طلاق توافقی گونه ای از طلاق است که هر دوی زن و شوهر متقاضی آن هستند و در همه امور از قبیل حضانت فرزند بعد از طلاق، ملاقات فرزند، نفقه ایام عده، شیوه استرداد جهیزیه، وصول مهریه و … با یکدیگر توافق کرده اند و با مراجعه به دادگاه خانواده، توافق خود را اعلام می‌کنند و با تقدیم مدارک شناسایی خود دادخواست طلاق توافقی می‌دهند و پس از طی روال معمول دادگاه بر اساس توافق زوجین گواهی عدم امکان سازش زوجین را صادر میکند و آنها میتوانند با ارائه گواهی به دفترخانه طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند. در ادامه نکات بسیار مهمی درباره طلاق توافقی شامل تعریف طلاق توافقی، مزایا، مراحل طلاق توافقی ، شرایط و مدارک مورد نیاز طلاق، هزینه طلاق، مدت زمان طلاق و نمونه دادخواست طلاق را برای شما آورده‌ایم. با ما همراه باشید.
۱. طلاق توافق چیست؟
طلاق توافقی را می‌توان معادل uncontested divorce در نظر گرفت چون طرفین در مورد همه چیز توافق دارند همچنین معادل no fault divorce در نظر گرفت چون در آن هیچ‌یک از طرفین مقصر قلمداد نمی‌شود. در طلاق‌توافقی، در خصوص حقوق مالی زن مانند مهریه، جهیزیه و… و همچنین مسئله حضانت و ملاقات فرزندان با توافق و تفاهم طرفین تصمیم‌گیری می‌شود و این توافق در حکم دادگاه ثبت می‌شود و ضمانت اجرای قانونی پیدا میکند.
در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران ماده‌ای با عنوان طلاق توافقی وجود ندارد، اما در دادگاه خانواده معمولا این نوع طلاق را در قالب طلاق مبارات یا خلع قرار می‌دهند. این نوع طلاق با صدور گواهی عدم سازش جاری می شود.
خلع و مبارات در طلاق توافقی
خلع و مبارات دو نوع طلاق توافقی در فقه و حقوق اسلامی است، خُلع از ریشه خلع به معنی کندن و در آوردن است. در طلاق خُلعی زوجه بیزاری و کراهت خود را از زوج با بخشش مالی که عوض نام دارد که میتواند معادل مهریه یا کمتر و یا بیشتر از آن باشد نشان دهد. ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی ایران طلاق خُلعی را این‌چنین تعریف کرده است:
«طلاق خلع آن است که زن بواسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که شوهر می‌دهد طلاق بگیرد اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»
طلاق مبارات به معنی بیزار شدن از یکدیگر است. تفاوت بین طلاق مبارات و طلاق خُلع این است که در مبارات تنفر و کراهت از جانب زن (زوجه) است ولی در طلاق مُبارات هم زوج و زوجه نسبت به یکدیگر دارای کراهت هستند، از همین رو عوض طلاق نمی‌تواند از مهریه بیشتر باشد. ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی طلاق مبارات را چنین طعریف کرده است:
«طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائد بر میزان مهر نباشد.»
۲. مزایای طلاق توافقی
طلاق توافقی به نسبت سایر شیوه های طلاق مزایایی برای زوجین و خانواده هایشان به همراه دارد که در اینجا به ۸ مورد از مهمترین این مزایا اشاره می‌کنیم.
۱) عدم تشکیل پرونده‌های متعدد در دادگستری
۲) جلوگیری از رجوع مکرر زوجین به محل دادگستری
۳) دخالت طرفین در طلاق و صدور گواهی عدم سازش
۴) کوتاه بودن زمان صدور گواهی مربوط برای جواز اجرای طلاق
۵) مدت‌دار بودن این گواهی در عرض ۳ ماه که سبب حفظ دوام عقد نکاح است در حالی‌که در حکم طلاق، که بدون مدت اجرایی است هر لحظه دوام زندگی تهدید می‌شود.
۶) درگیری کمتر و کاهش تنش بین خانواده‌های زوجین
۷) احتمال رجوع بیشتر زوجین در آینده به یکدیگر و تشکیل مجدد زندگی مشترک به دلیل مورد ششم
۸) کاهش استرس فرزندان
مطلب مرتبط: ۵۳ حقیقت جالب در مورد طلاق
۳. معایب طلاق توافقی
۱) معمولا بعد از گرفتن حکم عدم سازش از سوی دادگاه، بعضی از زوج ها به دفتر طلاق مراجعه نمی کنند تا طلاق خود را به ثبت برسانند، بنابراین علاوه بر توافقاتی که در هنگام طلاق توافقی زن و مرد انجام می دهند، باید این مورد هم به صورت توافقی برطرف نمایند تا در هنگام طلاق دچار مشکل نشوند.
