تروما از کلمه یونانی (τραῦμα) (به انگلیسیtrauma) گرفته شده است که به معنای “زخم” یا “جراحت” است. در روانشناسی، تروما یا روان زخم به آسیب روانی یا عاطفی ناشی از یک رویداد یا تجربه آزاردهنده اشاره دارد. این می تواند ناشی از طیف گسترده ای از حوادث، از جمله خشونت، بلایای طبیعی، از دست دادن عزیزان، و سایر تجربیات استرس زا باشد. تروما می تواند منجر به علائمی مانند اضطراب، افسردگی، بی خوابی، عصبانیت و تغییر در رفتار شود. در برخی موارد، تروما می تواند منجر به اختلالات سلامت روان مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود. در ادامه با ما همراه باشید تا علائم و انواع و درمان ترومای روحی را بیشتر بشناسیم.
انواع تروما
انواع مختلفی از تروما وجود دارد و هر نوع می تواند اثرات متفاوتی بر سلامت روانی و عاطفی فرد داشته باشد. در اینجا برخی از رایج ترین انواع تروما آورده شده است:
۱. ترومای حاد
این نوع تروما در اثر یک رویداد مانند تصادف رانندگی، بلای طبیعی یا حمله فیزیکی ایجاد می شود. ترومای حاد می تواند منجر به علائمی مانند اضطراب، افسردگی و PTSD شود.
۲. ترومای مزمن
این نوع تروما در اثر حوادث مداوم یا مکرر مانند کودک آزاری، خشونت خانگی یا زندگی در یک منطقه جنگی ایجاد می شود. ترومای مزمن می‌تواند منجر به PTSD پیچیده شود که با طیفی از علائم مشخص می‌شود که می‌تواند شامل گسستگی، اختلال در نظم عاطفی و مشکلات در روابط باشد.
۱۱ جمله انگیزشی درباره سلامت روان که در اوج ناامیدی آرامش بخش هستند
۳. ترومای پیچیده
این نوع تروما ناشی از حوادث تروماتیک متعددی است که در یک دوره زمانی طولانی رخ می دهد. ترومای پیچیده می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی شود.
۴. ترومای رشدی
: این نوع ضربه در دوران کودکی رخ می دهد و می تواند اثرات طولانی مدتی بر سلامت روانی و عاطفی فرد داشته باشد. ترومای رشدی می تواند ناشی از بی توجهی، سوء استفاده یا سایر اشکال بدرفتاری باشد.
۵. ترومای نیابتی
این نوع تروما توسط افرادی تجربه می شود که در معرض تجارب تروماتیک دیگران هستند، مانند اولین پاسخ دهندگان، کارکنان مراقبت های بهداشتی و درمانگران. ترومای نیابتی می تواند منجر به علائمی مانند اضطراب، افسردگی و فرسودگی شغلی شود.
توجه به این نکته مهم است که همه کسانی که تروما را تجربه می کنند، دچار مشکلات سلامت روان نمی شوند، اما برای کسانی که این کار را می کنند، جستجوی کمک حرفه ای می تواند گام مهمی در روند بهبودی باشد.
سلامت روانی کارکنان: افزایش وحشتناک افسردگی و استرس بین کارمندان جهان
علائم تروما بسته به نوع ضربه می تواند متفاوت باشد، اما برخی از علائم رایج عبارتند از:
۱. افکار و خاطرات مزاحم
افکار و خاطرات مزاحم از علائم شایع تروما هستند. اینها می توانند افکار یا تصاویر ناراحت کننده و ناخواسته ای باشند که مدام در ذهن فرد ظاهر می شوند.
۲. اجتناب
اجتناب یک مکانیسم دفاعی رایج برای افرادی است که تروما را تجربه کرده اند. این می تواند شامل اجتناب از افراد، مکان ها یا موقعیت هایی باشد که آنها را به یاد رویداد آسیب زا می اندازد.
۳. هوشیاری بیش از حد
حالتی از افزایش آگاهی و حساسیت نسبت به تهدیدات احتمالی است. افرادی که تروما را تجربه کرده اند ممکن است بیش از حد مراقب باشند و دائماً مراقب خطر باشند.
