گلبول سفید خون: ۲۷ نکته درباره خطرات پایین یا بالا بودن گلبول‌ های سفید

گلبول سفید خون رزمنده سیستم ایمنی بدن است، که با هجوم بیماری‌ها و عفونت‌ها مبارزه می‌کنند. انواع مشخصی از گلبول‌ های سفید خون هستند که کارشان کاهش التهاب است. در واقع، پنج نوع گلبول سفید خون وجود دارد که همه کارشان حفظ عملکرد بهینه‌ی سیستم ایمنی بدن است.

اما اگر چنین اتفاقی نیفتد، مشکلات وخیمی پیش خواهد آمد. اگر تعداد گلبول های سفید خون تان بیش از اندازه زیاد باشد، پی بردن به علت آن می‌تواند کمک بزرگی به شما بکند تا بتوانید این تعداد را در محدوده‌ی بهینه حفظ کنید. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا پی ببرید چگونه می‌توانید تعداد گلبول سفید خون را تحت کنترل بگیرید.

گلبول‌ های سفید خون چه هستند؟

گلبول های سفید خون (که به آن‌ها لکوسیت هم می‌گویند) مجموعه‌ای از سلول‌ها هستند که به تنظیم عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.

پنج نوع گلبول سفید خون وجود دارد: بازوفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها، نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها.

لکوسیت‌ها مسئول کنترل واکنش‌های آلرژیک، پاسخ‌های التهابی، نابود کردن مهاجمان خارجی، و بیرون راندن سلول‌های مرده هستند.

شوربختانه، هنگامی که شمار گلبول های قرمز خون زیاد یا کم می‌شود، پیامدهای بسیار شدیدی می‌تواند داشته باشد.

کسانی که تعداد گلبول های سفید فوق‌العاده کمی دارند، نسبت به بیماری‌ها بسیار آسیب پذیرتر خواهند بود، در حالی که شمار زیاد گلبول های سفید خون می‌تواند نشانگر وجود بیماری یا اختلالی جدی باشد.

چرا زیاد بودن تعداد گلبول های سفید خون خطرناک است؟

وقتی صحبت از گلبول های سفید خون می‌شود زیاد بودن بیش از حد در واقع معنی بدی به خود می‌گیرد. چند دلیل وجود دارد که به خاطر آن‌ها خواهان داشتن تعداد گلبول سفید زیاد نخواهید بود.

اولا، گلبول سفید خون عامل استرس اکسیداتیو است که نتیجه‌ی خنثی نشدن موثر رادیکال های آزاد توسط آنتی اکسیدان‌های بدن‌تان است. آن‌ها همچنین در شریان‌های شما لخته می‌شوند، و باعث تشکیل پلاک‌هایی در اطراف قلب‌تان می‌شوند. این امر نهایتا می‌تواند به حمله‌ی قلبی منجر شود.

گلبول‌ های سفید خون، وقتی مقادیر بسیار بیشتری پیدا کنند، می‌توانند خون‌تان را غلیظ کنند. همچنین ممکن است در جریان خون صحیح دخالت و تعداد سیتوکین‌های التهاب زا را در سیستم بدن‌تان افزایش دهند که از این طریق باعث التهاب قابل توجه و گسترده‌ای می‌شوند.

به علاوه، گلبول های سفید خون در چند فرایند بدنی دیگر شرکت می‌کنند من جمله تشکیل سلول های کف آلود در پلاک‌های خونی.

و آن‌ها از نواحی سرچشمه می‌گیرند که یک آسیب اندوتلیالی (لایه‌ی درون رگی) پیش آمده باشد و نهایتا به اختلال اندوتلیال منجر می‌گردند.

تعداد طبیعی گلبول‌ های سفید خون چقدر است؟

پزشکان وقتی یک عمل آزمایشگاهی را بررسی می‌کنند درباره‌ی محدوده‌ی نرمال تعداد گلبول‌ سفید خون صحبت‌های فراوانی می‌کنند. اما، این احتمال وجود دارد که شما در محدوده‌ی تعداد نرمال گلبول های سفید باشید اما همچنان این میزان سطح بالایی محسوب شود. شما باید در محدوده‌ی «بهینه» قرار بگیرید.

