بسیاری از مادران نگران این هستند که شیرشان برای تغذیه‌ی نوزاد کافی نباشد. این نگرانی در اکثر موارد به خاطر علائم هشدار دهنده‌ی اشتباهی مانند فاصله‌ی بین زمان‌های شیردهی کوتاه‌تر یا پرخوری نوزاد است. این‌ها شرایط و پیامدهایی هستند که بسیاری از مادران هنگام شیردهی تجربه می‌کنند. اما، اگر نوزاد شما وزن اضافه نمی‌کنند یا پیوسته وزن از دست می‌دهد، افزایش شیر مادر می‌تواند کمک کننده باشد.
مقاله‌ی حاضر به شما توصیه‌هایی در رابطه با افزایش شیر مادر ارائه خواهد کرد. اما ابتدا، بیایید نگاهی بیندازیم به علل اصلی کاهش تولید شیر تا بتوانیم وضعیت شما را دقیقا بررسی و معین کنیم. بر مبنای این تعیین، شما قادر خواهید بود بهترین و مناسب‌ترین توصیه‌ها را برای خودتان پیدا کنید.
تولید شیر مادر دقیقا چیست؟
شیر مادر از پستان یک زن بعد از زایمان درست می‌شود. معمولا، زن‌ها حدودا ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از تولد نوزاد تولید شیرشان بیشتر می‌شود. شیر مادر مهمترین منبع تغذیه نوزادان قبل از آنکه بتوانند سایر خوراکی‌ها را هضم کنند به حساب می‌آید. شیر مادر کامل‌ترین خوراکی طبیعت است، که بهترین شروع را در زندگی برای نوزاد فراهم می‌آورد. این نوع از شیر حاوی تمام مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و ریز مغذی‌هایی است که نوزادتان برای رشد سالم به آن نیاز دارد. به همین خاطر است که سازمان بهداشت جهانی برای حداقل ۶ ماه اول تغذیه‌ی نوزاد با شیر مادر را شدیدا توصیه می‌کند. جالب است که شیر مادر نه تنها برای نوزادان بلکه برای خود مادرها نیز مفید است.
فرایند تولید شیر به صورت خودکار به محض آن که جفت جنین بیرون می‌زند آغاز می‌شود. به محض به دنیا آمد نوزاد، بدن‌تان سریعا هورمون‌ها را تغییر خواهد داد تا اینکه بتواند نوزادتان را از بیرون تغذیه کند. تجمع هورمون‌های استروژن و پروسژسترون به محض وضع حمل‌تان کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند و غلظت هورمون پرولاکتین (یکی از هورمون‌هایی که مسئول شیردهی هستند)شدیدا افزایش پیدا خواهد کرد و سلول‌های تولید شیر را در پستان‌تان فعال می‌کند.
اما، افزایش هورمون تنها عامل تولید شیر مادر نیست. کمکی به نام دهان نوزاد عامل کلیدی تولید شیر است. وقتی نوزاد پستان مادر را می‌مکد، سطح پرولاکتین افزایش پیدا خواهد کرد و تولید شیر مادر را افزایش خواهد داد.
سطح شیر مادر دقیقا متناسب با نیاز کودک در طول فرایند رشد است. اولین قطره‌های شیر مادر را آغوز می‌نامند (۴-۵ روز اول بعد از تولد) که مواد تشکیل دهنده‌ی آن نسبت به شیر انتقالی یا شیر کامل (بالغ) (از روز پنجم تا حدودا ۲ هفته بعد از تولد) بیشتر است. اما، به دلایلی تولید شیر مادر کاهش پیدا می‌کند. این چیزی است که مادرها بابت آن نگران هستند.
علل اصلی کاهش شیر مادر کدامند؟
در اینجا به بعضی از علل اصلی به وجود آمدن این مشکل اشاره می‌کنیم:
– خستگی مفرط و افسردگی
این مشکلی شایع برای اکثر مادران در دوران بارداری و بخصوص بعد از وضع حمل است. بعد از طی دوران بارداری، زایمان خون و انرژی زیادی از مادر می‌گیرد. به علاوه، تغییرات هورمونی نیز در بدنشان رخ می‌دهد. این باعث می‌شود بدنشان دچار خستگی مفرط شود. اما فرایند پرورش نوزاد وقت زیادی برای استراحت به آن‌ها نخواهد داد.
مادرانی که اولین زایمان‌شان است، تحت فشار زیادی خواهند بود چون در بزرگ کردن بچه تجربه‌ای ندارند. آن‌ها نمی‌دانند پوشک بچه را چطور عوض کنند، یا چطور به درستی به او شیر بدهند و غیره. این چیزها آن‌ها را به لحاظ جسمی و ذهنی خسته می‌کند. این امر باعث می‌شود زنان دچار افسردگی بعد از زایمان شوند و فعالیت غدد تولید شیر ضعیف می‌شود.
– تغذیه‌ی ناکافی
بعد از تولد، بسیاری از مادران سعی می‌کنند رژیم بگیرند تا بدنشان را به زیبایی پیش از زایمان باز گردانند. این امر باعث می‌شود بدنشان مواد مغذی کافی برای بهبود سلامت آن‌ها و تولید شیر جهت تغذیه‌ی فرزندشان را نداشته باشد. اگر چنین شرایطی تداوم داشته باشد، ممکن است شیرشان خشک شود.
