بسیاری از افراد با مشکل خجالت آور و ناراحت کننده نفخ معده مواجه هستند که منجر به ایجاد باد معده (شکم) می‌شود در این مقاله بسیار کامل و کاربردی عوامل ایجاد نفخ معده و۳۰ بهترین درمان باد معده ( نفخ شکم ) که معجزه گر هستند را می‌شناسیم.
باد یا گاز معده چیست؟
باد شکم یکی از خجالت‌آورترین مشکلات سلامتی است که آدم‌ها با آن مواجه هستند. باد شکم یا گاز معده یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای مربوط به برخی دیگر از وضعیت‌های نامساعد سلامتی است. به گفته‌ی موسسه‌ی ملی سلامت ایالات متحده، وقتی نیتروژن، دی‌اکسید کربن، اکسیژن، هیدروژن، و متان با یکدیگر مخلوط می‌شوند، باد یا گاز روده را تشکیل می‌دهند.
باد شکم همیشه در مجاری گوارشی بدن انسان، از معده گرفته تا راست روده (قسمت انتهایی روده) وجود دارد. اگر باد در روده‌ها بیش از اندازه ایجاد شود، باعث بروز مشکلاتی نظیر خروج باد از طریق دهان (با فشار یا صدا) – آروغ زدن – یا از طریق مقعد می‌شود. وقتی غذا برای یک دوره‌ی زمانی طولانی در معده باقی می‌ماند، فشار زیادی بر معده و مری وارد می‌کند. در نتیجه، آدم‌ها دچار مشکل سوءهاضمه و نفخ معده می‌شوند زیرا غذاها برای هضم شدن به اسید نیاز دارند. بنابراین، باد شکم هنگامی تولید می‌شود که اسید کافی برای هضم غذا در معده وجود نداشته باشد.
مطالبی که لازم است درباره نفخ معده یا نفخ معده بدانید
باد معده دو نوع است: باد بخش بالای دستگاه گوارش و باد بخش پایین دستگاه گوارش. باد بخش بالای دستگاه گوارش به وسیله‌ی بلعیدن هوا هنگام خوردن یا نوشیدن تشکیل می‌شود. این باد از راه دهان و به شکل آروغ خارج می‌شود. این باد یا گاز را می‌توان با تغییر عادات بلعیدن یا جویدن، نظیر کم کردن سرعت خوردن یا جویدن کامل غذاها، کاهش داد. از سویی دیگر، باد بخش پایین دستگاه گوارش از طریق تخمیر غذاها ایجاد می‌شود.
علل نفخ معده یا نفخ شکم
طبق منابع علمی، حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از بزرگسالان از مشکلات گوارشی رنج می‌برند. همه‌ی ما بر اساس ذائقه و علاقه‌مندی‌های‌مان همواره مشتاق خوردن هستیم، ولی از آثار آن آگاه نیستیم. آدم‌های اندکی از علل مشکلات هاضمه باخبر هستند. به طور کلی، مشکلات هاضمه به دلیل باکتری‌هایی به نام هلیکوباکتر پیلوری به وجود می‌آیند.
