خواص توت خشک: ۱۹ فایده توت خشک برای سلامتی از نظر طب چینی

توت سفید که در زبان ماندارین چینی به آن ‌”‌سنگ شن‌”‌ نیز می‌گویند، می‌تواند به دو مفهوم مختلف اشاره داشته باشد: میوه‌ی درخت توت سفید (با نام علمی موروس آلبا)، یا میوه‌ی توتی که سفید رنگ است. البته همان‌طور که مشخص است، در واقع مفهوم عبارت اول می‌تواند عبارت دوم را نیز پوشش دهد. توت‌ها را بر اساس رنگ‌های مختلف‌شان می‌توان تقریبا به دو گروه سیاه و سفید دسته‌بندی کرد. در مقایسه، توت سفید آبدارتر، شیرین‌تر، بزرگ‌تر، و خوش‌مزه‌تر است و مصرف آن به صورت تازه فوق‌العاده دلپذیر است. ولی از لحاظ ارزش غذایی و کاربردهای دارویی، تفاوت آن‌چنانی بین‌شان وجود ندارد؛ با این حال، برخی متخصصان داروهای گیاهی عمولا معتقدند توت سیاه عموما دارای خواص درمانی بهتری است، به خصوص وقتی صحبت از یک تقویت کننده‌ی ‌”‌ چی یا انرژی حیاتی “‌ به میان بیاید. از این رو، در ادامه‌ی این مقاله، صرف‌نظر از رنگ، بر خواص توت خشک تمرکز می‌کنیم.

توت سفید خشک شده چیست؟

از آن‌جا که توت سفید رایج‌ترین گونه‌ی موجود در کشور چین است، این نوع توت را از لحاظ دارویی به عنوان گزینه‌ی پیش فرض در تمام فرمول‌های حاوی این میوه‌ی دارویی در نظر می‌گیریم. به این ترتیب، توت سفید خشک شده عمدتا به میوه‌ی خشک شده‌ی درخت موروس آلبا (Morus alba) اشاره دارد؛ این درخت به خانواده‌ی موراسه یا توت‌سانان تعلق دارد. در کشور چین، توت سفید خشک شده اساسا در استان‌های چجیانگ، هونان، و جیانگسو تولید می‌شود. توت سفید را معمولا از ماه آوریل تا ژوئن (تقریبا از فروردین تا خرداد) به صورت نارس از درخت جمع‌آوری می‌کنند. سپس، توت‌ها را در مقابل خورشید خشک کنند، البته در برخی روش‌ها، این کار را بعد از کمی بخار دادن توت تازه انجام دهند.

توت خشک به شکل استوانه‌ای، و کمی دراز است، با طول ۱ الی ۲ سانتی متر، و قطر ۶ الی ۱۰ میلی متر. انتهای آن دسته‌ی نازکی به طول ۱ الی ۱.۵ سانتی متر وجود دارد. سطح آن ارغوانی، سیاه، یا سفید رنگ است. یک میوه‌ی توت مانند خوشه‌ای است که از ۳۰ الی ۶۰ فندقه‌ی کوچکِ به هم چسبیده – به شکل پلیمر – تشکیل شده باشد؛ هر یک از این فندقه‌های کوچک شبیه تخم مرغی نسبتا صاف‌اند که دارای ۲ الی ۵ میلی متر طول، و به همراه ۴ برگه‌ی نازک در سطح خارجی آن هستند. تخم توت به رنگ سفید، روغنی، و سرشار از قند است؛ به علاوه، بوی ملایمی دارد، و دارای طعمی شیرین و تا حدودی ترش است. به طور کلی، هر چه میوه‌ی توت بزرگ‌تر، دارای گوشته‌ی ضخیم‌تر، رنگ تیره‌تر، و غنی‌تر از قند باشد، کیفیت آن بهتر است.