– کم تجربگی
برای شکم اولی‌ها، کمبود تجربه‌ی مادرانگی اجتناب ناپذیر است. ندانستن نحوه‌ی صحیح شیر دادن، منظم و به دفعات کافی شیر ندادن در روز واکنش تولید شیر مادر را تحریک نخواهد کرد.
– سزارین
زنانی که سزارین انجام داده‌اند نمی‌توانند بلافاصله به نوزاد خود شیر بدهند. بعد از ۱-۲ روز از سزارین، بدن مادر شروع به تولید شیر می‌کند. به علاوه، در بعضی از زنان، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است بدنشان را برای تولید شیر ضعیف و ناکارآمد کند.
– قرص‌های ضد بارداری
قرص‌های ضد بارداری حاوی استروژن هستند – هورمونی که با شیر مادر تداخل دارد. بنابراین، مادامی که بچه شیر می‌دهید نباید قرص ضد بارداری مصرف کنید. بهتر از سایر راه‌های جلوگیری استفاده کنید.
– کمبود کلسیم
کمبود کلسیم دلیل بزرگی برای عدم توانایی تولید شیر توسط بدن است. وقتی بدن‌تان کلسیم کافی دریافت نکند، شما قادر به تولید شیر کافی برای تغذیه‌ی نوزادتان نخواهید بود چون ماده‌ی اصلی موجود در شیر مادر کلسیم است.
– ورم پستان
ورم پستان ناراحتی است که در آن شیر پستان در سینه مسدود می‌شود و نمی‌تواند بیرون بیاید. عموما این نارحتی به خاطر آن اتفاق می‌افتد که به صورت منظم به نوزادتان شیر نمی‌دهید. اما، اگر دچار ورم پستان ناشی از عفونت شده‌اید، باید بلافاصله شیردهی را متوقف کنید.
– دوباره باردار هستید
وقتی در دوران شیردهی دوباره باردار شوید، تعادل هورمونی بدن‌تان به هم می‌ریزد. این امر می‌تواند باعث خشک شدن سریع شیرتان شود.
علائم رایج کاهش شیر مادر کدامند؟
در اینجا به برخی از رایج‌ترین علائم این مشکل اشاره می‌کنیم:
– فقط قادر به تولید مقدار کمی شیر هستید یا اصلن نمی‌توانید شیر تولید کنید
– رنگ شیرتان کدر است
– پستان کوچک و بیش از حد نرم است. احساس نمی‌کنید که آن‌ها کش می‌آیند.
– بدن‌تان خسته است، و دلتان نمی‌خواهد چیزی بخورید.
– گوارش کند است.
– مشکلات تنفسی مکرر
– خلق و خوی تنشی، همیشه احساس درماندگی می‌کنید
– گاهی ممکن است تب داشته باشید.
– نوزادتان وزن کم می‌کند. در ۶ ماهه‌ی اول، وزن نوزاد کمتر از ۵۰۰ گرم/ماه یا ۱۲۵ گرم/هفته افزایش پیدا می‌کند
– فرزندتان کمتر ادرار می‌کند (کمتر از ۶ بار در روز)، ادرار او غلیظ و زردرنگ است، و بوی آن بسیار مشمئز کننده است.
– نوزاد اغلب گریه می‌کند. تغذیه‌ی کودک اغلب یا بیش از حد کوتاه است یا بیش از حد طولانی.
ممکن است علائم دیگری را تجربه کنید که در اینجا ذکر نشده باشد. اگر در رابطه با این علائم بیماری پرسشی داشتید، لطفا با پزشک مشورت کنید.
در چه کسانی خطر ابتلا به این مشکل بیشتر است؟
زنان ممکن است بعد از زایمان با کاهش تولید شیر روبرو شوند؛ اما، زنانی که اغلب در معرض استرس قرار دارند و زنانی که رژیم‌های حاوی مواد مغذی کم می‌گیرند در خطر بیشتری برای ابتلا به این مشکل قرار دارند. شما می‌توانید با به حداقل رساندن عوامل خطر این بیماری را کنترل کنید. لطفا برای اطلاعات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از این علائم یا نشانه‌ها یا پرسش‌هایی در این زمینه داشتید، لطفا با پزشک مشورت کنید. شرایط هر فردی متفاوت است، پس لطفا برای انتخاب مناسب‌ترین گزینه و راه حل با پزشک‌تان صحبت کنید. به علاوه، اگر بعد از یک دوره خود درمانی وضعیت‌تان بهبود پیدا نکرد نیز لازم است به پزشک مراجعه کنید تا سریعا درمان مورد نیازتان را پیدا کند. این امر مهم است چون بر رشد کودکتان تاثیر می‌گذارد.
آنچه در فوق تشریح شد اطلاعات پایه‌ای است که برای شیردهی به آن‌ها نیاز دارید. همان طور که می‌توانید ببینید، شیر مادر منبع بی نظیری از مواد مغذی است که مامان‌ها به نوزادانشان می‌دهند. بنابراین، کاهش شیر پستان اتفاق خوشایندی نیست. در ادامه توصیه‌هایی را به شما ارائه می‌کنیم که کمک خواهند کرد خیلی سریع این مشکل را حل کنید. حالا وقت آن است که نحوه‌ی افزایش تولید شیر مادر سریعا پس از زایمان را یاد بگیریم.
