در این مقاله قصد داریم به بررسی، معرفی، و رد ۱۳ باور غلط درباره صرع بپردازیم. در این مقاله سعی می‌کنیم، به برخی سوالات پاسخ دهیم؛ سوال‌هایی از قبیل این‌که آیا بیماری صرع واگیردار است، آیا تشنج به بدن آسیب می‌رساند، و چه درمان‌هایی برای صرع وجود دارند.
در مجموعه‌ی باورهای غلط در سایت بازده، سعی می‌کنیم این قبیل باورها را معرفی و رد کنیم. از این رو، برای جدا کردن حقیقت از داستان و ایجاد شفافیت بیشتر در دنیای رسانه‌های پر از افسانه و باورهای نادرست از بینش متخصصان و نتایج پژوهش‌های علمی استفاده کرده‌ایم.
به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده، تخمین زده می‌شود، ۱.۲ درصد از مردم این کشور به صرع مبتلا باشند؛ این یعنی حدود ۳.۴ میلیون نفر.
سازمان بهداشت جهانی نیز تخمین می‌زند حدود ۵۰ میلیون نفر در سرتاسر جهان به صرع مبتلا هستند. حدود ۸۰ درصد از این جمعیت در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط زندگی می‌کنند.
تشنج به عنوان علامت اصلی بیماری صرع در بیشتر مبتلایان شناخته می‌شود. تشنج بر اثر فعالیت الکتریکی سریع و غیرعادی در مغز ایجاد می‌شود. تفاوت در محل وقوع این تشنج‌ها در مغز می‌تواند تاثیر آن‌ها را بر سایر بخش‌های بدن تغییر دهد.
افراد مبتلا به صرع، علاوه بر دست‌وپنجه نرم کردن با تشنج، غالبا باید با باورها و عقاید نادرست دیگران درباره‌ی بیماری‌شان نیز مقابله کنند. همان‌طور پژوهشگران در یک مطالعه نوشته‌اند:
“بر اساس گزارش‌های مختلف، نگاه نادرست مردم به بیماری صرع و ناراحتی‌های روانی مربوط به این مسئله تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر کیفیت زندگی آدم‌های مبتلا به این بیماری می‌گذارند.”
یکی از راه‌های از بین بردن این نگاه غلط این است که آدم‌ها را از حقایق مربوط به بیماری صرع آگاه کنیم. در ادامه، به معرفی و رد ۱۳ باور غلط درباره‌ی صرع می‌پردازیم. به این منظور، از دانش دکتر کلیفورد سجیل، عصب‌شناس در مرکز پزشکی پراویدنس سنت جان در سنتا مونیکا، کالیفرنیا کمک گرفته‌ایم.
۱. هر کسی که تشنج می‌کند، مبتلا به صرع است
با این‌که بیماری صرع بیشتر با تشنج شناخته می‌شود، صرع تنها بیماری نیست که فرد را دچار تشنج می‌کند. صرع در اثر فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز ایجاد می‌شود؛ در حالی که شاید وضعیت‌ها ممکن است سازوکار متفاوتی داشته باشند.
برای مثال، افت فشار خون یا مشکلاتی که به هر طریق بر کارکرد قلب تاثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث بروز تشنج غیر صرعی شوند.
تشنج غیر صرعی سایکوژنیک (PNES) شایع‌ترین نوع تشنج غیر صرعی است.
PNES با عوامل مختلفی در ارتباط است، از جمله وضعیت‌های روانی و ضربه یا ترومای روانی. لازم به ذکر است که تخمین زده می‌شود حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به PNES به تشنج صرعی نیز مبتلا هستند.
۲. آدم‌های مبتلا به صرع نمی‌توانند کار کنند
این حرف کاملا اشتباه است. به گفته‌ی دکتر سجیل در مصاحبه با مدیکال نیوز تودی، آدم‌های مبتلا به صرع یا افراد مبتلا به تشنج “در صورتی که تشنج‌های‌شان تحت کنترل دارو قرار بگیرند، می‌توانند کار کنند.”
وی هم‌چنین می‌گوید، “دوستان پزشکی دارد که بیماری صرع دارند.”
به گفته‌ی وی، “فقط چند مورد از مشاغل وجود دارند که افراد مبتلا به اختلال تشنج نمی‌توانند در آن‌ها مشغول به کار شوند؛ مشاغلی از قبیل خلبانی یا رانندگی کامیون.”
