر عادت، بدن شما می‌تواند با هماهنگی بهتر کار کند.
۴. اعتماد به نفس می‌آورد
نه تنها برای کودکان مبتلا به ADHD کاربردی است بلکه حتی کودکان عادی هم هنگامی که بتوانند بر حداقل یک هنر رزمی تسلط پیدا کنند احساس اعتماد به نفس بیشتری خواهند کرد. با وجود این، بیشتر برای کودکان مبتلا به ADHD مفید است چون وقتی تمرکز‌شان گسترش می‌یابد، حتی از بچه‌های معمولی هم بهتر به هدف‌شان خواهند رسید.
۵. نحوه‌ی احترام به دیگران را یاد می‌دهد
همان‌طور که در فوق اشاره شد، کودکان مبتلا به ADHD هیچ آگاهی درباره‌ی پیرامون خود ندارند. آن‌ها می‌توانند نسبت به آدم‌های دیگر بی‌تفاوت باشند. با وجود این، کاراته نوعی ورزش نیست که بتوانید خودتان آن را به سرانجام برسانید: نیاز است که دو نفره تمرین کنید. این وضعیت به تمرین کننده یاد می‌دهد چگونه به دیگران احترام بگذارد. آن‌ها باید حرکات را یاد بگیرند و به طور همزمان، اطمینان حاصل کنند که تمرین‌شان به حریف تمرینی آسیب نخواهد زد.
۶. کودکان یاد می‌گیرند چگونه از دستورالعمل‌ها پیروی کنند
یکی از مشکلاتی که کودکان مبتلا به ADHD اغلب با آن روبرو هستند آن است که قادر نخواهند بود از دستورالعمل‌های پیچیده پیروی کنند. در عوض دستورالعمل‌های ساده به خوبی در رابطه با آن‌ها جواب خواهد داد. کلاس کاراته پر از دستورالعمل است اما اگر دستورالعمل‌ها، به جای پیچیده کردن‌شان، ساده ارائه شوند به کودکان یاد خواهند داد که چگونه از آن‌ها پیروی کنند.
۷. راه‌حلی برای فرونشاندن پرخاشگری است
درست است که کودکان مبتلا به ADHD اکثرا بیش فعال هستند. فعالیتی مانند کاراته راه‌حل بی‌نقصی برای فرونشاندن پرخاشگری آن‌ها است چون امکان این که بچه‌ها در طول کلاس کاراته آرام در گوشه‌ای بنشینند وجود ندارد. آن‌ها باید تمرین کنند، تحرک داشته باشند، و بالا و پایین بپرند یا هر حرکتی که لازم است را انجام دهند. بنابراین، کاراته برای کودکان ADHD فعالیتی کامل و بی‌نقص است.
۸. تمرکز و توجه را بهبود می‌بخشد
در واقع تمام انواع ورزش‌ها می‌توانند تمرکز و توجه را بهبود ببخشند. به خاطر آن که در طی مدت ورزش، تنظیم گردش خون شما در وضعیت بهینه خواهد بود. یعنی ذخیره‌ی اکسیژن در مغز به صورت بهینه انجام خواهد شد، در نتیجه مغز به خوبی کار خواهد کرد. این امر درمورد کودکان ADHD نیز صدق می‌کند.
۹. فرصتی برای تعاملات دوستانه است
کودکان مبتلا به ADHD اکثرا خود محور (خودگرای) هستند. با وجود این، در طول کلاس کاراته اگر تعاملات دوستانه نداشته باشند به جایی نخواهند رسید. این برای آن‌ها فرصتی فراهم می‌آورد تا تعامل با دیگران را تمرین کنند.
۱۰. عزت نفس را تقویت می‌کند
هرچند کودکان ADHD خودگرای (خود محور) هستند اما این به آن معنی نیست که آن‌ها عزت نفس خوبی دارند. واقعیت درست عکس این است. هرچند ممکن است به آدم‌های اطراف‌شان اهمیت ندهند اما معنی‌اش این نیست که به خودشان هم اهمیت نمی‌دهند.
