فشار خون بالا یا هایپرتنشن یکی از بیماری‌های شایع در سرتاسر جهان به شمار می‌رود. در این مقاله، به ۸ باور غلط درباره فشار خون بالا یا هایپرتنشن اشاره می‌کنیم.
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده، حدود ۴۵ درصد از بزرگسالان در این کشور به فشار خون بالا مبتلا هستند. از آن‌جا که این بیماری ممکن است علائم خاصی به همراه نداشته باشد، بسیاری از آدم‌هایی که دچار فشار خون بالا هستند، از این مسئله باخبر نمی‌شوند.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، تخمین زده می‌شود حدود ۱.۱۳ میلیارد نفر در سرتاسر جهان به هایپرتنشن یا همان بیماری فشار خون بالا مبتلا هستند.
با این‌که آمار ابتلا به این بیماری به طور روزافزون در حال افزایش است، بسیاری از آدم‌ها همچنان برداشت‌ها و باورهای نادرستی از این بیماری دارند.
پیش از هر چیز، لازم است فشار خون را تعریف کنیم. طبق توضیح مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، فشار خون “فشاری است که خون بر دیواره‌های سرخرگ‌ها وارد میکند.”
فشار خون به طور طبیعی بالا و پایین می‌رود. برای مثال، فشار خون در طول انجام فعالیت بدنی بالا می‌رود، و در طول یک استراحت طولانی پایین می‌آید. با وجود این، اگر فشار خون برای یک دوره‌ی زمانی طولانی‌تر همچنان بالا بماند، خطر ابتلا به وضعیت‌ها و بیماری‌های مختلفی را افزایش می‌دهد.
در این مقاله، به بیان ۸ باور نادرست درباره‌ی فشار خون بالا می‌پردازیم که به اشتباه در میان عموم جا افتاده‌اند.
۱. فشار خون مسئله‌ای مهم و جدی نیست
بیماری فشار خون بالا یا هایپرتنشن مسلما مسئله‌ای مهم و جدی است. عدم درمان مناسب بیماری فشار خون بالا می‌تواند خطر ابتلا به مجموعه‌ای از بیماری‌ها و وضعیت‌ها را افزایش دهد؛ از جمله حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی، بیماری‌های کلیوی، نارسایی قلبی، آنژین، کاهش قدرت بینایی، اختلالات جنسی، و بیماری سرخرگ محیطی.
بالا بودن فشار خون از طرق مختلف می‌تواند به بدن آسیب برساند. برای مثال، افزایش فشار بر سرخرگ‌ها به مرور زمان می‌تواند باعث کاهش قابلیت ارتجاعی عروق خونی شود. همین مسئله می‌تواند میزان خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی را به قلب کاهش دهد؛ در نتیجه، این وضعیت به قلب آسیب می‌رساند.
هم‌چنین، بالا بودن فشار خون می‌تواند به عروق خونی ظریف موجود در مغز نیز آسیب برساند؛ این مسئله خطر انسداد یا پارگی عروق خونی مغز را افزایش می‌دهد.
۲. فشار خون در خانواده‌ام ارثی است، بنابراین نمی‌تواند از آن پیشگیری کنم
بر اساس نتایج پژوهش‌ها، هایپرتنشن قطعا با ساختار ژنتیکی انسان در ارتباط است. برای مثال، پژوهشگران طی مطالعه‌ای در ۲۰۱۷ داده‌های مربوط به سه نسل از شرکت‌کنندگان را جمع‌آوری و بررسی کردند؛ بر اساس نتایج این بررسی:
“بروز زودهنگام هایپرتنشن در مادربزرگ‌ها یا پدربزرگ‌ها خطر ابتلا به این بیماری را در نوه‌ها افزایش می‌دهد – حتی اگر ابتلای زودهنگام به هایپرتنشن در نسل میانی (والدین نوه‌ها) کنترل و عوامل مربوط به سبک زندگی آن‌ها اصلاح شده باشد.”
با وجود این، فشار خون بالا غیر قابل پیشگیری نیست – حتی برای آن‌هایی که شاید از لحاظ ژنتیکی در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. این وضعیت غالبا ناشی از عوامل مربوط به سبک زندگی، مثلا رژیم غذایی، است؛ ژن‌ها تاثیری بر این عوامل نمی‌توانند داشته باشند.