۳. صرع واگیردار است
این یک باور غلط قدیمی است که هم‌چنان در میان مردم شایع است؛ به خصوص در برخی بخش‌های جهان – ولی این باور هیچ مبنای علمی ندارد. بیماری صرع واگیردار نیست.
با وجود این، با این‌که متخصصان می‌دانند صرع نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، شناسایی علت بروز بیماری صرع کاری چالش‌برانگیز است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، “عامل بروز این بیماری در حدود ۵۰ درصد از موارد در سطح جهان هم‌چنان ناشناخته است.”
در ادامه، به برخی از علت‌های بالقوه‌ی بروز بیماری صرع اشاره می‌کنیم:
- آسیب مغزی که در طول زایمان یا بعد از آن اتفاق می‌افتد
- ناهنجاری مغزی با منشا ژنتیکی
- آسیب‌های مغزی شدید
- سکته‌ی مغزی
- عفونت‌های مغزی، نظیر مننژیت یا التهاب مغز (انسفالیت)
- برخی سندرم‌های ژنتیکی
- تومورهای مغزی
۴. آدم‌های مبتلا به صرع ثبات هیجانی ندارند
حرف‌های بی‌پایه و اساس زیادی درباره‌ی بیماری صرع زده می‌شوند. یکی از این حرف‌ها این است که افراد مبتلا به صرع معمولا ثبات هیجانی ندارند. این حرف کاملا نادرست است.
دکتر سجیل به مدیکال نیوز تودی گفت، “بیماران مبتلا به صرع از لحاظ هیجانی بی‌ثبات نیستند.”
به گفته‌ی وی، “ابتلا به اختلال صرع قطعا می‌تواند آرامش فرد را به هم بزند و نگرانی دائم از بروز تشنج نیز باعث می‌شود فرد همواره محتاط باشد، ولی بیشتر بیماران مبتلا به صرع آدم‌های شادی هستند و بیشتر موارد صرع را نیز می‌توان با استفاده از مونوتراپی یا یک داروی تشنج کنترل کرد.”
۵. صرع یک بیماری روانی است
این حرف نیز کاملا اشتباه است – صرع یک بیماری روانی نیست. طبق گزارش بنیاد صرع:
“اکثر بیماران مبتلا به صرع هیچ مشکل شناختی یا روانشناختی ندارند. در اکثر موارد، مشکلات روانشناختی مربوط به افراد مبتلا به صرع به مواردی محدود می‌شوند که در آن‌ها فرد دچار صرع شدید و غیرقابل کنترل شده باشد.”
۶. همه‌ی مبتلایان به صرع در هنگام تشنج بیهوش می‌شوند و به شدت تکان می‌خورند
همه‌ی بیماران مبتلا به صرع در هنگام تشنج بیهوش نمی‌شوند و به شدت تکان نمی‌خورند. به گزارش انجمن صرع:
“تمام موارد تشنج با تکان‌های شدید همراه نیستند … بیش از ۴۰ نوع متفاوت از تشنج وجود دارند. شکل ظاهری تشنج می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، برخی از افراد در هنگام تشنج ممکن است برای چند ثانیه دچار فراموش شوند، یا با حالتی کاملا سردرگم به این طرف و آن طرف بروند.”
۷. اگر کسی دچار تشنج شد، باید چیزی را به زور داخل دهان‌اش کنید
این نه تنها حرف اشتباهی است، بلکه خطرناک نیز هست. به گفته‌ی مرکز کنترل و پیشگیری، “این کار می‌تواند به دندان یا فک بیمار آسیب بزند.”
۸. وقتی فردی دچار تشنج می‌شود، بهتر است وی را مهار کنید
این نیز یکی دیگر از باورهای غلط درباره‌ی صرع است. به گفته‌ی دکتر سجیل، “بیشتر تشنج‌ها ۳۰ الی ۹۰ ثانیه طول می‌کشند، و هیچ دلیلی برای مهار کردن یا بستن بیمار مبتلا به تشنج وجود ندارد.”
وی می‌افزاید، “نشانه‌ی برجسته‌ی تشنج صرعی این است که این وضعیت غیر قابل سرکوب است، به این معنی که با مهار کردن بیمار نیز نمی‌توان تشنج را متوقف کرد.”
با وجود این، طبق توضیحات وی، “بهتر است فرد را به پهلو بخوابانید.” وی هم‌چنین، توصیه می‌کند، با گوشی همراه‌تان از صحنه‌ی تشنج فیلم بگیرید و به پزشک نشان دهید؛ به این ترتیب، پزشک می‌تواند نحوه‌ی مراقبت از بیمار را در حین تشنج تشخیص دهد و برای‌تان بازگو کند.
