انواع مختلفی از قندهای رژیمی یا شیرین کننده های مصنوعی وجود دارند که در تولید بسیاری از انواع نوشیدنی‌ها و مواد غذایی، از نوشابه‌های گازدار گرفته تا شیرینی‌ها و خمیر دندان‌ها کاربرد دارند. تولیدکنندگان محصولات غذایی عاشق قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی هستند، زیرا این مواد به آن‌ها اجازه می‌دهند محصولات‌شان را با عناوین “ضد چاقی”، “رژیمی”، “بدون قند” و امثال این‌ها تبلیغ کنند و به فروش برسانند. طعم این مواد که از لحاظ شیرینی مشابه‌ی قند معمولی است باعث شده است مصرف‌کنندگان نیز در مورد مصرف کالری‌های اضافه، عذاب وجدان کم‌تری داشته باشند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد احساس کنند گزینه‌ی غذایی سالم‌تری را انتخاب کرده‌اند. با وجود این، با افزایش تعداد پژوهش‌ها در این زمینه، به نظر می‌رسد درباره‌ی خواص و فواید قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی اغراق شده است، و بدتر این‌که، خطرات مصرف قندهای مصنوعی، با گذشت زمان، واقعی‌تر و آشکارتر شده‌اند. اگر به دنبال جایگزین مناسبی برای قند هستید، مصرف شیرین کنندههای طبیعی را به شما توصیه می‌کنیم که تعداد بسیاری از آن‌ها را می‌توانید در اطراف‌تان بیابید. اگر کنجکاو هستید از مهمترین عوارض شیرین کننده های مصنوعی یا قندهای رژیمی آگاه شوید، تا انتهای این مقاله با سایت بازده همراه باشید!
انواع قندها یا شیرین کننده های مصنوعی
- آسپارتام
- سیکلامات
- ساخارین
- استویا
مهمترین عوارض شیرین کننده های مصنوعی یا قندهای رژیمی
۱. عدم اتفاق نظر سازمان‌های نظارتی در خصوص بی‌خطر بودن قندهای مصنوعی
سازمان‌های نظارتی در سراسر دنیا به صورت یکپارچه استفاده از قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی را تایید نکرده‌اند. استفاده از برخی از این قندها هم‌چنان ممنوع است، در حالی که تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها مورد تایید قرار گرفته‌اند.
متاسفانه، برخی از قندهای مصنوعی غیر مجاز هم‌چنان در فروشگاههای عمومی عرضه می‌شوند. استفاده از این قندهای مصنوعی ممکن است خطرناک باشد یا برای اطمینان از بی‌خطر بودن مصرف این محصولات و آزمایش بر روی عوارض جانبی احتمالی مصرف آن‌ها به انجام مطالعات بیش‌تری نیاز است.
این حقیقت که مصرف برخی از قندهای مصنوعی در برخی کشورها مجاز ولی در سایر کشورها غیر مجاز است، نشان می‌دهد در خصوص نتایج پژوهش‌ها و اعتقاد به خطرات استفاده از قندهای مصنوعی اتفاق نظر وجود ندارد.
برای نمونه، اسسولفام پتاسیم به عنوان یک قند مصنوعی به طور گسترده در تولید بیش از ۴۰۰۰ محصول خوراکی، فقط در ایالات متحده، کاربرد دارد.
استفاده از این قند مصنوعی در ایالات متحده مجاز است، ولی سایر کشورها مصرف آن را غیر مجاز شناخته‌اند، زیرا معتقدند برای آگاهی از عوارض جانبی و احتمال تاثیر مصرف آن بر افزایش خطر ابتلا به سرطان به انجام مطالعات و پژوهش‌های بیش‌تری نیاز است.
هم‌چنین، نتایج برخی از مطالعات به تاثیرات منفی مصرف این قندهای مصنوعی بر رشد جنین پیش از تولد و احتمال رشد تومور در بدن اشاره کرده‌اند.
۲. بیماری‌های مرتبط با مصرف قندهای مصنوعی
واژه‌ی “مصنوعی” به خودی خود حاوی معانی منفی و مشکل‌سازی است، به خصوص اگر به شکل نادرست یا بیش از اندازه نیز استفاده شود.
در مورد قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی، مطالعات زیادی به عمل آمده‌اند خطرات مصرف این محصولات را نشان داده‌اند؛ به علاوه پژوهشگران به ارتباط میان مصرف این مواد و احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلفی از جمله بیماری کلیوی مزمن، دیابت نوع ۲، اختلالات متابولیک (سوخت و سازی)، و اثرات عصبی پی برده‌اند.
۳. ورود مواد شیمیایی به بدن
شیرین کننده‌هایی نظیر آسپارتام، ساخارین و غیره را به این دلیل مصنوعی نامیده‌اند که به روش‌هایی ساخته می‌شوند تا به طور مصنوعی طعم شیرین قندهای طبیعی را تقلید کنند.
