زمین لرزه یا زلزله لرزش و جنبش زمین است که به علت آزاد شدن انرژی ناشی از گسیختگی سریع در گسلهای پوسته زمین در مدتی کوتاه روی می‌دهد. پیش از وقوع زمین لرزه اصلی معمولاً زلزله های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش لرزه معروفند. به لرزش های بعدی زمین لرزه نیز پس لرزه گویند که با شدت کمتر و با فاصله زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند. در این نوشتار با ما همراه باشید تا ۶۰ حقیقت شگفت‌انگیز درباره زلزله را برای شما بیان کنیم.
۱. در ۲۷ فوریه‌ی ۲۰۱۰ وقوع زلزله‌ای به بزرگی ۸.۸ ریشتر در شیلی شهر کنسپسیون را ۳ متر به سمت غرب جابه‌جا کرد. این زلزله همچنین روزهای کره‌ی زمین را کوتاه‌تر کرد و به صورت خفیف نحوه‌ی دوران این سیاره را تغییر داد.
۲. مرگبارترین زلزله‌ای که تا به امروز در ۲۳ ژانویه‌ی ۱۵۵۶ در شانکسی چین رخ داده است. آن طور که برآورد می‌شود ۸۳۰۰۰۰ نفر در این زلزله جان خود را از دست داده‌اند.
۳. زلزله هر ساله تقریبا جان ۸۰۰۰ نفر را می‌گیرد و طی ۴۰۰۰ سال گذشته باعث مرگ حدودا ۱۳ میلیون نفر در جهان شده است.
۴. مقیاس بزرگای گشتاوری(MMS) در دهه‌ی ۱۹۷۰ به عنوان شیوه‌ای برای اندازه‌گیری بزرگی زلزله به لحاظ انرژی آزاد شده از آن، جایگزین مقیاس ریشتر شد.
۵. زلزله‌ی اقیانوس هند در ۲۰۰۴ به قدری انرژی تولید کرد که برای تامین برق تمام خانه‌ها و کسب و کارهای ایالات متحده را به مدت سه روز کافی بود.
۶. به طور متوسط هر زلزله حدودا یک دقیقه طول می‌کشد.
۷. در افسانه‌های ژاپنی، یک گربه ماهی غول پیکر باعث زلزله می‌شود.
۸. پس لرزه‌ها به خاطر آن رخ می‌دهند که در اثر زمین لرزه‌ی اصلی خط گسل و پوسته‌ی زمین جابه‌جا شده و جا می‌افتند. زلزله‌های بزرگتر می‌توانند پس لرزه‌هایی داشته باشند که تا سال‌ها به درازا بکشند.
۹. امواج شوک تولید شده توسط امواج ریلی یا امواجی که در داخل پوسته‌ی زمین پیچ می‌خورند – در مقایسه با امواج پهلو به پهلو یا امواج عشق – می‌تواند آنقدر رو به بالا حرکت کند که باعث آشفتگی در یون‌کره شود. یون‌کره لایه‌ای از جو کره‌ی زمین است که حدود ۸۰-۴۸۰ کیلومتر بالای سطح زمین قرار دارد.
۱۰. پارکفیلد کالیفرنیا، به “پایتخت زلزله‌ی جهان” معروف است و پلی دارد که دو صفحه‌ی تکتونیکی را به هم وصل می‌کند.
۱۱. زلزله‌ها بیشتر به علت وجود گسلهای زمین‌شناسی به وجود می‌آیند، اما ممکن است بر اثر زمین لغزه، آزمایش هسته‌ای، آزمایش‌های معدنی، و فعالیت آتشفشنانی نیز رخ بدهند.
۱۲. “کانون” زلزله نقطه‌ی آغازین از هم گسیختگی در زلزله است. “مرکز زلزله” نقطه‌ای از سطح زمین است که بالای “کانون” زلزله قرار دارد.
۱۳. در یونان باستان، مردم معتقد بودند که پوزئیدون، خدای دریا، باعث به وجود آمدن زلزله می‌شود. وقتی پوزئیدون عصبانی بود با نیزه‌ی سه شاخه‌ی خود ضربه‌ای به زمین وارد می‌کرد و باعث زلزله می‌شد. رفتار غیرقابل پیش‌بینی و خشونت بارش باعث شد به او لقب “زمین-لرزان” بدهند.
۱۴. بیشتر زلزله‌ها در نیمکره‌ی شمالی اتفاق می‌افتند تا در نیمکره‌ی جنوبی.