برخی دیگر از عوامل ایجاد کننده‌ی باد یا نفخ شکم عبارت هستند از:
۱. خوردن غذاهای خیلی تند
۲. جویدن نامناسب غذاها
۳. اضطراب و استرس
۴. مصرف بیش از اندازه‌ی الکل
۵. بلعیدن هوا (اگر از راه دهان خارج نشود)
۶. عادت همیشگی به استفاده‌ی بیش از اندازه‌ی سس‌ها و چاشنی‌ها
۷. اختلال در کارکرد روده‌ها
۸. هضم نامناسب غذاها
۹. عادت به صحبت کردن هنگام خوردن غذا
۱۰. خوردن بیش از اندازه
۱۱. جویدن آدامس یا آب نبات‌های سفت
۱۲. یبوست
۱۳. استفاده از افزودنی‌های مصنوعی
۱۴. استفاده‌ی بیش از اندازه از ملین‌ها
علائم
برخی از رایج‌ترین نشانه‌های مشکل هاضمه و نفخ معده عبارت هستند از:
۱. احساس سفت شدگی و گره خوردگی در شکم
۲. ایجاد باد یا گاز در شکم
۳. سفتی و تورم شکم (نفخ)
۴. گرفتگی شدید و فشار در شکم
۵. سکسکه‌ی بیش از اندازه
۶. باردار شدن زبان
۷. بوی بدن دهان
۸. آروغ زدن
۹. کاهش اشتها
درمان‌های خانگی برای نفخ معده یا نفخ شکم
اکنون، سوالی که برای همه‌تان پیش آمده، این است که چگونه از شر بادها یا گازهای گیر افتاده در شکم‌ام خلاص شوم؟ همه‌ی ما با مشکل رایج و خجالت‌آور باد شکم مواجه هستیم و همیشه تلاش می‌کنیم به دنبال راه‌حل‌هایی برای غلبه بر این مشکل بگردیم. برخی اعتقاد دارند مشکلات هاضمه و نفخ معده را می‌توان به آسانی به وسیله‌ی درمان‌های طبیعی حل کرد. به جای متوسل شدن به آنتی‌بیوتیک‌ها، باید برای تسکین باد معده راه‌های طبیعی پیدا کرد. بنابراین، اجازه دهید برخی از درمان‌های خانگی سریع و طبیعی را برای مداوای مشکلات مربوط به باد شکم و نفخ معده به شما معرفی کنیم.
۱. سیر
برای تسکین باد شکم و درمان نفخ معده ، سیر بهترین گزینه است. سیر به خاطر ویژگی‌های تند و گرم‌اش معروف است، که این ویژگی می‌تواند به کاهش سوزش معده کمک می‌کند. برای داشتن هاضمه‌ای مناسب، باید سوپ سیر تازه مصرف کنید.
مقداری سیر خرد شده را در آب بجوشانید. سپس مقداری زیره و فلفل سیاه به آن اضافه کنید. بعد از جوشیدن آب، محلول را صاف کنید و بگذارید کمی خنک شود و به دمای اتاق برسد. این محلول را ۳ بار در روز بنوشید تا به نتیجه‌ی اثربخشی برسید.
۲. زنجبیل
زنجبیل بهترین دارو برای درمان سوءهاضمه است. استفاده از زنجبیل به عنوان درمانی سنتی برای مشکلات هاضمه و نفخ معده به شمار می‌رود. برای پیشگیری از باد شکم و سوءهاضمه، بهتر است بعد از غذا تکه‌ای از زنجبیل تازه را بجوید.
اگر به جویدن زنجبیل تازه علاقه ندارید، هنگام پخت غذاها می‌توانید کمی زنجبیل خشک به آن‌ها اضافه کنید. نوشیدن دمنوش زنجبیل (چای زنجبیل) نیز برای درمان باد شکم موثر است. مقداری زنجبیل را در آب داغ بجوشانید و سپس آن را از صافی عبور دهید. این دمنوش را روزی دو تا سه مرتبه نوش جان کنید.
روغن زنجبیل نیز برای تسکین باد شکم استفاده می‌شود. ۲ تا ۳ قطره روغن زنجبیل را روی شکم‌تان (در ناحیه‌ای که معده قرار دارد) بچکانید و خوب بمالید تا به خورد پوست برود.
۳. فلفل سیاه
فلفل سیاه در طب آیورودا به عنوان بهترین دارو برای درمان ترش معده و سوءهاضمه شناخته می‌شود. خواص فلفل سیاه به افزایش ترشح اسید هیدروکلریک کمک می‌کند. برای درمان ناراحتی گوارشی فلفل سیاه را به همراه شکر زرد مصرف کنید.
