مهمترین خواص شقاقل یا هویج وحشی (زردک وحشی) برای سلامتی شامل توانایی آن در بهبود سلامت قلب ، تقویت سیستم گوارش، کاهش نقایص مادرزادی، کمک به کاهش وزن، و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند. شقاقل همچنین بینایی را تقویت میکند، رشد را بهبود می‌بخشد، سلامت پوست و دهان و دندان را بهتر میکند و همچنین به سلامت مغز قوت می‌دهد.
شقاقل چیست؟
شقاقل (هویج/زردک وحشی) از سبزیجات ریشه‌ای است که بومی اوراسیا است و در آن منطقه از زمان باستان به طور گسترده‌ای استفاده می‌شده است. این ریشه‌ی عمودی رابطه‌ی نزدیکی با هویج و جعفری دارد، و به همین دلیل، اغلب در اسناد تاریخی با هویج اشتباه گرفته شده است. شقاقل یک گیاه سالانه یا دوسالانه‌ی سرسخت است که کاربردهای زیادی در آشپزی دارد. در گذشته، این سبزی حتی در گیاه‌پزشکی و به عنوان یک داروی تقویت کننده‌ی میل جنسی استفاده می‌شد.
مواد مغذی شقاقل
بر اساس گفته‌ی سازمان غذا و داروی آمریکا، شقاقل حاوی سطوح بالایی از مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، منگنز، منیزیم، فسفر، روی، و آهن است. این سبزی طیف گسترده‌ای از ویتامین‌ها دارد من جمله فولات، تیامین، اسید پانتوتنیک، ویتامین B6، C، E، و K . به علاوه حاوی سطوح بالایی از فیبر، آب و پروتئین است. این گیاه کربوهیدرات، سدیم و کالری پایینی دارد. همچنین آنتی اکسیدان‌های پلی‌استیلنی مانند فالکارینول، فالکاریندیول، پاناگزادیول، و متیل-فالکاریندیول است.
خواص شقاقل برای سلامتی
حالا بیایید به طور مفصل به بحث درباره‌ی فایده‌های شقاقل برای سلامتی بپردازیم.
۱. سلامت قلب را بهبود می‌بخشد
شقاقل سطح بالایی از پتاسیم دارد که به عنوان گشاد کننده‌ی عروق و همچنین کاهنده‌ی فشار خون و استرس وارده بر قلب عمل میکند. سطوح بالای فولات در این سبزی ریشه‌ای سطح هموسیستئین خون را کاهش می‌دهد، که عموما با ریسک بالاتر بیماری‌های قلبی مرتبط است. فیبر موجود در این ریشه به کاهش سطح کلسترول کمک میکند. در نتیجه، این سبزی ریشه‌ای به پیش گیری از سکته، تصلب شرائين، و سایر مشکلات کرونری قلب کمک میکند.
۲. سرشار از فیبر رژیمی است
کانی ویور، دانشمند متخصص تغذیه در مقاله‌ی با عنوان «سبزیجات سفید: منبع فراموش شده‌ی مواد مغذی» می‌گوید که سبزیجات سفید یا متمایل به سفید مانند شقاقل به خاطر فیبر بسیار بالا، به ویژه به خاطر محلول بودن آن فیبرها، همیشه مورد تمجدید و ستایش بوده‌اند. این نوع از سبزیجات به طور نزدیکی با کاهش سطح کلسترول، پایین آوردن سطح قند خون، پیشگیری از دیورتیکولیت، کاهش چاقی، بهبود گوارش و … رابطه دارد.
۳. احتمال وقوع نقایص مادرزادی را کاهش می‌دهد
شقاقل سرشار از فولات است، که بر کاهش نقصایص مادرزادی لوله‌ی عصبی من جمله شکاف کام، مهره‌شکاف، و آسیب مغزی در اطفال تاثیر می‌گذارد. همچنین به بهینه یازی فرایندهای متابولیک مربوط به تولید انرژی و سیستم عصبی کمک میکند. به علاوه این سبزیجات به تازه مادرها کمک میکند با افسردگی پس از زایمان مقابله کنند.
۴. به کاهش وزن کمک می کند
به عنوان یک گزینه‌ی کم کالری با سطح بالای فیبر محلول، شقاقل معده‌ی شما را پر میکند و از ترشح هورمون گرسنگی پیشگیری میکند. این می‌تواند به طرز چشمگیری احتمال خوردن میان وعده‌ها را کاهش دهد، در نتیجه به کاهش وزن کمک میکند. همچنین فراینده‌های گوارشی بهینه و خوب به از بین بردن مواد اضافه و دریافت سالم‌ترین مواد مغذی خوراکی‌ها کمک میکند.