۲) بسیاری از زنان پس از طلاق توافقی به دلیل اینکه حاضر شده‌اند از بسیاری حقوق خود بگذرند دچار پشیمانی و نارضایتی می‌شوند.
۳) اگر طلاق توافقی مبتنی بر کدورت های آنی و اختلافات کوچک قابل حل باشد آنگاه مبنای درستی برای طلاق نخواهد بود، به ویژه اگر ازدواج ثمره یا کودکانی را داشته باشد.
۴. شرایط اجرای طلاق توافقی
بر طبق قانون حمایت از خانواده، یک توافق بین دادگستری و سازمان بهزیستی انجام گرفته است که پیش از مراجعه به دادگاه، طی مراحل مخصوصی برای ثبت تقاضای طلاق الزامی شده است به این صورت که زوجین باید در سامانه تصمیم ثبت کرده و مدارک خود را ارائه دهند. پس از بررسی اولیه باید در جلسات مشاوره خانواده حضور داشته باشند. مشاور خانواده در راستای رفع مشکلات بین مرد و زن تلاش میکند. اما اگر مشکلات قابل حل نبودند، برای ادامه فرآیند طلاق به دادگاه فراخوانده خواهند شد. توجه کنید که طبق اگر زن یا مرد وکیل داشته باشند، دیگر نیازی به حضور آنها در مراحل مختلف دادگاه نخواهد بود. به این ترتیب فرآیند طلاق توافقی حدود ۴۵ روز طول می‌کشد.
۶. طلاق توافقی در دوران عقد
در دوران عقد و قبل از اینکه رابطه زناشویی و جنسی بین طرفین رخ دهد نیز امکان طلاق توافقی وجود دارد. شرایط و مراحل آن هیچ تفاوتی با بعد از عقد ندارد. فقط باید عنوان نمود که در صورتی که طرفین قبل از رابطه جنسی اقدام به طلاق نمایند می توانند به ثبت احوال مراجعه نموده و نام همسر خود را از شناسنامه پاک کنند.
اگر منظور از دوران عقد، عدم نزدیکی و رابطه ی زناشویی نداشتن زوجین باشد در هنگام طلاق توافقی در دوران عقد و چه از جانب هر کدام از زوجین، مهریه نصف خواهد شد. مگر اینکه توافق دیگری بین آن ها باشد. مثل اینکه زوجه ادعایی در خصوص مهریه نداشته باشد و در قبال طلاق (توافقی) مهریه را بذل نماید.
نکته دیگر اینکه رویه دادگاه های خانواده تهران به این صورت است که اگر زوجه مدعی بکارت شود از سوی دادگاه به پزشکی قانونی جهت معاینه معرفی می شود و در صورت تایید بکارت و عدم نزدیکی، در رای دادگاه منعکس خواهد شد.
۷. وکیل در طلاق توافقی
در طلاق توافقی نیز مانند طلاق عادی زوجین می توانند اقدام به اخذ وکیل کنند. در این صورت نیازی نیست که زوجین در دادگاه حضور داشته باشند و حتی در جلسات مشاوره طلاق توافقی دادگاه خانواده نیز، وکیل می تواند به جای هر یک از طرفین شرکت نماید.
در واقع وکیل، در تمام مراحل از مشاوره تا اجرای صیغه طلاق می تواند به جای زن و مرد حضور داشته باشد. یک نفر نمی تواند هم زمان وکیل زوج و زوجه باشد.
۸. مرجع رسیدگی کننده به طلاق توافقی
نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن، نکاح دائـم، موقت و اذن در نکاح، شروط ضمن عقد نکاح، ازدواج مجدد، جهـیزیه، مهریه، نفقه زوجه و اجرت‌المثل ایام زوجیت، تمکین و نشوز، طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن، حضانت و ملاقات طفل، نسب، رشد، حجر و رفع آن، ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان، نفقه اقارب، امور راجع به غایب مفقودالاثر، سرپرستی کودکان بی‌سرپرست، اهدای جنین، تغییر جنسیت،
۹. مدارک مورد نیاز و پیوست دادخواست طلاق توافقی
در صورتی که دادگاه تشخیص به لزوم اجرای طلاق توافقی بین زوجین داد، طرفین یا وکیل آنها باید مدارک زیر را در دادگاه حاضر کنند:
- ۱. سند ازدواج (عقدنامه)
- ۲. مدرک شناسایی هر یک از زوجین شامل کارت ملی و شناسنامه
- ۳. در صورت اخذ وکیل، وکالت نامه محضری طلاق ضروری می باشد( الزامی نیست، فقط در صورت اعطای وکالت در طلاق ).
