این روزها زیاد صحبت از هوش هیجانی میشود. این موضوع باعث شده که خیلی از افراد فکر کنند که هوش هیجانی یک مقوله جدید است. این در حالی است که بیش از یک قرن، هوش هیجانی به دغدغه بسیاری از روانشناسان تبدیل شده است. اما این که واقعاً هوش هیجانی چیست و چه کاربردی دارد را در این مطلب به طور کامل با هم بررسی خواهیم نمود.
تعریف هوش هیجانی
هوش هیجانی، احساسی یا عاطفی، به معنای شناخت و کنترل عواطف و هیجان‌های خود است. هوش هیجانی، مهارت‌ها و خصوصیات فردی گسترده‌ای را شامل میشود. این مفهوم نشان‌دهنده توانایی تشخیص احساسات، درک آن چه که دیگران به شما میگویند و نیز درک چگونگی تأثیر هیجانات خود بر اطرافیان است. پس هوش مصنوعی چیست؟ هوش مصنوعی که به EQ نیز معروف است به معنای درک دیگران نیز می‌باشد. در واقع با درک احساس دیگران، میتوان مدیریت بهتری بر روی روابط داشت. معمولاً هوش هیجانی باعث شده که افراد موفقیت بیشتری را تجربه کنند.
اصطلاح هوش هیجانی اولین بار در دهه 1990 از سوی دو روانشناس به نام‌های پیتر سالووی و جان مایر مطرح شد. براساس عقیده این دو، افراد دارای هوش هیجانی، قادر به کنترل عواطف خود و دیگران هستند و به خوبی توانسته دو مقوله پیامدهای مثبت و منفی را از هم جدا کرده و در راستای راهنمایی فرایند اندیشه و اقدامات شخصی از اطلاعات عاطفی بهره بگیرند. این مفهوم در نهایت اولین بار از سوی دانیل گلمن صاحب نظر علوم رفتاری و نویسنده کتاب کار کردن به وسیله هوش هیجانی به عرصه سازمان ورود کرد. در صورتی که تمایل دارید تا به مجموعه بزرگی از فیلم‌های آموزش روانشناسی دسترسی داشته باشید پیشنهاد می‌کنیم با مراجعه به لینک زیر از مجموعه آموزش روانشناسی فرادرس استفاده کنید:
چگونه میتوان هوش هیجانی را تقویت کرد؟
بعد از پی بردن به این که هوش هیجانی چیست؟ نوبت به آن خواهد رسید که بررسی کنیم چه عواملی سبب تقویت هوش هیجانی خواهند شد. با شناخت این عوامل میتوان هوش هیجانی را در خود ارتقاء بخشید. از عوامل که هوش هیجانی را تحت تأثیر قرار خواهند داد میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
درک متقابل و همدلی
یکی از ویژگی‌هایی که به انسان‌ها کمک می‌کند تا زندگی را آسان‌تر بگذرانند همدلی و درک متقابل است. در کل انسان‌ها ذاتی اجتماعی دارند و به همین دلیل نیاز داشته که با دیگران ارتباط برقرار نمایند. اما لازمه یک رابطه سالم و موفق این است که افراد نسبت به همدلی داشته و همدیگر را درک کنند. با درک متقابل افراد توانسته بهتر به هم کمک کنند و زندگی مسالمتآمیزتری را در جامعه داشته باشند. برای مثال خیلی از اوقات افرادی که صاحب خانه هستند با آگاهی از وضعیت نابسامان مستأجر خود سعی کرده با او راه بیایند. این موضوع نشان‌دهنده هوش هیجانی این دسته از افراد است.
خودآگاهی و شناخت خود
هر فردی در وهله اول باید به خوبی نسبت به خود شناخت پیدا نماید. باید از نقاط ضعف و قوت و نیز توانایی‌های خود آگاه باشد. این کار باعث شده که کنترل بهتری بر روی شرایط مختلف داشت. بدون رسیدن به خودآگاهی نمی‌توان انتظار داشت که به خوبی زندگی خود را کنترل نمود. برای مثال هر فردی برای آن که بتواند وظایف فردی و اجتماعی خود را به بهترین شکل انجام دهد بایستی با توجه به مهارت‌های خود و نیز یک برنامه‌ریزی صحیح قدم بگذارد.
