شهر مقدس مشهد به دلیل وجود بارگاه مطهر امام رضا علیه السلام، به عنوان اصلی‌ترین مقصد گردشگری در ایران شناخته شده است. اکثر گردشگران و زائران، زیارت امام رضا (ع) را در اولویت برنامه خود قرار می‌دهند. به همین خاطر مکان‌های دیدنی نزدیک حرم، از طرفداران بسیاری برخوردار است. در ادامه با جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، آشنا خواهیم شد.
جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم
با توجه به اینکه بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام، در مکانی قرار گرفته که دارای پیشینه تاریخی و فرهنگی بالایی می‌باشد؛ به همین خاطر مکان‌های تاریخی زیادی در اطراف حرم وجود دارد که حتی می‌توان با پای پیاده از آنها دیدن کرد.
باغ نادری مشهد
از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، می‌توان به باغ نادری اشاره نمود. برای بازدید از باغ نادری می‌توان از بست شیرازی از داخل حرم خارج شد. در خیابان شیرازی به اولین چهارراه، چهارراه شهدا یا چهارراه نادری می‌گویند که از همان جا، نرده‌های اطراف باغ نادری دیده می‌شود.
با ورود به این باغ سرسبز و زیبا، مجسمه مبارزی را می‌توان دید که سوار بر اسب بزرگی در جلوی سربازان ایستاده است. این مجسمه به عنوان نمادی از نادرشاه افشار می‌باشد. زیرا او بر خلاف پادشاهان دیگر، تمام عمر خود را در میدان‌های جنگ سپری کرد و در دوران حکومتش، مرزهای ایران را بسیار گسترش داد.
قوام السلطنه در سال ۱۲۹۶ هجری قمری، به پاس خدمات نادرشاه، این مکان را به عنوان آرامگاه نادرشاه افشار معرفی کرد تا برای همیشه نام و یاد او زنده بماند. در ابتدا مقبره نادرشاه از خشت و گل ساخته شده بود؛ اما بعدها توسط هوشنگ سیحون به شکل کنونی طراحی شد.
علاوه بر محوطه باغ و آرامگاه، این مجموعه دارای دو تالار بزرگ است که به عنوان موزه نادری از وسایل به جا مانده از نادرشاه و دوره افشار نگهداری می‌شود. این وسایل شامل سلاح‌های گرم و سرد ایرانی، لباس‌های رزم و… می‌باشد. هتل الغدیر مشهد در فاصله کمی از باغ نادری قرار گرفته است. گردشگران می‌توانند از سایت https://www.iranhotelonline.com/mashhad-hotels/ هتل های مشهد را رزرو کنند.
- آدرس باغ نادری مشهد: خیابان شیرازی، ضلع شمال غربی چهارراه شهدا
- زمان بازدید: از ساعت 7:30 صبح الی 17 عصر
آرامگاه پیر پالاندوز
یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، آرامگاه پیر پالاندوز می‌باشد. برای بازدید از این مکان تاریخی کافی است از بست طبرسی، از داخل حرم خارج شد. مابین خیابان طبرسی و نواب صفوی، گنبدی پیازی شکل با کاشی‌کاری‌های آبی و فیروزه‌ای، توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند که آرامگاه شیخ محمد عارف می‌باشد.
ایشان مردی بسیار زاهد بود که مقاله‌های بسیاری را در زمینه عرفان از خود به یادگار گذاشته است. این شیخ عارف در زمینه خطاطی و کیمیاگری، تبحر زیادی داشت و با توجه به جایگاه اجتماعی خود، می‌توانست به راحتی زندگی کند اما به شغل پالاندوزی مشغول بود و به همین خاطر به نام پیر پالاندوز معروف شده است.
در زمان سلطان محمد خدابنده، آرامگاهی برای یادبود این عارف بزرگ ساخته شد. این بنای تاریخی در سال 1356 به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسید. نمای بیرون آرامگاه، با کاشی کاری‌های بسیار زیبایی طراحی شده که با نقش‌های مختلف هندسی و ترنج آراسته شده است.
