گشنیز یکی از ادویه‌های محبوب در آسیا، به ویژه در هندوستان است. مانند بسیاری ادویه‌های دیگر، گشنیز، به ویژه برگ‌های آن، فواید شگفت‌انگیزی برای سلامتی دارد. گشنیز یکی از گیاهان مهم و پرفایده برای بدن است.
خواص گشنیز
۱. آنتی بیوتیک موثر
گشنیز در مبارزه با مشکلات گوارشی مانند اسهال که به وسیله باکتری‌های بیماری‌زا به وجود می‌آید، مانند یک آنتی بیوتیک عمل می‌کند. زیرا دارای ماده شیمیایی برنئول است که می‌تواند باکتری ای.کولای را بکشد. گشنیز به دلیل فعالیت آنتی بیوتیکی خود برای رفع مشکلات متعدد از جمله التهاب معده، سرخک، هموروئید، سرگیجه، آنفولانزا، فشار خون بالا، التهاب سینه، استفراغ و ناتوانی جنسی مفید است.
گشنیز حاوی ماده آنتی بیوتیک دودسنال نیز هست. تاثیر دودسنال، دو برابر جنتامایسین است. دودسنال، آنتی بیوتیکی برای از بین بردن باکتری سامونلا است.
۲. آنتی اکسیدان عالی
فعالیت آنتی اکسیدانی گشنیز در بسیاری از تحقیقات، اثبات شده است. زیرا اسید کافئیک و اسید کلروژنیک موجود در آن می‌توانند رادیکال‌های آزاد عامل اکسایش -به ویژه در پوست- را مهار کنند. بنابراین، مصرف روزانه گشنیز می‌تواند در برابر چین و چروک‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، از پوست‌مان محافظ کند.
۳. ضد سرطان
بسیاری از دانشمندان، فواید گشنیز برای سلامتی را اثبات کرده‌اند. گشنیز، ماده‌ای ضد سرطان است. آنتی اکسیدان‌های موجود در گشنیز از جمله بتاکاروتن، ویتامین C و E، اسید کافئیک، فرولیک، کوئرستین، کامفرول برای مهار سرطان بسیار مفیدند. این مواد برای کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از سرطان بسیار موثر هستند.
۴. درمان التهاب پوست و دیگر مشکلات پوستی
سینئول– یکی از ۱۱ روغن معطر- و اسید لینولئات در گشنیز یافت می‌شوند. این دو ماده، ضد آرتریت روماتوئیدی و ضد روماتیسم هستند. گشنیز در کاهش التهاب پوستی موثر است. به علاوه، روغن معطر دارد که ضد میکروب است. این ماده برای درمان عفونت قارچی و باکتریایی بسیار مفید است. گشنیز دارای مواد ضد باکتری، ضدعفونی و ضد قارچ نیز هست. آنتی اکسیدان موجود در گشنیز در درمان اگزما و دیگر مشکلات پوستی موثر است.
۵. کاهش فشار خون بالا
مصرف گشنیز در کاهش فشار خون در بیماران مبتلا به پرفشاری خون موثر است. کنش و واکنش میان یون کلسیم و کولینرژیک، خطر بیماریهای قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته را کاهش می‌دهد.
۶. اسهال
برخی روغن‌های معطر موجود در گشنیز مانند برنئول و لینالول، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کنند. گشنیز در بهبود عملکرد قلب و معده نیز موثر است. این دو ماده به درمان اسهال کمک می‌کنند زیرا موادی مانند سینئول، برنئول، لیمونن، آلفا پینن و بتافلاندرین، خاصیت ضد باکتری دارند. گشنیز، برای جلوگیری از تهوع و استفراغ نیز مفید است.
۷. کاهش کلسترول
کلسترول، یک چربی ضروری است که باعث بیماریهای مزمن مانند نارسایی قلبی، سکته و دیابت می‌شود. گشنیز، می‌تواند کلسترول خون را پایین بیاورد زیرا حاوی سدیم و پتاسیم است. در گشنیز، مواد اسیدی متعدد مانند اسید لینولئک، اسید اولئیک، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک و اسید اسکوربیک (ویتامین C) وجود دارد. این اسیدها در کاهش سطح کلسترول خون موثرند.