۱. همیشه به زایمان طبیعی در مقایسه با عمل سزارین اولویت بدهید
این اولین درمان در فهرست توصیه‌های مربوط به نحوه‌ی افزایش سریع تولید شیر مادر است. به دنیا آوردن طبیعی نوزاد شروع خوبی برای شیردهی است، اما این به معنی آن نیست که اگر سزارین بشوید، نمی‌توانید به بچه شیر بدهید. اما همانطور که در فوق به آن اشاره کردیم، عمل سزارین باعث می‌شود بدن‌تان به زمان بیشتری برای تولید شیر نیاز داشته باشد.
اما، چه زایمان طبیعی داشته باشید چه سزارین شوید، درست یک ساعت بعد از تولد، باید به نوزادتان شیر بدهید تا آغوز ارزشمند را بتواند دریافت کند. این نوع از شیر مادر منبع بسیاری از مواد مغذی است. آغوز مخلوطی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، عوامل ایمنی، و عوامل رشد مهم است که نوزادان برای حفاظت از خودشان در برابر خطر بیماری به آن نیاز دارند. به علاوه، آغوز به نوزادان کمک می‌کند رشد سالمی داشته باشند. بدن‌تان فقط ظرف ۷۲ ساعت پس از زایمان می‌تواند آن را تولید کند، بنابراین در اسرع وقت بعد از زایمان به فرزندتان شیر بدهید.
اگر عمل سزارین انجام داده‌اید، باید بلافاصله بعد از اولین ساعت از تولد فرزندتان به او شیر بدهید. اما، بسته به شرایط مادر، توانایی بدن برای تولید شیر بعد از سزارین متفاوت خواهد بود. نباید اجازه دهید این شرایط بیش از ۴ تا ۶ ساعت طول بکشد. مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که اگر این زمان را طولانی کنید، نوزادتان در شیرخوارگی با مشکلاتی مواجه خواهد شد و ممکن است شما هم دچار مشکل بند آمدن شیر شوید. اگر نوزادتان بیش از ۶ ساعت از شما دور بماند، برای دستیابی به نتایج بهتر باید پستان‌تان را با شیردوش مک بزنید. اگر بدن‌تان نمی‌تواند شیر کافی تولید کند، خیلی نگران نشوید. تا آنجا که برای‌تان مقدور است به بچه شیر بدهید. در روزهای اولیه، نوزاد می‌تواند خوب بمکد چون این غریزه‌ی انسان‌ها است.
۲. تا حد ممکن به بچه شیر بدهید
در میان توصیه‌هایی برای افزایش شیر مادر بلافاصله بعد از وضع حمل، این یکی از موثرترین راه‌حل‌ها است. در کل، شیر مادر بر اساس اصل عرضه-تقاضا تولید می‌شود. هر چه شیردهی بیشتر صورت بپذیرد، شیر بیشتری تولید می‌شود. بنابراین، باید به طور منظم به کودک خود شیر بدهید بدون آنکه برای انجام این کار جدول زمانبدی خاصی داشته باشید. وقتی نوزادتان نیاز داشت، باید سریعا به او شیر بدهید.
شیردهی فعالانه به شما کمک می‌کند تامین شیر و تحریک تولید شیر را حفظ کنید. اگر بدن شما شیر بیشتری از نیاز کودکتان تولید کرد، می‌توانید آن را بدوشید و در فریزر ذخیره کنید. استفاده از شیر دوش نیز راه خوب دیگری برای حفاظت از توانایی تولید شیر توسط بدن‌تان است.
شایان ذکر است استفاده‌ی نادرست از شیردوش می‌تواند بر بدن‌تان تاثیر بگذارد. بسیاری از آدم‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که باید بلافاصله بعد از هر بار شیر دادن بچه از شیر دوش استفاده کنند چون فکر می‌کنند این کار باعث تولید شیر بیشتر می‌شود. اما مطابق نظر بسیاری از متخصصان علم تغذیه، اگر این عادت را در هفته‌ی اول بعد از زایمان ادامه بدهید، تعادل طبیعی بین میزان شیری که تولید می‌کنید و مقدار شیری که بدن‌تان نیاز دارد به هم خواهد خورد. حتی در آن صورت، این وضعیت شما ممکن است به خاطر تجمع بیش از حد شیر به سفت شدن سینه یا ورم پستان تبدیل شود.
۳. استفاده از شیشه‌ی شیر را محدود کنید
محدود کردن استفاده از شیشه‌ی شیر یکی از کمتر شناخته‌شده‌ترین توصیه‌ها برای افزایش تولید شیر مادر بعد از زایمان است. ممکن است ندانید که نوزاد در موقع شیر خوردن از پستان و مکیدن شیشه‌ی شیر حرکات زبان و فک متفاوتی دارد. وقتی کودک شما فقط به شیرخوردن از پستان عادت داشته باشد، اگر بخواهید نحوه‌ی با شیشه شیر خوردن را خیلی زود به او یاد بدهید، به صورت اجتناب ناپذیری شیردهی از پستان هم تحت تاثیر معکوس قرار خواهد گرفت.