پودر فلفل سیاه، پودر زنجبیل، تخم گشنیز، و برگ‌های خشک شده‌ی نعناع را به میزان مساوی با هم مخلوط و به خوبی خرد کنید. روزی دو مرتبه به اندازه‌ي ۱ قاشق چای خوری از این مخلوط بخورید.
فلفل را هم‌چنین می‌توانید با آب دوغ نیز میل کنید.
۴. زیره
دمنوش زیره برای درمان اختلالات گوارشی استفاده می‌شود. برای تهیه‌ی این دمنوش، یک قاشق چای خوری دانه‌ی زیره را در یک فنجان آب جوش بریزید. اجازه دهید چند دقیقه‌ای در آن دم بکشد. سپس، دمنوش را صاف کنید و پیش از ناهار یا شام نوش جان نمایید.
هم‌چنین، می‌توانید دانه‌های زیره‌ی بو داده شده با نمک را نیز بجوید.
۵. آب دوغ
استفاده از آب دوغ تازه که بعد از گرفتن کره از شیر یا خامه به دست می‌آید نیز به عنوان یکی از بهترین درمان‌های خانگی برای سوءهاضمه شناخته می‌شود. آب دوغ نه تنها به مداوای مشکلات هاضمه کمک می‌کند، بلکه هم‌چنین تناسب اندام و سلامتی‌تان را حفظ می‌نماید. مقداری پودر زیره‌ی بو داده و نمک را به آب دوغ اضافه کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید.
۶. میخک
چند تکه میخک را به تنهایی میل کنید تا درد ناشی از باد شکم‌تان بر طرف شود. اگر به خاطر تندی بیش از اندازه‌ی میخک علاقه‌ای به جویدن آن ندارید، می‌توانید از روغن میخک استفاده کنید. استفاده از روغن میخک یکی از درمان‌های خانگی موثر برای نفخ به شمار می‌رود. میخک به آسانی درد ناشی از باد معده را کاهش می‌دهد.
۷. رازیانه
رازیانه یکی از مواد خوراکی رایجی است که در هر آشپزخانه‌ای یافت می‌شود. برای تسکین سریع درد ناشی از باد شکم مقداری دانه‌ی رازیانه را بجوید. هم‌چنین، دمنوش رازیانه نیز می‌تواند کمک‌تان کند. مقداری آب را بجوشانید. مقداری چای و دانه‌های خرد شده رازیانه را به آن اضافه کنید. اجازه دهید چند دقیقه دم بکشند. سپس مقداری شربت شکر زرد و یک چهارم فنجان شیر به آن اضافه کنید. این دمنوش را صاف کنید و نوش جان فرمایید.
۸. آب گرم
گاهی اوقات، به خاطر باد شکم، درد شدیدی در معده احساس می‌کنیم و قادر نیستیم چیزی بخوریم. در این هنگام، در فواصل مرتب باید آب گرم بنوشید. این کار به حفظ سطح آب در بدن کمک می‌کند و شما را نیز از شر باد شکم خلاص می‌نماید.
۹. آنقوزه
مقدار اندکی آنقوزه را در آب گرم بریزید. آن را خوب به هم بزنید و این محلول را روزی سه مرتبه بنوشید. هم‌چنین، با افزودن اندکی آب به مقداری پودر آنقوزه خمیری درست کنید و آن را مستقیما روی شکم (ناحیه‌ای که معده قرار دارد) بمالید.
به علاوه، می‌توانید مقدار اندکی آنقوزه را روی یک موز کاملا رسیده بپاشید و آن را نوش جان کنید؛ این کار را روزی دو بار انجام دهید.
۱۰. سرکه سیب
۲ تا ۳ قاشق غذاخوری سرکه سیب را در آب گرم بریزید. سپس اجازه دهید گرمای آب به دمای اتاق برسد. این محلول را بنوشید تا درد معده‌ی ناشی از جمع شدن باد در آن کاهش یابد.
