دربارهي كتاب «هزار چهرهي علم» (دانشمندان، ارزشها و اجتماع)
«هزار چهرهي علم» كتابي است كه در آن از تاريخ و فلسفهي علم صحبت ميشود، اما از نظر روش و محتوا با بيشتر كتابهايي كه بهمعناي دقيق دربارهي تاريخ و فلسفهي علم نگاشته شدهاند، تفاوت دارد. روش كتاب «تمركز بر مطالعاتِ مورديِ تاريخي بهعوض نظريههاي كلي است.» از نظر محتوا نيز در كنار برخي مسائل اساسي فلسفهي علم _ همچنان كه عنوان فرعي كتاب نشان ميدهد _ دربارهي روانشناسي خود دانشمندان، ارزشها و هنجارهاي مرتبط با علم و همچنين دربارهي وجوه اجتماعي علم بحث ميشود.
پیدایش علم جدید و نفوذ روزافزون آن در زندگی و فرهنگ ما انسانها یکی از مهمترین تحولات عصر جدید است. درک این تحول و شناخت نهاد علم در عین ضرورت چیزی نیست که در هیچیک از بحثهای «علمی» به آن پرداخته شود. برای رسیدن به چنین درکی، كتاب«هزار چهرهي علم» با ارائهي مثالهایی ملموس از تاریخ علم و با پرهیز از نظریهپردازیهای خشک و انتزاعی خواننده را با برخی مسائل فلسفی و اخلاقی مرتبط با علم آشنا کند.
از نگاهی کلی میتوان گفت كتاب هزار چهره علم در درجهي نخست به دنبال طرح پرسش است. علم دستگاه دقیق و بینقصی نیست که از یکسو دادههای تجربی مطلقاً مبتنی بر مشاهده دریافت کند و از سوی دیگر قضیه و نظریه تحويل دهد. در خود علم و پیرامون علم مسائل و مشکلاتی هست که سرشت فلسفی دارد. این کتاب در پی آن است که خواننده این مسائل را بشناسد و اهمیت و ضرورت پرداختن به آن را درک کند.
توسعه ی علم مدرن و تأثیر فزایندهی آن بر زندگی و فرهنگ ما یکی از داستانهای بزرگ عصر ما است. درک این داستان و کنار آمدن با نهاد علم مدرن باید بخش مهمی از آموزش هر دانشآموز باشد. لزلی استیونسون و هنری بایرلی در کتاب «هزار چهرهی علم» به طرز استادانه و بدون دردسر اطلاعات اولیه و بازتاب فلسفی را ارائه میدهند. دانش آموزان باید چنین درکی را به دست آورند.
لزلی استیونسون و هنری بایرلی با استفادهي مناسب از روشهای مطالعهي موردی، دهها چهره از تاریخ علم را به ما معرفی میکنند که قهرمانان و شروران را برجسته میکنند. استیونسون و بایرلی با ارائهي طرحی ابتدایی از توسعهي علم از طریق زندگی پزشکان آن، داستان را از طریق بررسی انگیزههای اغلب ترکیبی دانشمندان و همچنین ارزشهای متناقضی که مردم برای علم و برداشتهایشان از علم به ارمغان میآورند زنده میکنند. هزار چهرهي علم تاثیر دانشمندان بر جامعهشان و همچنین رابطهی بین عملکرد علمی و قدرت سیاسی و اقتصادی را بررسی میکند.
کتاب هزار چهرهی علم مختصر، قابل دسترس و سرشار از حکایات است. این کتاب با بیان نکات شخصی و بینش دقیق مقدمهي بینرشتهای ایدهآل برای غیردانشمندان در دورههای مطالعات علوم، علوم و جامعه و علم و ارزشهای انسانی است و همچنین به عنوان مطالعهی تکمیلی در دورههای علوم در فلسفه، جامعهشناسی و علوم سیاسی مفید خواهد بود. كتاب «هزار چهرهي علم» (دانشمندان، ارزشها و اجتماع) نوشتهي زلی استیونسن، هنری بایرلی با ترجمهي ميثم محمداميني (عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي) در فرهنگ نشر نو (با همكاري نشر آسيم) منتشر شده است. برای خرید کتاب به بنوبوک مراجعه کنید.