بیماری ام اس یا تصلب پراکنده ( Encephalomyelitis Disseminate یا Multiple Sclerosis) یک بیماری با علائم غیرقابل پیش‌بینی است که می‌تواند به شدت متنوع باشد. هرچند برخی آدم‌ها درباره علائم ام اس عموما خستگی مفرط و بی‌حسی را تجربه می‌کنند، اما موارد ام اس حاد می‌تواند سبب فلج شدن، از دست دادن بینایی، یا کاهش عملکرد مغز شود. برآورده شده‌است که حدود ۷ میلیون نفر در سراسر دنیا به ام اس مبتلا هستند. بر اساس گزارش انجمن ملی ام اس، نرخ ابتلای زنان در مقایسه با مردان بیشتر از ۲ برابر است. سابقه‌ی خانوادگی نیز یک عامل خطر مهم است.
علائم ام اس
مهمترین نشانه های اولیه بیماری ام اس شامل این موارد است:
- مشکلات بینایی
- مور مور شدن و بی‌حسی
- درد و انقباض ناگهانی
- ضعف یا خستگی مفرط
- مشکلات تعادلی یا سرگیجه
- مشکلات مثانه
- اختلال عملکرد جنسی
- مشکلاتی شناختی
ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس چیست؟
ام اس یک اختلال پیشرونده‌ی “وابسته به سیستم دفاعی” است. این یعنی سیستمی که برای حفظ سلامت بدن شما طراحی شده‌است اشتباها به بخش‌هایی از بدن‌تان حمله میکند که برای عملکرد روزمره حیاتی هستند. طی این حمله پوشش محافظ سلول‌های عصبی آسیب می‌بیند، که این به کاهش عملکرد در مغز و نخاع منجر می‌شود.
با این‌که ام اس در 1868 کشف شده‌است، علت آن تا حد زیادی یک راز باقی مانده‌است. پژوهشگران می‌دانند آسیب عصبی ناشی از تورم است، اما علت تورم هنوز ناشناخته است.
۱. ام اس و مشکلات بینایی
مشکلات بینایی یکی از رایج‌ترین علائم ام اس است. تورم عصب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و دید مرکزی را دچار اختلال میکند. این می‌تواند سبب تاری دید، دوبینی، یا از دست دادن بینایی شود.
ممکن است شما فورا متوجه مشکلات بینایی نشوید، چون انحطاط دید شفاف می‌تواند به آهستگی رخ دهد. هم‌چنین ممکن است در روند از دست دادن بینایی نگاه کردن به بالا یا یک طرف دردناک باشد.
۲.مور مور شدن یا بی‌حسی
ام اس عصب‌های مغز و نخاع (مرکز پیام بدن) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این یعنی می‌تواند سیگنال‌هایی معارض را به سراسر بدن بفرستد. گاهی هیچ سیگنالی فرستاده نمی‌شود که این به بی‌حسی منجر می‌شود.
احساس مور مور شدن و بی‌حسی یکی از رایج‌ترین نشانه‌های هشداردهنده‌ی ام اس است. بی‌حسی در قسمت‌های صورت، بازوها، پاها، و انگشتان شایع است.
۳.درد و انقباض ناگهانی
درد مزمن و انقباض غیرارادی عضلات نیز در مبتلایان به ام اس شایع است. بر اساس گزارش انجمن ملی ام اس، یک پژوهش نشان داده‌است نیمی از افراد مبتلا به ام اس درد مزمن دارند.
خشکی عضلات یا انقباض (اسپاسم) نیز شایع است. ممکن است بیمار خشکی عضلات یا مفاصل، و نیز حرکات تند و دردناک دست‌ها و پاها را تجربه کند. اغلب اوقات پاها تحت تاثیر قرار می‌گیرند، اما درد پشت نیز شایع است.
۴. خستگی مفرط و ضعف
خستگی مفرط بی‌دلیل زمانی رخ می‌دهد که عصب‌ها در ستون فقرات فاسد می‌شوند. معمولا خستگی مفرط ناگهان بروز میکند و هفته‌ها بعد بهبود می‌یابد. ضعف در ابتدا بیشتر در پاها مشهود است.
۵. اختلال در عملکرد مثانه، روده، و دستگاه تناسلی
اختلال عملکرد مثانه یکی دیگر از علائمی است که در ۸۰ درصد مبتلایان به این بیماری رخ می‌دهد. این می‌تواند شامل تکرر ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن، یا بی‌اختیاری باشد.
علائم مرتبط با دستگاه ادراری اغلب قابل مهار است. افراد مبتلا به ام اس کم‌تر یبوست، اسهال، یا عدم کنترل روده را تجربه می‌کنند.
برانگیختگی جنسی نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به ام اس یک مشکل باشد، چون آغاز آن از مرکز سیستم عصبی است- جایی که ام اس به آن حمله میکند.