۱۱. هل
هل ادویه‌ی تندی است که از آن برای سرعت بخشیدن به فرایند هضم غذا استفاده می‌شود. هنگام پختن برنج یا سبزیجات، مقداری پودر هل به آن‌ها اضافه کنید.
روزی ۲ تا ۳ بار جویدن غلاف یا پوسته‌ی هل نیز می‌تواند مشکل باد شکم را بر طرف کند.
هم‌چنین می‌توانید با ترکیب زنجبیل تازه، چند عدد دانه‌ی هل، و یک قاشق چای خوری دانه‌ی رازیانه یک دمنوش درست کنید. این دمنوش را به صورت گرم چندین بار در طول روز نوش جان کنید.
۱۲. لیمو و جوش شیرین
یک لیوان بر دارید و آب یک لیموی تازه را به طور کامل در آن بچلانید. سپس مقداری جوش شیرین به آن بیفزایید. بعد از افزودن جوش شیرین به آب لیمو، این ترکیب شروع به تشکیل حباب می‌کند. یک فنجان آب و مقدار بیش‌تری جوش شیرین به آن اضافه کنید. این محلول را خوب به هم بزنید تا جوش شیرین به طور کامل حل شود. برای تسکین باد شکم این محلول را بنوشید.
۱۳. دارچین
دارچین یکی از مواد اصلی برای خوش طعم کردن غذاها است، و هم‌چنین در مصارف دارویی نیز موثر است. یک قاشق چای خوری پودر دارچین را در یک فنجان شیر گرم بریزید. مقداری عسل به آن اضافه کنید و مواد را خوب به هم بزنید و در نهایت آن را نوش جان کنید. هم‌چنین می‌توان دمنوش دارچین (چای دارچین) نیز تهیه کرد. مقداری پودر دارچین را در آب جوش بریزید. بعد از مدتی که دارچین در آب جوش دم کشید، محلول را صاف کنید و سپس آن را بنوشید تا مشکل هاضمه‌تان بر طرف شود.
۱۴. انگور فرنگی
استفاده از انگور فرنگی یکی از بهترین راه‌های درمانی برای معالجه‌ی مشکلات متعدد مربوط به مو، معده، قلب، پوست و غیره به شمار می‌رود. هر روز صبح آب انگور فرنگی را به صورت ناشتا بنوشید. این میوه سرشار از فیبر و ویتامین C است که به درمان مشکل ترش معده و یبوست کمک می‌کنند.
۱۵. دانه‌های زنیان
استفاده از زنیان در درمان سوءهاضمه، حالت تهوع، و مشکلات گوارشی بسیار موثر است. به اندازه‌ی نصف قاشق چای خوری دانه‌ی زنیان بردارید. آن را در دست‌تان خرد کنید تا بوی قوی آن بر طرف شود. سپس آن را با آنقوزه و نمک مخلوط کنید. این مخلوط را می‌توانید به تنهایی بجوید یا این‌که با آب ببلعید.
۱۶. برگ‌های زردچوبه
زردچوبه به خواص دارویی‌اش معروف است. مقداری برگ زردچوبه تهیه کنید و آن را خرد نمایید. سپس این برگ‌های خرد شده را به یک لیوان شیر اضافه کنید. اکنون می‌توانید این ترکیب را بنوشید تا مشکل گوارش‌تان تسکین یابد.
درمان نفخ شکم ۱۷: آب سیب زمینی
چند عدد سیب زمینی بر دارید و آن‌ها را رنده کنید. با فشردن سیب زمینی‌های رنده شده، آب آن‌ها را بگیرید. آب سیب زمینی را پیش از غذا بنوشید. برای کسب نتیجه‌ی بهتر، توصیه می‌کنیم روزی سه بار از آب سیب زمینی مصرف کنید.
درمان نفخ شکم ۱۸: برگ‌های گواوا
مقداری برگ گواوا (که در چابهار به نام زیتون محلی نیز شناخته می‌شود) را در آب بریزید. بگذارید آب به جوش بیاید. بعد از جوشیدن آب، محلول را صاف کنید و آن را نوش جان نمایید.
