مدیریت پروژه تکنیک هدایت پروژه از زمان ایده‌پردازی تا تکمیل، با استفاده از مهارت‌ها و تخصص ضروری برای تحویل به موقع پروژه، نگه داشتن آن در حد بودجه تعیین‌شده و مطابق با تمامی الزامات مربوطه است. مهندسی مدیریت پروژه یکی از شاخه‌های مدیریت پروژه است که بر پروژه‌های مرتبط با مهندسی تمرکز دارد. درک نحوه مدیریت یک پروژه مهندسی می‌تواند به شما کمک کند تا پروژه خود را به موقع و در حد بودجه‌ای که برای شما و مشتری یا سازمانتان مناسب است تکمیل نموده و تحویل دهید. در این مقاله، مدیریت پروژه مهندسی را تعریف کرده، چگونگی تبدیل شدن به یک مهندس مدیر پروژه را بررسی نموده، مهارت‌های مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک مهندس مدیر پروژه را تجزیه و تحلیل می‌کنیم و تفاوت مدیر پروژه با مهندس پروژه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مهندسی مدیریت پروژه چیست؟
مدیریت پروژه مهندسی شاخه‌ای از مدیریت پروژه است که در پروژه‌های مهندسی تخصص دارد و از رویه‌ها و فرآیندهای مرسوم مشابه سایر اشکال مدیریت پروژه استفاده می‌کند. هر کسی که دارای تخصص فنی باشد و بخواهد در زمینه مدیریت پروژه کار کند ممکن است به این تخصص علاقه‌مند شود. این رشته مستلزم مدیریت و ارزیابی فعالیت‌های روزانه یک تیم مهندسی می‌باشد و همچنین شامل نظارت بر فرآیند زمانی است که مهندسان، معماران و سازندگان طی آن برای طراحی و ارائه یک پروژه با یکدیگر همکاری می‌کنند. همچنین مستلزم ارزیابی پیشنهادات و هماهنگی بیشتر بودجه‌بندی پروژه و تحلیل‌های هزینه می‌باشد.
تفاوت مهندس پروژه با مدیر پروژه
اکثر پروژه‌های مهندسی توسط مهندسان سابق هدایت می‌شوند. این یک پیشرفت طبیعی است زیرا آنها میدان را می‌شناسند، می‌دانند تیم چگونه کار می‌کند و می‌توانند از تجربه خودشان برای رهبری استفاده کنند. با این حال، همانطور که نقش آنها از یک مهندس پروژه به مدیر پروژه تغییر می‌کند، مسئولیت‌های شخصی آنها نیز دستخوش تغییراتی می‌شود:
- مهندس پروژه بخشی از تیم مهندسی بوده و مسئول انجام وظایف مهندسی است که به او محول می‌گردد.
- مدیر پروژه مهندسی مسئول مدیریت کل پروژه است و اطمینان حاصل می‌کند که تیم می‌تواند نتیجه تعیین‌شده را در محدوده زمان و بودجه مشخص‌شده ارائه دهد.
به این ترتیب، این دو نقش کاملاً متفاوت هستند و به کیفیت‌های مشابه، اما متنوعی نیاز دارند.
چگونه مدیر پروژه مهندسی شویم؟
برای در پیش گرفتن مسیر حرفه‌ای مهندسی مدیریت پروژه، می‌توانید این مراحل را دنبال کنید:
مرحله اول: اخذ مدرک لیسانس در رشته مهندسی یا مدیریت مهندسی
شما می‌توانید کار خود را به عنوان مدیر پروژه مهندسی با ادامه تحصیل در رشته مهندسی یا مدیریت مهندسی آغاز کنید. به طور کلی، دوره مهندسی در مقطع کارشناسی با کلاس‌های ریاضی، فیزیک و شیمی آغاز می‌شود تا درک اساسی دانشجویان از رویدادهای فیزیکی در سیستم‌های پیچیده و توانایی آنها برای استدلال منطقی با استفاده از معادلات ریاضی پایه افزایش یابد. پس از درک این تئوری‌های اساسی، اکثر دوره‌های مهندسی شامل مطالعه دقیق در یک یا چند زمینه خاص از تخصص مهندسی، از جمله هوافضا یا برق هستند. کلاس‌های مدیریت پروژه، اقتصاد، آمار، انسان‌شناسی و اخلاق در دوره‌های مدیریت مهندسی رایج است. بسیاری از دانشکده‌های مدیریت مهندسی این برنامه‌های درسی را با موضوع مهندسی خاصی تطبیق می‌دهند.
