اگر درباره عفونت کاندیدا تا به حال چیزی نشنیده اید باید بگویم که کاندیدا (قارچ) گونه‌ای از مخمرها و رایج‌ترین عامل عفونت‌های قارچی در سراسر جهان است. بسیاری از انواع این قارچ هم‌سفر‌ه‌های بی‌ضرری هستند که در بدن میزبان‌هایی مانند انسان زندگی می‌کنند؛ با وجود این، وقتی موانع مخاطی دچار اختلال می‌شوند یا دستگاه ایمنی ضعیف می‌شود، آن‌ها می‌توانند به بدن حمله کنند و باعث ایجاد بیماری شوند. (ویکی‌پدیا، 2015)
هر وقت اسم “قارچ” را می‌شنویم دچار ترس و نگرانی می‌شویم، ولی در حقیقت کاندیدا به عنوان یکی از مهمترین دوستان و متحدان انسان عمل می‌کند. کاندیدا به دستگاه گوارش کمک و در جذب مواد مغذی همکاری می‌کند – دو عملکرد بسیار مهم برای بدن. ولی مشکل زمانی ایجاد می‌شود که تعداد این قارچ‌ها در بدن به شدت افزایش می‌یابد، در نتیجه این قارچ‌ها عملکرد روده‌ها را مختل می‌کنند و وارد جریان خون می‌شوند؛ به علاوه، آن‌ها باعث تولید سم می‌شوند و آن را در بدن ترشح می‌کنند که می‌تواند به ایجاد “حفره در روده” منجر شود.
عفونت کاندیدا خاص و عجیب است زیرا می‌تواند باعث مشکلات فراوانی برای سلامتی شود، مشکلاتی از قبیل:
- بوی بدن دهان
- ذهن مه‌آلود
- ولع مصرف قند
- افسردگی
- اختلال هورمونی
- خستگی مفرط
- کاهش میل جنسی
- ضعف دستگاه ایمنی
- عفونت مجاری ادراری
با این‌که کاندیدا آن‌چنان شناخته شده نیست و کم‌تر در نوشته‌ها به آن اشاره می‌شود، ولی می‌تواند واقعا مشکلات زیادی ایجاد کند.
اکنون این پرسش مطرح است که این همه مشکل چگونه ایجاد می‌شود؟
معمولا در دستگاه گوارشی‌مان به اندازه‌ی کافی باکتری‌های مفید وجود دارند که بتوانند سطح کاندیدا را تنظیم کنند؛ با وجود این، برخی کارها می‌توانند تنظیم کاندیدا را بدن به هم بریزند، برخی از این کارها عبارت هستند از:
- مصرف زیاد الکل
- رژیم غذایی مملو از کربوهیدرات و قند
- رژیم غذایی مملو از خوراکی‌های تخمیر شده مانند ترشیجات
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی که باکتری‌های مفید را از بین می‌برند
- سبک زندگی پراسترس
- مصرف قرص‌های ضدبارداری
لطفا دقت کنید این فهرست جامع و کامل نیست، و بسیاری از آدم‌هایی که کارهای بالا را انجام می‌دهند لزوما دچار مشکلات مربوط به کاندیدا نمی‌شوند. با وجود این، موارد بالا جزء عوامل شناخته‌شده‌ی رشد بی‌رویه و عفونت کاندیدا هستند.
با این‌که معمولا تشخیص این بیماری کار سختی است، ولی در ادامه به چند علامت عفونت کاندیدا اشاره می‌کنیم:
- ناراحتی‌های روده
دستگاه گوارش به عنوان اولین سکونت‌گاه کاندیدا جایی است که مشکلات و ناراحتی‌های ناشی از این قارچ شروع می‌شود. آروغ مداوم، نفخ، یبوست، اسهال و تجمع گاز در روده‌ها علائم عفونت کاندیدا هستند. دلیل این مشکلات این است که تعداد این مخمرها در تعداد باکتری‌های مفید در روده بیشتر می‌شوند، و عفونت ایجاد می‌کنند. معمولا وقتی عفونت کاندیدا درمان شود، بیماران به صورت چشمگیری احساس آرامش و راحتی می‌کنند.
- ذهن مه‌آلود
ذهن مه‌آلود اصطلاح عجیب و مبهمی است که به احساس مداوم خستگی، حواس‌پرتی، و دمدمی‌مزاجی اشاره می‌کند. زندگی کردن در دنیایی پر از مادیات و مشغله باعث شده است بیماری ذهن مه‌آلود بسیار رایج شود. هم‌چنین رژیم‌های غذایی نامناسب و مملو از خوراکی‌های فراوری‌شده و گوشت‌های صنعتی نیز می‌توانند دلایل بروز این اختلال باشند. به علاوه، رشد بی‌رویه و عفونت کاندیدا نیز می‌تواند باعث ایجاد علائم ذهنی از جمله عدم تمرکز، به هم ریختن هماهنگی بین اعضای بدن، حواس‌پرتی، و حافظه‌ی ضعیف شود.