۱۹. برندی
برندی نوعی نوشیدنی الکلی است؛ البته لازم به ذکر است مصرف نوشیدنی‌های الکلی نه تنها برای دستگاه گوارش، بلکه برای سلامتی عمومی بدن نیز مضر است؛ ولی ترکیب تنها دو قاشق چای خوری برندی با یک لیوان آب گرم می‌تواند برای درمان ناراحتی معده مفید باشد. این محلول را خوب به هم بزنید و پیش از خواب بنوشید.
۲۰. روغن شوید
شوید نیز از دیگر درمان‌های گیاهی به شمار می‌رود. یک قطره روغن شوید را در یک قاشق چای خوری عسل بریزید و آن را قورت دهید.
نکته: مصرف روغن شوید به زنان باردار توصیه نمی‌شود.
۲۱. کربن فعال
کربن فعال به خاطر خاصیت‌اش در جذب باد یا گاز اضافی از روده‌های انسان معروف است. قبل و بعد از غذا یک عدد قرص کربن فعال مصرف کنید. قرص کربن فعال را می‌توانید به سادگی از داروخانه‌ها تهیه کنید.
۲۲. برگ‌های کرفس
برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از باد شکم، مقداری برگ کرفس را بجوید.
۲۳. پیاز
آب پیاز را بگیرید. برای تسکین مشکلات گوارشی مقداری آب پیاز بنوشید.
۲۴. دمنوش (چای گیاهی)
از ترکیب تمشک، نعناع، شاتوت، و بابونه دمنوش تهیه کنید. برای بهبود فرایند گوارش‌تان این دمنوش (چای گیاهی) را بنوشید.
۲۵. آب نارگیل
آب نارگیل دارای پروتئین‌های فراوانی است. برای تسکین مشکلات گوارشی باید آب نارگیل بنوشید. اگر مرتبا آب نارگیل استفاده کنید، بدن‌تان سرشار از پروتئین می‌شود.
نفخ شکم ۲۶: جعفری ارگانیک
مصرف جعفری تازه برای هاضمه بسیار مفید است. جعفری را چه به صورت ادویه‌ی خشک، و چه به صورت تازه و خرد شده به غذاهای‌تان اضافه کنید. جعفری از ایجاد گاز در روده‌های‌تان پیشگیری می‌کند.
۲۷. پاکسازی روده
۷ روز به طور مرتب پاکسازی روده انجام دهید. این کار باعث رفع مشکلات سلامتی فراوانی از جمله مشکلات گوارشی می‌شود. روش‌های مختلفی برای پاکسازی روده وجود دارد؛ با مطالعه‌ی دو مطلب مفید زیر می‌توانید سموم را از بدن و روده‌های‌تان خارج کنید: پاکسازی روده از تمام سموم با یک معجون خانگی و هم‌چنین پاکسازی روده بزرگ (کولون) با مخلوط سیب و عسل.
۲۸. دمنوش قاصدک
ریشه‌های گیاه قاصدک را تهیه کنید و از آن دمنوش بسازید. این دمنوش (چای گیاهی) به درمان باد شکم کمک می‌کند.
هم‌چنین قاصدک را می‌توانید به عنوان ادویه به غذاهای‌تان نیز اضافه کنید که تاثیر آن به اندازه‌ی دمنوش آن است.
۲۹. روزه‌داری
معده‌ی ما مثل یک دستگاه است. اگر فشار زیادی روی آن وجود داشته باشد، به تدریج کارکرد مناسب‌اش را از دست می‌دهد. بنابراین، روزه‌داری می‌تواند راه درمانی باشد برای استراحت معده. دو تا سه روز روزه‌داری می‌تواند به دفع سمومی از بدن کمک کند که باعث باد شکم و ناراحتی‌های معده می‌شوند. این روزه داری می تواند از جنس روزه داری رژیمی باشد. بدین ترتیب که طی روز بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری غذای سالم مصرف شود و مجاز هستید در طی روز آب به میزان کافی بنوشید. توجه داشته باشید که آب می تواند به سم زدایی کمک شایانی کند.