- ۴. توافق نامه طرفین مبنی بر پرداخت یا بذل مهریه، نفقه ، تعیین تکلیف حضانت فرزند مشترک و…
- ۵. گواهی نامه عدم بارداری زن
- ۶. گواهی بکارت زن از پزشکی قانونی، در صورت ادعای زن درباره بکارت خود
- ۷. نظریه کتبی واحد مشاوره خانواده یا بهزیستی در دادگاه
۱۰. تشریفات و مراحل درخواست و دادخواست طلاق توافقی
شیوه دادخواست طلاق توافقی
با توجه به قانون جدید حمایت از خانواده و با در نظر گرفتن رویه قضائی، مراحل انجام طلاق توافقی را می توان به شرح ذیل تشریح کرد:
۱) مشاوره اجباری
با توجه به آخرین تغییرات موجود در استان تهران و بسیاری از استانهای کشور، اولین اقدام طلاق توافقی مراجعه به سامانه نوبت دهی طلاق و ثبت اطلاعات زوجین در این سامانه است.
سپس زوجین باید به مراکز غربالگری و مشاوره خانواده مراجعه نمایند و پس از انجام مشاوره‌های لازم، “گواهی عدم انصراف از طلاق” دریافت کنند.
۲) دادخواست
زوج و زوجه یا وکیل آنها به همراه شناسنامه و کارت ملی و عقد نامه و کارت عابر بانک به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه و فرم دادخواست بوسیله دفاتر مربوطه تکمیل و مدارک لازم اسکن و پس از تایید موارد مرقوم در فرم دادخواست، امضاء الکترونیک زوجین یا وکلاء آنها اخذ و بعد از پرداخت هزینه دادرسی و هزینه های مربوط به دفاتر، برای مجتمع قضائی مربوطه ارسال می گردد .
۳) تعیین وقت دادرسی
پس از تقدیم دادخواست طلاق توافقی، باید منتظر تعیین وقت حضور در دادگاه خانواده جهت رسیدگی به موضوع باشید. تعیین وقت رسیدگی، بوسیله ابلاغ الکترونیکی در سامانه ثنا به اطلاع زوجین خواهد رسید. همچنین صدور ابلاغیه بوسیله ارسال پیامک‌هایی به اطلاع زوجین می‌رسد.
۴) حضور در دادگاه
اقدام بعدی، حضور زوجین یا وکلای ایشان در دادگاه خانواده در روز و ساعت تعیین شده در ابلاغیه به همراه مدارک لازم است.
۵) واحد مشاوره و آزمایشگاه
متعاقباً طرفین با در دست داشتن مدارک ذکر شده به شعبه مربوطه مراجعه و پس از اعلام حضور و تکمیل مدارک، با راهنمائی مدیر دفتر و پس از پرداخت هزینه مشاوره، به واحد مشاوره مستقر در مجتمع قضایی و عنداللزوم واحد داوری و در صورت رویه شعبه یا مجتمع قضایی پس از اخذ نامه معرفی به آزمایشگاه و متعاقباً پرداخت هزینه آزمایش، به واحدهای مذکور مراجعه می نمایند .
مطلب مرتبط: ۱۰ نشانه که به زودی طلاق خواهید گرفت
داوری در طلاق توافقی
لازم به ذکر است با توجه به ماده ۲۷ قانون حمایت از خانواده جدید در طلاق توافقی نیازی به مراجعه به داوری نمی باشد ولی در برخی مجتمع های قضائی انجام داوری الزامی بوده و داوری و مشاوره هر دو انجام می پذیرد.
داوران باید دارای شرایط ذیل باشند(۱) مسلمان (۲) آشنائی نسبی به مسائل شرعی، خانوادگی و اجتماعی(۳) حداقل چهل سال تمام (۴) متاهل (۵) معتمد (۶) عدم اشتهار به فسق و فساد.
گواهی عدم امکان سازش و عدم بارداری در طلاق توافقی
در برخی از مجتمع های قضائی و شعبات دادگاه خانواده، گواهی عدم امکان سازش با اقرار زوجه یا وکیل وی مبنی بر عدم بارداری صادر می گردد، در اینصورت زوجه در مراجعه به دفتر طلاق جهت اجرای صیغه طلاق موظف به انجام آزمایش و ارائه گواهی عدم بارداری می باشد.
زوجه حتماً به همراه یک قطعه عکس سه در چهار به دادگاه و آزمایشگاه مراجعه نماید که عندالزوم عکس را به شعبه و آزمایشگاه تقدیم نماید.
در مواردی که زوجه یائسه باشد ارائه گواهی عدم بارداری لزومی نداشته و مورد نیاز نمی باشد.