- عفونت سینوس
عفونت سینوس نیز مانند دیگر علائم کاندیدا به طور کلی بسیار رایج است و همین عامل، تشخیص علت اصلی این عفونت را دشوار می‌کند. به طور کلی، کاندیدا دائما باعث ایجاد مشکلاتی سینوسی از قبیل آب ریزش بینی، عطسه‌ی مداوم، ترشحات پشت بینی، و گرفتگی بینی می‌شود. وقتی چنین عفونت‌های سینوسی – به ویژه برای آن‌هایی که سابقه‌ی حساسیت ندارند – به شکل مداوم وجود داشته باشد، شاید بتوان کاندیدا را مقصر اصلی آن دانست.
- خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن (CFS) نوعی ناهنجاری است که با احساس دائمی خستگی مفرط یا کوفتگی شناخته می‌شود و باید بیش از شش ماه ادامه داشته باشد. این اختلال معمولا باعث ایجاد علائم دیگری از جمله حواس‌پرتی، سردرد، درد مفاصل، مشکلات حافظه، و گلودرد می‌شود. عفونت‌های کاندیدا احتمال ایجاد CFS را در افراد افزایش می‌دهند.
- اختلال هورمونی
عفونت کاندیدا می‌تواند باعث ایجاد یائسگی زودرس، کاهش میل جنسی، میگرن، احتباس آب، نوسانات خلقی، افزایش وزن و آندومتریوز شود. هم‌چنین عفونت نیز یکی از علائم بسیار رایج است؛ همین عامل باعث می‌شود این مخمر حجیم‌تر شده و از مجاری گوارشی خارج شود. افزایش بی‌رویه کاندیدا هم‌چنین باعث ایجاد ماده‌ا‌ی شبیه استروژن می‌شود که می‌تواند به وخیم‌تر شدن اختلال هورمونی منجر شود.
- عفونت‌های مکرر مجاری ادراری و واژینال
کاندیدا ممکن است دلیل اصلی ایجاد عفونت‌های دوره‌ای واژن و مجاری ادراری باشد. این قارچ می‌تواند از طریق رابطه‌ی جنسی به طرف مقابل انتقال یابد. زنان می‌توانند با انجام برخی کارها احتمال رشد کاندیدا را کاهش دهند؛ کارهایی از قبیل خودداری از پوشیدن لباس‌های زیر/ جوراب‌شلواری بسیار تنگ و اجتناب از حمام داغ در دوره‌ی عفونت قارچی.
- عفونت پوستی و/یا ناخنی
قارچ ناخن پا و بیماری پای ورزشکاران، دو عفونت قارچی هستند که می‌توانند ریشه در کاندیدا داشته باشند. ابتلای مکرر به عفونت‌ها ممکن است نشانه‌ای از عفونت کاندیدا باشد، به ویژه اگر با علائم دیگر این بیماری همراه باشد.
موضوع ناامیدکننده‌ای که در مورد علائم موجود در این فهرست باید ذکر شود این است که ممکن است همه‌ی این علائم توسط بیماری دیگری غیر از عفونت کاندیدا نیز ایجاد شوند. بر این اساس، علاوه بر روش‌های خانگی راه‌های مختلفی برای تشخیص عفونت کاندیدا وجود دارد.
پزشکان به سه طریق می‌توانند کاندیدا را تشخیص دهند: آزمایش خون، آزمایش مدفوع، یا آزمایش ناتراز شدن همزیستی طبیعی دستگاه ادراری. دکتر ایمی مِیِرز، یکی از مشهورترین پزشکان دنیا، در مورد هر یک از این آزمایش‌ها چند توضیح مختصر داده است.
- در آزمایش خون، باید پادتن‌های جی (IgG)، اِی (IgA)، و اِم (IgM) کاندیدا بررسی شوند. افزایش سطح هر یک از این‌ها می‌تواند نشانه‌ی افزایش کاندیدا باشد. مشکل این آزمایش این است که گاهی اوقات ممکن است جواب آن منفی باشد، در حالی‌که جواب آزمایش ادرار و مدفوع مثبت باشد.
- آزمایش مدفوع با بررسی کاندیدا در روده و بخش تحتانی دستگاه گوارش، از سایر آزمایش‌ها دقیق‌تر است. به علاوه، از این طریق در آزمایشگاه معمولا نوع این قارچ‌ها هم قابل شناسایی است. هم‌چنین نوع درمانی که بر اساس این آزمایش انتخاب می‌شود، بسیار موثر خواهد بود.
- آزمایش ناتراز شدن همزیستی طبیعی دستگاه ادراری، مواد به جا مانده از کاندیدا را با نام دی-آرابینیتول بررسی می‌کند. افزایش میزان این ماده معمولا نشان‌دهنده‌ی رشد کاندیدا است.