۱۵. در اساطیر هندو، زمین توسط هشت فیل عظیم الجثه نگه داشته شده است، که همه‌ی آنها روی گرده‌ی یک لاکپشت سوار هستند، که خودش روی یک مار قرار گرفته است. اگر هر یک از این حیوانات حرکت کنند، زلزله رخ خواهد داد.
۱۶. اگر زلزله در اقیانوس اتفاق بیفتد می‌تواند باعث سونامی شود، که به سمت بیرون و در تمامی جهت‌ها تا سرعت ۹۷۰ کیلومتر بر ساعت – سرعت یک جت – حرکت خواهد کرد. وقتی سونامی به ساحل می‌رسد، ناگهان تا ۳۰ متر ارتفاع می‌گیرد و باعث خرابی‌های گسترده می‌شود.
۱۷. بدترین بهمنی که به خاطر وقوع زلزله رخ داد در ۱۹۷۰ در پرو اتفاق افتاد. یک موج ۸۰۰ متری از یخ، گل، و تخته سنگ با سرعت ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت از کوهی در اوآسکاران فرو ریخت. این بهمن سرتاسر دهکده را درنوردید و بیش از ۱۸۰۰۰ نفر را کشت.
۱۸. بدترین زمین لغزه با وقوع زلزله‌ای در ۱۹۲۰ در استان گانسو چین شروع شد. این زمین‌لغزه حدودا ۲۰۰۰۰۰ نفر را کشت.
۱۹. مرتفع‌ترین سونامی به وجود آمده توسط زلزله در ۱۷۷۱ در ژاپن اتفاق افتاد. در این سال یک سونامی ۸۵ متری با جزیره‌ی ایشیگاکی برخورد کرد.
۲۰. شکل ساختمان‌های پاگودا به خاطر مقاومت‌شان در برابر زلزله معروف است.
۲۱. صفحه‌های تکتونیک هر سال کمتر از ۱۷ سانتیمتر حرکت می‌کنند. با وجود این، تنها یک جابه‌جایی ۲۰ سانتی‌متری در صفحه‌های تکتونیک کافی است تا یک زلزله‌ی بزرگ به وقوع بپیوندد، مثل زلزله‌ی ۶.۹ ریشتری شهر کوبه در سال ۱۹۹۵.
۲۲. دانشمندان نظریه‌ی تکتونیک‌های صفحه‌ای را در اواسط قرن بیستم ارائه کردند.
۲۳. چهار نوع گسل در کره‌ی زمین وجود دارد: نرمال، معکوس، راندگی، و امتدادی.
۲۴. یک زلزله در صورتی بزرگ به حساب می‌آید که اندازه‌ی آن ۷ بزرگای کشتاوری به ثبت رسیده باشد. بزرگی ۳ یا کمتر تقریبا نامحسوس است.
۲۵. زلزله‌ی سال ۱۹۰۶ در کالیفرنیا قبل از ابداع مقیاس ریشتر به وقوع پیوست اما دانشمندان برآورد می‌کنند که حدود ۷.۸ ریشتر بوده است. ۹۰% از خرابی‌های سانفرانسیسکو به خاطر آتش به وجود آمده در اثر شکسته شدن لوله‌های گاز بود. سه روز و سه شب سانفرانسیسکو در آتش سوخت.
۲۶. زلزله‌ی ۱۹۰۶ کالیفرنیا یکی از نخستین فجایع بزرگ ثبت شده توسط عکاسان است.
۲۷. تقریبا ۲۰۰۰ سال پیش، یک منجم چینی به نام ژانگ هنگ(۷۸-۱۳۹ بعد از میلاد) نخستین زلزله نگار جهان را اختراع کرد. این دستگاه می‌توانست زلزله‌ها را تا فاصله‌ای بیش از ۶۰۰ کیلومتری تشخیص دهد و ثبت کند.
۲۸. تقریبا ۸۰% از بزرگترین زلزله‌های زمین نزدیک “حلقه‌ی آتش” رخ می‌دهند که یک منطقه‌ی نعل اسبی شکل در اقیانوس آرام است جایی که صفحه‌های تکتونیک بسیاری به هم می‌رسند. دومین زلزله‌خیزترین ناحیه منطقه‌ای است به نام کمربند آلپاید که شامل کشورهایی مثل ترکیه، هند و پاکستان می‌شود.