بنابراین، باید میزان استفاده‌ی نوزادتان از شیشه شیر را محدود کنید، حتی اگر شیری که به نوزادتان می‌دهید شیر مادر باشد. این می‌تواند باعث شود نوزادتان دیگر میلی به گرفتن پستان‌تان نداشته باشد.
بعضی از زنان مکانیسم شیردهی یکنواختی ندارند، یعنی بعضی وقت‌ها بدنشان شیر فراوانی تولید می‌کند، اما گاهی اوقات، بدنشان شیر بسیار کمی تولید می‌کند. بنابراین، هر بار که بدن شیر بیشتری تولید می‌کند، آن‌ها آن را می‌دوشند و در فریزر نگهداری می‌کنند. این امر باعث می‌شود بچه با شیشه شیر تغذیه شود. وقتی با چنین وضعیتی مواجه می‌شوید، تحریک تولید شیر بدن با استفاده از دستگاه‌های خاص به طور منظم از ۸-۱۰ بار در روز وضعیت‌تان را بهبود خواهد بخشید. اگر از این وسیله به درستی استفاده کنید، می‌توانید مطمئن باشید که بدن‌تان هر روز برای نوازادتان شیر کافی فراهم می‌آورد.
۴. همیشه نوزادتان را بغل کنید و کنار او باشید
این روش درمانی دیگری در این فهرست توصیه‌ها است که جزو بایدها جهت افزایش سریع تولید شیر به شمار می‌رود. مطالعات علمی متعدد نشان داده‌اند بین رفتار مراقبتی مادر و میزان تولید شیر مادر رابطه‌ای مستحکم وجود دارد. بر این اساس، اقداماتی مانند در آغوش گرفتن و بغل کردن نوزاد سطح اکسیتوسین و پرولاکتین را در بدن مادر افزایش خواهد داد. هر دو این هورمون‌ها برای تولید شیر مادر ضروری هستند.
مادران شیرده سطح بالاتری از اکسیتوسین و پرولاکتین در خون‌شان دارند، که این امر پیوند عاطفی میان مادر و فرزند را افزایش می‌دهد، و شیردهی را تقویت می‌کند. جالب آنکه، فقط با یک ماساژ دادن ساده‌ی نوزاد یا به سینه چسباندن او به مادرها کمک می‌کند احساس ارتباط عاطفی‌شان با نوزادشان افزایش پیدا کند. خوابیدن کنار نوزاد نیز کار مرتبا شیر دادن به او را در شب‌ها آسان‌تر می‌کند.
۵. به صورت تدریجی وزن کم کنید
راه درمانی دیگر در این فهرست توصیه‌ها برای افزایش تولید شیر مادر کاهش تدریجی وزن است. به صورت تدریجی وزن کم کردن در دوران شیردهی هیچ مشکلی ندارد. این آرزوی بسیاری از زنان است که اضافه وزن نداشته باشند. مادرانی که بچه شیر می‌دهند از آن‌هایی که بچه شیر نمی‌دهند راحت‌تر وزن کم می‌کنند. اما در دوران شیردهی نباید رژیم بگیرید. کاهش بسیار سریع وزن می‌تواند به ترشح مواد مضری در چربی بدن‌تان و انتقال آن به شیر پستان‌تان شود.
هرچند می‌خواهید وزن کم کنید، اما همچنان باید حداقل ۱.۸۰۰ کالری و ۶ لیوان مایعات در روز در دوران شیردهی مصرف کنید. اگر رژیم داشته باشید، این کار می‌تواند میزان شیری را که بدن‌تان تولید می کند کاهش دهد. ممکن است ندانید چیزهایی که می‌خورید تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت شیر پستان‌تان می‌گذارد.
۶. شیر داغ
این مورد عجیب به نظر می‌رسد اما واقعا کارساز است. بعد از زایمان، یک فنجان شیر داغ واقعا ضروری است چون به بهبودی سریع کمک می‌کند. به ویژه، نوشیدن شیر داغ در این زمان به بدن مادر کمک می‌کند بتواند به سرعت شیر تولید کند. در طول دوران شیردهی، زنان باردار باید مرتبا شیر داغ بنوشند. این برای بهبود سلامتی‌شان و ریکاوری آن‌ها مفید خواهد بود.
۷. گوشت گاو
این مورد بعدی فهرست ما درباره‌ی نحوه‌ی افزایش تولید شیر مادر بعد از زایمان است. گوشت لخم تازه سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است، به خصوص آهن و روی، و بنابراین به عنوان بخشی از رژیم غذایی زنان باردار توصیه می‌شود. زنانی که در حین زایمان خون زیادی از دست داده‌اند به معنی آن نیز خواهد بود که ذخایر آهن بدن‌تان تخلیه خواهد شد، که این باعث می‌شود همیشه احساس خستگی مفرط، بی‌حالی و گیجی داشته باشید. بنابراین، بعد از زایمان، بهتر است گوشت گاو بیشتری مصرف کنید تا کمبود آهن بدن‌تان را جبران کنید. به علاوه، موقع شیر دادن لازم است خوراکی‌هایی مصرف کنید که سرشار از پروتئین و ویتامین B12 هستند. گوشت قرمز بهترین منبع این مواد مغذی است.