۵. سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند
شقاقل مملو از آنتی اکسیدان، ویتامین، و ترکیب‌های ارگانیکی است که با حفاظت از بدن در برابر مهاجمان و همچنین مواد سمی حاصل از متابولیسم سلولی بدن خودمان، سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد. ویتامین C و E به عنوان آنتی اکسیدان در بدن عمل می‌کنند و رادیکال‌های آزاد مضر را حذف یا خنثی می‌کنند و استرس اکسیداتیو را بر طرف می‌کنند.
۶. فرایند رشد را بهبود می‌بخشد
طیف کامل مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در شقاقل آن را به خوراکی ایده‌آل یا افزودنی رژیمی مناسب تبدیل میکند. این سبزی بخشی حیاتی از یک رژیم متعادل غذایی را تشکیل می‌دهد.
۷. کمک به سلامت دهان و دندان
ویتامین C و فولات موجود در شقاقل سلامت کلی دهان و دندان را تقویت میکند و این کار را از طریق پیشگیری از پوسیدگی دندان، التهاب زبان، دندان درد، و بوی بد دهان انجام می‌دهد. این سبزی سلامتی بافت پیوندی و لثه‌ها را حفظ و در عین حال دندان‌ها را محکم می‌سازد.
۸. به تولید آنزیم‌ها کمک میکند
شقاقل منگنز دارد که جز حیاتی بسیاری از آنزیم‌های بدن است. در نتیجه، به تولید آنزیم‌هایی کمک میکند که کارشان کمک رسانی به کنترل سلامت دستگاه گوارش، عملکرد آنتی اکسیدان‌ها، التیام زخم‌ها و … است.
۹. به گوارش کمک میکند
فیبر رژیمی محلول موجود در شقاقل مولفه‌ای کلیدی از فرایند گوارش ماست، که اجابت مزاج درست را تسهیل میکند و غذا را به سهولت در روده‌ها و دستگاه گوارش به حرکت در می‌آورد. این سبزی به کاهش یبوست و پیشگیری از سایر اختلال‌های گوارشی کمک میکند.
۱۰. قدرت بینایی را تقویت میکند
گزارش‌های علمی ژورنال‌های تحقیقاتی حکایت از آن دارد که اسید آسکوربیک که در شقاقل نیز یافت می‌شود، مانع از مشکلات چشمی مختلف مربوط به دژنراسیون ماکولار مربوط به کهولت سن می‌شود، که باعث تاری دیر در افراد مسن است. آنتی اکسیدان‌های موجود در این سبزی از چشم در برابر آسیب ناشی از نور آفتاب نیز محافظت میکند. در کل به تقویت سلامت و بینایی چشم یاری می‌رساند.
سایر خواص شقاقل
سایر فایده‌هایی که شقاقل برای سلامتی به همراه دارد عبارتند از:
۱۱. استخوان‌ها را محکم میکند
شقاقل که سرشار از منگنز، کلسیم، و روی است که به بهبود سلامت استخوان کمک میکند. منگنز یکی از دو عامل گلیکوزیل ترانسفرازها است که به تولید غضروف و تقویت استخوان و همچنین برطرف کردن مشکلات استخوانی مانند پوکی استخوان کمک میکند. به علاوه، خواص ضد التهابی این سبزیجات ریشه‌ای علائم آرتریت را کاهش می‌دهد.
۱۲. خواص ضد سرطانی دارد
فالکاریندیول، آنتی اکسیدان موجود در شقاقل، ممکن است خواص ضد سرطانی داشته باشد که سلول‌های توموری را پیدا میکند و از بین می برد.
۱۳. سرشار از فولات و پتاسیم است
پتاسیم زیاد موجود در شقاقل از طریق متعادل سازی اثرات سدیم به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک میکند. در حالی که مقدار زیاد فولات موجود در این سبزی نیز رشد گلبول‌های قرمز خون را تقویت و همچنین از بیماری‌های دژنراتیو عصبی جلوگیری میکند.
۱۴. سلامت مغز را تقویت میکند
پتاسیم و فولات موجود در شقاقل با افسردگی، اضطراب، و سایر مشکلات ذهنی مبارزه میکند. آن‌ها همچنین به تمرکز و هوشیاری بیشتر کمک می‌کنند در نتیجه تاثیر مثبتی بر سلامت کلی عصبی به جا می‌گذارند.
۱۵. از بیماری‌های تنفسی جلوگیری میکند
خواص ضد التهابی شقاقل و کاروتنوئیدهای موجود در آن به درمان بسیاری از مشکلات و عفونت‌های تنفسی کمک می‌کنند. این‌ها شامل سینوزیت، آسم، خس خس، آمفیزم (آسیب به کیسه‌های هوای ریه‌ها)، برونشیت، تنگی نفس، و سایر بیماری‌های تنفسی می‌شوند.