مطلب مرتبط: ۱۰ گام برای اجتناب از طلاق
در مواردی که گواهی عدم بارداری می بایست به دادگاه ارائه گردد زوجه پس از مراجعه به آزمایشگاه و با در دست داشتن گواهی عدم بارداری به همراه زوج (یا وکلاء طرفین پس از اخذ گواهی عدم بارداری از زوجه) به شعبه مراجعه و سپس دفتر شعبه اقدام به تعیین نوبت جهت حضور در جلسه دادگاه می نماید . ( جلسه رسیدگی ممکن است در همان روز یا روز دیگر تعیین گردد )
نکته : در صورت یائسه بودن زوجه نیازی به اخذ گواهی عدم بارداری نبوده و در صورت غیر مدخوله بودن، زوجه پس از اخذ معرفی نامه از دفتر شعبه به اداره پزشکی قانونی مراجعه و پس از انجام آزمایش، نامه تائید دوشیزگی را از آن اداره دریافت و به دفتر شعبه دادگاه مربوطه تسلیم می نماید. توجه گردد اگر زوجین میخواهند که نام یکدیدگر را از شناسنامه خویش حذف نمایند، رای دادگاه الزاماً باید مستند به نامه پزشکی قانونی مبنی بر بکارت و غیرمدخوله بودن زوجه باشد که در این صورت نوع طلاق از خلع به بائن غیر مدخوله تغییر می نماید. متاسفانه برخی از زوجین به جهت عدم اطلاع از این امر، علیرغم دوشیزه بودن زوجه اقدام به اخذ گواهی عدم بارداری می نمایند و توانایی حذف نام همسر خویش از شناسنامه را از دست می دهند.
۶) بررسی پرونده طلاق توافقی توسط دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش
پس از حضور در جلسه رسیدگی دادگاه با احراز علقه زوجیت و با عنایت به محتویات پرونده و با توجه به نظریه کارشناس (مشاور) و به شرح توافقات طرفین ، اقدام به صدور رای (گواهی عدم امکان سازش) می نماید.
نکته : مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم به دفتر رسمی ازدواج و طلاق سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی شدن رأی است. چنانچه گواهی مذکور ظرف این مهلت تسلیم نشود یا طرفی که آن را به دفترخانه رسمی طلاق تسلیم کرده است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم در دفترخانه حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه نکند، گواهی صادرشده از درجه اعتبار ساقط است.
در گواهی عدم امکان سازش صادره نوع طلاق مشخص و در صورت رجعی نبودن طلاق، پس از ابلاغ رای به طرفین و اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی و گواهی قطعیت دادنامه توسط شعبه، زوجین یا وکلا آنها به دفتر طلاق مراجعه می نمایند.
مطلب مرتبط: ۱۵ شغل با بالاترین آمار طلاق
۷) اجرای صیغه طلاق
دفتر طلاق پس از مطالعه و احراز قطعیت دادنامه، با رعایت جهات شرعی به وکالت از زوج و در حضور شهود صیغه طلاق را جاری و هزینه ثبت و اجرای صیغه طلاق پرداخت می گردد و مراتب در شناسنامه طرفین قید و سند طلاق صادر می گردد.
نکته : جهات شرعی در خصوص مرد عبارتند از اهلیت، سلامت عقل و اختیار و قصد و این جهات در خصوص زن عبارت است از اینکه زوجه در طهر غیر مواقعه به سر برد یعنی در دوره پاکیزگی باشد که در آن دوره ، نزدیکی بین زوج و زوجه صورت نگرفته باشد. جهات عمومی شرعی طلاق نیز عبارت است از حضور و شهادت دو مرد عاقل بالغ و …
نکته : با توجه به ماده ۳۵ قانون حمایت خانواده ، هرگاه زوج در مهلت مقرر به دفتر رسمی ازدواج و طلاق مراجعه و گواهی عدم امکان سازش را تسلیم کند، درصورتی که زوجه ظرف یک هفته در دفترخانه حاضر نشود سردفتر به زوجین اخطار می کند برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند. درصورت عدم حضور زوجه صیغه طلاق جاری و پس از ثبت به وسیله دفترخانه مراتب به اطلاع زوجه می‌رسد.
فاصله بین ابلاغ اخطاریه و جلسه اجرای صیغه در این ماده و ماده (۳۴) این قانون نباید از یک هفته کمتر باشد. در مواردی که زوج یا زوجه مجهول المکان باشند، دعوت از شخص مجهول المکان از طریق نشر آگهی در جراید کثیر الانتشار یا هزینه درخواست کننده به وسیله دفترخانه به عمل می آید.
در چه صورت گواهی عدم امکان سازش قابلیت اجرا ندارد؟
از ظاهر ماده چنین بر می آید که عدم حضور زوجه در دفتر طلاق اجرای صیغه طلاق را منتفی نمی سازد و اجرای صیغه طلاق و استفاده از گواهی عدم امکان سازش برای زوج ، بدون حضور زوجه (پس از انجام تشریفات قانونی) امکانپذیر می باشد . ولی بدون حضور زوج اجرای صیغه طلاق منتفی می گردد و گواهی عدم امکان سازش قابلیت اجرا ندارد .
