خواص روغن سنجد: پوست خود را با روغن سنجد جوان کنید

امروزه، روغن سنجد به داشتن خواص درمانی و جوان‌سازی پوست شهرت دارد. این روغن، یک پاک کننده و لایه‌بردار طبیعی است. همچنین می‌تواند به درمان سوختگی‌ها، بریدگی‌ها، زخم‌ها، آفتاب سوختگی‌ها، راش‌ها و انواع دیگر آسیب‌های پوستی نیز کمک کند.

روغن سنجد چیست؟

روغن سنجد از درختچه سنجد  که به خانواده الئاگناسه (سنجدیان) تعلق دارد و در کوهستان‌ها و نواحی ساحلی آسیا و اروپا رشد می‌کند، گرفته می‌شود. نام گیاهی آن- هیپوفائه رامنوئید- به معنای « درختی که باعث درخشش اسب می‌شود» است و به توانایی آن در بهبود سلامتی اسب و درخشش و صافی موهای آن اشاره می‌کند. روغن سنجد برای درمان کوری در اسب‌ها نیز به کار می‌رفته است.

دو نوع روغن سنجد وجود دارد: روغن هسته و روغن میوه. هر دوی آن‌ها از این میوه توتی کوچک، مغذی با رنگ زرد و نارنجی گرفته می‌شوند که اندازه آن، یک سوم بلوبری است. روغن هسته از هسته‌های تیره کوچک گرفته می‌شود اما روغن میوه از قسمت گوشتی آن.

اگرچه این دو روغن خواص و مواد مغذی مشترکی دارند اما روغن هسته و میوه سنجد، تفاوت‌های بارزی نیز دارند. روغن میوه،  رنگ قرمز تیره یا نارنجی مایل به قرمز دارد و کاملا چسبناک است، در حالی که روغن هسته، به رنگ زرد یا نارنجی کمرنگ است و مایع است. هر دو روغن، بوی نا  و ماندگی می‌دهند.

کاربردهای روغن سنجد

سنجد، سابقه‌ای طولانی در داروسازی محلی دارد که به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. پزشکان تبتی در زمان سلسله تانگ، از آن برای درمان مشکلات سلامتی متعدد استفاد می‌کردند.

استفاده از سنجد در طب آیورودا نیز به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد. در سال ۱۲ قبل از میلاد، یونانی‌های باستان از روغن سنجد برای درمان مشکلات مربوط سلامتی استفاده می‌کردند. سنجد در تبت، روسیه، مغولستان و چین، به درمان سرفه، افزایش گردش خون، بهبود گوارش و کاهش درد شهرت دارد.

همان‌گونه که در بالا گفته شد، امروزه روغن سنجد را به دلیل خواص درمانی و جوان‌سازی پوست می‌شناسند. اگر به صورت موضعی به کار رود، یک پاک کننده و لایه‌بردار عالی است و همچنین می‌تواند به درمان آسیب‌های پوستی از جمله سوختگی‌ها، بریدگی‌ها، جراحات و غیره کمک کند.

استفاده روزانه از روغن سنجد، با تغذیه بافت‌های پوست و بدن به کاهش علائم پیری کمک می‌کند.

ساختار روغن سنجد

سنجد به دلیل خواص مغذی شگفت انگیزش، به اندازه انار و میوه آکایی بری محبوب شده است. سنجد حاوی ۱۹۰ ماده مغذی و فیتونوترینت از جمله ویتامین C است که میزان آن در سنجد، ۱۲ برابر مقدار آن در پرتقال است.

سنجد دارای مقادیر بالایی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و پروتئین است که آن را به یک ابرغذا تبدیل می‌کنند.

این میوه، به اندازه جوانه گندم، ویتامین E، سه برار هویج، ویتامین A و ۴ برابر جنسینگ، سوپراکسید دیسموتاز (SOD) – آنزیم مهمی که از آسیب رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند- دارد. همچنین، سنجد تنها منبع گیاهی است که امگا ۳، ۶، ۹ و ۷ دارد.

هم روغن هسته و هم روغن میوه سنجد، سرشار از کارتنوئیدها، توکوترینول‌ها‌ و توکوفرول‌ها‌ هستند. این روغن‌ها، مملو از آنتی اکسیدان‌هایی مانند فنول‌ها، ترپن‌ها و گلیکوزیدها؛ ویتامین A، C و E؛ بتاکاروتن؛ استرول‌های گیاهی و عناصر محدودی مانند مس، آهن، سلنیوم و منگنز نیز هستند.