۲۹. از زلزله‌ای که در ۱۲۰۱ بعد از میلاد در مدیترانه‌ی شرقی اتفاق افتاد به عنوان بدترین زلزله‌ی تاریخ یاد و ادعا می‌شود که جان یک میلیون نفر را گرفته است.
۳۰. آسمان خراش ۲۶۰ متری ترانزامریکا پیرامید در سانفرانسیسکو به نحوی طراحی شده است که در برابر زلزله‌های قوی نیز مقاوم است.
۳۱. زلزله فقط در پوسته‌ی زمین اتفاق می‌افتد. زلزله‌های عمیق در پوسته‌ای رخ می‌دهند که زیر یک صفحه‌ی تکتونیک دیگر می‌لغزد. ویرانگرترین زلزله‌ها آن‌هایی هستند که شدت زیادی دارند، کم عمق هستند، نقطه‌ی کانونی‌شان کمتر از ۳۲ کیلومتری زمین است و در نواحی پر جمعیت رخ می‌دهند.
۳۲. زلزله می‌تواند باعث فوران آتش فشان‌ها شود، مثل فوران کوه سنت هلنز در ۱۹۸۰ و فوران کوه اتنا در ۲۰۰۲.
۳۳. دانشمندان فکر می‌کنند که حیوانات ممکن است قبل از وقوع زلزله لرزش‌های خفیفی احساس کنند. دانشمندان دیگری فکر می‌کنند که حیوانات ممکن است سیگنال‌های الکتریکی صادر شده بر اثر تغییر مکان سنگ‌های زیرزمینی را احساس کنند.
۳۴. یونانیان باستان معتقد بودند که زلزله‌ها به خاطر خروج انبوه بادها از غارهای زیر زمین به وجود می‌آیند.
۳۵. در ۲۰۰۴ زلزله‌ی اقیانوس هند تقریبا ۱۰ دقیقه طول کشید – که طولانی‌ترین مدت ثبت شده است.
۳۶. جان میلن انگلیسی در ۱۸۸۰ لرزه‌نگار را اختراع کرد.
۳۷. دانشمند امریکایی چارلز ریشتر در ۱۹۳۵ مقیاس ریشتر را ابداع کرد.
۳۸. هر سال در جهان حدود ۱.۳۰۰.۰۰۰ زلزله(هر روز دو زلزله) با بزرگی ۲.۹ ریشتر یا کمتر رخ می‌دهد.
۳۹. تقریبا هر سال یک زلزله با بزرگی ۸ ریشتر یا بیشتر رخ می‌دهد.
۴۰. بزرگترین زلزله در تاریخ معاصر یک زلزله‌ی ۹.۵ بود که در ۱۹۶۰ در شیلی اتفاق افتاد. این زلزله باعث به وجود آمدن امواجی در فاصله‌ی ۱۰.۰۰۰ کیلومتری شد.
۴۱. بزرگترین زلزله‌ی ثبت شده در امریکا یک زلزله‌ی ۹.۲ مقیاس بزرگای گشتاوری بود که در ۱۹۶۴ در آلاسکا رخ داد.
۴۲. یک زلزله می‌تواند تا صدها برابر بمب اتمی که در ۱۹۴۵ در هیروشیمای ژاپن انداخته شد انرژی آزاد کند.
۴۳. قبل از وقوع زلزله ممکن است از حوضچه‌ها و کانال‌ها بوی عجیبی برخیزد. این اتفاق به خاطر آزاد شدن گازهای زیرزمینی می‌افتد. دمای آب‌های زمین نیز ممکن است بیشتر شود.
۴۴. به زلزله‌ای که در کره‌ی ماه اتفاق بیفتد ماه‌لرزه می‌گویند. ماه‌لرزه‌ها معمولا از زمین‌لرزه‌ها ضعیف‌تر هستند.
۴۵. هرچند در زلزله‌ی کوبه‌ی ژاپن در ۱۹۹۵ زمین تنها به مدت ۲۰ ثانیه تکان خورد، اما بیش از ۵۰۰۰ نفر کشته و ۳۰۰۰۰۰ نفر بی‌خانمان شدند و بیش از ۱۰۰۰۰۰ ساختمان خراب شد.
۴۶. زلزله‌ی سال ۱۷۷۵ لیسبون پرتغال باعث به وجود آمدن امواجی در سطح دریاچه‌ی لخ‌نس اسکاتلند واقع در فاصله‌ی ۲۰۰۰ کیلومتری شد.