با ورود به این آرامگاه، می‌توان آرامش وصف ناپذیری را تجربه کرد. هتل قصرالضیافه مشهد، فاصله کوتاهی تا آرامگاه پیرپالاندوز دارد و مهمانان هتل می‌توانند به راحتی، از حضور در این آرامگاه لذت ببرند.
- آدرس آرامگاه پیرپالاندوز: ضلع شرقی حرم مطهر امام رضا (ع)، ابتدای خیابان نواب صفوی
- زمان بازدید: از ساعت 6 صبح الی 19 عصر
بازار رضا مشهد
یکی از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، بازار رضا مشهد است که برای رفتن به این بازار سرپوشیده و قدیمی، باید از داخل حرم به طرف میدان بیت المقدس یا همان فلکه آب خارج شد. یکی از دَرهای ورودی بازار رضا، در میدان بیت المقدس قرار دارد.
زائران و گردشگران می‌توانند با گشت و گذار در این بازار سرپوشیده و بزرگ، تمام سوغاتی‌های خود را مانند مهر و تسبیح، سجاده، عطر، زرشک و زعفران، انواع شکلات و خوراکی‌های مخصوص شهر مشهد، انواع سنگ‌های قیمتی مانند فیروزه، عقیق و زیورآلاتی که با آنها تزیین شده‌اند را تهیه کنند.
پس از تخریب اطراف حرم، کار احداث این بازار آغاز شد و در سال‌های نخست دهه پنجاه، به اتمام رسید. این بازار سنتی به صورت دو دالان موازی و مسقف است که از میدان بیت المقدس تا میدان ۱۷ شهریور امتداد دارد. هتل کیانا مشهد از هتل های نزدیک به بازار رضا مشهد می‌باشد.
معماری زیبای این بازار سنتی دو طبقه، گردشگران را به وجد می‌آورد. مغازه‌ها و حجره‌های بسیاری در طبقه همکف این بازار وجود دارد که به فروش انواع سوغات مشغول هستند و در طبقه بالای این بازار، کارگاه‌های مختلفی مانند فیروزه تراشی، چادر دوزی، گلدوزی و… قرار دارد.
- آدرس بازار رضا مشهد: انتهای خیابان امام رضا، سمت راست میدان بیت المقدس
- زمان بازدید: از ساعت 9 صبح الی 22 شب
موزه مردم شناسی مشهد
یکی از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، حمام مهدی قلی بیک در کنار بازار فرش فروشان می‌باشد که امروزه به موزه مردم شناسی مشهد تغییر کاربری داده است. قدمت این حمام مربوط به دوره صفویه می‌باشد که در آن زمان برای استحمام مردم ساخته شد و دارای سربینه، هشتی، نظافت‌خانه، خزینه، آتش خانه و چال حوض می‌باشد.
حمام تاریخی مهدی قلی بیک، حدود 2000 مترمربع زیربنا داشته و دارای 6 بخش اصلی می‌باشد. این حمام قدیمی از ساروج و آهک ساخته شده که قسمت‌هایی از آن با کاشی کاری و شیشه کاری‌های زیبایی تزیین شده است.
برای ورود به حمام، باید از دالان کوچک و هشتی زیبایی عبور کرد تا به بخش‌های مختلف حمام دسترسی پیدا کنید. چندین غرفه در سربینه حمام وجود دارد که بزرگترین بخش حمام می‌باشد. کاشی‌های فیروزه‌ای برروی دیوارها، و نقاشی‌های فاخر با طرح و رنگی زیبا، بر روی سقف حمام خودنمایی می‌کنند.
قدیمی‌ترین نقاشی‌هایی که در این حمام وجود دارد مربوط به دوره صفویه است و جدیدترین آنها مربوط به دوره قاجار می‌باشد. این نقاشی‌ها از داستان‌های شاهنامه، افسانه‌های عامیانه و زندگی روزمره مردم، سرچشمه گرفته است.
