۴ نکته درباره علائم، عوامل، تشخیص و درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی

اختلال شخصیت ضداجتماعی نوعی اختلال است که ویژگی­های اصلی آن عبارت است از الگوی پایدار و طولانی­ مدت بی­توجهی به حقوق سایرین، گذشتن از خط قرمزها و تجاوز به حقوق دیگران. احساس همدلی در فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی در برخورد با دیگران اغلب بسیار کمرنگ بوده و یا چنین احساسی وجود ندارد و فرد هیچ مشکلی در تحریف یا نقض قانون برای برآورده کردن نیازها یا خواسته­های خود نمی­بیند. این اختلال معمولا در کودکی یا نوجوانی شروع می­شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا می­کند.

اختلال شخصیت ضداجتماعی در فرهنگ عامه اغلب اختلال روانی یا جامعه­ستیزی نامیده می­شود. بااین­وجود، هیچ یک از این دو عناوین تخصصی مورد استفاده در تشخیص بالینی این بیماری به­شمار نمی­روند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی در بیشتر مواقع فاقد احساس همدلی بوده و معمولا بی­عاطفه و بدبین هستند و احساسات، حقوق و درد و رنج دیگران را مورد تحقیر قرار می­دهند. این افراد خود را به­گونه­ای اغراق­آمیز و متکبرانه مورد ارزیابی قرار می­دهند( بعنوان مثال آن­ها احساس می­کنند که کارهای معمولی پایین­تر از شان اجتماعی آن­ها است یا نسبت به مشکلات فعلی یا مسائل آینده خود هیچ احساس نگرانی واقعی را تجربه نمی­کنند). آن­ها بیش­ازاندازه خودرای، خودسر یا ازخودراضی هستند. این افراد چرب­زبان هستند و جذابیتی سطحی دارند؛ می­توانند نسبتا جذاب باشند و به راحتی گفت‌وگو کنند( برای مثال از اصطلاحات یا واژه­هایی تخصصی استفاده می­کنند و باین ترتیب می­توانند افرادی که با موضوع آشنا نیستند را تحت تاثیر قرار بدهند).

نداشتن احساس همدلی، خودبینی افراطی و جذابیت سطحی ویژگی­هایی هستند که بطور مشترک در تعابیر سنتی از اختلال روانی هم مشاهده می­شود و علائم مخصوص اختلال شخصیت ضداجتماعی در زندان­ها یا محیط­هایی قانونی هستند که در آن­ها رفتارهایی جنایت­کارانه، بزهکارانه یا خشونت­آمیز عادی است. همچنین این افراد در روابط جنسی خود نیز بی­مسئولیت و استثمارگر هستند.

اختلال شخصیتی یک الگوی پایدار رفتاری و تجربه درونی است که با هنجارهای فرهنگ تفاوت دارد. این الگو در دو یا چند حوزه نامبرده در زیر دیده می­شود: شناخت؛ تاثیر؛ عملکرد بین­فردی؛ کنترل مهارتی. این الگوی پایدار در طیف وسیعی از موقعیت­های فردی و اجتماعی انعطاف­ناپذیر و فراگیر است و معمولا به پریشانی یا اختلال قابل­توجهی در عملکردهای اجتماعی، حرفه­ای یا دیگر عملکردها می­شود. این الگو ثابت و طولانی­مدت است و نقطه آغاز آن به اوایل دوران نوجوانی یا جوانی برمی­گردد.

۱. علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی

اختلال شخصیت ضداجتماعی در مواردی شناسایی و تعیین می­شود که الگوی رفتاری ضداجتماعی فرد از سن ۱۵ سالگی آغاز شده باشد( اگرچه تنها می­توان این اختلال را در افراد ۱۸ سال یا بالاتر از ۱۸ سالگی شناسایی کرد) و بیشتر علائم زیر در فرد مشاهده شود:

  • ناتوانی در پیروی کردن از هنجارهای اجتماعی: با توجه به رفتارهای قانونی که درنتیجه انجام اعمال و کارهایی تکراری که منجر به توقیف و دستگیری می­شود، نشان داده می­شود.
  • فریبکاری و خیانت: درنتیجه دروغگویی­های مکرر، استفاده از نام­های مستعار یا گول زدن دیگران برای لذت یا منافع شخصی نشان داده می­شود.
  • تکانشگری یا ناتوانی در برنامه­ریزی کردن
  • تحریک­پذیری و پرخاشگری: که در نتیجه حملات یا دعواهای مکرر نشان داده می­شود.
  • بی­توجهی و بی­اعتنایی از روی بی­پروایی و بی­مسئولیتی برای امنیت خود یا دیگران
  • بی­مسئولیتی مداوم و همیشگی: که در نتیجه ناتوانی­های مکرر در حفظ رفتار شغلی ثابت یا احترام به تعهدات مالی نشان داده می­شود.
  • عدم پشیمانی و ندامت: که درنتیجه توجیه کردن یا بی­تفاوت بودن دربرابر آسیب­ها، بدرفتاری­ها یا دزدی از دیگران نشان داده می­شود.