این مواد، کلسترول بد (LDL) که می‌تواند باعث بیماریهای قلبی عروقی مانند تصلب شرایین، حمله قلبی و سکته شود را در دیواره رگ‌ها کاهش می‌دهند. این مواد، توانایی بالا بردن کلسترول خوب (HDL) که از ابتلای ما به دیگر بیماریهای قلبی عروقی کمک می‌کند را دارند.
۸. جلوگیری از کم خونی و درمان آن
گشنیز، آهن دارد که به بیماران مبتلا به کم خونی کمک می‌کند. کمبود آهن در بدن به ایجاد مشکل تنفسی، خستگی مفرط و ضربان قلب غیرطبیعی منجر می‌شود. آهن، برای حفظ سلامت استخوان‌ها نیز اهمیت دارد.
۹. حفظ سلامت چشم
چون گشنیز دارای بتاکاروتن و آنتی اکسیدان است، برای افزایش بینایی در بیماریهای تباهی لکه زرد و آب مروارید، مفید است.
۱۰. درمان زخم‌های دهانی
سیترونلول موجود در گشنیز، مانند یک ماده ضد عفونی‌کننده عمل می‌کند. این ماده در درمان زخم‌های دهانی موثر است. گشنیز، فرآیند درمان را تسریع کرده و دهان را خوشبو می‌کند. اگرچه بسیار رایج نیست اما از گشنیز به عنوان ماده طبیعی خمیر دندان نیز استفاده می‌شود. تخم گشنیز برای کاهش بوی بد دهان به کار می‌رود.
۱۱. سم‌زدایی
گشنیز برای سم‌زدایی فلزات سنگین به کار می‌رود. این گیاه در سم‌زدایی جیوه و آلومینیوم موثر است. تجمع فلزات سنگین در طولانی مدت می‌تواند باعث نازایی، اوتیسم و زوال عقل شود.
۱۲. جلوگیری از بی‌خوابی
وجود فیتونوترینت‌ها و مواد دیگر در گشنیز می‌تواند مواد شیمیایی موجود در بدن را متعادل کند. این، باعث آرامش اعصاب و خواب عمیق می‌شود.
۱۳. سنگ‌های مجاری ادرای (سنگ کلیه)
گشنیز، یک ماده ادرارآور طبیعی است که به کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های مجاری ادراری کمک می‌کند زیرا باعث تولید ادرار می‌شود. این کار، کلیه را سم‌زدایی کرده و از ابتلا به سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.
۱۴. جلوگیری از دیابت
گشنیز، غدد درون‌ریز را تحریک می‌کند و ترشح انسولین از پانکراس را افزایش می‌دهد که در نهایت باعث افزایش انسولین خون می‌شود. این فرآیند، قند موجود در خون را جذب می‌کند. این خاصیت برای بیماران دیابتی مفید است زیرا قند خون‌شان کاهش یافته و متابولیسم بدن‌شان درست عمل می‌کند.
۱۵. اختلال قاعدگی
گشنیز، یک محرک طبیعی است و ترشح غده درون‌ریز را کنترل می‌کند. این کار، تاثیر هورمونی داشته و سیکل قاعدگی را تنظیم و درد آن را کاهش می‌دهد.
۱۶. جلوگیری از پوکی استخوان و یخ زدگی
گشنیز، ویتامین K بالایی دارد که برای حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از یخ زدگی مفید است.
۱۷. عطر طبیعی بدن
چون گشنیز مانند یک عامل سم زدا عمل می‌کند، می‌تواند بوی بد بدن که ناشی از باکتری است را از بین ببرد. مصرف گشنیز، راه خوبی برای افرادی که به بوی بدن دچار هستند، است.