گردشگران با ورود به این حمام، خاطرات و حال و هوای گذشته، برایشان زنده می‌شود. در حال حاضر مجسمه‌های زیبا و نمادینی از سبک زندگی مردم مشهد، در این حمام قرار گرفته تا گردشگران با تاریخ و فرهنگ مردم مشهد، از گذشته تا به امروز آشنا شوند.
آثار بسیار زیادی از جمله وسایل استحمام، وسایل آرایش، متعلقات حمام مهدی قلی بیک، وسایل روشنایی، سماور و قهوه جوش، پوشاک و منسوجات در این موزه نگهداری می‌شود. هتل ایران مشهد یکی از هتل های نزدیک به موزه مردم شناسی مشهد است.
- آدرس موزه مردم شناسی مشهد: خیابان اندرزگو، اندرزگو 13، انتهای بازار بزرگ فرش
- زمان بازدید: از ساعت 8 صبح الی 12 ظهر
خانه تاریخی داروغه
یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم، خانه تاریخی داروغه است. هنگامی که از خیابان نواب صفوی به راسته‌ی حوض مسگران برسید؛ خانه‌ای قدیمی با معماری زیبا و دلنشین، نظر همگان را به خود جلب می‌کند که خانه داروغه مشهد است.
محمد یوسف خان، آخرین داروغه مشهد، به معماران روسی دستور ساخت این خانه را داد. با ورود به این خانه، معماری زیبا و بی‌نظیر آن از ستون‌های بلند تا حوض آبی بزرگ در وسط حیاط و راه‌پله‌هایی که در دو طرف خانه وجود دارد؛ تمام گردشگران را مسحور خود می‌کند.
این خانه تاریخی دارای دو بخش تابستانی و زمستانی بوده و بر اساس یک طراحی هوشمندانه بنا شده است. اتاق‌هایی که در بخش تابستانی قرار دارند؛ همگی دارای بادگیر و حوض آب بوده و به صورت کاملا حرفه‌ای و بدون صرف هزینه، از انرژی آب، باد و خورشید در این خانه استفاده شده است.
ایوان‌های زیبایی در بخش تابستانی قرار گرفته که به کمک ستون‌های بزرگ آن، هنوز پابرجاست. نام خدا، حضرت محمد و نقش و نگارهای مختلف سنتی، بر روی این ستون‌ها دیده می‌شود. اتاق‌هایی که در بخش زمستانی این خانه وجود دارند؛ شامل پنجره‌هایی دوجداره، شومینه و بخاری دیواری بوده که در زمان قدیم وجود داشته است.
مطبخ خانه نیز در طبقه پایین بخش زمستانی واقع شده تا برای این قسمت از خانه، به صورت گرمایش از کف عمل کند. از قسمت‌های مختلف خانه تاریخی داروغه می‌توان به دو بخش نشیمن، بخش غلام‌رو، نانوایی اختصاصی، اتاق‌های بادگیر، سرداب و حوض سنتی اشاره نمود.
خانه تاریخی داروغه پس از مرمت و بازسازی در سال 1381 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید. همچنین در سال 1395 در لیست 13 برنده جایزه میراث فرهنگی یونسکو، در قاره آسیا و استرالیا قرار گرفت.
هتل ضیافت الزهرا مشهد یکی از هتل های درجه یک و نزدیک به خانه تاریخی داروغه است و مهمانان هتل می‌توانند با گشت و گذار در این خانه قدیمی، حس و حال ناب و فوق‌العاده‌ای را تجربه کنند.
- آدرس خانه تاریخی داروغه: خیابان نواب صفوی، شارستان رضوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه
- زمان بازدید: از ساعت 8 صبح الی 22 شب
سخن پایانی
در این مقاله با تعدادی از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم آشنا شدیم. البته این کلان شهر، جاهای دیدنی بسیاری در داخل و حومه خود دارد که می‌توان قبل از سفر، برای بازدید از این جاهای دیدنی مشهد، به بهترین شکل ممکن برنامه‌ریزی کرد و سفری جذاب و خاطره‌انگیزی را برای خود رقم زد.