پژوهشگران طی مطالعه‌ای در ۲۰۱۸ که داده‌های مربوط به ۲۷۷،۰۰۵ نفر را از لحاظ ژنتیکی، سبک زندگی، و وضعیت سلامتی بررسی کرده بودند، به این نتیجه رسیدند که:
“پیروی از یک سبک زندگی سالم (شامل رژیم غذایی سالم، قطع یا کاهش مصرف الکل، کاهش دفع سدیم در ادرار، پایین بودن شاخص توده‌ی بدن، و افزایش فعالیت بدنی)، فارغ از وجود یا عدم وجود خطر ژنتیکی یا زمینه‌ای ابتلا به هایپرتنشن، می‌تواند در کاهش فشار خون تاثیرگذار باشد.”
هم‌چنین، این پژوهشگران دریافتند، پیروی از یک سبک زندگی سالم با کاهش خطر آنفارکتوس میوکارد (سکته‌ی قلبی)، سکته مغزی، و سایر بیماری‌های مربوط به مشکلات قلبی و عروقی، با هر میزان خطر ژنتیکی و زمینه‌ای فشار خون، در ارتباط است.
۳. ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن اجتناب‌ناپذیر است
هایپرتنشن یک بیماری اجتناب‌ناپذیر، و بخشی طبیعی از فرایند افزایش سن نیست. با این‌که فشار خون بالا در میان افراد سالمند شایع‌تر است، این وضعیت در افراد میانسال و جوانان نیز مشاهده می‌شود.
بیماری فشار خون بالا حدود ۷.۵ درصد از افراد ۱۸ الی ۳۹ ساله، ۳۳.۲ درصد از آدم‌های ۴۰ الی ۵۹ ساله، و ۶۳.۱ درصد از سالمندان بالای ۶۰ سال را گرفتار خود میکند.
با این‌که خطر احتمال ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن بیشتر می‌شود، اعمال برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به اندازه‌ی قابل ملاحظهای خطر ابتلا به این وضعیت را کاهش دهد. برخی از این قبیل اقدامات عبارت هستند از کاهش مصرف نمک، انجام مرتب فعالیت‌های بدنی، ترک سیگار، و پیروی از یک رژیم غذایی سالم.
۴. اگر فشار خون داشتم، حتما متوجه‌ی علائم‌اش می‌شدم
تنها راه تشخیص ابتلا به هایپرتنشن اندازه‌گیری فشار خون است. معمولا هیچ نشانه یا علامتی که نشان‌دهنده‌ی ابتلا به بیماری فشار خون بالا باشد، وجود ندارد.
در حال حاضر، حدود ۷۵ میلیون نفر در ایالات متحده مبتلا به هایپرتنشن هستند. تخمین زده می‌شود، حدود ۱۱ میلیون نفر از این جمعیت نمی‌دانند دچار این بیماری هستند.
به همین دلیل نیز متخصصان بیماری فشار خون بالا را “قاتل خاموش” می‌نامند.
۵. من نمک نمی‌خورم، به همین خاطر نگران میزان سدیم در بدن‌ام نیستم
سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند، برای کمک به حفظ سطوح سالم فشار خون، روزانه کم‌تر از ۵ گرم نمک مصرف کنید.
طبق توضیح سازمان بهداشت جهانی، “تخمین زده می‌شود، چنان‌چه میزان مصرف جهانی نمک به سطوح توصیه شده برسد، سالانه از وقوع حدود ۲.۵ میلیون مرگ و میر در سطح جهان پیشگیری می‌شود.”
با وجود این، برای محدود کردن میزان نمک مصرفی‌تان، تنها اجتناب از مصرف مستقیم نمک کافی نیست. باید برچسب‌های روی مواد غذایی را با دقت مطالعه کنید؛ در تهیه‌ی طیف گسترده‌ای از مواد غذایی نمک به کار می‌رود – گاهی اوقات، به میزان بسیار زیاد.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، حدود ۴۰ درصد از مصرف روزانه‌ی سدیم آدم‌ها معمولا ناشی از مصرف این ۱۰ نوع ماده‌ی غذایی است:
الف. انواع نان‌ها
ب. پیتزا
پ. ساندویچ
ت. سوسیس و کالباس (به طور کلی، گوشت‌های فرآوری شده)
ث. انواع سوپ‌ها
ج. انواع بوریتو و تاکو
چ. تنقلات شور نظیر چیپس‌ها، ذرت بو داده، پرتزل، و بیسکوییت‌های نمکی
ح. انواع خوراک‌های تهیه شده با مرغ
خ. انواع پنیر
د. تخم مرغ
به ویژه، مواد غذایی فوق فرآوری شده مملو از نمک هستند. مصرف این مواد غذایی – از جمله نوشابه‌های گازدار، شکلات‌ها، چیپس‌ها، آب‌نبات‌ها، غلات صبحانه، و سوپ‌های آماده – نیز نقش پررنگی در ابتلای آدم‌ها به سایر بیماری‌ها و وضعیت‌ها دارد.