نکته : نظر به ماده ۳۶ قانون حمایت از خانواده هرگاه گواهی عدم امکان سازش بنا بر توافق زوجین صادر شده باشد، درصورتی که زوجه بنا بر اعلام دادگاه صادرکننده رأی و یا به موجب سند رسمی در اجرای صیغه طلاق وکالت بلاعزل داشته باشد، عدم حضور زوج، مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست.
نکته : با توجه به ماده ۳۸ قانون فوق الذکر در طلاق رجعی، صیغه طلاق مطابق مقررات مربوط جاری و مراتب صورتجلسه می شود ولی ثبت طلاق منوط به ارائه گواهی کتبی حداقل دو شاهد مبنی بر سکونت زوجه مطلّقه در منزل مشترک تا پایان عده است، مگر این که زن رضایت به ثبت داشته باشد. در صورت تحقق رجوع، صورتجلسه طلاق ابطال و درصورت عدم رجوع صورتجلسه تکمیل و طلاق ثبت می شود. صورتجلسه تکمیل شده به امضای سردفتر، زوجین یا نمایندگان آنان و دو شاهد طلاق می رسد. در صورت درخواست زوجه، گواهی اجرای صیغه طلاق و عدم رجوع زوج به وی اعطاء می شود. در هر حال درصورت انقضای مدت عده و عدم احراز رجوع، طلاق ثبت می‌شود.
نکته : زوجین می توانند جهت انجام تمامی مراحل و تشریفات طلاق توافقی به یکدیگر و یا شخص ثالث وکالت اعطا نمایند .
۱۱. مهریه در طلاق توافقی
مهریه یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک می باشد. و به محض عقد نکاح به عنوان یکی از حقوق زن در مالکیت او قرار می گیرد. بنابراین زن می تواند در همان ابتدای زندگی مشترک مهریه خود را مطالبه نماید. یا اینکه آن را در جریان زندگی مشترک و حتی در زمان طلاق مطالبه کند. قانون جدید مهریه در راستای حبس زدایی تصویب شده است. و زوجین برای پرداخت و مطالبه آن باید از آن تبعیت کنند. در ادامه به طور خلاصه ۱۲ نکته مهم درباره پرداخت و دریافت مهریه در طلاق توافقی آمده است:
۱) مهریه در هیچ صورتی ساقط نمی شود مگر اینکه زن از دریافت و مطالبه آن صرف نظر کند. بنابراین حتی اگر زن محکوم به سنگسار و خیانت به همسر خود باشد باز هم می تواند مهریه را پیش از مرگ دریافت کند یا حق دریافت آن به ورثه او منتقل خواهد شد.
۲) بذل مهریه غیرقابل رجوع است. بنابراین اگر زوجه مهریه را بذل نماید ( ببخشد ) دیگر هرگز نمی تواند آن را ادعا کند مگر اینکه بخشش مهریه در قبال به دست آوردن حق خاصی باشد و مرد از انجام تعهد خود در آن زمینه سرباز بزند.
۳) مطالبه مهریه متضمن پرداخت مبلغی به عنوان هزینه دادرسی است بنابراین اگر مهریه شما سنگین باشد به مراتب باید هزینه بیشتری را در اوایل دادرسی پرداخت کنید البته این هزینه را می توانید در نهایت و در قالب خسارات قانونی از مرد مطالبه کنید. این مورد مربوط به مطالبه مهریه از طریق دادگاه است ، اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت هزینه زیادی ندارد .
۴) محدود شدن مطالبه مهریه به 110 سکه. تا پیش از سال 1400 قانون جدیدی در خصوص محدود شدن مطالبه مهریه به 110 سکه تصویب شده است و گمانه زنی های زیادی را به دنبال داشت. اما باید بگوییم که اغلب مردم در این خصوص اشتباه فکر می کنند چرا که آن ها تصور نموده اند. دیگر مهریه بیش از 110 سکه قابل وصول نمی باشد. حال آنکه این گونه نیست و طبق این قانون، مرد اگر 110 سکه یا اقساط آن را پرداخت نکند. می توان برای او حکم جلب گرفت ، بیشتر از 110 سکه نیز به شرط دارا بودن زوج قابل مطالبه است .
۵) در حال حاضر زن نمی تواند برای مطالبه مهریه ابتدائاً به دادگاه مراجعه نماید و در ابتدا باید مهریه خود را از طریق اجرای ثبت مطالبه نماید .
۶) مهریه توافقی اولیه است که در زمان عقد تعیین شده است. بنابراین در طلاق های غیر توافقی بر ذمه مرد یا زوج است. با این وجود در طلاق توافقی مهریه می تواند مشمول شروط طلاق و توافق های طلاق باشد.
۷) در طلاق توافقی زن می تواند کل مهریه یا بخشی از آن را بذل کند یا بخواهد. در صورتی که کل یا بخشی از مهریه را بخواهد باید روی آن توافق شده باشد.