قندهای مصنوعی، بر همتایان نمونه‌های طبیعی‌شان، مملو از کالری نیستند و باعث اضافه وزن، چاقی مفرط، و امثال این مشکلات نمی‌شوند.
با وجود این، نباید فقط مجذوب برخی مزایای مصرف قندهای مصنوعی شویم، زیرا مصرف این محصولات باعث بروز مشکلات دیگری می‌شود، از جمله ورود مواد شیمیایی به بدن. از آن‌جا که ماهیت این محصولات “مصنوعی” است، قطعا از طریق ترکیب مواد مصنوعی یا ساخت دست بشر تولید می‌شوند.
همین مسئله به طور بالقوه می‌تواند برای بدن مضر باشد؛ زیرا بدن انسان برای گوارش و مقابله با چنین محصولات مصنوعی برنامه‌ریزی نشده است.
۴. افزایش ولع مصرف قند
با این‌که قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی به خاطر شیرینی بخشیدن‌شان به مواد غذایی و برطرف کردن نیاز به مصرف قند طبیعی بسیار محبوب شده‌اند، احتمال افزایش ولع مصرف قند در اثر مصرف این محصولات غیر قابل اجتناب است.
طبق نتایج مطالعه‌ای که در دانشگاه کالیفرنیا به عمل آمد، قندهای مصنوعی احتمالا نمی‌توانند تمایل مغز انسان را برای “مصرف شیرینی‌های طبیعی و پر کالری” به طور کامل ارضا کنند.
قندهای مصنوعی، به دلیل آن‌که دارای کالری اندک یا فاقد کالری هستند، احتمالا آن‌چنان در رفع ولع بدن به مصرف شیرینی موثر باشند.
۵. ایجاد خطراتی برای زنان باردار
دوران بارداری زمان بسیار حساسی است که طی آن، مادران باید تمام مواد غذایی مصرفی‌شان را با دقت بررسی کنند.
نتایج یک مطالعه‌ی پژوهشی نشان داده است، مصرف قندهای مصنوعی در دوران بارداری ممکن است بر رشد جنین و افزایش خطر ابتلا به سرطان تاثیرگذار باشد.
مطالعه‌ی دیگر که توسط انجمن ملی زایمان دانمارک به عمل آمد، نشان داد مصرف مرتب نوشیدنی‌های حاوی قندهای مصنوعی به طور روزانه ممکن است مادران باردار را در معرض خطر زایمان زودرس قرار دهد.
۶. خطرناک برای کودکان
نتایج برخی از مطالعات به اثرات منفی و پیامدهای مصرف قند زیاد را در رژیم غذایی کودکان و ارتباط بالقوه‌ی آن را با احتمال ابتلا به اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی اشاره کرده‌اند.
بسیاری از مادرها و پدرها برای کودکان‌شان مواد غذایی و / یا نوشیدنی‌هایی را انتخاب می‌کنند که حاوی قندهای مصنوعی هستند، زیرا فکر می‌کنند این محصولات بدون ایجاد نگرانی از پیامدهای منفی مصرف قند به کودکان اجازه می‌دهند مواد غذایی و / یا نوشیدنی‌های شیرین بیش‌تری مصرف کنند.
با وجود این، متاسفانه مطالعات اندکی در خصوص اثرات مصرف قندهای مصنوعی یا اثرات بلند مدت احتمالی آن بر سلامت کودکان به عمل آمده‌اند.
اکیدا توصیه می‌شود، زنان باردار و کودکان از مصرف قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی پرهیز کنند.
چنان‌چه مصرف این محصولات اجتناب‌ناپذیر است، توصیه می‌شود در مصرف آن‌ها اعتدال را رعایت کنید، زیرا درباره‌ی اثرات منفی مصرف آن‌ها بر سلامت کودکان و زنان باردار پژوهش‌ها و مطالعات اندکی به عمل آمده‌اند.
۷. افزایش وزن
تصور این حقیقت که قندهای مصنوعی بتوانند باعث افزایش وزن شوند، در نگاه اول مضحک و متناقض به نظر می‌رسد.
گذشته از این‌ها، قندهای مصنوعی به طور کلی حاوی کالری نیستند. بسیاری از آدم‌ها برای کاهش وزن نوشیدنی‌های حاوی قندهای مصنوعی مصرف می‌کنند.
با وجود این، مجموعه‌ای از شواهد علمی، به طور روزافزون، به ارتباط میان تغییرات باکتریایی داخل روده و افزایش وزن بدن اشاره می‌کنند. بیماری‌های بسیاری با مشکلات باکتریایی روده‌ها در ارتباط هستند، و امروزه دانشمندان پی برده‌اند، چاقی مفرط نه فقط از طریق رژیم غذایی و سبک زندگی نامناسب، بلکه هم‌چنین به دلیل ترکیب باکتری‌های روده نیز ایجاد می‌شود.
