اپی نفرین و نوراپی نفرین دو انتقال‌دهنده‌ی عصبی هستند که به عنوان هورمون نیز عمل می‌کنند و به یک دسته از ترکیبات شناخته‌شده به عنوان کاتکول‌آمین تعلق دارند. آن‌ها به عنوان هورمون، بر بخش‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارند و سیستم عصبی مرکزی شما را تحریک می‌کنند. داشتن هر یک از این دو به مقدار بیش از حد کم یا خیلی زیاد می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر سلامت شما داشته باشد.
به لحاظ شیمیایی، اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین بسیار شبیه به هم هستند. با این حال، اپی‌نفرین روی گیرنده‌های آلفا و بتا کار میکند، در حالی که نوراپی‌نفرین تنها روی گیرنده‌های آلفا کار میکند. گیرنده‌های آلفا تنها در شریان‌ها یافت می‌شوند. گیرنده‌های بتا در قلب، ریه‌ها و شریان‌های عضلات اسکلتی قرار دارند. این تمایز است که باعث می‌شود عملکرد اپی نفرین و نوراپی نفرین کمی با هم فرق داشته باشد.
عکلکرد اپی نفرین و نوراپی نفرین چیست؟
اپی‌نفرین
اپی‌نفرین که آدرنالین نیز نامیده می‌شود، اثرات قدرتمندی روی بدن دارد. این اثرات عبارتند از:
– افزایش قند خون
– افزایش ضربان قلب
– افزایش شدت انقباضات (قلب با چه سختی فشرده می‌شود)
– آرام شدن عضلات مجاری هوایی به منظور بهبود تنفس
این اثرات طراحی شده‌اند تا بدن شما انرژی بیش‌تری داشته باشد. هنگامی که استرس زیادی دارید یا ترسیده‌اید، بدن شما میزان زیادی از اپی‌نفرین را آزاد میکند. این فرایند به عنوان واکنش جنگ یا گریز شناخته می‌شود.
نوراپی نفرین
نوراپی‌نفرین، که به نام نورآدرنالین نیز شناخته می‌شود، اثراتی شبیه به اپی‌نفرین دارد، مانند:
– افزایش قند خون
– افزایش ضربان قلب
– افزایش شدت انقباضات
نوراپی‌نفرین همچنین می‌تواند عروق خونی شما را باریک کند، پیامدی که فشار خون را افزایش می‌دهد.
فرق اپی نفرین و نوراپی نفرین
هم اپی‌نفرین و هم نوراپی‌نفرین می‌توانند قلب شما، سطح قند خون‌تان و رگ‌های خونی را تحت تاثیر قرار دهند. با این حال، نوراپی‌نفرین می‌تواند عروق خونی شما را باریک‌تر کند و فشار خون را افزایش دهد.
چگونه از این دو استفاده می‌شود؟
اپی نفرین
اپی‌نفرین علاوه بر این‌که نوعی هورمون و انتقال‌دهنده‌ی عصبی است، شکل مصنوعی آن به عنوان یک درمان پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد اصلی آن درمان آنافیلاکسی است، نوعی واکنش آلرژیک شدید که می‌تواند تنفس فرد را تحت تاثیر قرار دهد. تزریق اپی‌نفرین می‌تواند به باز کردن مجاری تنفسی شما کمک کند، بنابراین شما راحت‌تر می‌توانید تنفس کنید.
سایر کاربردهای اپی‌نفرین عبارتند از:
– حملات آسم. یک فرم استنشاقی از اپی‌نفرین می‌تواند به درمان یا جلوگیری از حملات شدید آسم کمک کند.
– ایست قلبی. در صورتی که قلب‌تان متوقف شده باشد، تزریق اپی‌نفرین می‌تواند قلب شما را دوباره به کار بیندازد.