۸) اگر مرد با پرداخت مهریه به زن موافق باشد به عنوان یکی از شرایط طلاق توافقی مشخص می شود.
۹) نحوه پرداخت مهریه نیز مانند میزان آن تابع توافق زن و مرد است.
۱۰) ممکن است مرد بخواهد کل مهریه یا بخشی از مهریه را که توافق شده است یک جا پرداخت کند یا شرایط پرداخت بر اثر توافق در چند بخش تنظیم شود. در هر صورت باید برای عملی شدن خواسته اش این شرایط در توافق نامه طلاق لحاظ شده باشد.
۱۱) اگر طلاق جاری شود مرد مکلف است به کلیه شرایطی که در شرایط طلاق تعهد کرده است (از جمله تعهد پرداخت مهریه) پایبند باشد.
۱۲) اگر توافقی در زمینه مهریه حاصل نشده باشد نمی توان به صورت توافقی برای طلاق مراجعه کرد. بنابراین توافق بر سر مهریه شرط لازم برای جاری ساختن طلاق توافقی است.
۱۲. جهیزیه در طلاق توافقی
در بعضی از ازدواج ها سیاهه ای برای جهیزیه نوشته شده و به صورت مکتوب موجود است و در بعضی نه. در هر حال ممکن است دو نفر در مورد کل جهیزیه حتی اموالی که پس از ورود جهیزیه به منزل خریداری شده است توافقی کرده باشند. یا حتی بخشی از اموال خانه را با هم تقسیم کرده باشند. در هر حال در طلاق توافقی باید موضوع جهیزیه روشن باشد و در شرایط توافق قید شود. در غیر این صورت قاضی حکم طلاق را صادر نخواهد کرد.
به طور مثال زوجه باید قید کند کل جهیزیه را دریافت کرده است یا نحوه دریافت و تحویل و تحول جهیزیه مشخص شود. یا حتی در صورتیکه زوجه مایل به دریافت جهیزیه نیست باید در شروط طلاق نوشته شود که زوجه نمی خواهد جهیزیه اش را دریافت کند. در مواردی که در توافق نامه طلاق قید شود جهزیه در روز معینی تحویل می شود تا تحقق این موضوع حکم نهایی صادر نخواهد شد.
۱۳. نفقه در طلاق توافقی
روشن است که بعد از طلاق، زن نمی تواند به طور قانونی هیچ گونه تقاضای مهریه از مرد داشته باشد، و به طور کامل شرایط دریافت هرگونه نفقه از او برداشته می شود. در طلاق توافقی در مورد نفقه هایی که در زمان ازدواج به عهده مرده بوده است حتما به طور روشن باید تعیین تکلیف شود.
زن می تواند قید کند همه نفقه ها را به مرد بخشیده است یا می تواند آنها را مطالبه کند. در هر حال دریافت بخشی از نفقه ها یا همه آن یا گذشت از آن باید به توافق نهایی میان زوجین رسیده باشد و به طور کامل در شرایط طلاق درج شود. اگر زوجین در مورد دریافت و پرداخت نفقه ای بعد از طلاق به توافق رسیده باشند قانونی برای ممنوعیت در این زمینه وجود ندارد اما این امر مرسوم و معمول نیست. با این حال باید در توافق نامه تکلیف نفقه ی زمان ازدواج روشن شود. در غیر این صورت حکم طلاق صادر نخواهد شد.
اجرت المثل در طلاق توافقی
اجرت‌المثل در واقع بخشی از شروط مالی ضمن عقد در مورد کارهای زوجه در امر خانه‌داری و نیز بخشی از اجرت‌المسمی است. اجرت‌المثل فقط به زنی تعلق میگیرد که در انجام کارهای منزل قصد تبرع (رایگان انجام دادن) نداشته باشد و زوجه فقط نسبت به کارهایی میتواند ادعای اجرت‌المثل نماید که به دستور زوج انجام شود. معمولا اجرت‌المثل بر اساس اینکه زوجین چند فرزند دارند، آیا زن به فرزند خود شیر داده است، وضعیت اشتغال زن و مدرک تحصیلی وی با توافق طرفین یا نظر کارشناس تعیین میگردد.
در طلاق توافقی پرداخت اجرت المثل می تواند به صورت توافقی باشد اما مطالبه آن در این نوع طلاق از جانب زن معمولا اتفاق نمی افتد. اجرت المثل غالبا فقط در مواردی تعیین میگردد که درخواست دهنده طلاق مرد باشد. بنابراین در طلاق توافقی محلی از اعراب ندارد و چنانچه در توافق نامه درج نشده باشد قاضی می تواند رای را صادر کند. به عباریت جز شروط لازم طلاق توافقی نیست.