قندهای مصنوعی مستقیما بر ترکیب باکتری‌های روده تاثیر می‌گذارند.
پژوهش‌ها بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان دادند، شیرین کننده‌ها به شکل قابل توجهی ترکیب باکتریایی روده را تغییر می‌دهند و باعث بروز عدم تحمل گلوکز در این موش‌ها می‌شوند.
هم‌چنین، دانشمندان گمان می‌کنند بروز این تغییرات در ترکیب باکتری‌ها و افزایش باکتری‌های مضر در روده دلیل اصلی افزایش وزن در موش‌های آزمایشگاهی است.
با این‌که ارتباط مستقیم افزایش وزن و مصرف شیرین کننده‌ها در انسان هنوز به طور قطع ثابت نشده است، آسیب ناشی از مصرف قند مصنوعی بر باکتری‌های موجود در روده تایید شده است، و بر همین اساس، بهتر است از بروز آن پیشگیری شود.
۸. اختلال در متابولیسم (سوخت و ساز)
مطالعه‌ای که در دانشگاه پردو به عمل آمد نشان داد، مصرف مکرر قندهای مصنوعی، به خصوص به صورت نوشیدنی، ممکن است به پرخوری و بروز اختلال در متابولیسم (سوخت و ساز) منجر شود.
دانشمندان گمان می‌کنند، مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که به صورت مصنوعی شیرین می‌شوند، از واکنش‌های طبیعی بدن و کنترل هم‌ایستایی گلوکز و انرژی جلوگیری می‌کنند؛ این وضعیت، در نهایت، ممکن است به بروز اختلال در متابولیسم (سوخت و ساز) طبیعی بدن منجر شود.
۹. کاهش قدرت حافظه
یکی دیگر از عوارض جانبی قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی کاهش قدرت حافظه است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند، مصرف مرتب قندهای مصنوعی در نوشیدنی‌ها می‌تواند به مخچه آسیب برساند، و به این ترتیب، باعث کاهش قدرت حافظه شود.
قندهای مصنوعی ظاهرا دارای خصوصیت “نوروتوکسیک“ هستند، زیرا به سلول‌های عصبی موجود در مغز حمله می‌کنند.
۱۰. مشکلات هورمونی
طبق بررسی‌های علمی به عمل آمده در دانشگاه پردو، مصرف مرتب قندهای مصنوعی ممکن است اثرات غیر قابل بازگشتی بر هورمون انسولین بگذارد.
هنگامی که زبان طعم شیرینی را احساس می‌کند، فارغ از این‌که منبع شیرینی حاوی کالری باشد یا خیر، بدن به همان مقدار انسولین ترشح می‌کند که قند واقعی مصرف می‌کنید.
ترشح انسولین می‌تواند باعث تحریک افزایش ناگهانی قند خون شود، و همین عامل نیز ولع مصرف قند را افزایش می‌دهد. قندهای مصنوعی از تولید پپتید شبه گلوکاگون ۱ در بدن جلوگیری می‌کنند. این هورمون باعث تنظیم قند خون در بدن و هم‌چنین، کنترل وضعیت گرسنگی می‌شود.
این دو هورمون در ترکیب با یکدیگر به راحتی می‌توانند باعث ایجاد گرسنگی شدیدی شوند که به پرخوری منجر خواهد شد.
جمع‌بندی
در طول انجام پژوهش‌ها در خصوص قندهای مصنوعی، پژوهشگران هیچ گونه فایده و خاصیت مثبتی در آن‌ها پیدا نکرده‌اند که حتی بتواند عوارض جانبی آن‌ها را جبران کند. اگر چه مصرف قندهای مصنوعی، قطعا برای سلامت دندان‌ها بهتر هستند.
به علاوه، بیماران دیابتی نیز مسلما می‌توانند با مصرف قندهای مصنوعی میزان مصرف قند خود را کنترل کنند؛ به این ترتیب، با توجه به خطرات مصرف قند برای این بیماران، این خاصیت نیز قطعا مثبت خواهد بود.
ولی مصرف قندهای مصنوعی به عنوان یک شیرین کننده‌ی کم کالری در قالب بخشی از برنامه‌ی کاهش وزن احتمالا بی‌فایده خواهد بود. با توجه به تمام خطرات بالقوه‌ی مصرف این محصولات، هیچ دلیلی برای ادامه‌ی مصرف آن‌ها وجود ندارد.
به علاوه، با توجه به وجود گزینه‌های سالم‌تر برای قندهای مصنوعی، مصرف آن‌ها هیچ توجیه دیگری نخواهد داشت. اگر می‌خواهید از مصرف قند پرهیز کنید، ولی هم‌چنان ولع خوردن شیرینی دارید، توصیه می‌کنید از شیرین کنندههای طبیعی استفاده کنید. تعداد این گونه شیرین کننده‌ها کم نیستند. فقط از مصرف قندها یا شیرین کنندههای مصنوعی خودداری کنید.