مهارت ها و روابط اجتماعی
زندگی در اجتماع از ما طلب می‌کند که مهارت‌های اجتماعی را نیز بلد باشیم. نفوذ کلام، سخنرانی، آداب اجتماعی و… از مهارت‌هایی هستند باید به خوبی نسبت به آنها شناخت داشته و در مواقع لزوم به بهترین شکل از آنها استفاده کنیم. برای نمونه در صورتی که باید جهت انجام یک پروژه از تخصص برخی از افراد بهره ببرید بایستی این توانایی را داشته که موضوع را به خوبی برای آنها بیان کرده و به آنها این امید را داده که این پروژه آینده خوبی داشته و این همکاری برای آنها با منفعت همراه خواهد بود.
توانایی در کنترل ذاتی
هر انسانی باید به خوبی بتواند شرایط بحرانی و غیرعادی را مدیریت کرده و در شرایط سخت نیز به خوبی مقاومت خود را در برابر مشکلات حفظ کند. کنترل هیجانات و بررسی و تحلیل موضوع می‌تواند مسیر موفقیت را برای ما هموارتر سازد. فرد باید بتواند در هر شرایطی که گره‌ای در کار او ایجاد میشود بدون اضطراب و باختن روحیه خود، راهی مناسب برای حل مشکلات بیابد. در واقع فرد باید در هر حال خود را کنترل‌کننده شرایط بیابد.
داشتن انگیزه
برای زندگی کردن، انگیزه یکی از مهم‌ترین فاکتورهاست. بدون انگیزه افراد هیچ حرکت رو به جلویی نخواهند داشت. این که انگیزه ناشی از چه دلایلی باشد مهم نیست، آن چه که حائز اهمیت است وجود انگیزه‌ای برای طی کردن هر چه بهتر راه است. لذا در هر شرایطی باید امید و انگیزه را در خود زنده نگه داشت.
هوش هیجانی چه کاربردی دارد؟
خب تا به این جا به پرسش هوش هیجانی چیست؟ و نیز این که چگونه میتوان هوش هیجانی را تقویت کرد؟ پاسخ دادیم. حتماً شما نیز مایلید بیشتر در مورد کاربرد هوش هیجانی بدانید. این که چه تأثیری بر زندگی ما داشته و چگونه باعث کیفیت زندگی ما خواهد شد؛ پیش از هر چیزی گفتنی است که برای بهره‌مندی از تأثیر مثبت هوش هیجانی بر زندگی خود نیاز است که آن را در زندگی به کار بگیریم در غیراینصورت نمی‌توان انتظار داشت که صرف خواندن یک مطلب در مورد هوش هیجانی، به خوبی اثر مثبت آن را روی زندگی خود دید. در ادامه به بررسی تأثیر و کاربردی هوش هیجانی بر زندگی یک فرد خواهیم پرداخت.
کاربرد هوش هیجانی در زندگی شخصی
به طور کلی در وجود تمامی ما به شکل ذاتی، هوش هیجانی وجود خواهد داشت اما این که از آن استفاده کنیم امری کاملاً اکتسابی می‌باشد. با استفاده از هوش هیجانی، در زندگی به یک فرد صبورتر تبدیل خواهیم شد که بهتر می‌تواند از پس سختی‌های زندگی برآمده و به موفقیت برسد. به کمک هوش هیجانی امید بیشتری به زندگی پیدا کرده و بهتر میتوان زندگی خود را مدیریت نمود. افرادی که از هوش هیجانی خود استفاده می‌کنند معمولاً با خانواده، دوستان و… رفتار و ارتباط بهتری داشته و لذت بیشتری از زندگی خواهند برد. هوش هیجانی همچنین باعث شده افراد به خودشناسی عمیق‌تری دست پیدا نموده و به خوبی نسبت به توانایی‌های خود به آگاهی برسند.