۸. پاپایای سبز
هنگام بارداری، همیشه به شما توصیه می‌شود پاپایای سبز مصرف نکنید چون می‌تواند باعث انقباضات رحمی و نهایتا به سقط جنین منجر شود. اما، این میوه برای زنان باردار بعد از زایمان بسیار خوب و مفید است. پاپایای سبز به بهبود میزان تولید شیر پستان کمک می کند.
پاپایای سبز حاوی ویتامین‌های فراوان، چربی‌ها، و پروتئین بالا است. شما می‌توانید به همراه گوشت ران گوساله پاپایای سبز مصرف کنید. آن طور که گفته می‌شود این خوراکی به تولید شیر مادر بسیار کمک می‌کند. پاپایای کال بخش لاینفکی از آشپزی کشورهای جنوب آسیا است.
اگر دوست ندارید گوشت گوساله بخورید، می‌توانید پاپایای سبز را با ماهی کپور کباب کنید تا همان نتیجه را بگیرید. این خوراکی‌ها همچنین به کاهش مقدار چربی انباشته شده در شکم کمک می‌کنند. این برای بسیاری از زنان خبری خوشحال کننده است.
۹. جلبک دریایی
جلبک دریایی خوراکی مغذی است که به زنان باردار و زنان شیرده توصیه می‌شود مصرف آن را افزایش دهند. جلبک دریایی سرشار از مواد مغذی است، این گیاه حاوی ۴۰٪ پروتئین و پر از ۸ نوع آمینو اسید ضروری برای بدن است. علاوه بر محتوای پروتئینی بالا، جلبک دریایی حاوی مواد معدنی، ریزمغذی‌ّها ویتامین و فیبر فراوانی نیز هست.
محتوای ویتامین A موجود در جلبک دریایی ۲-۳ برابر بیشتر از هویج است، ۱۰ برابر بیشتر از کره، ۳ برابر بیشتر از کلسیم موجود در شیر گاو، ۹ برابر بیشتر از آهن موجود در گوشت خوک، و ۱۶ برابر بیشتر از فیبر موجود در کلم است. به طور خلاصه، جلبک دریایی حاوی مواد مغذی بسیاری است که به جریان خون، اجابت مزاج، و تولید شیر مادر کمک می‌کنند. شما می‌توانید از جلبک دریایی غذاهای خوشمزه‌ی فراوانی درست کنید من جمله سوپ، برنج، یا سالاد.
۱۰. برنج قهوه‌ای
خوردن برنج قهوه‌ای یکی از آن توصیه‌های کم شناخته شده برای افزایش سریع تولید شیر مادر است. برنج قهوه‌ای از جمله غلات مغذی است که خاوی مواد معدنی و عناصر مفید بسیاری است که به سم زدایی بدن، حذف مواد سمی جمع شده زیر پوست و کاهش وزن بی خطر زنان بعد از زایمان و افزایش تولید شیر در پستان آن‌ها کمک می‌کند. شما می‌توانید شیر برنج قهوه‌ای را بخورید یا از این نوع برنج به همراه برخی غذاهای دیگر مصرف کنید.
۱۱. اسفناج
این هم یکی دیگر از راه‌حل های موجود در این فهرست توصیه‌ها برای افزایش سریع تولید شیر مادر است که باید حتما آن را امتحان کنید: بله خوردن اسفناج. اسفناج در آسیا سبزی شناخته شده‌ای است. اسفناج حاوی ویتامین A3، B3، ساپونین، و اهن است، بنابراین برای زنانی که زایمان کرده‌اند خوب است. آهن و فولیک اسید دو ریزمغذی هستند که برای هر کسی، به ویژه زنان زایمان کرده ضروری است.
فولیک اسید نیز یکی از ویتامین‌های B مفید و مهم برای زنان زایمان کرده است. اسفناج منبعی غنی از این مواد است. آهن موجود در اسفناج برای زنان باردار بسیار مفید است. بخش کوچکی از این سبزی حاوی حدود ۰.۹۸ میلی گرم آهن است، که بین ۵.۴ تا ۱۲٪ نیاز روزانه‌ی بدن به آهن را برآورده می‌کند. خوردن منظم اسفناج کمک می‌کند زمان احیای سطح پتاسیم در زنان کوتاه‌تر شود، تا اینکه بدنشان بتواند شیر بیشتری تولید کند. برگ‌های اسفناج بر پوست نیز اثر خوبی دارند. بنابراین، بهتر است از مصرف این سبزی حیرت انگیز غفلت نکنید.
۱۲. موز
راه درمانی بعدی در فهرست توصیه‌های لازم برای تقویت تولید سریع شیر در زنان شیرده خوردن موز است. موز میوه‌ی بسیار خوبی برای انسان‌ها، به خصوص زنان شیرده است. موز حاوی سطوح بالایی از ویتامین‌ها (ویتامین‌های A، B2، B1، C، B6، B12، D، و E)، مواد معدنی (منیزیم، آهن، پتاسیم، فسفر، ید، و فلور) و قندهای طبیعی (گلوکز، فراکتوز، و ساکاروز) است. این مواد مغذی سلامت زنان را پس از زایمان تا سطح بسیار خوبی بهبود می‌بخشند. به علاوه، مخمر موز نیز تولید شیر را در پستان زنان بعد از زایمان تحریک می‌کند. این واقعا اطلاعات مفیدی برای همه‌ی زنانی است که موز دوست دارند.