۶. مشکلات شناختی
حدود نیمی از افراد مبتلا به ام اس درگیر نوعی مشکل در عملکرد شناختی‌شان می‌شوند. این مشکل می‌تواند شامل این موارد باشد:
- مشکلات حافظه
- کوتاه شدن بازه‌ی زمانی توجه
- مشکلات زبانی
- دشواری حفظ تمرکز
افسردگی و دیگر مشکلات سلامت هیجانی نیر شایع است.
۷. سلامت هیجانی
افسردگی حاد در میان مبتلایان به ام ای شایع است. استرس‌های ام اس می‌تواند سبب تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، و شرایطی به نام ناخویشتن‌داری عاطفی شود. این شرایط شامل گریه و خنده‌ی غیرقابل کنترل است.
دست و پنجه نرم کردن با ام اس، در کنار مسائل رابطه‌ی عشقی یا خانوادگی، می‌تواند باعث شود افسردگی و دیگر اختلالات هیجانی حتی چالش‌برانگیزتر شود.
درمان خانگی ام اس: 10 درمان طبیعی و موثر برای بیماری ام اس (MS)
علائم دیگر
همه‌ی مبتلایان به ام اس علائم یکسان ندارند. ممکن است در طول برگشت بیماری یا حملات ام اس علائمی متفاوتی بروز کند. علاوه بر علائمی که پیش‌تر ذکر شد، ام اس می‌تواند شامل موارد زیر نیز بشود:
۸. از دست دادن شنوایی
۹. تشنج
۱۰. لرزش غیر قابل کنترل
۱۱. مشکلات تنفسی
۱۲. صحبت بریده بریده
۱۳. دشواری بلع
پیشرفت و شدت ام اس
ام اس اغلب پزشکان را مبهوت میکند، شدت و شیوه‌های تاثیرش در آدم‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد. ممکن است حمله‌ها چند هفته طول بکشد و بعد ناپدید شود. با این حال، برگشت حملات می‌تواند به‌طور فزاینده‌ای حادتر، غیر قابل پیش بینی‌تر، و همراه با علائم متفاوت باشد. ممکن است تشخیص زودهنگام ام اس برای جلوگیری از پیشرفت سریع آن مفید باشد.
آیا بیماری ام اس ارثی است؟
ام اس لزوما ارثی نیست. با این حال، بر اساس گزارش انجمن ملی ام اس، اگر در اقوام نزدیک‌تان فردی به ام اس مبتلا است، شانس ابتلای شما به این بیماری بیشتر است.
کل جمعیت تنها یک‌دهم درصد شانس ابتلا به ام اس دارد. اما اگر خواهر، برادر یا والدین شما به ام اس مبتلا باشند، این عدد به 2.5 تا ۵ درصد می‌رسد.
وراثت تنها عامل تعیین‌کننده در ام اس نیست. در قلوهای همسان اگر یکی از آن‌ها به ام اس مبتلا باشد، شانس ابتلای دیگری به ام اس تنها ۲۵ درصد است. هرچند ژنتیک قطعا یک عامل خطر است، اما تنها عامل نیست.
تشخیص
یک پزشک، به احتمال خیلی زیاد یک عصب‌شناس- برای تشخیص ام ای آزمایش‌های مختلفی انجام خواهدداد، از جمله:
- معاینه‌ی عصبی: پزشک‌تان نارسایی عملکرد عصب‌ها را بررسی میکند
- معاینه‌ی چشم: یک سری تست برای ارزیابی بینایی شما و بررسی بیماری‌های چشمی
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): تکنیکی که با استفاده از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی از مغز و نخاع تصاویر مقطعی می‌گیرد
- اندازه گیری پروتئین در مایع مغزی نخاعی (یا پونکسیون کمری): آزمایشی که با قرار دادن یک سوزن بلند در ستون فقرات‌تان از مایعی که در مغز و نخاع در گردش است نمونه‌گیری می‌شود
پزشکان با استفاده از این آزمایش‌ها در ۲ ناحیه‌ی مجزا به دنبال آسیب دستگاه عصبی مرکزی می‌گردند. هم‌چنین آن‌ها باید اطمینان داشته‌باشند بین دوره‌هایی که سبب آسیب شده‌است حداقل یک ماه فاصله وجود داشته‌است. هم‌چنین از آزمایش‌ها برای منتفی دانستن بیماری‌های دیگر نیز استفاده می‌شود.
دستاوردهای جدید در درمان ام اس
ام اس یک اختلال چالش‌برانگیز است، اما پژوهشگران درمان‌های زیادی کشف کرده‌اند که می‌تواند روند پیشرفت آن را کند کند.
بهترین دفاع در برابر ام اس این است که پس از مشاهده‌ی اولین نشانه‌های هشداردهنده فورا به پزشک مراجعه کنید. به‌ویژه اگر فردی از اقوام درجه یک شما به این بیماری مبتلا است، این بی‌نهایت مهم است، چون این یکی از عوامل خطر کلیدی برای ام اس است.
تردید نکنید. تشخیص زودهنگام می‌تواند همه‌چیز را تغییر دهد.