افراد دارای هوش هیجانی خود را مدت‌ها برای یک کار اشتباه سرزنش نمی‌کنند و به جای آن تمرکز خود را روی خوشحالی برای کار مثبتی که انجام داده، می‌گذارند. با هوش هیجانی میتوان در زندگی با افراد همدلی داشت و به درک متقابل رسید. به کمک هوش هیجانی افراد یاد خواهند گرفت که به راحتی در مورد احساسات خود صحبت کرده و بر احساساتی چون خشم یا حتی خوشحالی در شرایط خاص به خوبی غلبه کنند. افراد در زیر سایه هوش هیجانی از نظر زندگی حرفه‌ای نیز می‌توانند به یک پیشرفت و رشد برسند.
کاربرد هوش هیجانی بر کسب و کار
در زمینه مدیریت کسب‌وکار نیز، هوش هیجانی به خوبی خود را نشان خواهد داد. برای همین این روزها بسیاری از افراد در جایگاه یک مدیر به دنبال پاسخ هوش هیجانی چیست؟ و چگونه میتوان از آن برای مدیریت بهتر استفاده کرد می‌گردند. چرا که در دنیا کم‌کم تمامی افراد از اهمیت هوش هیجانی و تأثیر آن در هر زمینه‌ای آگاهی پیدا می‌کنند. واقعیت آن است که یک مدیر در صورتی که از تدبر کافی برخوردار باشد می‌تواند در حوزه کاری خود نیز به موفقیت دست پیدا نماید. در واقع به خوبی می‌داند که بهترین تصمیم در شرایط فعلی کدام است و کاملاً سنجیده وارد عمل خواهد شد. به نوعی یک مدیر مدبر بهترین تصمیم گیری ها را برای خود و سازمان خواهد داشت. همچنین افراد در محیط کار با دیگران در ارتباط هستند و ساعات قابل توجهی از روز را باید در محیط کار سپری کنند. از این رو باید به خوبی قادر به برقراری ارتباط مؤثر و دوستانه با همکاران خود باشند. لذا در این رابطه نیز هوش هیجانی به خوبی اهمیت و لزوم خود را نشان خواهد داد. در هر سازمانی نیز میتوان با ارتقا هوش هیجانی افراد، شامل بازدهی بیشتری از سوی آنها و در نتیجه کل سازمان بود.
کاربردهای فرعی و اختصاصی هوش هیجانی
در بخش قبلی از این مطلب “هوش هیجانی چیست؟” کاربردهای اصلی و کلی هوش هیجانی را موردبررسی قرار دادیم. اما هوش هیجانی دارای کاربردهایی فرعی و اختصاصی نیز هست که به شرح زیر هستند:
به کمک هوش هیجانی میتوان در شرایط بحرانی، بهترین تصمیم را گرفت
عوامل مختلفی شرایط کسب‌وکار را تحت تأثیر قرار خواهند داد. گاهی شرایط در کار به گونه‌ای رقم خواهند خورد که گویی همه چیز بر علیه ماست. با توجه به ارتباط مستقیم کسب‌وکار با سرمایه مالی افراد باید بتوانند در شرایط بحرانی بدون اضطراب و ترس بهترین تصمیم را گرفته و کاملاً بر هیجانات خود مسلط باشند. افراد بعد از شناخت این که هوش هیجانی چیست بهتر می‌توانند شرایط بحرانی را مدیریت کنند.
هوش هیجانی باعث نوآوری و خلاقیت میشود
این روزها در هر کسب‌وکار و شغلی دست بسیار است. برای آن که بتوان در شغل خود موفق بود و در زمینه کاری خود حرفی برای گفتن داشت بایستی در کار خود دست به نوآوری و خلاقیت زد. نوآوری نیز از مزایای هوش هیجانی است و این دو در کنار هم موفق و توسعه فردی شما را تضمین خواهند نمود.