۴۷. زلزله‌ی ۹.۲ مقیاس بزرگای گشتاوری سال ۱۹۴۶ آلاسکا چهار دقیقه طول کشید و باعث نشست ۶ متری خیابان‌ها شد. این زلزله موجب به راه افتادن سیلاب در ساحل هاوایی، در فاصله‌ی بیش از ۵۰۰۰ کیلومتری شد.
۴۸. نخستین زلزله‌ی ثبت شده در کالیفرنیا توسط گاسپر دو پورتولا کاشف و افسر نظامی اسپانیایی در ۱۷۶۹ به ثبت رسید.
۴۹. گسل سن آندریاس هر سال حدود ۵ سانتیمتر حرکت می‌کند، تقریبا برابر با میزان رشد ناخن در سال. با این سرعت، در ۱۵ میلیون سال دیگر سانفرانسیسکو و لس‌آنجلس کنار یکدیگر قرار خواهند گرفت.
۵۰. زلزله‌خیزترین ایالت امریکا، آلاسکا است.
۵۱. نخستین زلزله‌ی ثبت شده در ۱۸۳۱ قبل از میلاد در استان شاندونگ چین اتفاق افتاده است.
۵۲. ارسطو نخستین کسی بود که اعلام کرد زمین نرم از زمین سفت بیشتر دچار لرزش می‌شود.
۵۳. ژاپن یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای جهان است. هر ساله هزاران زلزله در ژاپن اتفاق می‌افتد اما بیشتر آنها بسیار ضعیف هستند.
۵۴. در ۲۰۰۶، زمین‌شناسان در شمال کالیفرنیا سه گسل جدید کشف کردند. این گسل‌ها زیر شهرک‌های کوچک و تاکستان‌های شهرستان مندوسینو قرار گرفته‌اند.
۵۵. سن آندرس یکی از طویل‌ترین مناطق گسلی جهان است. این یک گسل امتداد-لغز است و از سانفرانسیسکو تا کالیفرنیای جنوبی و مکزیک به طول ۱۲۸۰ کیلومتر گسترده شده است. گسل سن آندرس فقط یک گسل نیست بلکه در واقع از چندین گسل تشکیل شده است.
۵۶. زلزله‌ای به بزرگی ۹ بزرگای گشتاوری که در ۱۱ مارس ۲۰۱۱ در ژاپن اتفاق افتاد بدترین زلزله در تاریخ ژاپن بوده است. این زلزله یک سونامی با امواجی به ارتفاع ۱۰ متر به وجود آورد و شدیدا به نیروگاه‌های هسته‌ای خسارت وارد کرد.
۵۷. زلزله‌ی ۹ بزرگای گشتاوری ۲۰۱۱ ژاپن نه تنها این جزیره را به ایالات متحده نزدیک‌تر کرد، بلکه محور سیاره‌ی زمین را نیز تا ۱۷ سانتیمتر جابه‌جا کرد.
۵۸. زلزله‌ی مخرب ۲۰۱۱ ژاپن یک شکاف به طول ۳۰۰ و عرض ۱۵۰ کیلومتر در عمق اقیانوس ایجاد کرد.
۵۹. زلزله‌ی عظیم ۲۰۱۱ ژاپن جرم زمین را به سمت مرکز آن حرکت داد، و باعث شد زمین سریع‌تر بچرخد و روزها تا ۱.۶ میکروثانیه کوتاه‌تر شوند. زلزله‌ی ۲۰۰۴ سوماترا روزها را تا ۶.۸ میکروثانیه کوتاه‌تر کرد.
۶۰. از آنجایی که بعد از زلزله‌ی ۱۹۹۵در سراسر کشور زلزله‌خیز ژاپن سنسورهای پیشرفته‌ای نصب شد، زلزله‌ی ۲۰۱۱ در این کشور از نظر کیفیت ثبت بهترین مورد در طول تاریخ است.
پنج قوی‌ترین زلزله از ۱۹۰۰
| مکان | سال | قدرت [مقیاس بزرگای گشتاوری (MMS)] |
| بالدیبیا، شیلی | ۱۹۶۰ | ۹.۵ |
| پرنس ویلیام، آلاسکا | ۱۹۶۴ | ۹.۲ |
| سوماترا، اندونزی | ۲۰۰۴ | ۹.۱ |
| سندای، ژاپن | ۲۰۰۱ | ۹.۰ |
| کامچاتکا، روسیه | ۱۹۵۲ | ۹.۰ |