مرحله دوم: اخذ مدرک پیشرفته را در نظر بگیرید
برخی از سازمان‌ها افراد دارای مدرک تحصیلات تکمیلی را برای موقعیت‌های سطح بالاتر ترجیح می‌دهند. اگر می‌خواهید در زمینه تحقیق و توسعه کار کنید، ممکن است نیاز به دکترا داشته باشید. کسب یک مدرک کارشناسی ارشد معمولاً دو سال طول می‌کشد، در حالی که دوره دکترا ممکن است سه تا پنج سال بیشتر طول بکشد. شما می‌توانید بلافاصله پس از پایان دوره کارشناسی یا پس از کسب تجربه حرفه‌ای، چنین مطالعاتی را دنبال کنید. برنامه‌های کارشناسی ارشد پاره‌وقت نیز در برخی از موسسات موجود هستند که به شما امکان می‌دهند در حین تکمیل مدرک خود، تجربه حرفه‌ای کسب کنید. با گذراندن دوره‌های تخصصی و بهره‌مندی از دانش اساتید باتجربه در این حوزه، می‌توانید مدارک بیشتری کسب کرده و رزومه درخشانی برای خود رقم بزنید. فرادرس یکی از جامع‌ترین پلتفرم‌های ایرانی است که دوره‌های متعددی را در زمینه مهندسی مدیریت پروژه ارائه می‌دهد.
مرحله سوم: تجربه کاری کسب کنید
یک راه هوشمندانه برای شروع به دست آوردن تجربیات مرتبط در صنعت مهندسی این است که در کلاب‌های مربوطه عضو شوید یا دوره‌های کارآموزی را کشف کنید که ممکن است به شما در کسب تجربه عملی کمک نمایند. همچنین می‌توانید در یک آزمایشگاه کار کنید، که شما را در معرض شرایط واقعی در این بخش قرار می‌دهد. هر شکلی از تجربه کاری که در پیش بگیرید، ممکن است بتوانید یک مربی پیدا کنید که به شما آموزش دهد و در مراحل اولیه رشد حرفه‌ای، شما راهنمایی کند. همچنین می‌توانید برای دنبال کردن فرصت‌های مهندسی حرفه‌ای، یک جستجوی شغلی انجام دهید.
مرحله چهارم: مجوزهای مربوطه را دریافت کنید
پس از آن، شما می‌توانید برای کسب یک مجوز مهندسی منطقه‌ای درخواست دهید. این مدرک رسمی به مهندسان اجازه می‌دهد در محدوده یک استان خاص کار کنند. الزامات مجوز ممکن است بر اساس استان و تخصص مهندسی متفاوت باشد، اما شما به طور کلی به مدرک مهندسی از یک موسسه دانشگاهی منطقه‌ای یا ملی، نمره قبولی در پایه‌های آزمون مهندسی و چند سال تجربه کار به عنوان مهندس نیاز دارید. برخی از مناطق ممکن است از مهندسان بخواهند که درخواست مجوز خود را به عنوان یک دادخواست رسمی به همراه اسناد همراه برای کار در منطقه انتخابی خود ارسال کنند.