هوش هیجانی وجدان کاری را افزایش خواهد داد
هوش هیجانی به افراد کمک می‌کند تا وجدان کاری بیشتری داشته باشند. معمولاً برخورداری از احساس مسئولیت در یک محیط کاری بیشتر اهمیت خود را نشان خواهد داد. وجدان کاری به این معناست که افراد تحت هر شرایطی تمام تلاش خود را به کار گرفته تا به بهترین شکل وظیفه خود را انجام دهند. وجود افرادی با وجدان کاری بالا، برای هر سازمان و هر کسب‌وکاری هر چند کوچک یک گنج به شمار خواهد آمد.
با هوش هیجانی میتوان استرس را کنترل کرد
همه ما به خوبی آگاه هستیم که استرس و فشار کاری در محیط کاری خواه‌ناخواه وجود خواهد داشت. گاهی شرایط اقتصادی، استرس و فشار بیشتری را به افراد تحمیل می‌کند. این در حالی است که به کمک هوش هیجانی به خوبی میتوان به این استرس غالب شد. افرادی که به خوبی از هوش هیجانی خود بهره می‌گیرند اجازه نخواهند داد استرس، مانع از انجام صحیح کارها شود. این هوش هیجانی است که باعث شده مدیران بتوانند در بدترین شرایط با کنترل استرس، بهترین واکنش را از خود نشان دهند.
مزایای هوش هیجانی
در بخش انتهایی مطلب “هوش هیجانی چیست” کمی با هم مزایای هوش هیجانی را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
- با استفاده از هوش هیجانی شما این امکان را داشته تا با دیگران همدلی کرده به دور از تنش و قضاوت‌های نابجا، روابط اجتماعی بهتر و موفق‌تری را تجربه کنید.
- افراد به کمک هوش هیجانی می‌توانند بهتر استرس سالم و ناسالم را از هم تشخیص داده و در شرایط بحرانی به بهترین شکل بر استرس خود مدیریت خواهند نمود.
- هوش هیجانی باعث شده که افراد هیجانات منفی و حتی مثبت خود را به بهترین شکل کنترل کنند. افراد با پی بردن به این که هوش هیجانی چیست بهتر می‌توانند هیجانات خود را در موقع مناسب خرج کنند.
- برای احساسات خود نیز هوش هیجانی بسیار کارساز می‌باشد. با شناخت احساسات خود آسان‌تر میتوان آنها را تنظیم و کنترل نمود.
- با بهره‌گیری از هوش هیجانی میتوان زندگی روانی و جسمی سالم‌تری را تجربه کرد. از این رو محیط رشد ما به محیط سالم‌تری تبدیل شده و بیماری‌های جسمی و روحی به میزان قابل توجهی در افراد کاهش پیدا خواهد نمود.
- امید و انگیزه را میتوان به کمک هوش هیجانی در خود زنده نگه داشت. این امید و انگیزه است که باعث شده افراد به خوبی با موانع پیش روی خود کنار آمده و آنها را از میان بردارند.
- هوش هیجانی در کنار زندگی شخصی، سبب پیشرفت علمی، ورزشی و شغلی نیز خواهد شد.
- برای مدیریت زمان نیز هوش هیجانی بسیار کارساز است. با هوش هیجانی افراد می‌توانند به بهترین شکل از زمان خود استفاده کنند.
کلام آخر در مورد هوش هیجانی چیست
در این مطلب به طور کامل در مورد این که هوش هیجانی چیست با هم صحبت نمودیم. هوش هیجانی در صورتی که در انسان تقویت شده و از آن استفاده صحیح و مناسب شود می‌تواند نقش موثری در رشد و موفقیت او داشته باشد. شما عزیزان برای آشنایی بیشتر با هوش هیجانی و نیز راه‌های تقویت آن می‌توانید از آموزش‌های فرادرس بهره بگیرید.