ممکن است گیاه بارهنگ را در اطراف یا حتی در حیاط پشتی خود دیده باشید اما احتمالا فکر کرده‌اید این گیاه یک علف هرز است. خواص بارهنگ به عنوان یک گیاه دارویی واقعا شگفت آور است و یکی از مفیدترین گیاهان دارویی در دنیاست. بارهنگ، بومی اروپا و بخش‌هایی از آسیاست که به تمام دنیا راه یافته است. در ادامه این نوشتار با ما همراه باشید تا ۱۵ کاربرد و خاصیت دارویی و درمانی بارهنگ را بدانید.
نحوه کاشت
بارهنگ در خاک‌های سفت و فشرده رشد می‌کند و در برابر لگدمال شدن توسط انسان‌ها و حیوانات چراگاه‌ها، طاقت می‌آورد.اگر بارهنگ ندارید می‌توانید بذر آن را در اواسط بهار در منزل کاشته یا گیاه جوان آن را در اواخر بهار در بیرون از منزل قلمه بزنید. برای جلوگیری از رشد بارهنگ در قسمت‌هایی از حیاط که نمی‌خواهید، باید ساقه های گل را بعد از کاشتن و قبل از این‌که دانه‌ها خشک و پخش شوند، بچینید.
می‌توانید برگ خشک بارهنگ یا ریشه خشک و پودر شده آن را به صورت آنلاین نیز تهیه کنید.
تمام قسمت‌های بارهنگ – برگ‌ها، دانه‌ها، ریشه و گل – را می‌توان برداشت کرده و به عنوان گیاه خوراکی یا دارویی مصرف کرد.
بارهنگ، گیاهی با برگ‌های پهن است که در بهار گل می‌دهد. بارهنگ، گیاهی همیشگی است، به این معنا که هر سال رشد کرده و مانند اکثر گیاهان، آن را با علف هرز اشتباه می‌گیرند. این گیاه، بدون دخالت انسان رشد کرده و به مراقبت نیاز ندارد.
بارهنگ، از زمان‌های دور به عنوان یک گیاه دارویی سنتی شناخته شده و به « نوشدارو» شهرت دارد. درمان‌های زیادی با استفاده از بارهنگ، فهرست شده‌اند و نام این گیاه در کتاب پزشکی آنگلوساکسون‌ها به عنوان یکی از ۹ گیاه دارویی مقدس ثبت شده است.در گذشته، بارهنگ به عنوان درمانی برای زخم‌ها، پادزهری برای سموم، درمانی برای اسهال، ماده مسکن و بسیاری چیزهای دیگر به کار می‌رفت.بومی‌های آمریکایی پودر ریشه بارهنگ را برای نیش مار به کار می‌بردند. علم نوین دریافته است که بارهنگ، خاصیت ضد سم دارد.
خواص دارویی بارهنگ
آنالیز شیمیایی بارهنگ نشان داد که گلوکوزیدی به نام آکوبین در آن وجود دارد. آکوبین به عنوان ماده بی‌حس کننده، درمانی، ضد عفونی کننده، ضد ویروس، ضد سم، آنتی هیستامین، ضد التهاب، ضد روماتیسم، ضد تومور، ضد سرطان، ضد مواد سرطان‌زا، مدر، اکسپکتورانت، کاهنده فشار خون، ارگانولپتیک و آرام‌بخش شناخته می‌شود.دیگر مواد فعال بارهنگ، اسکوربیک اسید (ویتامین C)، اپی‌ژنین، بایکالئین، بنزوئیک اسید، کلروژنیک اسید، سیتریک اسید، فرولیک اسید، الئونولیک اسید، سالیسیلیک اسید و اورسولیک اسید هستند.
بارهنگ در طب گیاهی به عناوین زیر کاربرد دارد:
۱. ضد باکتری
باکتری‌ها را کشته یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند
خواص بارهنگ ۲: ضد سم
با سموم مبارزه می‌کند
۳. قابض
خونریزی را متوقف کرده و بافت‌ها را منقبض می‌کند
۴. ضد التهاب
التهاب را کاهش می‌دهد
۵. ضد عفونی کننده
میکروب‌ها را کشته و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند.