مرحله پنجم: به دنبال آگهی‌های شغلی مرتبط با مهندسی مدیریت پروژه بگردید
هنگامی که مجوز مهندسی حرفه‌ای خود را دریافت کردید، می‌توانید به دنبال مشاغل تمام‌وقت مهندسی باشید. فرصت‌های شغلی اغلب از طریق وبسایت‌های کاریابی یا شبکه حرفه‌ای شما در دسترس خواهند بود. شما همچنین می‌توانید مطالعه‌ای در مورد سوالات مصاحبه مهندسی مدیریت پروژه انجام دهید تا برای صحبت با شرکت‌ها آماده شوید. چنین مطالعاتی می‌توانند به شما کمک کنند تا متوجه شوید که بر چه مهارت‌ها و اعتباراتی می‌خواهید تأکید کنید و اعتماد به نفس خود را افزایش دهید. هنگام ارسال درخواست برای مشاغل، توضیحات آگهی شغلی را به طور کامل بررسی کنید تا مطمئن شوید که رزومه و سایر مطالب درخواستی شما به هر موقعیت مرتبط است. استفاده از این روش می‌تواند به نشان دادن علاقه شما به موقعیت و اینکه چرا برای آن مناسب هستید کمک کند. هنگامی که مهارت‌های دقیق مورد نظر سازمان را داشته باشید یا فعالیت‌های مشابه با موارد ذکرشده در آگهی‌های شغلی را انجام دهید، کارفرمای احتمالی شما می‌فهمد که می‌توانید با موفقیت از عهده موقعیت و وظایف منظم آن برآیید.
مهارت‌های مورد نیاز در مهندسی مدیریت پروژه
برخورداری از مجموعه مهارت‌های خاصی می‌تواند به شما کمک کند تا پروژه را به طور کارآمد ارائه داده و رهبری کنید. مهارت‌های زیر در مهندسی مدیریت پروژه مورد نیاز هستند:
مهارت‌های ارتباطی
مدیریت پروژه مستلزم انتقال موفقیت‌آمیز اطلاعات به سایر مدیران و اعضای تیم است. ارتباطات توانایی انتقال، دریافت و درک اطلاعات هستند و مدیران مهندسی پروژه می‌توانند از این مهارت به طور موثر برای تضمین درک صحیح هر یک از اعضای تیم از وظایف خود استفاده کنند. افراد در تیم‌ها اغلب با هم همکاری می‌کنند و انجام وظیفه یک نفر اغلب بر انجام وظایف افراد دیگر تأثیر می‌گذارد. اگر اعضای تیم در طول پروژه‌های تیمی به طور موثر ارتباط برقرار کنند، تیم می‌تواند محدودیت‌های بیشتری را رعایت کند و سازنده‌تر باشد.
مهارت‌های حل مسئله
هنگامی که مشکلاتی در طول پروژه ایجاد می‌شود، مدیر پروژه مهندسی موضوع را بررسی نموده و با تأکید بر اهمیت حل مسئله، در اسرع وقت راه‌حلی را برای جلوگیری از تاخیر پیشنهاد می‌کند. یک پروژه موفق به افرادی نیاز دارد که بتوانند رویدادها را ارزیابی کرده و با آرامش راه‌حل‌ها را شناسایی کنند. توانایی‌های حل مسئله ویژگی‌هایی هستند که به شما این امکان را می‌دهند. برای تقویت این استعداد، به دنبال کتاب‌های تمرینی تخصصی برای رشته خود و همچنین سناریوهای حل مسئله آنلاین باشید.
مهارت‌ها و سواد ریاضی
از آنجایی که مدیران پروژه اغلب با مدیریت هزینه، بودجه‌بندی و آمار پروژه درگیر می‌شوند، بسیار مهم است که به ریاضیات و معادلات مسلط باشند. اگر فاقد این مجموعه مهارت هستید، می‌توانید برای اطمینان از تکمیل موفقیت‌آمیز پروژه با دیگران همکاری کنید. می‌توانید این مهارت را با شرکت در چند کلاس آنلاین یا ثبت نام در یک موسسه آموزشی تقویت نمایید.