۴. فلاش بک ها
برگشت به گذشته، مرور خاطرات واضح و دردناکی از رویداد آسیب زا هستند که باعث میشوند فرد احساس کند در حال تجدید تجربه خود است.
۵. بی حسی عاطفی
بی حسی عاطفی یکی از علائم رایج تروما است، که در آن فرد احساس می کند از احساسات خود جدا شده و ممکن است برای تجربه لذت یا شادی تلاش زیادی کند.
۶. اضطراب و افسردگی
تروما می تواند منجر به اضطراب و افسردگی شود که می تواند به صورت احساس نگرانی، غم و اندوه یا حس ناامیدی ظاهر شود.
۷. اختلالات خواب
تروما می تواند خواب را مختل کند و منجر به بی خوابی یا کابوس های آزاردهنده شود.
۸. علائم فیزیکی
تروما همچنین می تواند علائم فیزیکی مانند سردرد، معده درد و تنش عضلانی ایجاد کند.
توجه به این نکته مهم است که همه کسانی که تروما را تجربه می کنند، همه این علائم را ندارند و برخی از افراد ممکن است علائمی را تجربه کنند که در اینجا ذکر نشده است. اگر شما یا شخصی که می شناسید علائم تروما را تجربه می کنید، مهم است که از یک تراپیست کمک حرفه ای بگیرید.
3 نکته درباره استفاده از شبکه های مجازی برای سلامت روان (Social Media Therapy)
روش های درمان تروما
۱. رفتاردرمانی شناختی (CBT)
۲. حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR)
ای ام دی آر نوعی درمان است که از حرکات چشم یا سایر اشکال تحریک دو طرفه برای کمک به افراد برای پردازش خاطرات آسیب زا استفاده می کند. در طول EMDR، درمانگر فرد را از طریق یک سری حرکات چشم راهنمایی می کند که فرد رویداد آسیب زا را به یاد می آورد. این درمان می تواند به افراد کمک کند تا حافظه آسیب زا را به گونه ای بازسازی کنند که شدت عاطفی و علائم مرتبط کاهش یابد.
۳. مواجهه درمانی (PE)
درمان با مواجهه طولانی مدت نوعی درمان است که شامل قرار دادن تدریجی افراد در معرض خاطرات، احساسات و موقعیت های مرتبط با تروما است. هدف این درمان کمک به افراد برای مقابله و پردازش خاطرات آسیب زا در یک محیط امن و کنترل شده است. این درمان می تواند به افراد کمک کند تا علائم خود را مدیریت کنند و رفتارهای اجتنابی را کاهش دهند.
۴. درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (TF-CBT)
مداخله درمانی نوعی درمان است که عناصر CBT را با مداخلات متمرکز بر تروما ترکیب می کند. این درمان معمولاً برای کودکانی که تروما را تجربه کرده اند استفاده می شود، اما می تواند برای بزرگسالان نیز موثر باشد. TF-CBT می تواند به افراد کمک کند تا مهارت های مقابله ای جدید را بیاموزند، خاطرات آسیب زا را پردازش کنند و عملکرد کلی خود را بهبود بخشند.
۵. درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR)
MBSR نوعی درمان است که بر پرورش ذهن آگاهی از لحظه حال تمرکز می کند تا استرس را کاهش دهد و بهزیستی را بهبود بخشد. این درمان می تواند برای افراد مبتلا به تروما موثر باشد و به آنها کمک کند تا آگاهی بیشتری نسبت به افکار و احساسات خود داشته باشند و یاد بگیرند که آنها را به روشی سازگارتر مدیریت کنند.
توجه به این نکته مهم است که همه این درمان ها برای همه موثر نخواهد بود و برخی از افراد ممکن است از ترکیبی از درمان ها بهره مند شوند. همچنین کار با یک متخصص سلامت روان واجد شرایط که می تواند به تعیین بهترین رویکرد درمانی برای نیازهای منحصر به فرد هر فرد کمک کند، مهم است.