۶. ضد سرفه
سرفه را کاهش می‌دهد
۷. داروی قلب
قلب را تقویت می‌کند
۸. پماد بافت‌های مخاطی
غشاء مخاطی را نرم کرده و از آن محاظت می‌کند
۹.مدر
آب اضافی را از بین می‌برد
۱۰. اکسپکتورانت
خلط را نرم کرده و به دفع آن کمک می‌کند
۱۱. بند آورنده خون
خونریزی (خارجی) را بند می‌آورد
۱۲. ملین
یبوست را رفع می‌کند
۱۳. چشمی
مشکلات چشمی را برطرف می‌کند
۱۴. مرهم
عفونت را از زخم‌ها بیرون می‌کشد
۱۵. تب بر
بدن را خنک کرده و با ایجاد تعریق، تب را پایین می‌آورد
۱۶. ضد کرم
کرم‌های انگلی را می‌کشد
محققان، بارهنگ را مورد مطالعه قرار داده و دریافتند که در کنترل آسم، آمفیزم، مشکلات مثانه، برونشیت، تب، فشار خون بالا، روماتیسم و قند خون موثر است.
خواص بارهنگ برای سلامتی و کاربردهای متعدد آن
۱. درمان سوختگی‌ها
می‌توانید از بارهنگ برای درمان سریع سوختگی‌های سطحی استفاده کنید. سوختگی‌های شدیدتر باید توسط پزشک درمان شوند.
بارهنگ از عفونت جلوگیری کرده، التهاب را کاهش می‌دهد و ناراحتی ناشی از سوختگی را تسکین می‌دهد.
سوختگی‌های خفیف حتی اگر خیلی جدی نباشند نیز دردناک هستند و درمان آن‌ها زمان می‌برد. در ساعت‌های اولیه سوختگی، مرهم بارهنگ را روی سوختگی بگذارید و سپس به طور منظم، از پماد آن استفاده کنید. می‌توانید برگ‌های آن را برای پوشاندن پماد نیز به کار ببرید.
برای تهیه مرهم، مقداری برگ بارهنگ را شسته، چرخ کرده و خمیر درست کنید. می‌توانید از یک هاون استفاده کرده و یا این‌که برگ‌ها را در مخلوط‌کن بریزید.
برگ‌های له شده را به صورت یک لایه قطور بر سوختگی‌ها بگذارید. آن را با گاز بهداشتی ببندید تا ثابت بماند.
برای آشنایی با روش تهیه پماد بارهنگ، خواندن این مطلب را ادامه دهید.
۲. درمان زخم‌های دهانی
چای ولرم بارهنگ، به عنوان دهانشویه برای درمان سریع زخم‌های دهانی به کار می‌رود. همچنین می‌توانید برگ بارهنگ را بجوید تا آب آن بیرون بیاید و سپس برگ‌های جویده شده را بر زخم‌های دهان بگذارید.
خونریزی لثه مشکل دیگری است که برای رفع آن می‌توان از دهانشویه چای بارهنگ استفاده کرد. خواص قابض و بندآورنده خون بارهنگ، خونریزی را بند می‌آورند و خواص ضد التهابی آن، تورم را کاهش داده و مواد ضد میکروبی آن با باکتری‌ها مبارزه می‌کنند.
همچنین می‌توانید چای بارهنگ را جایگزین دهانشویه‌های معمول کنید تا میکروب‌های عامل بوی بد دهان را بکشد.
پودر ریشه بارهنگ، درمانی سنتی برای دندان‌درد است. مقداری از این پودر را بر لثه‌ها یا دندان‌های آسیب‌دیده بگذارید.
خواص بارهنگ ۳: رفع جوش و آکنه
بارهنگ در بیرون کشیدن آلودگی و عفونت از پوست استاد است. التهاب را نیز کاهش داده و باکتری‌ها را می‌کشد.
برای پاکسازی عمیق پوست از مرهم بارهنگ به عنوان ماسک صورت و از چای سرد آن به عنوان تونر صورت – صبح و شب- استفاده کنید.