نفخ شکم ۳۰: نعناع فلفلی
دمنوش نعناع فلفلی نیز در درمان گاز معده موثر است. مقداری برگ نعناع فلفلی را در یک فنجان آب جوش بریزید. بعد از آن‌که به اندازه‌ی کافی جوشید، آن را صاف کنید. پیش از نوشیدن این دمنوش، کمی عسل به آن اضافه کنید.
جویدن برگ‌های تازه‌ی نعناع فلفلی نیز برای تسکین سریع باد شکم مفید است. هم‌چنین، می‌توانید ۲ تا ۳ قطره روغن نعناع فلفلی را در نصف فنجان آب خنک بریزید و آن را روزی دو تا سه بار بنوشید.
درمان‌های هومئوپاتی برای نفخ شکم و نفخ معده
علاوه بر درمان‌های خانگی ساده و سریعی که در بالا گفته شد، درد شدید ناشی از باد شکم را می‌توان با برخی درمان‌های هومئوپاتی زیر نیز تسکین داد.
الف. باد لرزان (Pulsatilla)
بادلرزان هنگامی استفاده می‌شود که سوءهاضمه به وخیم‌ترین حالت خود رسیده، و ناشی از مصرف غذاهای چرب و قوی باشد.
ب. کچوله (Nux Vomica)
کچوله هنگامی استفاده می‌شود که فرد از درد معده رنج می‌برد و حالت تهوع دارد. هم‌چنین، برای آن‌هایی مفید است که در مصرف الکل، مواد محرک، و غذا زیاده‌روی کرده‌اند.
پ. ناتروم فسفوریکوم (Natrum phosphoricum)
هنگامی استفاده می‌شود که فرد در اثر مصرف بیش از اندازه‌ی محصولات لبنی یا شکر دچار سوءهاضمه شده باشد.
ت. ناتروم کربونیکوم (Natrum carbonicum)
برای درمان مشکلات گوارشی به کار می‌رود.
ث. هندوانه‌ی ابوجهل (Colocynthis)
از هندوانه‌ی ابوجهل برای درمان درد ناشی از گرفتگی معده استفاده می‌شود.
ج. فاشرا (Bryonia)
فاشرا درمانی برای سنگینی معده است.
چ. آرسنیوم آلبوم (Arsenicum album)
هنگامی استفاده می‌شود که معده و مری دچار درد و نارحتی شده باشند.
ح. کربو وجتابیلیس (Carbo vegetabilis)
هنگامی استفاده می‌شود که هضم غذا بسیار کند و نامناسب صورت گیرد.
اقدامات پیشگیرنده
در ادامه به برخی اقدامات پیشگیرنده اشاره می‌کنیم که برای اجتناب از ناراحتی‌های گوارشی و نفخ معده باید انجام دهید.
الف. لباس‌های آزاد بپوشید؛ به ویژه در ناحیه‌ی کمر و روی معده.
ب. به صورت مرتب ورزش کنید.
پ. از غذاهای تند پرهیز کنید.
ت. برای مصرف نوشیدنی‌ها از نی استفاده نکنید، زیرا ممکن است هوای بیش‌تری را وارد دستگاه گوارش‌تان کند.
ث. غذاهای سالم و سبک نوش جان کنید.
ج. از اضطراب، افسردگی، و استرس دوری کنید. آرام باشید.
چ. از مرغ و لبنیات کم‌تر استفاده کنید.
ح. از نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کنید.
خ. مستقیما بعد از غذا به رخت‌خواب نروید.
د. غذاهای‌تان را کامل بجوید.
ذ. برای پیشگیری از مشکلات سلامتی، آب زیاد بنوشید.