پیش از بیان فواید توت خشک برای سلامتی، اجازه دهید به ارزش غذایی و مواد مغذی موجود در آن اشاره کنیم. توت سفید رسیده، ماده‌ی غذایی پر خاصیتی است؛ هر ۱۰۰ گرم توت سفید حاوی ۸۱.۸ گرم آب، ۱.۸ گرم پروتئین، ۰.۳ گرم چربی، ۴.۹ گرم سلولز، ۱۰ گرم کربوهیدرات، ۱.۲ گرم مواد معدنی غیر قابل گوارش، ۳۰ میلی گرم کاروتن، ۰.۰۲ میلی گرم تیامین، ۰.۰۶ میلی گرم ریبوفلاوین، ۶.۹۵ میلی گرم ویتامین E، ۳۳ میلی گرم پتاسیم، ۰.۲۷ میلی گرم روی (زینک)، ۰.۰۸ میلی گرم مس، و ۴.۸ میلی گرم سلنیوم است. به علاوه، توت حاوی اسید تانیک، اسید مالیک، ویتامین C، و اسیدهای چرب نیز هست. این چربی‌ها عمدتا شامل اسید لینولئیک، اسید اولئیک، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک، و مقادیر اندکی اسید کاپریلیک، اسید نونانونیک، اسید دکانوئیک، اسید میریستیک، اسید لینولنیک و نظایر این‌ها می‌شوند.

خواص توت خشک برای سلامتی

از آن جا که توت‌ها عموما به دو گونه‌ی سفید و سیاه تقسیم می‌شوند، بسیاری از آدم‌ها مایل هستند بدانند کدام گونه از خواص درمانی بالاتری بهره‌مند است؟ در حقیقت، از لحاظ خواص دارویی هیچ تفاوت قابل توجهی میان این دو گونه وجود ندارد. با وجود این، طب سنتی چینی بر این باور است که توت سیاه بر مریدین کلیه و توت سفید بر مجرای ریه اثر می‌کند. از این رو، برای کمک به درمان مشکلات کلیوی و دردهای نواحی پا و کمر توت سیاه توصیه می‌شود؛ از سویی دیگر، برای معالجه‌ی مشکلات ریوی مربوط به ‌”‌چی‌“‌ و سرفه‌های مزمن توت سفید ترجیح داده می‌شود. فواید توت خشک برای سلامتی از قرار زیر هستند:

۱. مملو از مواد مغذی

توت خشک یک مکمل غذایی است. توت حاوی مقدار زیادی آب، کربوهیدرات، ویتامین‌ها، کاروتنوئید، و ریز مغذی‌هایی است که می‌توانند به طور موثر حجم خون را افزایش دهند. از همه مهم‌تر این‌که توت خشک یک ماده‌ی غذایی تقویتی است که با اضافه شده به رژیم غذایی می‌تواند به درمان فشار خون بالا یا بیماری‌های زنان کمک کند.

۲. بهبود عملکرد دستگاه گوارش

از جمله فواید توت خشک برای سلامتی می‌توان به تقویت طحال و معده و بهبود سلامت دستگاه گوارش اشاره کرد. توت حاوی اسید تانیک، اسید چرب، اسید مالیک، و سایر مواد مغذی است که می‌توانند به گوارش چربی، پروتئین، و نشاسته کمک کنند. در نتیجه، از توت خشک می‌توان برای درمان اسهال ناشی از سوء هاضمه استفاده کرد.

۳. بهبود وضعیت سلامتی و زیبایی مو

یکی دیگر از فواید توت خشک برای انسان، بهبود وضعیت موها و بازیابی رنگ طبیعی آن است. توت خشک، علاوه بر بسیاری از مواد مغذی ضروری بدن، حاوی موادی است که برای مو بسیار مفید هستند و می‌توانند باعث تحریک رشد آن‌ها، و بنابراین کمک به تغییر رنگ موهای خاکستری به سیاه شوند.