مهارت‌های توجه به جزئیات
توجه به جزئیات دقیق و نتیجه‌گیری بر اساس حقایق موجود برای هر مهندس، به ویژه کسانی که در زمینه مهندسی مدیریت پروژه فعالیت دارند، حیاتی است. ظرفیت تشخیص مشکلات احتمالی در تولید یا کار تیمی، مدیران پروژه را قادر می‌سازد تا برای چالش‌ها برنامه‌ریزی کنند و بهره‌وری تیم خود را افزایش دهند. این امر مستلزم سطح بالایی از توجه به جزئیات برای شناسایی و رسیدگی به خطاها قبل از تأثیرگذاری بر کارایی کلی پروژه است.
مهارت‌های مربوط به خلاقیت
خلاقیت ضروری است زیرا مدیران پروژه‌های مهندسی ممکن است با تیم‌های خود برای ساخت و برنامه‌ریزی همکاری کنند. خلاق بودن می‌تواند به مدیران پروژه در ایجاد راه‌حل‌های جایگزین برای حل مشکلات و کمک به نوآوری‌های توسعه محصول کمک کند. برای به دست آوردن یک دیدگاه جدید، سعی کنید مدام مطالعه داشته باشید تا افق دید خود را گسترش داده و خود را در معرض ایده‌ها و دانش جدید قرار دهید. ممکن است نه تنها چیز جدیدی یاد بگیرید، بلکه تخیل، توانایی‌های تحلیلی و ذهن خود را نیز گسترش دهید.
مهارت‌های سازگاری
مدیران پروژه‌های مهندسی ممکن است هم‌زمان روی چندین پروژه کار کنند یا به سرعت بین آنها جابجا شوند. مدیران پروژه‌های مهندسی به توانایی سازگاری با پروژه‌ها، پارامترها و جدول زمانی جدید نیاز دارند. این روان بودن می‌تواند به شما کمک کند برای مشکلات جزئی و همچنین شکست‌های مهم آماده شوید. مهارت انطباق به شما امکان می‌دهد تا مطمئن شوید که پروژه به خوبی اجرا می‌گردد.
مزایای مهندسی مدیریت پروژه چیست؟
بکارگیری شیوه‌های مدیریت پروژه در پروژه‌های مهندسی مزایای متعددی را به همراه دارد، از جمله:
توانایی مقابله با موقعیت‌های غیرمنطقی
اکثر مدیران پروژه‌های مهندسی پس از کسب مهارت‌ها و دانش مهندسی به موقعیت مهندسی مدیریت پروژه دست پیدا می‌کنند. آنها از مهارت فنی بالایی برخوردار بوده و هنگام تصمیم‌گیری منطقی و حساب‌شده مشکلی ندارند. با این حال، با قدم برداشتن به سمت مدیریت پروژه، اکنون با مسائل بسیار بیشتری روبرو هستند. اعضای تیم پروژه، تامین‌کنندگان، ذینفعان از جمله افرادی به شمار می‌روند که مهندسان اکنون باید با آنها ارتباط برقرار کنند و در اینجا تصمیم‌گیری منطقی همیشه بهترین پاسخ نیست. با دریافت آموزش مدیریت پروژه مهندسی، چنین رهبرانی می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند که منجر به کسب نتایج بهتر می‌شود.
اشتباهات کمتر
با صرف زمان برای یادگیری و تسلط بر مدیریت پروژه‌های مهندسی، مدیران پروژه می‌توانند از موفقیت بیشتر پروژه‌های خود اطمینان حاصل کنند. مدیران پروژه می‌توانند با آموزش دیدن در زمینه مدیریت پروژه به جای یادگیری از طریق کار و مجبور شدن به تنظیم مجدد پروژه با هر اشتباه، در زمان و هزینه خود صرفه‌جویی کنند. مدیریت پروژه حتی برای باتجربه‌ترین افراد نیز آسان نیست، بنابراین چنین فرصتی باید ضروری و سودمند تلقی شود.