بنابر یکی از مطالعات انجام شده، رابطه‌ی دوسویه بین نرخ مرگ و میر و افزایش گلبول‌ های سفید وجود دارد. در این مطالعه، محققان دریافتند شرکت‌ کنندگانی که شمار گلبول های سفید آن ها زیر ۳.۵۰۰ (۳.۵) یا بالای ۶.۰۰۰ (۶.۰) است نرخ مرگ و میر بالاتری دارند.

به عبارت دیگر، باید تعداد گلبول‌ های سفید خون‌تان بین ۳.۵ تا ۶.۰ باشد تا در محدوده‌ی بهینه قرار داشته باشید.

برای اینکه بفهمید در محدوده‌ی نرمال قرار دارید یا محدوده‌ی بهینه باید آزمایش خون بدهید. در یک مطالعه در کشور ژاپن دریافتند افرادی که محدوده‌ی تعداد گلبول های سفید آن‌ها بین ۹.۰۰۰ و ۱۰.۰۰۰ است ۳.۲ بار بیشتر احتمال دارد به خاطر مشکلات قلبی عروقی از دنیا بروند.

ارتباط تعداد زیاد گلبول های سفید خون با بیماری ها چیست؟

زیاد بودن تعداد گلبول سفید خون برای افراد دیالیزی خبر بدی است.

این به خاطر آن است که تعداد بالای نوتروفیل‌ها باعث التهاب و سوء تغذیه می‌شود.

همگام با کاهش تعداد لنفوسیت‌ها، سطح نوتروفیل‌ به عنوان شاخصی برای پیش بینی خطر مرگ و میر بیشتر در بیمارانی که دیالیز می‌شوند استفاده می‌گردد.

۱. تعداد زیاد گلبول سفید خون با ابتلا به سرطان مرتبط است

مطالعات متعددی هستند که ارتباط بین تعداد زیاد گلبول‌ های سفید خون و میزان مرگ و میر مربوط به سرطان را نشان داده‌اند. یکی از مطالعات درخور بیان مطالعه‌ای است که در سنگاپور و استرالیا انجام شد و نشان داد اشخاصی که تعداد گلبول های سفید خون شان بالاتر است، خطر مرگ و میرشان به خاطر سرطان بیشتر می‌شود.

پژوهشگران همچنین متذکر می‌شوند که به نظر می‌رسد رابطه‌ای قوی بین فرایندهای التهابی متمرکز شده و پیشرفت تومور وجود دارد.

۲. زیاد بودن تعداد گلبول سفید خون به بیماری قلبی منجر می‌شود

هیچ جای تردیدی نیست که بالا رفتن تعداد گلبول های سفید با ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مرتبط و عاملی قوی در افزایش خطر مرگ و میر است. همان طور که مطالعه‌ای انجام شده در ۲۰۰۱ نشان می‌دهد، کسانی که ظرف ۲۴ ساعت به خاطر حمله‌ی قلبی در بیمارستان پذیرش می‌شوند تعداد گلبول های سفید بالایی دارند. افرادی که جزو ۲۰٪ نفراتی که بالاترین تعداد گلبول های سفید را داشتند قرار می‌گرفتند احتمال بیشتری داشت که ظرف ۳۰ روز پس از پذیرش‌شان در بیمارستان فوت کنند.

به علاوه، مطالعات نشان داده‌اند گلبول های سفید بیش از حد در گردش خون، در کل مقدار استرس اکسیداتیو را که باعث نقص عملکرد قلب می‌شود افزایش می‌دهد.

۳. تعداد زیاد گلبول سفید خون با دیابت مرتبط است

اگر تعداد گلبول‌ های سفید خونتان افزایش پیدا کرده است، احتمال زیادی وجود دارد که به دیابت نوع ۲ هم مبتلا بشوید. طبق مطالعه‌ای بر روی سرخپوستان پیما انجام شد، در گذر زمان، التهاب مزمن ممکن است به مشکلاتی در رابطه با حساسیت به انسولین و نهایتا دیابت منجر شود. به نظر می‌رسد این موضوع با فرضیه‌ی کلی مبنی بر این که فعالیت سیستم ایمنی بدن در ابتلا به دیابت نوع ۲ نقش ایفا می‌کند همخوانی دارد.

۴. تعداد زیاد گلبول سفید خون می‌تواند به مرگ منجر شود

شوربختانه، شواهد علمی مستدلی وجود دارد که نشان دهنده‌ی ارتباط بین ازدیاد گلبول های سفید و خطر مرگ و میر هستند. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که تعداد زیاد از حد گلبول های سفید خون عامل تعیین کننده‌ی اصلی است، و فقط یک مطالعه نشان داد که تعداد گلبول های سفید خون در سالمندان تعیین کننده‌ای قوی است.