روغن سنجد یک منبع خوراکی گیاهی مهم از اسیدهای چرب چند غیر اشباع است که مواد مهم تشکیل‌دهنده غشاء مخاطی هستند. به هر حال تفاوت بزرگی میان ساختار اسید چرب دو نوع روغن سنجد وجود دارد. اسیدهای چرب موجود در روغن هسته ، امگا ۳، ۶ و به ویژه اسید لینولئیک و اسید آلفا لینولنیک ( ۷۰ درصد) هستند. در حالی که روغن میوه حاوی اسیدهای چرب تک غیر اشباع و امگا۷ ( اسید پالمیتولئیک و پالمیتیک) است.

خواص روغن سنجد

میزان منحصر به فرد اسید چرب در سنجد و همچنین مواد مغذی موجود در آن، روغن سنجد را به یکی از بهترین روغن‌های گیاهی برای سلامتی تبدیل کرده است. روغن سنجد، خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد ویروسی دارد که به بهبود سلامت عمومی بدن کمک می‌کند. برخی از خواص روغن سنجد در این‌جا آمده است:

– افزایش سلامت پوست. استفاده خوراکی و موضعی از روغن سنجد، تاثیرات مثبتی بر مشکلات پوستی دارد. آبرسانی، انعطاف‌پذیری و بازسازی پوست را افزایش داده و به درمان و جلوگیری از آکنه نیز کمک می‌کند.

روغن سنجد می‌تواند برای روزاسه– یک وضعیت التهابی مزمن که باعث ایجاد جوش‌های ریز و قرمز بر صورت می‌شود- نیز مفید باشد.

– کمک به کنترل وزن. متخصصان می‌گویند اسیدهای چرب موجود در روغن سنجد به بدن هشدار می‌دهند تا ذخیره کردن چربی را متوقف کند. به گفته دکتر مهمت اوز، روغن سنجد می‌تواند در مقایسه با برنامه‌های رژیمی معمول، برای مدت طولانی‌تری جلوی افزایش وزن را بگیرد.

– جلوگیری از زوال عقل و آلزایمر. ویتامین B12 موجود در این روغن گیاهی می‌تواند کاهش توانایی بازشناختی را بهبود بخشد. امگا۳ و دیگر اسیدهای چرب موجود در روغن سنجد نیز در این خاصیت نقش دارند.

– بهبود زخم معده و بیماری ریفلاکس اسید معده (GERD). روغن سنجد می‌تواند به نرم شدن بافت مخاطی لوله گوارش کمک کند و برای درمان زخم‌های معده مفید باشد. همچنین می تواند به رفع مشکلات گوارشی دیگر مانند ناراحتی معده، سوء هاضمه و یبوست نیز کمک کند.

– درمان خشکی چشم. روغن سنجد، خشکی چشم که معمولا در افراد مسن و زنان یائسه- به دلیل تغییرات هورمونی- رخ می‌دهد را کاهش می‌دهد. به گفته دکتر توری هادسن، یک مطالعه به این نتیجه رسید که مصرف خوراکی روغن سنجد در افراد مبتلا به خشکی چشم به مدت سه ماه، تاثیر مثبتی بر اسمولاریته وعلائم خشکی چشم مانند سوزش و قرمزی داشت.

– جلوگیری از آسیب کبد. یک مطالعه انجام شده بر حیوانات نشان داد که این روغن گیاهی به دلیل داشتن قدرت آنتی اکسیدانی، فعالیت محافظت از کبد دارد. این روغن، تجمع  آفلاتوکسین‌ها در کبد را کاهش داده و اثر آن‌ها را خنثی می‌کند.

یک مطالعه آزمایشگاهی دیگر که در مجله علم آزمایشگاهی منتشر شده است به این نتیجه دست یافت که این روغن به تعدیل آنزیم‌های کبدی و اسیدهای سرم صفرا کمک می‌کند.

نحوه تولید روغن سنجد

گرفتن روغن سنجد، فرآیندی سخت و پیچیده است زیرا بر قدرت و کیفیت روغن تاثیر می‌گذارد. روغن‌کشی با استفاده از حلال‌ها، پرس سرد، پرس گرم و خیساندن در دیگر روغن‌های حامل، روش‌های معمول گرفتن روغن سنجد هستند اما این روش‌ها، نکات منفی نیز دارند.