برای مثال، مطالعه‌ای شامل داده‌هایی از بیش از ۱۰۰،۰۰۰ نفر که نتایج بررسی آن‌ها در نشریه‌ی بی‌ام‌جی منتشر شدند، نشان داد “۱۰ درصد افزایش در مصرف مواد غذایی فوق فرآوری شده می‌تواند باعث افزایش قابل ملاحظهای (بیش از ۱۰ درصد) در خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها به ویژه سرطان سینه شود.”
هم‌چنین، باید به این نکته توجه کنید که نمک کوشر و نمک دریایی نیز دارای ساختار شیمیایی مشابه‌ی نمک معمولا هستند؛ از این رو، ضرر مصرف آن‌ها برای سلامت کم‌تر از نمک معمولی نیست.
۶. وقتی داروهای تاثیر خوبی بر فشار خون‌ام بگذارند، می‌توانم مصرف‌شان را قطع کنم
آدم‌هایی که برای درمان هایپرتنشن از دارو استفاده می‌کنند، احتمالا پس از مدتی متوجه می‌شوند فشار خون‌شان به حالت طبیعی بازگشته است. با وجود این، بیماری فشار خون بالا در بسیاری از آدم‌ها به عنوان یک وضعیت مادام‌العمر شناخته می‌شود.
لازم است دقیقا بر اساس توصیه‌های پزشک معالج‌تان عمل کنید، و فقط در صورتی مصرف داروها را متوقف یا کم کنید که وی تشخیص بدهد این کار بهترین اقدام برای حفظ سلامتی‌تان است. طبق توصیه‌ی انجمن قلب آمریکا:
“بیماری فشار خون بالا نیازمند درمان مادام‌العمر است. پزشکان گاهی اوقات، پس از بازگشت سطح فشار خون یک بیمار به حالت طبیعی، دوز داروی مصرفی وی را کاهش می‌دهند و میزان آن را به مدت یک سال یا بیشتر ثابت نگه می‌دارند؛ با این حال، به ندرت پیش می‌آید که پزشک تشخیص دهد که باید درمان را به طور کامل متوقف کرد. برای رسیدن به نتایج مطلوب، لازم است برخی از روش‌های درمانی تا آخر عمر ادامه پیدا کنند.”
۷. هایپرتنشن قابل درمان است
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری فشار خون بالا وجود ندارد. با وجود این، راه‌هایی برای کنترل این وضعیت و کاهش اثرات آن بر سلامتی وجود دارند.
برای مثال، اعمال تغییرات زیر در سبک زندگی می‌توانند برای بالا بودن فشار خون اثربخش باشند:
الف. قطع یا کاهش مصرف الکل
ب. پیروی از یک رژیم غذایی سالم
پ. انجام فعالیت بدنی
ت. کنترل استرس
ث. ترک سیگار
ج. حفظ وزن متناسب
ج. مصرف دارو
۸. فقط مردان به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند
با این‌که همه‌ی آدم‌ها ممکن است به هایپرتنشن مبتلا شوند، خطر ابتلای مردان به این وضعیت تا قبل از ۴۵ سالگی در مقایسه با زنان بیشتر است؛ از ۴۵ تا ۶۴ سالگی، زنان و مردان به یک اندازه در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند.
با وجود این، به نظر می‌رسد زنان پس از ۶۴ سالگی، بیشتر از مردان در معرض ابتلا به هایپرتنشن قرار بگیرند.
خلاصه
هایپرتنشن یک بیماری جدی و شایع است. با این‌که این بیماری در تمام طول عمر ممکن است با فرد بیمار همراه باشد، راه‌های بسیاری برای کنترل آن و کاهش خطرات ناشی از آن وجود دارند.
با مقابله با باورهای نادرست شایع درباره‌ی بالا بودن فشار خون، می‌توانیم با مواجهه‌ی رو در رو علیه عوامل خطر این بیماری، اثرات آن را بر جامعه کم‌تر و با موفقیت بیش‌تری با آن مبارزه کنیم.