از تمام انواع گلبول های سفید خون، به نظر می‌رسد مونوسیت‌ها از همه بیشتر می‌تواند تعیین کننده باشند.

فعالیت‌های سبک زندگی که تعداد گلبول های سفید را افزایش می دهند

۱. سیگار کشیدن

یکی از فعالیت‌های متفاوت سبک زندگی که تعداد گلبول سفید خون را بالا می‌برد سیگار کشیدن است که احتمالا همه از آن اطلاع دارند. مردان سیگار بیشتر از غیر سیگاری‌ها یا سیگاری‌های ترک کرده ممکن است به ازدیاد گلبول های سفید خون مبتلا شوند.

همچنین، افزایش تعداد گلبول های سفید خون به تعداد سیگارهایی که در روز استعمال می‌شود، مدت زمانی که سیگار کشیدن طول کشیده است و میزان دودی که استنشاق شده است بستگی دارد.

۲. دماهای سرد

یکی از عوامل نسبتا عجیب افزایش تعداد گلبول های سفید خون ورزش کردن در هوای سرد است. انجام این کار، باعث افزایش شدیدی در تعداد نوتروفیل‌ها، مونوسیت‌ها، و لنفوسیت‌ها می‌شود. این تعداد افزایش یافته عموما بعد از اتمام ورزش به حالت عادی باز می‌گردد، چون افزایش یکباره بیشتر به خاطر افزایش در تعداد نوتروفیل‌ها هنگام ورزش کردن است. اما، اگر همیشه تعداد گلبول‌ های سفید خون‌تان بالا باشد، شاید بهتر باشد برای یک دوره‌ی طولانی مدت از انجام ورزش در هوای سرد اجتناب کنید.

۳. سونا

نشان داده شده است که دمای شدید دیگر، در غالب سونا، نیز تعداد گلبول های سفید را افزایش می‌دهد. اگر در حالت طبیعی از سلول های سفید پایینی برخوردار هستید، سونا رفتن می‌تواند برای‌تان خاصیت درمانی داشته باشد.

اما برای کسانی که تعداد گلبول های سفید خونشان بالا است، انجام این کار می‌تواند مشکل ساز شود. مطالعه‌ای که بر روی استفاده کنندگان از سونای فنلاندی انجام شد آشکار گردید ورزشکارانی که به سونا می‌روند سطح بالاتری از بازوفیل‌ّها، نوتروفیل‌ها، و لنفوسیت‌ها را تجربه می‌کنند.

این طور که معلوم می‌شود، سونای گرم نیز مشابه ورزش کردن عمل می‌کند، اما ورزشکاران به خاطر تمرینات‌شان،  نسبت به آدم‌های عادی بیشتر قادر هستند گلبول‌ها را در سیستم ایمنی به حرکت در بیاورند.

۴. ورزش‌های استقامتی سنگین

هنگام مطالعه بر روی وزنه برداران مرد، محققان دریافتند گلبول های سفید آن‌ها افزایش می‌یابد. در حالی که ورزش‌های استقامتی سنگین ممکن است برای کسانی که تعداد گلبول های سفید خون پایینی دارند خوب باشد، اما تعداد لوکوسیت‌های‌تان را به شدت افزایش می‌دهد و در نتیجه برای کسانی که به ازدیاد گلبول های سفید مبتلا هستند ایده‌آل نیست.

در این مطالعه همچنین نشان داده شد که افزایش تعداد گلبول های سفید موجود در بدن در طول دوره‌ی ریکاوری بعد از انجام ورزش های سنگین و استقامتی نیز مشاهده می‌شوند.

عوامل تغذیه‌ای مرتبط با ازدیاد گلبول های سفید خون

۱. روی

روی برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن حیاتی است. کمبود این ماده‌ی مغذی می‌تواند به خاطر افزایش استرس به افزایش تعداد گلبول های سفید خون منتج شود همان طور که در یک مورد آزمایشگاهی بر روی موش‌ها نشان داده شده است.

۲. ویتامین B12

کمبود ویتامین B12 نیز می‌تواند به افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون بینجامد. در یکی از مطالعات انجام شده، موش‌هایی که مقدار نرمالی پروتئین مصرف کرده بودند تغییری در تعداد گلبول های سفید آن‌ها دیده نشد.