۹. تشنج دردناک است
به ندرت ممکن است تشنج دردناک باشد. طی یک مطالعه، فقط ۰.۹ درصد از ۵۱۳۳ بیماری که به مرکز جامع صرع جفرسون در فیلادلفیا مراجعه کرده بودند، از درد تشنج شکایت داشتند.
با وجود این، برخی از افراد ممکن است پس از وقوع تشنج احساس درد کنند. این درد ممکن است به دلیل سقوط یا آسیب در حین تشنج یا به خاطر انقباضات ماهیچه‌ای طولانی مدت ایجاد شده باشد.
برخی از بیماران نیز ممکن است قبل، بعد، یا در حین تشنج دچار سردرد شوند.
۱۰. نور چشمک‌زن همیشه باعث تحریک تشنج در افراد مبتلا به صرع می‌شود
فقط افراد مبتلا به صرع حساس به نور در هنگام قرار گرفتن در معرض نور چشمک‌زن ممکن است دچار تشنج شوند.
صرع حساس به نور فقط ۵ درصد از تمام موارد صرع را شامل می‌شود. افراد مبتلا به این نوع صرع نه فقط ممکن است بر اثر نور چشمک‌زن دچار تشنج شوند، بلکه سایر محرک‌های بصری، از قبیل الگوها و اشکال متحرک نیز ممکن است باعث تحریک تشنج شوند.
۱۱. افراد مبتلا به صرع نمی‌توانند باردار شوند
با این‌که این حرف نیز درست نیست، طبق توضیحات دکتر سجیل در مصاحبه با مدیکال نیوز تودی، بارداری در آدم‌های مبتلا به تشنج را پرریسک می‌دانند. البته، این به این معنی است که بیماران مبتلا به صرع در مقایسه با سایر افراد که به اختلال تشنج مبتلا نیستند، باید به دفعات بیش‌تری به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند.
به گفته‌ی وی، “هم‌چنین، این افراد در طول دوره‌ی بارداری‌شان باید مراجعات بیش‌تری به متخصص مغز و اعصاب نیز داشته باشند.”
وی می‌افزاید، “مصرف برخی از داروهای تشنج در طول دوره‌ی بارداری مناسب نیست، ولی در ۲۰۲۱ داروهای بیش‌تری به بازار آمده‌اند که هم برای مادر و هم برای جنین بی‌خطرتر هستند.”
۱۲. آدم‌ها معمولا در هنگام تشنج زبان‌شان را می‌بلعند
این یکی دیگر از باورهای نادرستی درباره‌ی صرع زبان به زبان می‌چرخد. در حقیقت، تحت هیچ شرایطی امکان ندارد کسی بتواند زبان‌اش را ببلعد.
با وجود این، در هنگام تشنج ممکن است فرد بیمار به دندان خود آسیب برساند و باعث شکستگی آن شود. هم‌چنین، ممکن است بیمار زبان یا لب‌های خود را گاز بگیرد.
۱۳. هیچ درمانی برای کمک به مبتلایان به بیماری صرع وجود ندارد
خوشبختانه، این نیز یکی دیگر از باورهای غلط درباره‌ی صرع است. هیچ روشی برای درمان صرع وجود ندارد، ولی انواع مختلفی از درمان‌ها وجود دارند که می‌توانند به این بیماران کمک کنند.
داروهای ضد صرع برای بسیاری از بیماران می‌توانند با موفقیت از بروز تشنج پیشگیری کنند. به گزارش انجمن صرع، تخمین زده می‌شود از هر ۱۰ بیمار مبتلا به صرع ۷ نفر با مصرف داروهای مناسب می‌توانند تشنج را تحت کنترل در بیاورند.
برای افرادی که بدن‌شان پاسخ خوبی به دارو نمی‌دهد، گزینه‌های دیگری از قبیل جراحی، تحریک عصب واگ، و حتی مداخلات غذایی وجود دارند که می‌توانند کارساز باشند.
دانشمندان هم‌چنان در حال مطالعه هستند تا بتوانند قدم به قدم به درمان کامل بیماری صرع دست پیدا کنند. با این‌که شاید رسیدن به این هدف مدت بیش‌تری طول بکشد، تلاش‌های آن‌ها هم‌چنان ادامه دارد.