۱۳. آرامش
زنان باردار و زنان شیرده اغلب مبتلا به استرس هستند. استرس می‌تواند توانایی تولید شیر را کاهش دهد. راه‌های بسیاری برای کمک به حفظ آرامش وجود دارد، که می‌توانید هر موقع فکر می‌کنید می‌تواند به شاد شدن‌تان کمک کند از آن‌ها استفاده کنید. سعی کنید قبل از شیر دادن با گوش کردن موسیقی ملایم، تماشای یک عکس شاد یا لذت بردن از وقت گذرانی با اعضای خانواده خودتان را به آرامش لازم برسانید. در صورت امکان، سعی کنید سینه‌های‌تان را ماساژ بدهید یا آن‌ها را قبل از شیر دادن گرم کنید تا بدن‌تان به تولید شیر بیشتر تحریک شود.
۱۴. آب بنوشید
برای افزایش ذخیره‌ی شیر موجود در بدن‌تان آب بیشتری بنوشید. ممکن است این توصیه را زیاد شنیده باشید اما همه‌ی شما به آن عمل نکرده باشید. شیر مادر ۸۸٪ از آب تشکیل شده است، بنابراین اگر در هر بار تغذیه آب ننوشید، آن وقت بدن‌تان ظرف مدت کوتاهی دهیدراته خواهد شد. بنابراین، شما باید هر روز حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
این به عنوان یکی از ساده‌ترین راه‌های افزایش تولید شیر مادر به حساب آورده می‌شود. شما می‌توانید از نی استفاده کنید تا نحوه‌ی مصرف‌تان ساده‌تر شود. اهداف کوچکی در طول روز تعیین کنید.
۱۵. شنبلیله
به نظر می‌رسد شنبلیله گیاهی طبیعی است که برای افزایش تولید شیر استفاده می‌شود. این گیاه برای بعضی از مادران یک شیرآور حیرت انگیز است و معمولا برای چندین قرن از آن استفاده می‌شده است. حدود ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از مصرف این گیاه، مادران ممکن است متوجه افزایش چشمگیری در تولید شیر خود خواهند بود.
اگر تصمیم گرفتید که شنبلیله استفاده کنید، می‌توانید تخم آن را بجوید و با یک لیوان شیر گرم مصرف کنید یا تخم شنبلیله را به طعم دهنده‌ها و چاشنی‌های محبوب‌تان اضافه کنید، یا اینکه آن را به عنوان پنکیک با برنج مخلوط کنید و به عنوان صبحانه میل کنید.
۱۶. سیر
سیر یکی از مرسوم ترین راه‌ها برای نحوه‌ی افزایش تولید شیر در خانه است. در بین بسیاری خواص درمانی سیر مانند پیشگیری از بیماری قلبی، فایده‌مندی برای سیستم ایمنی، این ادویه به افزایش تولید شیر مادر نیز کمک ممی‌کند. با وجود این، پژوهش‌های علمی چندان زیادی برای اثبات آن وجود ندارد.
اما اگر بیش از اندازه سیر مصرف کنید، می‌تواند بر بو و مزه‌ی شیرتان تاثیر بگذارد. مطابق یکی از مطالعات انجام شده، دریافتند که اطفال مادرانی که سیر مصرف می‌کنند به شیر خوردن برای مدت زمانی طولانی‌تر تمایل دارند. این یعنی ممکن است نوزادان طعم سیر را در شیر مادر دوست داشته باشند. با وجود این، مطالعه‌ی مذکور کوچک تر از آن است که بخواهد نتیجه‌گیری‌های جامعی بکند. شیر سیر دار نوشیدنی سنتی محبوبی بعد از زایمان برای مادران شیرده به حساب می‌آید
۱۷. مخمر آب جو
تعداد زیادی از مادران شنیده‌اند که نوشیدن ماء الشعیر می‌تواند به تولید شیر در پستان‌های آن‌ها کمک کند. این یک توصیه‌ی قدیمی است که پایه و اساسی در پس آن نهفته است. مخمر آب جو حاوی فیتواستروژن‌ها، آهن، و پروتئین است. زنانی که مخمر آب جو مصرف می‌کنند معمولا می‌گویند که احساس شادمانی و انرژی بیشتری می‌کنند.
یافتن مخمر آب جو در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی کار بسیار راحتی است.
۱۸. یونجه
برگ‌های یونجه حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم و همین طور آمینو اسیدهای ضروری است. این گیاه استروژنی است و می‌تواند عملکرد غذه‌ی هیپوفیز را بهبود ببخشد. باور بر این است که این عملکرد با میزان شیر مادر در ارتباط باشد.
باید دانه‌های یونجه را به ساندویج‌تان اضافه کنید یا روی سالادتان بپاشید. یونجه به صورت مکمل نیز موجود است.