اما آن‌هایی که کمبود پروتئین داشتند در گلبول‌های سفید خونشان افزایش مشاهد شد.

۳. فولیک اسید

کسانی که به طور منظم مکمل‌های فولیک اسید مصرف می‌کنند، به خصوص زنان بالای ۶۰ سال، سطوح گلبول سفید بالاتری دارند.

۴. روغن ماهی

آیا مصرف بیش از حد روغن ماهی چیز بدی است؟

اگر نتایج آزمایش انجام شده بر روی مرغ‌های گوشتی در مورد انسان‌ها هم صدق کند؛ بله می‌تواند بد باشد.

در این مطالعه دریافتند ماکیانی که ۵.۵٪ روغن ماهی به آن‌ها داده شده بود نسبت به سایر همتایان‌شان تعداد گلبول های سفید بیشتری داشتند.

با وجود این، وجود تعادل بین روغن ماهی و متیونین، به نظر می‌رسد که سیستم ایمنی این مرغ‌ها را بهبود می‌دهد. برای تعیین اینکه آیا بر روی انسان‌ها نیز اثر مشابهی خواهد داشت یا نه باید آزمایش های بیشتری انجام شود.

۵. سیر

سیر فایده‌های بسیاری برای سلامتی به همراه دارد، که از جمله‌ی آن‌ها تقویت تعداد گلبول های سفید خون در کسانی است که سطح گلبول سفیدشان پایین است. البته، این یعنی آنکه سیر احتمالا برای کسانی که دچار ازدیاد گلبول های سفید هستند خوب نیست. در مطالعه‌ای که بر روی موش‌ها انجام شد، پژوهشگران دریافتند سیر سطوح نوتروفیل‌ها، مونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها را در بدن آن‌ها بالاتر می‌برد.

تفاوت آماری بین این گروه و گروه کنترل چشمگیر بود و انجام مطالعات بیشتر بر روی انسان‌ها را می‌طلبد.

۶. تزریق سلنیوم و ویتامین E

ممکن است ویتامین E و سلنیوم در تعداد گلبول سفید خون که یا بسیار بالا هستند یا بسیار پایین نقش مهمی ایفا کند.

موش‌های نری که به آن‌ها سلنیوم، ویتامین E، یا تزریق ترکیبی این دو انجام شده بود تمامشان سطوح بیشتری نسبت به گروه کنترل تجربه می‌کردند، و مطالعات انسانی نشان داده‌اند مردانی که کمبود سلنیوم دارند تعداد گلبول های سفید خونشان بالاتر است.

۷. روغن کبد کوسه

روغن کبد کوسه سرشار از چربی‌هایی (به نام آلکی گلیسرول‌ها) است که تولید گلبول های سفید خون را افزایش می‌دهند. مصرف این مکمل تعداد گلبول های سفید خون را افزایش می‌دهد، که به همین خاطر به کسانی که کمبود تعداد گلبول های سفید دارند توصیه می‌شود.

هورمون ها و مسیرهای مرتبط با ازدیاد گلبول سفید خون

۱. انسولین

تحقیقات انجام شده ارتباط مستقیمی بین تعداد گلبول های سفید و مقاومت به انسولین و افزایش تجمع انسولینی پیدا کرده‌اند. هرچه انسولین بیشتری به بدن‌تان تزریق کنید، تعداد گلبول‌ های سفیدتان بیشتر خواهد بود.

دانشمندان همچنین دریافته‌اند که آنزیم نوتروفیل الاستاز مقاومت را بالا می‌برد و جلوی سیگنال دهی انسولین را می‌گیرد.

حذف این آنزیم در موش‌ها به حساسیت انسولینی بهتر منجر شد.

۲. پرولاکتین

چنین شایع است که هورمون پرولاکتین سیستم ایمنی را تحریک می‌کند، و از این طریق تعداد گلبول های سفید را افزایش می‌دهد. وقتی فردی دچار تشنج می‌شود، هر دوی پرولاکتین و سطح گلبول های سفید خون او بالاتر می‌روند و نهایتا آن فرد از پا در می‌آید.

۳. لپتین

میزان چربی بدن به خاطر وجود لپتین ارتباط مستقیمی با تعداد گلبول های سفید دارد، یکی از ماده‌های متشکله‌ی گلبول های سفید خون که کارش تحریک تولید میلوئید است. هرچه لپتین بیشتری داشته باشید، تعداد گلبول های سفید خون‌تان بیشتر خواهد بود. کاهش وزن نیز بر سطح لپتین اثر می‌گذارد، و در نتیجه، تعداد گلبول های سفید خون را کمتر می‌کند.