۴. کاهش آفتاب‌سوختگی
بارهنگ را می‌توان به دو شکل برای کاهش و درمان آفتاب‌سوختگی به کار برد. می‌توانید برگ‌های تازه آن را به عنوان بانداژ روی آفتاب سوختگی بگذارید یا این‌که چای بارهنگ را روی پوست آفتاب سوخته اسپری کنید.
برای استفاده از برگ‌های تازه، آن‌ها را چیده و در آب گرم بگذارید تا نرم شوند. برگ‌ها را روی پوست گذاشته و در صورت نیاز -قبل از این که برگ‌ها خشک شوند – برگ‌های تازه را جایگزین آن‌ها کنید. برگ‌های خشک شده می‌توانند بر پوست بچسبند که برداشتن آن‌ها از روی پوست آفتاب سوخته، دردناک است.
برای استفاده از چای بارهنگ، چای را دربطری اسپری ریخته و بر پوست اسپری کنید.
خواص بارهنگ ۵: تسکین هموروئید
خواص قابض بارهنگ به کاهش هموروئید کمک می‌کند، خواص بند آورنده خون آن، خونریزی را بند می‌آورد و خواص ضد التهاب، خنک کننده و مسکن آن درد را تسکین می‌دهد.
مرهم بارهنگ را بر هموروئید خارجی بگذارید و اجازه دهید تا زمانی که اثر کند، آن‌جا بماند. آن را قبل از خشک شدن درآورید. در فواصل بین استفاده از مرهم بارهنگ، گلوله‌های پنبه که در چای بارهنگ ولرم گذاشته‌اید را روی هموروئید قرار دهید. همچنین می‌توانید در روز چند فنجان چای بارهنگ بخورید تا به درمان هموروئید داخلی و خارجی کمک کند.
۶. درمان گزش حشرات
بارهنگ، درمانی عالی برای نیش و گزش است. اگر در خانه هستید می‌توانید از مرهم بارهنگ برای خارج کردن سم استفاده کرده و از افزایش خارش، تورم و قرمزی جلوگیری کنید.
اگر بیرون هستید و دچار نیش حشرات شده‌اید و در اطراف‌تان بارهنگ وجود دارد، برای درست کردن مرهم، برگ‌های آن را بجوید تا نرم شوند. سپس این خمیر نرم را بر جای نیش بگذارید.
خوب است که ظرف کوچکی حاوی پماد بارهنگ و اسپری کوچکی حاوی چای بارهنگ را در جعبه کمک‌های اولیه خود و در کیف یا کوله پشتی خود بگذارید.
می‌توان چای بارهنگ را بر مشکلات پوستی و راش‌های ناشی از پیچک سمی نیز اسپری کرد.
۷. استفاده برای اگزما و پسوریازیس
مرهم بارهنگ می‌تواند مسکن خوبی برای خارش و تورم ناشی از این مشکلات پوستی – اگزما و پسوریازیس – باشد و در برابر عفونت از پوست محافظت می‌کند.
در واقع، بارهنگ یکی از بهترین گیاهان برای رفع خارش است.
علاوه بر استفاده از مرهم، می‌توانید چای بارهنگ را نیز بر قسمت‌های آسیب دیده بزنید و از پماد آن برای مرطوب کردن و درمان استفاده کنید.
۸. کمک به درمان یبوست
خوردن برگ بارهنگ و نوشیدن چای آن به کاهش یبوست کمک می‌کند. بارهنگ خواص ملین دارد و برگ‌های آن – به دلیل داشتن فیبر زیاد – به حرکت مواد در روده کمک می‌کنند.
می‌توان دانه‌های بارهنگ را در آب خیساند تا ماده‌ای ملین شبیه به اسپرزه به دست آید. دو قاشق چایخوری دانه بارهنگ را در دو فنجان آب تصفیه شده ریخته و میل کنید.
خواص بارهنگ ۹: رفع سوء هاضمه
نوشیدن یک فنجان چای بارهنگ، سوء هاضمه و مشکلات گوارشی را کاهش می‌دهد. ریختن چند قطره تنتور بارهنگ در یک لیوان آب نیز این علائم را تسکین می‌دهد.