۱۹. دانه‌ی کنجد
دانه‌ی کنجد سرشار از کلسیم است که برای افزایش میزان شیر مادر بسیار مفید است. اگر آن را خرد کنیم تاثیر بیشتری خواهد داشت. دانه‌ی کنجد، از هر نوعی که باشد خوب است، منتها نوع خام، ارگانیک، و دارای پوست آن بر همه‌ی انواع ارجح است. دانه‌ی کنجد سفید بیشتر موجود و در دسترس است و خرید عمده‌ی آن ارزان تمام می‌شود، اما نوع سیاه آن نیز بی‌نظیر است. شما می‌توانید از ارده استفاده کنید که خمیر دانه‌ی کنجد است، یا آن را روی سبزیحات یا بیسکویت و کلوچه بریزید و مصرف کنید.
۲۰. قاصدک
یکی از توصیه‌های حتمی که برای افزایش میزان تولید شیر مادر باید امتحان کرد استفاده از قاصدک است. قاصدک سرشار از کلسیم، ویتامین A، و آهن است. ریشه‌های این گیاه می‌تواند اشتها را تحریک، گوارش را بهتر و سیستم ایمنی را تقویت کند. قاصدک، به عنوان یک ادرار آور، می‌تواند میزان ادرار را افزایش دهد و به پیشگیری از ناراحتی معده، یبوست و مشکلات گوارشی کمک کند.
مادران شیرده بسیاری در رابطه با بی خطر بودن اکثر داروها یا مکمل‌های گیاهی در دوران شیردهی سوال می‌کنند. به رغم آنکه برگ‌ها و ریشه‌ی قاصدک قرن‌های بسیاری برای مقاصد پزشکی و به عنوان درمانی گیاهی استفاده می‌شده است، اما همچنان جای پژوهش‌هایی در رابطه با بی خطر بودن این گیاه بر روی شیردهی خالی است. در نتیجه، باید پیش از مصرف این گیاه، چه به شکل ریشه، برگ، یا مکمل در دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید.
۲۱. خرما
خرما می‌تواند بدن ما را تغذیه و از خون‌مان محافظت کند، که این امر به تولید شیر کمک خواهد کرد. آن را در سوپ مصرف کنید، آب داغ را روی آن بریزید. حتی، می‌توانید آن را به کلوچه‌های بلغور جو اضافه کنید و به عنوان یک عامل افزایش دهنده‌ی میزان تولید شیر مصرف کنید.
۲۲. دانه‌ی زیره
ادعا می‌شود دانه‌ی زیره به تحریک تولید شیر، بهبود گوارش و رهایی از یبوست، نفخ و اسیدیته‌ی معده کمک می‌کند. این دانه‌ها بخشی از بسیاری از غذاهای هندی هستند. همچنین آن‌ها منبعی سرشار از ریبوفلاوین و کلسیم هستند.
شما می‌توانید آن‌ها را سرخ کنید یا به اسنک‌ها اضافه کنید یا به صورت آب زیره مصرف کنید.
۲۳. تخم شوید
این گیاه انباری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، و آهن است. متخصصان بر این باورند که شوید می‌تواند میزان شیر را افزایش دهد، سوء‌هاضمه را رفع کند و بر کیفیت خواب بیفزاید.
شوید که ادرار آوری ملایم است باید به حد اعتدال مصرف شود. می‌توانید از فایده‌های تخم شوید به تنهایی یا در ترکیب با غذاها یا سالادهای مختلف ، ترشی‌ها، کاری‌ها و … بهره‌مند شوید. برای زنان شیرده، چای شوید نوشیدنی محبوبی است.
۲۴. سبزیجات کدویی
باور بر این است که سبزیجات خانواده‌ی کدوها، برای تقویت تولید شیر در پستان مادران بسیار مفید هستند. این سبزیجات کالری پایینی دارند، هضم‌شان راحت است، و بسیار مغذی هستند.
۲۵. خار مریم
هر چیزی که مصرف می‌کنید می تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر نوزادتان تاثیر بگذارد. بنابراین، ضروری است که در دوران شیردهی در مورد دوز مناسب مصرف خار مریم با پزشک مشورت کنید. اکثر زنان شیرده می‌توانند هر روز ۲-۳ کپسول مکمل خار مریم مصرف کنند تا از فایده‌های آن برای تقویت میزان شیرشان بهره‌مند شوند. اما، هر شخصی با شخص دیگر متفاوت است، بنابراین بهتر است قبل از استفاده از قرص‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
۲۶. گالگا (شیرین بیان سا)
گالگا گیاهی بومی خاور میانه و اروپا است. از این گیاه در طب یا پزشکی برای درمان سطح پایین گلوکز بدن یا بیماری سل استفاده می‌شده است. این گیاه شیرآور محبوب را بسیاری از زنانی که می‌خواهند تولید شیرشان را افزایش دهند نیز استفاده می‌کنند.