همچنین باید شواهدی از نوعی اختلال ذهنی شخصیتی در کودکی فرد وجود داشته باشد که تاکنون توسط یک متخصص روان­درمان شناسایی شده یا نشده است.

اختلال­های شخصیتی اغلب در بزرگسالی شناسایی می­شوند زیرا مبتنی بر الگوهای رفتاری پایدار و طولانی­مدت هستند. شناسایی این اختلال­ها در کودکی یا نوجوانی امکان­پذیر نیست زیرا یک کودک یا نوجوان در فرآیند رشد مداوم، تغییرات شخصیتی و بلوغ قرار دارد. براساس دی‌اس‌ام-۵ (نسخه پنجم برنامه‌ریزی شده از انجمن روانپزشکی امریکا)، امکان تشخیص بالینی اختلال شخصیت ضداجتماعی در افراد کمتر از ۱۸ سال وجود ندارد.

رپورتاژ

اختلال شخصیت ضداجتماعی در مردان ۷۰% شایع­تر از زنان است. طبق مطالعه­ای که در این خصوص انجام شد، نرخ شیوع ۱۲ ماهه این اختلال در عموم مردم بین ۰.۲ و ۰.۳ قرار دارد.

شدت اختلال شخصیت ضداجتماعی هم مثل دیگر اختلال­های شخصیتی معمولا با افزایش سن کاهش خواهد یافت بطوریکه افراد در ۴۰ یا ۵۰ سالگی خود علائم اندکی از اختلال­های شخصیتی را تجربه می­کنند.

۲. روش تشخیص و شناسایی اختلال شخصیت ضداجتماعی

اختلالات شخصیتی ازجمله اختلال شخصیتی ضداجتماعی معمولا توسط یک متخصص بهداشت روان آموزش­دیده از قبیل روانشناس یا روان­درمان تشخیص داده می­شوند. پزشک­های خانوادگی یا پزشکان عمومی معمولا برای تشخیص این بیماری روانی آموزش داده نمی­شوند یا مهارت کافی را ندارند. پس درصورتی که ابتدا با پزشک خانوادگی مشورت کنید او شما را جهت تشخیص و درمان به متخصص بهداشت روان ارجاع خواهد داد. در تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی از هیچ­گونه آزمایش خون یا ژنتیک یا تست آزمایشگاهی استفاده نمی­شود.

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی به دنبال درمان نیستند. بطورکلی، افراد مبتلا به اختلال­های شخصیتی تا زمانیکه اختلال بطور قابل­توجهی در زندگی شخصی آن­ها خللی وارد نکند، در صدد درمان آن برنمی­آیند. درواقع اغلب اوقات افراد مبتلا به این اختلال­ها زمانی به دنبال درمان می­روند که منابع دفاعی فرد آنچنان تحلیل پیدا می‌کند که او دیگر قادر به مقابله با استرس یا دیگر حوادث زندگی نیست.

متخصص بهداشت روان علائم شما و تاریخچه زندگیتان را با علائمی که در اینجا نام برده شد مقایسه می­کند و اختلال شخصیتی ضداجتماعی را شناسایی می‌کند. او تعیین می­کند که آیا علائم شما با معیارهای لازم برای تشخیص اختلال شخصیتی مطابقت می­کند یا خیر.

۳. عوامل به‌وجودآورنده اختلال شخصیت ضداجتماعی

امروزه پژوهشگران نمی­دانند که چه چیزی اختلال شخصیت ضداجتماعی را موجب می­شود. بااین­وجود، تئوری‌های زیادی پیرامون علل احتمالی بروز اختلال شخصیت ضداجتماعی وجود دارد. بیشتر متخصصان از مدل بایوسایکوسوشال برای توجیه علل بروز این اختلال استفاده می­کنند. براساس این مدل، اختلال شخصیت ضداجتماعی در نتیجه عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی، عوامل اجتماعی( بعنوان مثال چگونگی تعامل فرد در اوایل دوران رشد با خانواده، دوستان و دیگر کودکان) و عوامل روانی(شکل­گیری شخصیت و خلق و خوی فردتحت تاثیر محیط او و مهارت­های مقابله­ای فراگرفته شده در برخورد با استرس) پدیدار می­شود. این نشان می­دهد که در شکل­گیری این اختلال تنها یک عامل موثر نیست بلکه ماهیت ترکیبی و درهم­تنیده این عوامل است که اهمیت پیدا می­کند. مطالعات نشان می­دهند که درصورت ابتلاء فرد به این نوع اختلال شخصیتی، خطر انتقال آن به فرزندان او هم افزایش خواهد یافت.

۴. درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی

معمولا درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی دربردارنده روان­درمانی طولانی­مدتی است که تحت نظر یک روان­درمان متخصص و مجرب در درمان این نوع اختلال شخصیت انجام می­شود. مصرف دارو برای کمک به برخی علائم تضعیف­کننده و مشکل­ساز نیز تجویز می­شود.

 

منبع psychcentral
نوشته‌های مرتبط