۴. پیشگیری از تصلب شرایین

توت خشک غنی از رسوراترول، آنتی‌اکسیدانی قدرتمند، است که می‌تواند باعث مهار پراکسیداسیون ال‌دی‌ال (کلسترول بد)، پیشگیری از سمی شدن سلولی ناشی از اکسیداسیون ال‌دی‌ال، و آن‌گاه محافظت از سلول‌ها، به خصوص در برابر پراکسیداسیون لیپید شود. به علاوه، رسوراترول می‌تواند تجمع پلاکت‌ها را نیز کاهش دهد، و از این طریق از بروز تصلب شرایین پیشگیری کند.

۵. ضد سرطان

توت خشک حاوی مقادیر زیادی روتین است؛ علم پزشکی مدرن ثابت کرده است که ماده‌ی روتین قادر است از تشکیل سرطان روده‌ی بزرگ پیشگیری کند. هم‌چنین، روتین باعث خنک شدن خون، توقف خونریزی، رفع آتش کبد، کاهش التهاب، و نابودی ویروس‌ها می‌شود. از این رو، مصرف مرتب توت خشک می‌تواند به پیشگیری و درمان خونریزی‌های داخل مغز، فشار خون بالا، خونریزی شبکیه‌ی چشم، برونشیت مزمن، و غیره کمک کند.

۶. تقویت انرژی کبد و کلیه

توت می‌تواند عملکرد کبد و کلیه را کنترل کند، باعث تغذیه‌ي یین شود، خون را غنی از مواد مغذی کند، باعث ترشح بزاق یا سایر مایعات بدن شود، و خشکی را از بین ببرد. بنابراین، این ماده‌ی غذایی برای رفع تشنگی ناشی از بیماری‌ها، کمبود مایعات بدن و خشکی روده‌ها و یبوست ناشی از ضعف یین و خون در کبد و کلیه ایده‌آل است.

۷. حاوی کالری اندک

کالری موجود در توت سفید خشک بسیار پایین است. بنابراین، مصرف این ماده‌ی غذایی پر خاصیت در برنامه‌ی کاهش وزن‌تان تاثیر منفی نخواهد داشت.

۸. درمان اختلال جنسی

مصرف توت خشک بر تنظیم عملکرد کبد و کلیه تاثیرگذار است، و به این ترتیب می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی جنسی مردان را بهبود ببخشد. در ضمن، مصرف توت خشک به درمان اختلال نعوظ، زود انزالی، ضعف اسپرم، و سایر اختلالات جنسی کمک می‌کند.

۹. ضد پیری

وقتی صحبت از برنامه‌های جوان‌سازی و رژیم غذایی به میان می‌آید، تنظیم “‌چی‌‌”‌ و خون به عنوان یک روش اساسی اهمیت بالایی پیدا می‌کند. توت خشک می‌تواند به مقابله با ضعف “‌چی‌”‌ در خون، ‌و بنابراین تاخیر در  بروز علائم پیری کمک کند.

۱۰. سرشار از آنتی‌اکسیدان

توت خشک منبع بسیار عالی برای آنتوسیانین‌ها به شمار می‌رود؛ آنتوسیانین‌ها گروهی از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به خاطر خواص ضد التهابی‌شان مشهورند. هم‌چنین از توت خشک برای بهبود گردش خون نیز استفاده می‌شود. توت خشک حاوی ترکیب دیگری است به نام رسوراترول؛ آنتی‌اکسیدان قدرتمندی که در بادام زمینی نیز یافت می‌شود و به خاطر اثرات ضد پیری‌اش معروف است. مطالعات نشان داده‌اند رسوراترول ممکن است فشار خون و خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.