۱۸. رفع مشکل گوارشی
یکی از خواص گشنیز، تولید بیشتر آنزیم گوارشی است، بنابراین، نفخ و دیگر مشکلات گوارشی را رفع می‌کند. گشنیز برای جلوگیری از تهوع و استفراغ نیز مفید است.
۱۹. میکروب کشی
الکل موجود در گشنیز می‌تواند ویروس را از بین برده و چربی پوست که دارای میکروارگانیزم هست را حل کند. ماده موجود در گشنیز که میکروب‌های غذا مانند باکتری ای. کولای را از بین می‌برد، خاصیت آنتی بیوتیکی که پزشک تجویز می‌کند را دارد.
۲۰. زیبایی پوست
اضافه کردن یک قاشق چایخوری پودر گشنیز به جو دوسر صبحانه می‌تواند خطر سرطان را تا ۳۰٪ کاهش دهد. ماده موجود در گشنیز می‌تواند رادیکال‌های آزاد عامل سرطان و ناشی از نور آفتاب را مهار کند. مصرف منظم گشنیز برای محافظت از پوست در برابر چین و چروک و آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش، مفید است.
۲۱. ریلکس درمانی
گشنیز نیز مانند شکلات دارای ماده کامفرول است که تولید سروتونین و دوپامین را تحریک می‌کند. هر دو این مواد، می‌توانند ما را سرحال و خوشحال کنند. این مواد برای مهار طبیعی استرس مفیدند و دیگر به مصرف داروهای ضد افسردگی نیازی نیست. همچنین، می‌توانند سوختن گلوکز را تسریع کرده و کربوهیدرات بدن را کاهش دهند.
۲۲. کاهش وزن
گشنیز برای کاهش وزن عالی است. نحوه استفاده از آن را این‌جا آورده‌ایم:
– ۶۰ گرم گشنیز را خرد کنید
– آن را در فنجان بزرگی بریزید
– ۴ لیوان آب گرم را روی آن ریخته و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند
– آن را صاف کرده و ۱ قاشق عسل و آبلیمو را به آن اضافه کنید
– این دمنوش را هر صبح، قبل از صبحانه مصرف کنید (برای کسب نتایج بهتر، این کار را تا ۵ روز تکرار کنید).
متاسفانه، مصرف زیاد گشنیز می‌تواند در افرادی که به آن حساسیت دارند، باعث ایجاد واکنش‌های حساسیتی شود.
عوارض جانبی گشنیز:
مشکل قلبی. اگر گشنیز را به میزان مناسب مصرف نکنید، آنتی اکسیدان موجود در آن می‌تواند ترشح صفرا را افزایش دهد. صفرای بیش از اندازه، به قلب آسیب می‌رساند.
– کاهش هوشیاری. توانایی گشنیز در پایین آوردن فشار خون می‌تواند باعث از دست رفتن سطح هوشیاری شود.
– مشکلات عدیده سلامتی. مصرف بیش از اندازه گشنیز، می‌تواند باعث درد شکم، اسهال، مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه، حساسیت پوست به آفتاب و کم آبی بدن شود.
– تحریک‌پذیری پوست. ممکن است گشنیز باعث ایجاد حساسیت شود. اما نمی‌توانیم به راحتی متوجه آن شویم زیرا گشنیز معمولا با ادویه‌های دیگر ترکیب می‌شود. در برخی موارد، مصرف گشنیز باعث تحریک پوست می‌شود.
هشدار:
اگرچه گفته می‌شود گشنیز باعث افزایش شیر می‌شود اما مادران باردار نباید زیاد گشنیز مصرف کنند. این مادران باید قبل از گنجاندن گشنیز در برنامه غذایی خود با پزشک مشورت کنند و از واکنش بدن خود آگاه باشند.
گنجاندن گشنیز در رژیم غذایی، بسیار خوب است. اما باید مراقب عوارض جانبی آن نیز باشیم. آگاه بودن از واکنش بدن، اهمیت بسیاری دارد.