9 مهمترین مشکلات و بیماری های دوران بارداری
سلامتی برخی از زنان در طول دوران بارداری دچار برخی مشکلات می‌شود. این مشکلات و بیماری های دوران بارداری می‌توانند سلامتی مادر، سلامتی جنین، یا سلامتی هر دو را با مشکل مواجه کنند. حتی زنانی که پیش از بارداری کاملا سالم بوده‌اند، ممکن است دچار برخی عوارض بارداری بشوند. این عوارض ممکن است وضعیت بارداری این زنان را به یک بارداری پرخطر تبدیل کنند.انجام زودهنگام و منظم مراقبت‌های پیش از زایمان می‌تواند به پزشکان و پرستاران این امکان را بدهد وضعیت‌های خاص بارداری را پیش از آن‌که وخیم و خطرناک شوند، تشخیص، درمان، یا کنترل کنند. در ادامه‌ی این مقاله به برخی از عوارض و بیماری‌های شایع در دوران بارداری اشاره می‌کنیم – البته این فهرست کامل و جامع نیست و موارد دیگری نیز وجود دارند که به آن‌ها اشاره نکرده‌ایم.
مهمترین مشکلات و بیماری های دوران بارداری
۱. فشار خون بالا
فشار خون بالا که به آن هایپرتنشن نیز گفته می‌شود، هنگامی اتفاق می‌افتد که سرخرگ‌هایی که خون را از قلب به اندام‌های بدن می‌رسانند، تنگ می‌شوند. این شرایط باعث افزایش فشار داخل سرخرگ‌ها می‌شود. در دوران بارداری، این وضعیت کار را برای خونرسانی به جفت که مواد مغذی و اکسیژن را به جنین می‌رساند، دشوار می‌کند. کاهش جریان خون می‌تواند سرعت رشد جنین را کاهش دهد و خطر زایمان زودرس و ابتلا به پری- اکلامپسیا را در مادر افزایش دهد.
زنانی که پیش از آغاز بارداری نیز به فشار خون بالا مبتلا هستند، لازم است فشار خون‌شان را در طول دوران بارداری تحت نظر و کنترل قرار دهند، و در صورت لزوم از دارو نیز استفاده کنند. فشار خون بالایی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود “فشار خون بارداری” نام دارد. معمولا، فشار خون بارداری در طول نیمه‌ی دوم بارداری اتفاق می‌افتد و پس از زایمان نیز برطرف می‌شود.
۲. دیابت بارداری
دیابت بارداری هنگام بروز می‌کند که زنی که پیش از این دچار دیابت نبوده است، در طول دوران بارداری دچار این وضعیت شود.
به طور طبیعی، بدن بخشی از غذای مصرفی را به نوعی قندی به نام گلوکز تجزیه می‌کند. گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی بدن شناخته می‌شود. بعد از گوارش غذا، گلوکز وارد جریان خون می‌شود تا انرژی لازم را برای بدن تامین کند.
برای خارج کردن گلوکز از خون و رساندن آن به سلول‌ها، لوزالمعده هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کند. در دیابت بارداری، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری باعث می‌شوند بدن نتواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند، یا نتواند به طور طبیعی از آن استفاده کند. در عوض، گلوکز در خون تجمع می‌کند، و باعث بروز دیابت با قند خون بالا می‌شود.
کنترل دیابت بارداری از طریق پیروی از برنامه‌های درمانی پزشک یا مشاور بارداری بهترین راه برای کاهش یا پیشگیری از مشکلات ناشی از قند خون بالا در طول دوران بارداری است. چنان‌چه این وضعیت کنترل نشود، می‌تواند به فشار خون بالا و پری – اکلامپسیا و هم‌چنین بزرگ شدن جثه نوزاد منجر شود؛ این وضعیت خطر و الزام انجام عمل سزارین را افزایش می‌دهد.
۳. عفونت‌ها
در طول دوران بارداری و / یا در زمان زایمان ممکن است عفونت‌هایی از قبیل برخی انواع عفونت‌های آمیزش در بدن مادر ایجاد شود و برای زن باردار، دوران بارداری، و نوزاد (پس از زایمان) عوارضی به همراه داشته باشد. برخی از عفونت‌ها می‌توانند در طول زایمان، هنگامی که نوزاد از واژن عبور می‌کند به آن منتقل شوند؛ سایر عفونت‌ها نیز می‌توانند جنین را در طول دوران بارداری آلوده کنند. با انجام مراقبت‌های مناسب در طول برقراری رابطه‌ی جنسی، پیش از زایمان و هم‌چنین پس از زایمان می‌توان از بروز بسیاری از این عفونت‌ها پیشگیری یا آن‌ها را درمان کرد.