۱۱. منبعی غنی از فیبر

یک وعده‌ی مصرف توت خشک می‌تواند تقریبا ۲۰ درصد از میزان فیبر توصیه شده را برای بدن فراهم کند. بیش‌تر آدم‌ها معمولا بسیار کم‌تر از مقدار توصیه شده در روز فیبر مصرف می‌کنند؛ از این رو، مصرف توت خشک به عنوان میان‌وعده و تنقلات یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش میزان فیبر مصرفی در رژیم غذایی‌تان است. این میوه‌ی خوشمزه منبع ایده‌آلی برای فیبر محلول و هم‌چنین فیبر غیر محلول به شمار می‌رود. فیبر محلول به کنترل قند خون و کاهش سطوح خطرناک کلسترول کمک می‌کند؛ در حالی‌که فیبر غیر محلول نیز برای سلامتی دستگاه گوارش بسیار ضروری است.

۱۲. حاوی ویتامین C (بیش‌تر از پرتقال)

هر وعده‌ی مصرف توت خشک حاوی ۱۹۰ درصد از ارزش روزانه‌ی توصیه شده برای ویتامین C است؛ میزان ویتامین C موجود در هر وعده‌ی مصرف توت خشک حتی از میزان ویتامین C موجود در ۲۸ گرم پرتقال بیش‌تر است! ویتامین C تقویت کننده‌ی دستگاه ایمنی بدن است و برای حفظ سلامتی، ترمیم بافت‌ها، و محافظت از قوه‌ی بینایی بسیار ضروری است. ویتامین C هم‌چنین به عنوان آنتی‌اکسیدانی عمل می‌کند که می‌تواند با مبارزه علیه آسیب اکسیداتیو خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.

۱۳. غنی از پروتئین، آهن، و کلسیم

توت، به عنوان یک میوه، به شکل حیرت‌آوری حاوی مقدار زیادی پروتئین است. هر وعده‌ی مصرف توت خشک حاوی حدود ۴ گرم پروتئین است که آن را به یکی از بهترین تنقلات برای مصرف بعد از انجام فعالیت‌های ورزشی تبدیل کرده است. به علاوه، توت به طور شگفت‌انگیزی حاوی ۳۰ درصد ارزش روزانه‌ی آهن،‌ و ۱۰ درصد ارزش روزانه‌ی کلسیم است. آهن علیه خستگی مفرط مبارزه می‌کند و با انتقال سلول‌های خونی غنی از اکسیژن به سراسر بدن، باعث افزایش انرژی می‌شود. کلسیم نیز ماده‌ی لازم برای استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها است، و مصرف کلسیم به اندازه‌ی کافی می‌تواند از خطر ایجاد پوکی استخوان پیشگیری کند.

در ادامه به برخی از اثرات دارویی و درمانی توت خشک بنابر یافته‌های جدید پزشکی می‌پردازیم:

۱۴. مصرف توت خشک می‌تواند تا حدودی روند تغییر شکل لنفوسیت‌ها را بهبود دهد.
۱۵. مصرف توت خشک می‌تواند بلوغ لنفوسیت تی را افزایش دهد؛ و از این طریق، باعث بازیابی کارکرد لنفوسیت‌های تی پیر شده ‌شود.
۱۶. توت خشک می‌تواند کارکرد ایمنی هومورال را در موش‌های جوان افزایش دهد.
۱۷. توت خشک می‌تواند باعث ارتقای رشد سلول‌های مغز استخوان شود.
۱۸. توت خشک می‌تواند فعالیت غشای گلبول‌های قرمز خون (پمپ سدیم/پتاسیم) را کاهش دهد؛ این یکی از دلایلی است که توت خشک می‌تواند باعث تغذیه‌ی ‌”‌یین‌”‌ شود.

۱۹. توت خشک می‌تواند از لکوپنی ناشی از مصرف داروی سیکلوفسفامید پیشگیری کند.

