تنگی کانال عصب مچ دست یا سندرم تنگی کانال کارپال چیست؟ ابتلا به سندرم تونل کارپال سالانه میلیون‌ها آمریکایی را دچار مشکل می‌کند؛ با این حال، هنوز پزشکان در مورد عامل ایجادکننده‌ی آن به یافته‌هایی مطمئن دست پیدا نکرده‌اند. البته، ممکن است تاثیر هم‌زمان سبک زندگی و عوامل ژنتیکی در این میان نقش داشته باشد. با وجود این، عوامل خطر این بیماری آن‌چنان گوناگون‌اند که تقریبا هر فرد ممکن است در برخی دوران‌های زندگی با یک یا چند مورد از آن‌ها مواجه شود.
تنگی کانال عصب مچ دست یا سندرم تونل کارپال می‌تواند باعث بی‌حسی، گرفتگی، و درد در دست و انگشت‌ها شود. راه شناخته‌‌شده‌ای برای پیشگیری از تونل کارپال وجود ندارد، ولی برخی حرکات و نرمش‌ها می‌توانند احتمال نیاز به عمل جراحی را برای مداوای این بیماری کاهش دهند. از این رو، برای کسب توصیه‌های کارشناسانه در مورد این قبیل نرمش‌ها و حرکت‌ها با دکتر جان دیبلاسیو، کارشناس ارشد فیزیوتراپی و متخصص رسمی توان‌بخشی ساکن ایالت ورمونت آمریکا گفتگو کردیم.
برای این منظور، سه حرکت اساسی وجود دارد که می‌توانید هر روز و در هر مکان انجام‌شان دهید. این فعالیت‌ها و حرکات کششی بسیار ساده هستند و به هیچ‌گونه امکانات و تجهیزاتی نیاز ندارند. به راحتی می‌توانید آن‌ها را پشت میز کار، هنگام ایستادن در صف، یا هر جا که یکی دو دقیقه‌ای وقت اضافه پیدا کردید، انجام دهید. دکتر دیبلاسیو می‌گوید: “مشکلاتی نظیر سندرم تونل کارپال را می‌توان با کمک انجام حرکات کششی در طول روز به بهترین شکل کنترل کرد.” با کمک این حرکات ساده، فقط در عرض چند دقیقه در روز، می‌توانید از سلامت مچ دست‌تان محافظت کنید.
۱.شنا سوئدی عنکبوت روی آینه!
شاید خیلی از شما در کودکی این حرکت را به صورت بازی انجام می‌دادید؛ ولی امروزه پژوهش‌ها نشان داده‌اند انجام این حرکت کششی برای سلامت دست‌های‌تان بسیار عالی است:
۱. دست‌های‌تان را به حالت نیایش و دعا روی هم قرار دهید.
۲. انگشت‌های‌تان را تا آن‌جا که می‌توانید از هم باز کنید؛ سپس کف دو دست‌تان را از هم جدا کنید، ولی نوک انگشت‌های‌تان هم‌چنان به یکدیگر چسبیده باشند؛ مجددا دست‌های‌تان را به حالت قبل برگردانید، و این کار را مرتبا تکرار کنید؛ درست مثل این‌که یک عنکبوت روی آینه در حال انجام حرکت شنا سوئدی است!
دکتر دیبلاسیو می‌گوید: “این حرکت کششی برای تحرک نیام یا غلاف تاندون‌های کف دست، ساختار کانال عصبی مچ دست، و عصب میانی – عصبی که تحت تاثیر سندرم تونل کارپال تحریک می‌شود – مفید است.” این حرکت آن‌چنان ساده است که شاید حتی همکاران‌تان نیز اصلا متوجه‌ی انجام آن نشوند؛ بنابراین برای انجام ندادن این حرکت مفید هیچ عذر و بهانه‌ای وجود ندارد.