برخی از عفونت‌ها می‌توانند باعث مشکلات زیر شوند یا در بروز آن‌ها تقش داشته باشند:
الف. سقط خودبه‌خودی (پیش از هفته‌ی بیستم بارداری)
ب. حاملگی خارج‌رحمی (هنگامی که جنین در خارج از رحم، معمولا در لوله‌ی رحم یا لوله‌ی فالوپ، رشد می‌کند)
پ. درد زایمان / زایمان زودرس (پیش از رسیدن به هفته‌ی ۳۷ بارداری)
ت. پایین بودن وزن نوزاد هنگام زایمان
ث. اختلالات مادرزادی از قبیل نابینایی، ناشنوایی، ناهنجاری‌های استخوانی، و ناتوانی‌های ذهنی
ج. مرده‌زایی (از هفته‌ی بیستم به بعد)
چ. بیماری نوزاد (طی نخستین ماه پس از تولد)
ح. مرگ نوزاد
خ. بروز برخی مشکلات برای سلامتی مادر
چنان‌چه قصد دارید باردار شوید، پیش از اقدام برای بارداری نزد پزشک بروید و درباره‌ی دریافت واکسن و دوزهای یادآور واکسن برای آبله مرغان و سرخجه (سرخک آلمانی) با وی مشورت کنید. هم‌چنین، هنگام بارداری می‌توانید واکسن‌هایی نظیر واکسن آنفولانزا را نیز دریافت کنید. چنان‌چه از ابتلای خود به عفونت نظیر عفونت‌های آمیزشی آگاه هستید، جهت اطمینان از سپری کردن یک دوره‌ی بارداری سالم، پیش از اقدام برای باردار شدن حتما نزد پزشک بروید.
انجام آزمایش‌های مربوط به عفونت‌های آمیزشی و سایر عفونت‌ها پیش از زایمان مشخص خواهد کرد آیا می‌توان این عفونت را با استفاده از دارو درمان کرد یا خیر. یا چنان‌چه در دوره‌ی باردار از ابتلای خود به عفونت آگاه هستید، حتما در اسرع وقت، پزشک معالج‌تان را در جریان این موضوع قرار دهید. درمان به موقع خطرات پیش روی جنین و نوزاد را کاهش می‌دهد. چنان‌چه حتی نتوان عفونت را به طور کامل درمان کرد، شما و پزشک معالج‌تان با کمک یکدیگر می‌تواند با انجام برخی اقدامات از سلامتی خود و نوزادتان محافظت کنید.
۴. پری اکلامپسیا
پری اکلامپسیا وضعیت پزشکی خطرناکی است که می‌تواند به زایمان زودرس و مرگ منجر شود. علت این عارضه مشخص نیست، ولی برخی از زنان در مقایسه با دیگران در معرض خطر بالاتری قرار دارند. عوامل خطر ابتلا به این وضعیت عبارت هستند از:
الف. تجربه‌ی نخستین بارداری
ب. تجربه‌ی پری اکلامپسیا در بارداری قبلی
پ. ابتلا به برخی بیماری‌ها و وضعیت‌ها از جمله فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، و لوپوس منتشر
ت. گذشتن از مرز ۳۵ سالگی
ث. بارداری بیشتر از یک جنین
ج. چاقی مفرط
۵. درد زودرس زایمان
درد زایمان زودرس معمولا به بروز نشانه‌های زایمان پیش از رسیدن بارداری به هفته‌ی ۳۷ گفته می‌شود. تولد نوزاد پیش از رسیدن به هفته‌ی ۳۷ می‌تواند خطر بروز مشکلاتی را در سلامتی نوزاد افزایش دهد؛ زیرا در بیشتر موارد، اندام‌هایی نظیر ریه‌ها و مغز در هفته‌های پایانی (پیش از رسیدن به زمان زایمان طبیعی یعنی هفته‌های ۳۹ یا ۴۰) کامل می‌شوند.
ابتلا به برخی وضعیت‌ها خطر بروز درد زودرس زایمان را افزایش می‌دهد، از جمله ابتلا به عفونت‌ها، کوتاهی دهانه‌ی رحم، یا تجربه‌ی زایمان زودرس در بارداری قبلی.