بر اساس کتب داروسازی چینی، توت میوه‌ای شیرین و ترش، و دارای طبیعتی سرد است که بر مریدین‌های قلب، کبد، و کلیه اثر می‌کند. بسیاری از کارکردهای توت مربوط به تغذیه‌ی یین، تقویت خون، و افزایش تولید و جریان بزاق و سایر مایعات بدن می‌شود. کاربردها و فواید اصلی توت خشک عبارت است از کمک به درمان سرگیجه،‌ وزوز گوش، تپش قلب، بی خوابی، سفید شدن زودرس مو، تشنگی ناشی از اختلال در مایعات بدن، تشنگی ناشی از هدر رفتن آب در اثر حرارت درونی، و ضعف خونی ناشی از یبوست. طبق آموزه‌های طب سنتی گیاهی چینی، توت تازه می‌تواند به تنهایی به درمان بی خوابی و یبوست مزمن ناشی از ضعف قلب و کلیه کمک کند. هم‌چنین، برای معالجه‌ی بیماری خنازیر باید آب توت را بگیرید و تفاله‌ها را به خمیر تبدیل کنید. در آخر، جهت درمان دردهای شکمی ناشی از ضعف یین، ‌باید توت را خشک و به پودر تبدیل، و آن پودر را مصرف کنید.

بهترین روش‌ها برای مصرف توت خشک

توت خشک طبیعی جزء تنقلات و میان‌وعده‌های بسیار خوشمزه و سالم است. روش‌های زیادی برای گنجاندن توت خشک در رژیم غذایی وجود دارند:

۱. توت خشک را به گرانولا یا مخلوط آجیل اضافه کنید، و آن‌ها را به عنوان تنقلات و میان‌وعده نوش جان کنید. توت خشک به همراه آجیل، میوه‌های خشک و نارگیل بسیار دلپذیر است.
۲. توت خشک را در آب بخیسانید و سپس، به برخی غذاها اضافه کنید.
۳. چای سبز یا هر گونه دمنوش دارویی دیگر را می‌توانید با استفاده از توت خشک، شیرین و خوش طعم کنید.
۴. توت خشک را در آب بخیسانید و به مخلوط آب میوه یا اسموتی‌ها اضافه کنید.
۵. ماست، غلات صبحانه، یا سالادهای‌تان را با استفاده از توت خشک خوش‌طعم و زیباتر کنید.
۶. توت خشک را خرد و به پودر تبدیل کنید، و از آن در پخت مافین‌ یا کلوچه استفاده کنید تا هم خوشمزه و هم مغذی‌تر شوند.
۷. ولی روش مورد علاقه‌ی ما – همیشه مقداری توت خشک را در کیف، همراه‌تان داشته باشید، و به همان شکل نوش جان کنید.

عوارض جانبی و خطرات احتمالی مصرف توت خشک

میوه‌ی توت سفید خشک شده جزء تنقلات بسیار محبوب آدم‌های مختلف به شمار می‌رود، ولی مصرف بیش از اندازه‌ی آن ممکن است به واکنش‌های منفی غیر منتظره‌ای در بدن‌تان منجر شود.

۱. از آن‌جا که توت خشک حاوی مواد خون‌کافت (همولیتیک) و آلرژی‌زا، و هم‌چنین اسید هیالورونیک است، مصرف بیش از حد آن ممکن است به ایجاد التهاب روده‌ی بزرگ همولیتیک منجر شود.
۲. کودکان نباید در مصرف توت خشک زیاده‌روی کنند؛ زیرا این خوراکی حاوی مقدار بالایی اسید تانیک، مهار کننده‌ی تریپسین، است که می‌تواند بر جذب آهن، کلسیم، روی، و سایر مواد در بدن تاثیر منفی بگذارد.
۳. افرادی که از اسهال ناشی از ضعف طحال رنج می‌برند نباید توت خشک مصرف کنند، زیرا این خوراکی دارای طبیعی سرد است.
۴. افراد مبتلا به دیابت نیز باید از مصرف توت خشک پرهیز کنند؛ زیرا توت خشک مملو از قند است.