موفقیت‌های پی در پی
با درک اینکه دقیقاً چه چیزی در مدیریت پروژه لازم است و چگونه باید به طور ایده‌آل اجرا شود، مدیران پروژه‌های مهندسی همچنین می‌توانند درک کنند که چه چیزی بر موفقیت پروژه قبلی آنها تأثیر گذاشته است. به این ترتیب، آنها می‌توانند آنچه انجام شده را بررسی نموده، ضایعات را حذف کنند و فرآیندهایی را که کارآمد هستند تکرار نمایند. در نتیجه، داشتن یک پروژه موفق فقط وابسته به شانس نیست، بلکه یک فرآیند حساب‌شده و متفکرانه است.
مهارت‌های ارتباطی و رهبری
مهندسان سابق با گذراندن دوره مهندسی مدیریت پروژه، مهارت‌های نرم خاصی را کسب می‌کنند که برای نقش جدید آنها لازم است. مهارت‌های ارتباطات و رهبری به ندرت به کسانی که به دنبال شغل مهندسی هستند آموزش داده می‌شود، اما برای مدیریت یک پروژه بسیار مهم هستند. یادگیری چنین مهارت‌هایی به زمان و تلاش نیاز دارد. بنابراین، به جای اشتباه کردن، کمی زمان بگذارید تا مهارت‌های جدید را توسعه دهید و به جای ترسیدن از هدایت پروژه لذت ببرید.
دانش گسترده‌تر
آموزش مدیریت پروژه مهندسی به مدیر پروژه مهارت‌های جدیدی بخشیده و اطلاعات بسیار جدیدی را در اختیار او قرار می‌دهد. مهندسان روش‌ها و اصطلاحات مدیریت پروژه را یاد می‌گیرند و در مورد شیوه‌ها و رویکردهای جدید مختلف می‌شنوند. داشتن همه این اطلاعات به مدیر این امکان را می‌دهد که احساس کند می‌داند چه کاری باید انجام شود و گزینه‌هایی برای انجام آن دارد. به جای اینکه صرفاً بر تجربه خود از حضور در یک تیم مهندسی تکیه کند، اکنون می‌تواند از ابزارهای مختلف مدیریت پروژه برای ارائه پروژه استفاده نماید.
کلام آخر در مورد مهندسی مدیریت پروژه
بسیاری از ما با اصطلاح مدیریت پروژه آشنا هستیم و از مزایایی که می‌تواند برای شرکت به همراه داشته باشد باخبریم. پیش‌بینی‌پذیری، پایداری و درصد بالاتر پروژه‌های موفق معمولاً از نقاط جذاب اصلی هستند که منجر به اتخاذ شیوه‌های مدیریت پروژه می‌گردند. با این حال، هنگامی که صحبت از پروژه‌های مهندسی می‌شود، این شیوه‌ها به کار نمی‌روند یا کاربرد بسیار کمی دارند. این بیشتر بدان دلیل است که تیم‌ها و پروژه‌های مهندسی اغلب توسط مهندسان سابقی هدایت می‌شوند که به سمت‌های مدیریتی ارتقا یافته‌اند اما آموزش مدیریت پروژه ندیده‌اند. این امر در ابتدا مشکل‌ساز نیست، اما با ادامه رشد پروژه‌ها، مزایای خاصی وجود دارد که دانش مدیریت پروژه می‌تواند به همراه داشته باشد. اگر در زمینه مهندسی مدیریت پروژه مشغول به کار هستید اما دانش مدیریت پروژه کافی را ندارید، می‌توانید از دوره‌های تخصصی مانند دوره‌هایی که فرادرس ارائه می‌دهد استفاده نمایید تا دانش خود را گسترش داده و برای موقعیت‌های شغلی آینده آماده شوید.