۴. کورتیزول و گلوكو كورتيكواستروئيد ها

کورتیزول (هورمون «استرس» که توسط غدد آدرنال ترشح می‌شود) و سایر گلوكو كورتيكواستروئيد ها باعث افزایش گلبول‌ های سفید می‌شوند، در حالیکه بازوفیل‌ها، ائوزینوفیل ها، و مونوسیت‌ها را کاهش می‌دهند.

فقط یک دوز کورتیزول می‌تواند مونوسیت‌ها را تا ۹۰٪ برای حدود ۲۴ ساعت بعد از درمان کاهش دهد.

۵. آدرنالین و نورآدرنالین

بر اساس مطالعه‌ی کوچکی که انجام شده است، به نظر می‌رسد انتقال دهنده‌های عصبی و نورآدرنالین‌ها تعداد گلبول‌ های سفید خون را افزایش می‌دهند. اما، میزان دخیل بودن آن‌ها هنوز به طور کامل و دقیق تعیین نشده است.

۶.  هورمون های تحریک کننده ملانوسیت

هورمون‌های تحریک کننده‌ی ملانوسیت کارهای زیادی انجام می‌دهند، من جمله پائین آوردن قند خون و تحریک هورمون‌های تیروئيد.

آن‌ها همچنین در تحریک بیش تولید گلبول‌ های سفید خون تاثیر دارند و ممکن است همین علت بالا بودن تعداد گلبول های یافت شده در کسانی که بیماری‌های تیروئيد یا خود ایمن دارند باشد.

۷. هورمون های تیروئید

اگر تشخیص داده شده است که به مشکل تیروئید مبتلا هستید، احتمال دارد تعداد گلبول های سفید خون‌تان به خاطر تاثیر هورمون‌های تحریک کننده‌ی ملانوسیت بر تیروئيد از کار افتاده باشد. اگر کم کاری تیروئید داشته باشید تعداد گلبول های سفید خون‌تان احتمالا بسیار پایین است. کسانی که پرکاری تیروئید دارند اکثرا احتمال دارد شمار گلبول های سفید بالایی داشته باشند.

۸. هورمون‌ های رشد

هورمون‌های رشد اغلب برای تحریک تولید گلبول های سفید و سایر سلول های ایمنی استفاده می‌شوند تا کل سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند.

حتی فقط یک تزریق می‌تواند گلبول های سفید را افزایش دهد.

این تزریق‌ ها ممکن است برای کسانی که کمبود دارند مفید باشد، اما می‌تواند برای کسانی که گلبول های سفید بالایی دارند خطرناک باشند.

۹. IGF-1

IGF-1 (فاکتور رشد شبه انسولین ۱) یک عضله ساز است که گاهی برای کمک به کسانی که دوره ی نقاهت سرطان را می‌گذرانند استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند با سرعت بسیار زیادی تعداد گلبول های سفید را افزایش دهد تا سیستم ایمنی بدن را در کسانی که کمبود گلبول های سفید دارند تقویت کند.

چه چیزهایی جلوی رشد گلبول های سفید خون را می‌گیرد؟

۱. الکل

هرچند مصرف الکل عموما توصیه نمی‌شود، بد نیست بدانید که به نظر می‌رسد الکل تعداد گلبول های سفید را کاهش می‌دهد. در واقع، مصرف معتدل باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می‌شود.

۲. رژیم غذایی پر از سلنیوم

خوردن یا مصرف مکمل حدود ۳۰۰ گرم سلنیوم در روز همراه با برنامه‌ی غذایی‌تان می‌تواند به کاهش تعداد گلبول های سفید کمک کند. سلنیوم گرانولوسیت ها (بازوفیل‌ها، ائوزینوفیل ها، و نوتروفیل‌ها) را تغییر می‌دهد.

۳. SHGB  و تستوسترون

چنین دریافته‌اند که افزایش تستوسترون و هورمون جنسی گلوبولین (SHGB) در مردان میانسال و کهنسال به کاهش چشمگیر گلبول‌های سفید خون منجر می‌شود. البته، برای پی بردن به علت وجود این ارتباط باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.

۲۶ نکته برای بالا بردن تعداد گلبول های سفید خون به طور طبیعی