جهت پیشگیری از زایمان زودرس در برخی از زنان ممکن است از پروژسترون، هورمونی که به طور طبیعی در طول دوران بارداری تولید می‌شود، استفاده شود. طبق نتایج مطالعه‌ای که در ۲۰۰۳ در موسسه‌ی ملی بهداشت کودکان و توسعه‌ی انسانی ایالات متحده به عمل آمد، استفاده از مکمل‌های پروژسترون برای زنانی که به علت تجربه‌ی زایمان زودرس در گذشته، در معرض خطر بالای زایمان زودرس بودند، توانست خطر بروز این اتفاق را تا یک سوم کاهش دهد.
۶. سقط خودبه‌خودی
سقط خودبه‌خودی اصطلاحی است که برای توصیف سقط جنین با علت‌های طبیعی، پیش از هفته‌ی بیستم بارداری، استفاده می‌شود. نشانه‌های بروز این وضعیت ممکن است شامل وجود لکه‌‌های خون یا خونریزی از واژن، گرفتگی ماهیچه‌ها، یا خروج مایعات یا بافت از واژن بشوند. با وجود این، خونریزی از واژن همیشه به معنی سقط خودبه‌خودی یا احتمال بروز آن نیست. زنانی که در هر مرحله از بارداری‌شان شاهد چنین نشانه‌هایی هستند، باید فورا به پزشک معالج‌شان مراجعه کنند.
۷. مرده‌زایی
به از دست رفتن جنین بعد از هفته‌ی بیستم مرده‌زایی گفته می‌شود. پزشکان، تقریبا در نیمی از تمام موارد مرده‌زایی، هیچ علتی را برای این اتفاق پیدا نکرده‌اند. با وجود این، برخی وضعیت‌ها می‌توانند باعث افزایش احتمال مرده‌زایی شوند؛ از جمله ناهنجاری‌های کروموزومی، مشکلات جفت، رشد ضعیف جنین، بیماری‌های مزمن مادر، و عفونت.
۸. استفراغ تند بارداری
حالت تهوع و استفراغ شدید و مداوم – با این‌که احساس تهوع و استفراغ در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه‌ی نخست، مسئله‌ای طبیعی است، برخی از زنان دچار علائم شدیدتری می‌شوند که تا سه ماهه‌ی سوم نیز ادامه پیدا می‌کند.
علت بروز حالت تهوع و استفراغ شدید در زنان باردار که به آن، استفراغ تند بارداری مشهور می‌گویند، معلوم نیست. زنان مبتلا به استفراغ تند بارداری دچار حالت تهوع مداوم، کاهش وزن، کاهش اشتها، کم آبی بدن، و احساس ضعف شدید می‌شوند.
زنان مبتلا به استفراغ تند بارداری باید در بیمارستان بستری شوند تا مایعات و مواد مغذی مورد نیاز بدن‌شان تامین شود. برخی از زنان باردار پس از گذشتن از هفته‌ی بیستم بهبود می‌یابند، ولی برخی دیگر ممکن است تا پایان دوره‌ی بارداری‌شان این وضعیت را تحمل کنند.
۹. کم خونی فقر آهن
زنان باردار به دلیل افزایش تولید خون در بدن‌شان در طول این دوره، در مقایسه با زنان معمولی، به آهن بیش‌تری نیاز دارند. ابتلا به کم خونی فقر آهن – وضعیتی که به اندازه‌ی کافی آهن در بدن نباشد – در میان زنان باردار شایع است و با زایمان زودرس و پایین بودن وزن نوزاد رابطه‌ی مستقیم دارد. علائم کمبود آهن شامل احساس ضعف و خستگی، تنگی نفس، و رنگ پریدگی هستند. طبق توصیه‌ی کالج آمریکایی تخصصی زنان و زایمان، برای کاهش خطر کم خونی فقر آهن بهتر است روزانه ۲۷ میلی‌گرم آهن (میزانی که معمولا در قرص‌های ویتامین زنان باردار وجود دارد) مصرف شود. برخی از زنان ممکن است به مصرف بیشتر مکمل‌های آهن نیاز داشته باشند. پزشک معالج احتمال ابتلا به کم خونی فقر آهن را در زنان باردار بررسی می‌کند، و در صورت لزوم، برای آن‌ها مکمل‌های آهن تجویز خواهد کرد.