۱۶. منبع غنی ویتامین C است
ویتامین C موجود در شقاقل تولید گلبول‌های سفید خون را تحریک میکند که به میکروب‌های خارجی بدن حمله می‌کنند، به علاوه به عنوان عنصری کلیدی در تولید کلاژن عمل می‌کنند که جزئی سازنده و پایه‌ای از بدن ما انسان‌ها به شمار می‌رود.
۱۷. از کم خونی پیشگیری میکند
ویتامین C، ویتامین B9، و آهن موجود در شقاقل برای افزایش جریان خون و جلوگیری از کم خونی به ویژه در زنان بسیار موثر و حیاتی هستند. به علاوه، ویتامین E به ساخت گلبول‌های قرمز کمک میکند که از این طریق انتقال اکسیژن در بدن بهبود می‌یابد.
۱۸. از وظایف آن مراقبت پوست است
شقاقل، که سرشار از ویتامین C است، خواص آنتی اکسیدان و ضد پیری است. این خواص به پیشگیری از چین و چروک، تقویت خاصیت ارتجاعی پوست، و مرمت سلول‌های پوستی آسیب دیده کمک می‌کنند.
۱۹. کمک به تولید هورمون‌های جنسی
شقاقل به تولید هورمون‌های جنسی و لخته شدن خون کمک میکند. این به خاطر وجود ویتامین k و منگنز موجود در آن است.
۲۰. جایگزین شقاقل
اگر در آشپزخانه‌تان شقاقل وجود ندارد و نمی‌خواهید تا میوه‌فروشی محله‌ی دیگری بروید می‌توانید یکی از سبزیجات زیر را جایگزین آن کنید.
– شلغم
– هویج
– سیب زمینی شیرین
– ریشه‌ی جعفری
نحوه‌ی خرید و نگهداری شقاقل
آنچه در ادامه می‌آید توصیه‌هایی هستند که موقع انتخاب و نگهداری شقاقل بهتر است به یاد داشته باشید:
– ریشه‌های تازه، با طراوت، سفت، متوسط و حتی بیرون زده را انتخاب کنید.
– از خرید ریشه‌های سفت، بیش از حد رسیده، دراز، نازک، و دم‌مانند پرهیز کنید چون طعمی ندارند و فیبر سختی دارند که هضم و گوارش آن دشوار است.
– از خرید ریشه‌های نرم، حفره دار، خشک شده، گره‌دار یا آسیب دیده پرهیز کنید.
– این سبزیجات ریشه‌ای را در کیسه‌ی پلاستیکی درون یخچال نگهداری کنید نه درون فریزر.
چگونه شقاقل را مصرف کنیم
و اینک چند توصیه درباره‌ی نحوه‌ی مصرف این سبزیجات ریشه‌ای:
– پیش از استفاده‌ی این سبزیجات آن‌ها را بشویید، پوست بکنید، سر و ته‌شان را بزنید، و سپس به طور دلخواه خرد کنید.
– می‌توان آن‌ها را مثل هویج پخت.
– همچنین می‌توان سرخ، کباب، یا بخارپزشان کرد و به آن‌ها چاشنی زد و به سوپ و آش اضافه‌شان کرد.
مصارف و کاربردهای شقاقل
و چند مورد از کاربردها و مصارف شقاقل:
– شقاقل حتی به عنوان عامل شیرین کننده برای خوراکی‌ها پیش از نیشکر استفاده می‌شده و به واردات عمده‌ی اروپایی‌ها تبدیل شده بود.
– همچنین می‌توان آن‌ها را به صورت خام مصرف کرد اما اکثر مصارف آشپزی رایج توسط این سبزی به پخته شدن آن نیاز دارد.
– در حالی که اغلب در دستور پخت غذاها جایگزین هویج می‌شود، اما کمی مزه‌ی آن شیرین‌تر و تردتر است که باعث می‌شود ارزشمندتر و پرکاربردتر باشد.
هشدار:
برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌های شقاقل وحشی حاوی صمغ سمی است که می‌تواند باعث فیتوفوتودرماتایتیس (سوزش دردناک) ناشی از سوختگی، راش یا تاول بشود. شقاقل وحشی اگر توسط دام‌ها مصرف شود ممکن است بر افزایش وزن دوران بارداری آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.
بعضی‌ها ممکن است دراماتیت، نفخ، تجمع گاز در معده، گرفتگی شکمی، و آلرژي غذایی و همچنین سندرم‌های آلرژي دهانی مانند سوزش، خارش و ورم لب‌ها و زبان، قرمزی چشم‌ها، و مشکلات تنفسی را هنگام مصرف شقاقل برای اولین بار تجربه کنند. بنابراین، توصیه می‌شود پیش از افزودن این سبزی به رژیم غذایی‌تان با پزشک مشروت کنید.
خواص آب هویج: ۵۰ فایده شگفت انگیز آب هویج برای سلامتی و درمان