برای مثال، ممکن است پرس سرد، روش ایده‌آلی باشد اما میزان روغن‌کشی آن کم است. روغن‌کشی با استفاده از حلال‌ها می‌تواند با حلال‌های خطرناک، روغن را خراب کرده و استفاده از گرما در پرس گرم نیز می‌تواند مواد مغذی اررزشمند روغن را از بین ببرد. روشی که می‌تواند به شکلی مناسب روغن سنجد بگیرد، استخراج فوق بحرانی CO2 است که از دی اکسید کربن مایع برای بیرون کشیدن روغن استفاده می‌کند و تقریبا تمام مواد مفید سنجد را حفظ می کند.

بسیاری از متخصصین حوزه سلامت، روغن سنجد گرفته شده با روش استخراج فوق بحرانی CO2 را پیشنهاد می‌کنند زیرا  مواد مغذی موجود در آن را حفظ می‌کند.

روغن سنجد چگونه عمل می‌کند؟

روغن سنجد می‌تواند استفاده خوراکی و موضعی داشته باشد. برای استفاده موضعی، روغن را بر نواحی آسیب دیده مانند سوختگی‌ها، بریدگی‌ها و دیگر ضایعات بگذارید. برای مصرف خوراکی، دوز آن که معمولا ۵ میلی‌گرم است را باید سه بار در روز مصرف کرد. دوز مصرفی آن به وضعیت مورد درمان بستگی دارد. بنابراین پیشنهاد می‌کنم با متخصص سلامت مشورت کنید.

هم روغن هسته و هم روغن میوه سنجد را می‌توان به صورت خوراکی مصرف کرد، البته روغن میوه، بیشتر خواص موضعی داشته و روغن هسته، بیشتر خواص خوراکی دارد.

آیا روغن سنجد بی‌خطر است؟

مانند دیگر روغن‌های گیاهی، پیشنهاد می‌کنم در مصرف روغن سنجد نیز احتیاط کنید مخصوصا اگر به مشکل خاصی دچارید. مصرف آن به افراد مبتلا به بیماری‌های روده، کلیه و کبد توصیه نمی‌شود.

روغن سنجد برای اکثر بزرگسالان سالم بی‌خطر است اما به کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود. توصیه می‌کنیم از مصرف آن به مدت بیش از سه ماه خودداری کنید زیرا گزارش‌هایی مبنی بر تاثیرات منفی بر افرادی که برای دوران طولانی روغن مصرف کرده‌اند، وجود دارد. افرادی نیز هستند که به روغن سنجد و مواد موجود در آن حساسیت دارند، بنابراین قبل از قرار دادن آن روی پوست، یک تست پچ روی بازوی خود انجام دهید.

ممکن است متوجه رنگ زرد تیره یا قرمز و بوی نا (مانند بوی کتاب‌های قدیمی)  در ادرار خود شوید اما این معمولا بی‌خطر است. گذاشتن مقدار زیادی روغن بر روی پوست می‌تواند باعث زرد شدن پوست شود. چون هیچ مدرک علمی دال بر بی‌خطر بودن آن برای زنان باردار و شیرده وجود ندارد، توصیه می‌کنیم از مصرف آن در دوران بارداری، شیردهی یا حتی زمانی که قصد بارداری دارید پرهیز کنید.

عوارض جانبی روغن سنجد

روغن سنجد، باعث علائمی مانند اسهال، اسپاسم‌های شکمی و دیگر مشکلات گوارشی در برخی افراد می‌شود. از مصرف این روغن در مقادیر زیاد اجتناب کنید یرا ممکن است باعث دهیدراته شدن و از دست رفتن الکترولیت‌ها شود. استفاد زیاد و طولانی مدت روغن سنجد می‌تواند باعث مشکلات کلیوی نیز شود.

خوردن روغن سنجد ممکن است گردش خون در عروق و رگ‌ها را افزایش دهد بنابراین اگر داروی قلبی مصرف می‌کنید، از این روغن استفاده نکنید. ممکن است این روغن، خواص کاهنده قندخون نیز داشته باشد، بنابراین افرادی که انسولین یا داروهای دیابتی مصرف می‌کنند باید در مصرف این روغن احتیاط کنند.