۱۰. درمان بریدگی‌ها
علاوه بر بند آوردن خون، تسکین درد، جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب، بارهنگ فاکتور رشد اپیدرمی نیز دارد که آن را قادر می‌کند تا فرآیند درمان زخم‌ها و کبودی‌های جزیی را تسریع کند.
می‌توانید برگ‌های تازه بارهنگ را شسته، در آب گرم ریخته و هنگامی که نرم شدند آن‌ها بر روی زخم‌ها بگذارید، یا این که با یک گلوله پنبه‌ای که در چای بارهنگ گذاشته‌اید، روی زخم بزنید.
اگر پماد بار هنگ (طرز تهیه آن را در پایین آورده‌ایم) درست کنید می‌توانید از یک لایه ضخیم آن برای بیرون کشیدن عفونت، کاهش ناراحتی و التهاب و تسریع درمان استفاده کنید.
بارهنگ می‌تواند تکه‌های شیشه یا چوب که به عمق پوست رفته‌اند و نمی‌توان آن‌ها را با انبر یا موچین گرفت را نیز بیرون بیاورد. یک مرهم درست کنید و آن را بر قسمت‌هایی که شیشه در آن رفته بگذارید. بارهنگ از عفونت جلوگیری کرده و التهاب را کاهش می‌دهد که همین باعث راحت‌تر گرفتن شیشه و آوردن آن به سطح پوست می‌شود.
خواص بارهنگ ۱۱: تسکین تحریکات چشمی
از چای سرد بارهنگ به عنوان شوینده برای چشم‌های قرمز، تحریک شده و خسته استفاده کنید. همچنین می‌توانید پدهای پنبه‌ای که در چای بارهنگ خیسانده شده‌اند را روی چشم‌های بسته بگذارید تا تحریک آن‌ها کمتر شود.
۱۲. برگ‌های بارهنگ به عنوان سبزی پخته یا سالاد
اگر در باغچه خود بارهنگ پرورش می‌دهید یا آن را از علفزار یا چراگاه جمع‌آوری می‌کنید می‌توانید این گیاه را خورده و از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌های آن بهره‌مند شوید. بارهنگی که در کنار جاده‌ها رشد می‌کند را نباید برای هیچ کاری – به ویژه خوردن- استفاده کرد زیرا در معرض دود اگزوز ماشین‌ها بوده است.
برگ‌های جوان و ترد آن بهترین استفاده را در سالاد و ساندویچ دارند. همچنین می‌توانید به جای اسفناج در اسموتی‌ها و آبمیوه‌های سبز از آن‌ها استفاد کنید. برگ‌های پیرتر که سفت‌هستند را می‌توانید مانند کلم یا سوئیس چارد بپزید.
می توانید شاخه‌های گل این گیاه را – زمانی که جوان هستند- بچینید و در کمی روغن زیتون تفت دهید. زمانی که به این شیوه پخته می‌شود، طعمی شبیه به طعم مارچوبه دارد.
بارهنگ، منبعی سرشار از آهن، کلسیم، منیزیم، ویتامین A، ویتامین C و ویتامین K است.
دانشمندان دریافته‌اند که بارهنگ به کاهش وزن کمک می‌کند. زنانی که ۳۰ دقیقه قبل از وعده غذایی، ۳ گرم دانه بارهنگ مصرف کردند، بیشتر از زنانی که مصرف نکردند، کاهش وزن داشتند. لعاب موجود در بارهنگ مانند یک عامل سرکوب کننده اشتها عمل کرده و جذب چربی و صفرا در روده را کاهش می‌دهد.
بارهنگ، کلسترول LDL (بد) و تری‌گلیسیرید خون را کاهش داده و تاثیر مثبتی بر سطح قند خون می‌گذارد.
۱۳. تسکین سرفه و سرماخوردگی
بارهنگ هم خواص اکسپکتورات (نرم کننده خلط) و هم خواص ضد سرفه دارد که آن را به ماده‌ای عالی برای درمان سرماخوردگی و سرفه تبدیل می‌کند. تاثیرات ضد التهابی، خنک کننده و مسکن بارهنگ نیز، آن را به انتخاب خوبی برای گلودرد تبدیل می‌کند.