– عفونت. در صورتی که دچار یک عفونت شدید بشوید و کاتکول‌آمین‌ها را به اندازه‌ی کافی تولید نمی‌کنید، ممکن است لازم باشد که اپی‌نفرین را از طریق تزریق وریدی (IV) دریافت کنید.
– بیحسی. اضافه کردن اپی‌نفرین به بیحسی موضعی می‌تواند دوام آن‌ها را بیشتر کند.
نوراپی نفرین
پزشکان گاهی اقوات از نوراپی‌نفرین برای درمان شوک سپتیک استفاده می‌کنند، نوعی عفونت شدید که می‌تواند منجر به نارسایی اندام شود. این عفونت می‌تواند فشار خون را در حد خطرناکی پایین بیاورد. نوراپی‌نفرین از طریق IV می‌تواند به تحریک انقباض خونی و افزایش فشار خون کمک کند.
اگر چه اپی‌نفرین نیز می‌تواند برای این منظور مورد استفاده قرار بگیرد، اما نوراپی‌نفرین به علت عملکردی که به عنوان گیرنده‌ی آلفا دارد ترجیح داده می‌شود.
برخی از افراد مبتلا به ADHD (اختلال بیش‌فعالی کم‌توجهی) یا افسردگی داروهایی را دریافت می‌کنند که باعث تحریک یا افزایش آزاد شدن نوراپی‌نفرین می‌شود، از جمله:
– مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی‌نفرین، مانند دولوکستین (سیمبلتا) و ونلافاکسین
تفاوت اصلی
اپی‌نفرین برای درمان آنافیلاکسی، ایست قلبی و حملات شدید آسم استفاده می‌شود. از طرف دیگر نوراپی‌نفرین برای درمان فشار خونی که در حد خطرناکی پایین است به کار می‌رود. علاوه بر این، داروهایی که نوراپی‌نفرین را افزایش می‌دهند می‌توانند به درمان ADHD و افسردگی کمک کنند.
چه اتفاقی می‌افتد اگر دچار کمبود این دو باشید؟
سطوح پایین اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین می‌تواند در بروز اختلالات مختلف جسمی و روحی نقش داشته باشد، از جمله:
– اضطراب
– افسردگی
– سندرم پای بی‌قرار
– اختلالات خواب
استرس مزمن، تغذیه‌ی نامناسب و مصرف داروهای خاص، مانند متیل‌فنیدات (ریتالین)، می‌تواند سبب شود که حساسیت کم‌تری نسبت به اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین داشته باشید. این عوامل همچنین سبب می‌شوند که بدن شما اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین را به میزان کم‌تری تولید کند.
چه اتفاقی می‌افتد اگر اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین بیش از حد داشته باشید؟
داشتن بیش از حد اپی‌نفرین یا نوراپی‌نفرین می‌تواند موارد زیر را ایجاد کند:
– فشار خون بالا
– اضطراب
– تعریق بیش از حد
– تپش قلب
– سردرد
بعضی از اختلالات پزشکی باعث می‌شود سطح اپی‌نفرین، نوراپی‌نفرین یا هر دو در بعضی از آدم‌ها بیش از حد بالا برود. این اختلالات عبارتند از:
– فئوکروموسیتوما، توموری که در غدد آدرنال شما تشکیل می‌شود
– پاراگانگلیوما، توموری که در خارج از غدد آدرنال تشکیل می‌شود
– چاقی
استرس مداوم نیز می‌تواند سطح بالایی از اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین را ایجاد کند.
کلام پایانی
اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین انتقال‌دهنده‌های عصبی و هورمون‌های شبیه به هم هستند. در حالی که اپی‌نفرین روی قلب‌تان اثر دارد، نوراپی‌نفرین بیشتر روی رگ‌های خونی اثرگذار است. هر دو در واکنش طبيعي جنگ یا گریز طبيعي بدن شما نسبت به استرس نقش دارند و کاربردشان در بخش پزشکی هم قابل اهمیت است.