۱۱. باعث اصلاح رفتار می‌شود
کاراته همچنین یکی از رفتار درمانی‌هایی است که برای کودکان مبتلا به ADHD فوق‌العاده است. در طول کلاس کاراته آن‌ها درباره‌ی نحوه‌ی احترام به دیگران، نحوه‌ی پیروی از دستورالعمل‌ها و نحوه‌ی کنترل کردن خود یاد می‌گیرند. اگر مرتب به انجام آن بپردازند، کم کم رفتارشان اصلاح خواهد شد و این تاثیر مثبت در خانه و مدرسه نیز با آن‌ها همراه خواهد بود.
۱۲. سیستم توجه را روشن می‌کند
برای کودکان مبتلا به ADHD توجه کردن کار دشواری است. مهم نیست چه اندازه سخت تلاش می‌کنند گاهی چیزهای ساده تمرکز حواس و توجه آن‌ها را پرت خواهد کرد. با وجود این، کلاس کاراته به آن‌ها کمک می‌کنند سیستم توجه خود را روشن کنند. در نتیجه، در حین توجه کردن کودکان متمرکزتر و آرام‌تر خواهند بود.
۱۳. توانایی حافظه را بهبود می‌بخشد
حفظ کردن مشکل دیگر کودکان مبتلا به ADHD است. آن‌ها ممکن است واقعا فراموشکار باشند چون در حافظه‌ی بلند مدت خود با مشکل مواجه هستند. با وجود این، در طول کلاس کاراته بعضی حرکات هستند که باید آن‌ها را با خاطر بسپارند. برای اولین بار این کار برایشان واقعا دشوار خواهد بود اما با تمرین‌های منظمِ، قادر خواهند بود آن‌ها را از بر کنند.
۱۴. هوشیاری را افزایش می‌دهد
گاهی مشکل بچه‌های مبتلا به ADHD آن است که نمی‌توانند از آنچه در اطراف‌شان اتفاق می‌افتد سر دربیاورند. آن‌ها بیش از حد بر خودشان تمرکز داشتند اما کاراته یادشان می‌دهد چگونه سطح هوشیاری‌شان را درباره‌ی پیرامون خود افزایش دهند در غیر این صورت در طول تمرین حسابی از دست حریف تمرینی‌شان کتک خواهند خورد.
۱۵. باعث آرامش بیشتر کودکان می‌شود
وقتی کودکان مبتلا به ADHD حداقل بتوانند احساسات‌شان را کنترل کنند، رفتارشان را مدیریت کنند، و بعضی از کارهای روتین‌شان را پی بگیرند یعنی توانسته‌اند تا حدودی موفق باشند. این امر نه تنها اعتماد به نفس بیشتری درباره‌ی خودشان به آن‌ها می‌دهد بلکه آرام‌ترشان هم می‌سازد چون دست کم می‌دانند چه کاری انجام داده‌اند و در گام بعدی چه کارهایی باید انجام بدهند.
ملاحظات
هرچند بسیاری از مطالعات تاثیر مثبت کلاس‌های کاراته را بر کودکان مبتلا به ADHD نشان داده‌اند، اما شما همچنان به عنوان پدر و مادر باید چیزهای بیشتری درباره‌ی نیازهای کودکان‌تان بدانید چون هر کودکی منحصر به فرد است و هرچند ممکن است اختلال ذهنی مشابهی مثل ADHD در آن‌ها تشخیص داده شود، نیاز فعلی هر یک با دیگری متفاوت خواهد بود. درست است که اثبات شده است کاراته برای ADHD فایده‌های زیادی دارد اما این فایده‌ها فقط به کاراته محدود نمی‌شوند، و کافی است کودک شما اندک علاقه‌ای به فعالیت‌های فیزیکی از خود نشان بدهد، آنگاه پی خواهید برد که ورزش‌های رزمی از هر یک از ورزش‌های دیگر فایده‌های بیشتری دارند. به علاوه، هرچند کاراته ممکن است علائم را کاهش بدهد اما جایگزین داروهای ADHD نیست چون اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی ناراحتی نیست که بتوانید فقط با انجام چند تمرین و ورزش ساده از عهده‌ی آن برآیید.