بارهنگ، ترشخ خلط در بدن به ویژه دستگاه تنفسی را کاهش می‌دهد.
برای درمان سرفه و سرماخوردگی، به اندازه کافی چای بارهنگ بنوشید. برای گلودرد نیز چای بارهنگ سرد یا چند قطره تنتور در یک لیوان آب را غرغره کنید.
بارهنگ ، در فهرست گیاهان دارویی کارگروه E آلمان، به عنوان درمان سرفه و سرماخوردگی آمده است.
خواص ضد سرفه بارهنگ می‌تواند برای درمان سرفه ناشی از حساسیت نیز به کار روند.
خواص بارهنگ ۱۴: تهیه چای دارویی بارهنگ
مواد مورد نیاز:
– ۱ فنجان برگ تازه بارهنگ
– ۲ فنجان آب
– ظرف نسوز دردار (یا این‌که آن را با بشقاب یا درب تابه بپوشانید)
طرز تهیه:
۱. برگ‌های بارهنگ را بشویید تا آلودگی‌های آن از بین برود. سپس آن‌ها را در کاسه بریزید.
۲. آب را جوشانده و روی برگ‌ها بریزید. ظرف را پوشانده و بگذارید برگ‌ها خیس بخورند و آب کاملا سرد شود. پوشاندن چای‌های دارویی بسیار اهمیت دارد زیرا مانع از بیرون رفتن بخار می‌شود. بخار این چای‌‌ها، برخی از خواص آن برای سلامتی را در خود دارد.
۳. چای را صاف کرده و در شیشه دربسته ریخته و به مدت ۲ هفته در یخچال نگه‌داری کنید.
برگ‌ها را دور نیندازید! می‌توانید از آن‌ها به عنوان ماسک صورت یا مرهمی برای تحریکات پوستی استفاده کنید.
هر روز، ۱ یا ۲ فنجان چای بارهنگ بنوشید تا دستگاه گوارش را آرام کرده و اسهال یا یبوست را کاهش دهد و یا این‌که علائم سرماخوردگی و آنفولانزا را از بین ببرد. نوشیدن روزانه یک فنجان چای بارهنگ، خواص تونیک دارد، و بسیاری از دستگاه‌های بدن را تقویت می‌کند.
خواص بارهنگ ۱۵: تهیه پماد بارهنگ
مواد مورد نیاز:
– یک مشت برگ بارهنگ (شسته و خشک شده)
– ۱۱۲ گرم روغن نارگیل
– ۱۴ گرم موم زنبور عسل – تکه‌ای یا رنده شده
– شیشه نسوز ۲۰۰ میلی‌لیتری
– تابه
طرز تهیه:
۱. برگ‌های بارهنگ را به تکه‌های کوچک تقسیم کرده ، در شیشه بگذارید و آن را محکم ببندید. شیشه را از نصف بیشتر پر نکنید.
۲. روغن نارگیل را به شیشه اضافه کرده و آن را در تابه بگذارید.
۳. در تابه آب بریزید تا جایی که آب به نیمه شیشه برسد.
۴. شعله را پایین آورده و بگذارید روغن به مدت دو ساعت بجوشد تا با برگ‌ها ترکیب شود.
۵. بعد از دو ساعت، روغن را صاف کرده و برگ‌های بارهنگ را بیرون بیاورید.
۶. این روغن، شفاف و به رنگ سبز روشن است. آن را دوباره در شیشه بریزید.
۷. موم زنبور عسل را به روغن اضافه کرده و آن را به تابه برگردانید و روی حرارت کم بگذارید تا موم ذوب شود.
۸. ترکیب روغن را در قوطی یا شیشه ریخته و بگذارید این پماد سرد شود. هنگامی که سرد شود، سفت و تیره می‌شود.
پماد را بر بریدگی‌ها، خراش‌ها و سوختگی‌های جزیی بگذارید. این پماد برای ترک دست، لب‌های خشک و پوست آفتاب سوخته نیز مفید است. می‌توانید از آن به عنوان درمانی موثر برای راش پوشک استفاده کنید. همچنین برای مشکلات پوستی که حیوان خانگی به آن دچار است نیز خطری ندارد.