۲. تکان دادن دست‌ها
در این حرکت، درست مانند نام آن، باید دست‌های‌تان را تکان دهید: درست مانند وقتی که دست‌های‌تان را شسته‌اید و می‌خواهید آب اضافی را از آن‌ها بتکانید.
دکتر دیبلاسیو توصیه می‌کند: “در هر ساعت، یکی دو دقیقه این حرکت را انجام دهید تا از تنگی و گرفتگی ماهیچه‌های خم‌کننده‌ی دست‌ها و عصب میانی‌شان در طول روز جلوگیری کنید.” اگر احساس می‌کنید ساعتی یکی دو دقیقه برای‌تان زیاد است، دست‌کم می‌توانید در طول روز بعد از هر بار شستشوی دست‌ها این کار را انجام دهید. دست‌های‌تان را که حتما در طول روز مرتبا می‌شویید، این طور نیست؟ در غیر این صورت، حتما باید این حرکت را انجام دهید تا هم مشکل سندرم تونل کارپال‌تان برطرف شود و هم از ابتلا به آنفولانزا و دیگر بیماری‌های عفونی جلوگیری کنید!
۳. کشش بازوها
این حرکت کششی بسیار عمقی‌تر و کامل‌تر از دو حرکت قبلی است:
۱. یکی از دست‌های‌تان را صاف در مقابل‌تان نگه دارید؛ به شکلی که آرنج‌تان خم نباشد و دست با بدن‌تان زاویه‌ی ۹۰ درجه بسازد. در این حالت، مچ دست‌تان باید آزاد و جهت نوک انگشتان به سمت پایین باشد.
۲. کمی انگشتان‌تان را از هم باز کنید و دست‌تان را با کمک دست دیگر از مچ به آرامی به سمت پایین فشار دهید؛ و تا آن‌جا که می‌توانید مچ دست و انگشتان‌تان را بکشید.
۳. وقتی دست‌تان به بیش‌ترین حد کشیدگی و خمیدگی رسید، ۲۰ ثانیه در همان وضعیت بمانید.
۴. سپس دست‌تان را رها کنید و این کار را با دست دیگرتان انجام دهید.
این کار را دو تا سه بار با هر دست انجام دهید، و سعی کنید هر ساعت یک بار این حرکت کششی را تکرار کنید. بعد از گذشت چند هفته که این کار را چندین بار در روز تکرار کردید، بهبودی قابل‌توجهی در میزان انعطاف‌پذیری مچ دست‌تان مشاهده خواهید کرد.
به یاد داشته باشید، انجام حرکات کششی در برنامه‌ی سلامت روزانه‌تان نقش مهمی ایفا می‌کند؛ از این رو، هرگز در برنامه‌های روزانه‌تان فقط به این چند حرکت کششی اکتفا نکنید. هر قسمت از بدن‌تان می‌تواند از فواید افزایش گردش خون، جنبش، و فعالیتی بهره‌مند شود که حرکات کششی برای‌تان به ارمغان می‌آورند.
راه درمان جامع و کامل برای تنگی کانال عصب مچ دست یا سندرم تونل کارپال چیست؟
اگر فکر می‌کنید به سندرم تونل کارپال مبتلا شده‌اید، حتما به پزشک مراجعه کنید. درمان به موقع می‌تواند به تسکین علائم این بیماری و جلوگیری از وخامت آن کمک کند. حرکات کششی مذکور در این مقاله تنها بخشی از برنامه‌ی درمانی برای این بیماری است. کارهای دیگری که برای مداوای تونل کارپال می‌توانند مفید باشند، عبارت هستند از:
- استفاده از کمپرس سرد
- استراحت دادن‌های پیاپی به مچ دست
- آتل بستن مچ دست هنگام خواب
- تزریق کورتیکواستروئید
چنان‌چه هیچ‌یک از این روش‌ها در بهبود علائم تونل کارپال موثر نباشد، پزشک‌تان به عمل جراحی متوسل خواهد شد.