نکته:
– اگر هیپوگلیسمی (افت قند خون) یا دیابت دارید گالگا مصرف نکنید
– احتمال واکنش‌های آلرژیک وجود دارد
۲۷. ماهی سالمون
ماهی سالمون معمولا به خاطر محتوای بی‌نظیری از اسیدهای چرب و پروتئین‌های باکیفیت، غذایی مغذی برای آدم‌ها به شمار می‌آید. DHA، که یکی از چنین اسیدهای چربی است، نقش مهمی در رشد مغز نوزاد ایفا می‌کند. هرچه یک مادر DHA بیشتری مصرف کند، میزان DHA درون شیر او نیز بیشتر خواهد بود.
سالمون یکی از غذاهایی است که برای تقویت تولید شیر مادر مفید است، حتی به رغم آنکه دلیل قطعی این ادعا به روشنی شناخته شده نیست.
توصیه می‌شود بیش از ۲-۳ وعده در هفته از این ماهی مصرف نکنید چون محتوای جیوه‌ی بالقوه‌ای دارد.
۲۸. زنیان رومی
زنان شیرده می‌توانند ۱ قاشق چایخوری تخم زنیان رومی در روز مصرف کنند. یا، می‌توانند یک قاشق از این دانه‌ها را خرد و با ۱ لیوان آب مخلوط کنند. بعد از مخلوط کردن، مخلوط را روی شعله آتش برای مدت حدودا ۳ دقیقه گرم کنند و خوب آن را هم بزنند. و در نهایت بعد از برداشتن از روی شعله بگذارند خنک شود. آن را صاف کنند و از این مایع بنوشیند.
نکته: اگر برای اولین بار است از این گیاه استفاده می‌کنید واکنش‌های آلرژیک ممکن را بررسی کنید.
۲۹. گز روغنی
گز روغنی منبع مواد مغذی مختلفی است که به تحریک غدد تولید شیر در پستان کمک می‌کنند. به علاوه، مصرف این گیاه گردش خون را بهبود خواهد بخشید، و از این طریق تولید شیر پستان شما را افزایش خواهد داد.
فقط کافی است یک دوم فنجان آب تازه گرفته شده‌ی گز روغنی را هر روز مصرف کنید تا شیر بیشتری برای نوزاد خود فراهم آورید.
۳۰. ریحان مقدس
در طب آیوردیک، ریحان مقدس عموما به عنوان یک مکمل برای افزایش شیر مادران شیرده به حساب می‌آید. این سبزی می‌تواند جریان شیر را تحریک و به آرامسازی اعصاب تازه‌مادر کمک کند.
ریحان مقدس حاوی نیاسین، کاروتن، آهن، و تیامین است و هم مادر و هم نوزاد را سالم و به دور از بیماری نگه می‌دارد.
– ۶ تا ۸ برگ ریحان خشک شده را در یک فنجان آب قرار دهید
– مخلوط را به مدت ۱-۲ ساعت بجوشانید
– حرارت را کم کنید و بگذارید به مدت ۵ دقیقه خیس بخورد
– آن را از روی شعله بردارید و صاف کنید
– برای طعم دهی قبل از نوشیدن به این مایع عسل اضافه کنید (اختیاری)
– برای مدت چند ماه بعد از زایمان دو بار در روز از این مایع بنوشید.
چند نکته‌ی قابل توجه
برای افزایش فرایند تولید شیر مادر، علاوه بر انجام توصیه‌های فوق بهتر است به بعضی از موارد زیر نیز توجه داشته باشید:
– مصرف چای، قهوه، و سیگار را محدود کنید
– مقدار زیادی سبزیجات سبز و میوه مصرف کنید، و آب زیادی بنوشید
– استراحت زیادی بکنید تا بدن‌تان بتواند به سرعت ریکاوری شود
– قرص‌های ضد بارداری مصرف نکنید
– گفته می‌شود بعضی از داروها باعث کاهش شیردهی می‌شوند. از پزشک‌تان بپرسید آیا داروهایی که مصرف می‌کنید عوارض جانبی به همراه دارد
– در هر وعده شیر دادن از هر دو پستان‌تان به نوزاد شیر بدهید
– موقع شیر دادن لباس نوزادتان را در بیاورید تا تماس پوستی بین مادر و نوزاد تحریک شود. تماس پوستی بین مادر و نوزاد می‌تواند باعث شود نوزاد مدت طولانی تری شیر بخورد. شیر خوردن طولانی تر یعنی تولید شیر بیشتر
– می‌توانید از پزشک‌تان در مورد استفاده‌ی داروهای تجویزی یا مکمل‌های گیاهی افزایش تولید شیر مشورت بگیرید. داروهای گیاهی که در این وضعیت خوب کار می‌کنند شامل کشمش بی دانه، خار مریم، و تمشک قرمز هستند. بعضی وقت‌ها پزشکان برای درمان کاهش توانایی تولید شیر توسط بدن مادر شیرده بعد از زایمان متاکلوپرامید تجویز می‌کنند.
این‌ها توصیه‌هایی بودند که به شما کمک می‌کنند توانایی بدن‌تان برای تولید شیر را افزایش دهید. همان طور که می‌بینید تمام آن‌ها توصیه‌هایی ساده و بی‌خطر هستند. شما می‌توانید این توصیه‌ها را در منزل انجام دهید. زنان بسیاری با استفاده از این توصیه‌ها میزان تولید شیر خود را افزایش داده اند، پس شما هم می‌توانید یکی از آن‌ها باشید.