۱۴. حضانت و نفقه فرزند یا فرزندان در طلاق توافقی
اگر فرزند یا فرزندانی در ازدواج وجود داشته باشند لازم است در مورد حضانت آنان تصمیماتی روشن اتخاذ شود. اینکه کدام یک از والدین حضانت فرزندان را به عهده دارند باید حتما در شرایط طلاق قید شود. حتی اگر قرار است فرزندان به صورت مشترک و با همکاری والدین نگهداری شوند باید یکی از والدین به عنوان صاحب حضانت شناسایی شود. همچنین اگر نفقه ای برای نگهداری فرزند در نظر گرفته شده است باید در شرایط طلاق قید شود.
هنگامی‌که پدر و مادر از یکدیگر به صورت غیر توافقی جدا می‌شوند، حضانت کودک (چه پسر چه دختر) تا سن هفت‌سالگی بر عهده‌ی مادر است؛ اما بعد از آن بر عهده‌ی پدر است. این موضوع تا سن بلوغ (۹ سال در دختران و ۱۵ سال در پسران) ادامه دارد و پس از آن پسر یا دختر خود تصمیم می‌گیرند که با پدر یا مادر خود زندگی کنند.
در طلاق توافقی زن و مرد میتوانند حضانت فرزندان را با توافق بین خود به یکدیگر واگذار کنند. به این معنی که مثلا زن می توان حضانت دختر ۸ ساله را در قبال طلاق توافقی دریافت کند یا اینکه مرد حضانت پسران ۱۲ و ۱۴ ساله خود را به زن واگذار کند و به طلاق توافقی رضایت دهد.
مطلب مرتبط: ۲۰ حقیقت درباره ازدواج که باید بدانید
ملاقات با فرزند یا فرزندان
در کنار حق حضانت فرزند که یک حق قانونی برای پدر و مادر است حق ملاقات از طفلی که حضانت او بر عهده‌ی دیگری است نیز در قانون تعیین‌شده است. بنا بر این در طلاق توافقی زن و مرد در خصوص ساعات و روزهای ملاقات توافق می کنند. روز ملاقات می تواند وسط هفته مثلا روزهای دوشنبه و یا آخر هفته مثلا روزهای جمعه با توافق طرفین تعیین شود.
نفقه فرزند در طلاق توافقی
مرد ایرانی موظف است نفقه‌ی فرزندان خود را نیز پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت با وجود استطاعت مالی ممکن است به مجازات حبس محکوم گردد. اما غالبا در زمان طلاق توافقی نفقه بر عهده فردی قرار می گیرد که از فرزند نگهداری میکند. البته پرداخت نفقه وظیفه پدر است و این وظیفه را نمی تواند از دوش خود بردارد، هرچند در عمل گاهی حضانت و نفقه با هم به یکی از والدین واگذار می شود و مثلا مادر در خصوص نفقه فرزند ادعایی نمی کند.
۱۵. استرداد جهیزیه در طلاق توافقی
مالکیت وسایلی که زن به خانه شوهر می‌آورد در اختیار زن است و مرد تنها به عنوان یک امین، میتواند از این وسایل استفاده کند. وقتی می‌گوییم که مالکیت جهیزیه برای زن است، بدین معناست که زوجه در هرزمانی میتواند آن را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه‌ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، مثلا آنها را به فروش رساند، هدیه دهد، تخریب یا مفقود نماید و یا استرداد جهیزیه را بخواهد. اما در طلاق توافقی، زن میتواند بر حسب توافق همه وسایل را پس بگیرد یا تمامی آن ها و یا بخشی از آن ها را در خانه مرد باقی بگذارد.
۱۶. هزینه های طلاق توافقی در سال 1401
الف) هزینه مشاوره‌های اجباری برای ۵ جلسه، در مجموع حدوداً ۵۲۰/۰۰۰ تومان
ب) هزینه دادرسی حدوداً ۱۷۰/۰۰۰ تومان
پ) هزینه مشاوره ارجاع شده از سوی دادگاه (بسته به مجتمع قضایی) حدوداً ۱۴۰/۰۰۰ تومان
ت) هزینه ثبت طلاق در دفترخانه طلاق یا همان محضر (بسته به انصاف دفتر طلاق) از ۵۸۰/۰۰۰ تومان به بالا
ث) حق الوکاله وکیل دادگستری (اگر وکیل داشته باشید) از ۳/۰۰۰/۰۰۰ تومان به ازای هر وکیل
نکته: برای انجام مراحل طلاق توافقی توسط وکیل دادگستری، هر کدام از زوجین باید یک وکیل جداگانه داشته باشند.
پرداخت هزینه طلاق توافقی با کیست؟
با توجه به اینکه این نوع طلاق، همانطور که از نام آن پیداست “توافقی” است، طبیعتاً تمام مسائل مربوط به آن نیز مطابق با توافقات زوجین پیش میرود و هیچ الزام و اجباری در کار نیست.
گاهی تمامی هزینه ها را زوج میپردازد و گاهی بالعکس است و پرداخت کلیه هزینه ها را زوجه بر عهده میگیرد. همچنین در موارد بسیاری نیز زوجین پرداخت هزینه ها را بصورت مساوی یا غیر مساوی میپذیرند.
بنابراین هیچ رویه دقیق و مرسومی در پرداخت هزینه‌ها وجود ندارد و زوجین در این مورد نیز باید مانند سایر مسائل با یکدیگر به توافق و تفاهم برسند.
۱۷. مدت زمان صدور رای دادگاه برای طلاق توافقی
قانون طلاق توافقی در تاریخ اول آذر سال ۱۳۹۷ تغییرات اساسی و مهمی داشته است. فرایند طلاق توافقی به نسبت قبل کمی طولانی‌تر و سخت‌تر شد. علت آن هم اجباری شدن حضور در چند جلسه مشاوره پیش از طلاق خارج از دادگاه برای زوجین است. این جلسات مشاوره برای دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق یا به عبارتی گواهی عدم امکان سازش هستند و پیش از صدور آن با زوجین صحبت می‌شود تا شاید به سازش برسند و زندگی مشترک آنها از هم نپاشد. حقوق مالی زن بعد از طلاق چیست؟ این موضوعی است که در جلسات مشاوره به درخواست زوجین توضیح داده خواهد شد.
پس از پایان این جلسات در صورتی که زوجین برای طلاق مصمم باشند گواهی عدم انصراف از طلاق برای ایشان صادر خواهد شد. البته باید بدانید که در اصل گواهی عدم انصراف از طلاق با گواهی عدم امکان سازش تفاوت دارد. گواهی عدم انصراف از طلاق از طریق واحد مشاوره و پس از شرکت زوجین در جلسات اجباری مشاوره و در صورت عدم سازش زوجین در دستور صدور قرار میگیرد؛ اما گواهی عدم امکان سازش از طریق دادگاه خانواده و جهت ثبت طلاق در دفترخانه صادر می‌شود.
زوجین ۳ ماه فرصت دارند که با داشتن این گواهی به دفاتر طلاق مراجعه و طلاق خود را ثبت کنند. پس باید گفت که گواهی عدم امکان سازش در مراحل آخر و در دادگاه قضایی صادر می‌شود. تکلیف درخواست طلاق از طرف زن در صورت مخالفت مرد دارای قوانین متفاوتی است.
۱۸. نمونه دادخواست طلاق توافقی
نمونه ۱:
| خواهان | خانم/آقای… | |
| خوانده | خانم/آقای… | |
| وکیل | ||
| خواسته | طلاق توافقی | |
| دلایل و منضمات | ۱. عقد نامه ۲. شناسنامه زوجین ۳. کارت ملی زوجین | |
| ریاست محترم دادگاه های خانواده تهرانبا سلام احتراما اینجانبان بر طبق کپی مصدق عقدنامه پیوست از مورخ در عقد نکاح دائم یکدیگر می باشیم که به دلیل عدم تفاهم اخلاقی تمایل به جدایی و طلاق داریم. لذا از محضر محترمتان صدور گواهی عدم امکان سازش (طلاق توافقی) مورد استدعاست.امضاء |
نمونه ای دیگر از دادخواست طلاق توافقی با بیان جزئیات توافق:
| خواهان | خانم/آقای… | |
| خوانده | خانم/آقای… | |
| وکیل | ||
| خواسته | طلاق توافقی | |
| دلایل و منضمات | ۱. عقد نامه ۲. شناسنامه زوجین ۳. کارت ملی زوجین | |
| ریاست محترم دادگاه های خانواده تهران
با سلام احتراما به استحضار می رساند که اینجانبان بر طبق سند عقدنامه شماره…. دفتر خانه…. ایرانستان در عقد نکاح دائم یکدیگر می باشیم ولی به دلیل اختلافات فی ما بین از دادگاه تقاضای طلاق توافقی داریم . در این راستا (۱) از کل مهریه که ۳۱۴ سکه بهار آزادی می باشد ۲۱۴ سکه در قبال طلاق از جانب زوجه بذل می شود و زوج قبول بذل دارد و ۱۱۰ سکه باقی مانده به صورت ماهانه دو سکه پرداخت می گردد. (۲) فرزند مشترک دختر ۵ ساله در حضانت مادر (زوجه) است ، (۳) نفقه ایشان ماهانه چهارصد هزار تومان است که به عهده زوج می باشد، و (۴) جهیزیه زوجه تا قبل از اجرای صیغه طلاق مسترد خواهد شد. زوجین دیگر ادعایی نسبت به هم ندارند لذا صدور گواهی عدم امکان سازش (طلاق توافقی) مورد استدعاست. امضاء زوج امضاء زوجه |
منابع: آی خدمت، سینا وکیل، ویکی پدیا، عدل وکیل، مشهور، دادسو، شاه مرادی