یبوست بر زندگی میلیون‌ها مرد و زن در جهان تاثیر می‌گذارد. سبک زندگی امروزی، با سرعت حیرت‌انگیز و رژیم غذایی نامناسب‌اش شدیدا در شروع ابتلا به یبوست دخیل است. اما عادات نادرست زندگی تنها عامل خطر موجود نیستند، اغلب در شکل‌گیری یبوست مسائل مهمتری وجود دارند از قبیل افتادگی انتهای روده. اما واقعا یبوست چیست؟ عوامل ایجاد آن و درمان‌های خانگی برای مبارزه با آن کدامند؟ در این نوشتار با ما همراه باشید تا شما را با چند درمان خانگی یبوست که در کمتر از 30 دقیقه اثر می‌کنند آشنا کنیم.
1. رازیانه (فوئنی‌کولوم والگر)
موجب تحریک فعالیت صفراوی می‌شود و عملکرد ضد نفخ (بادشکی) دارد. به همین خاطر، در درمان سوء هاضمه از آن استفاده می‌شود که ورم شکم را نیز کاهش می‌دهد. این گیاه ادرارآور نیز هست. فیتوکمپلکس‌ها (مواد شیمیایی گیاهی) با مواد سنگی و آنتولی (ترکیبات ارگانیک طعم دار) مشخص می‌شوند که به دسته‌ی سزکویی‌ترپن‌ها و مونوترپن‌ها تعلق دارند.
2. قاصدک (تاراکساکوم آفیسینال)
یک داروی ادرارآور و گوارشی است که از مشخصه‌های آن داشتن اسیدهای ارگانیک، سزکویی‌ترپن‌ها و فنيل پروپان‌های لیکوپن است، که فعالیت گلومرولی (کلیوی) را تحریک و عملکرد کبد و پانکراس (لوزالمعده) را هماهنگ می‌کند.
3. زیره (کاروم کاروی)
یک داروی بسیار قوی است که آنیس (دانه‌ی رازیانه) را در ذهن تداعی می‌کند. خواص دارویی آن به هاضمه کمک می‌کند و تشکیل گاز در روده را تقلیل می‌دهد. همچنین به لطف روغن معطر ساخته شده از مولکول‌های بسیار فرار، مانند لیمونن و کاروون، از کارووس می‌توان به عنوان ضد عفونی کننده‌ی روده استفاده کرد (خواص ضد عفونی کننده).
4. بولدو (پیوموس بولدوس)
سرشار از آلکالوئیدها است، که عملکرد هاضمه را تحریک می‌کند و بهبود می‌بخشد. این گیاه همچنین در اختلالات کبدی موثر واقع می‌شود.
5. کاسیا (کاسیا آنگوستیفولیا)
داروهای آنتراکینونی، یعنی هتروزیید هیدروژن‌ترازنیک و سنوزید B ؛ سرشار از قندهای ساده مانند گلوکز و فراکتوز است؛ تحریک روده در راستای پیش راندن مدفوع به بهترین شکل، حرکت دورانی ایجاد می‌کند.
6. آب آلوئه (آب آلوئه فروکس)
این داروی آنتراکینون به نحو فوق‌العاده‌ای یک اثر ملین قابل توجه ایجاد می‌کند. عناصر فعال موجود در آن می‌توانند باعث تحریک روده شوند: دقیق‌تر بگوییم، بهترین کار آن است که در مصرف آن زیاده روی نکنید.
7. تمبر هندی (تاماریندوس ایندیکا) و فیکو (فیکوس شارژ)
دو دارو هستند که عملکرد یکسانی دارند: آن‌ها به عنوان ملین‌های اسمزی عمل می‌کنند یعنی آب را به داخل روده می‌کشند و باعث شکل گیری مدفوع نرم می‌شوند. تمبر هندی در اصل از اسیدهای ارگانیک (تارتاریک، سیتریک، سوکسینیک، لاکتیک، و اکسالیک) تشکیل شده است. در دوزهای پایین برای تنظیم عملکرد روده‌ها استفاده می‌شود؛ در عوض، اگر به مقادیر زیاد مصرف شود، اثرات ملین خواهد داشت. عمل اسمزی انجیر به خاطر شکرهای ساده‌ی موجود در آن است.
8. آلو (پرونوس دامستیکا)
آلو، به خاطر وجود فیبرها و قندهای ساده، خواص اسمزی و ملین زیادی دارد. به علاوه، با تحریک ترشح شیره‌ی اسیدی معده، عملکرد معده را تنظیم می‌کند.
9. روغن بادام شیرین (پرونوس دولسیس)
به خاطر اثر روانکاری‌اش، در فرمول داروهای گیاهی لحاظ می‌شود که به تنظیم دفعات تخلیه کمک می‌کند بدون آن که بر فیزیولوژی روده تاثیر بگذارد.
10. زنجبیل یا زنجفیل (زنگیبر آفیسینال)
یک ریشه‌ی گیاه است که به خاطر اثر ضدنفخ و گوارشی‌اش استفاده می‌شود.
11. پودر سنا، نعناع، و زیره
دو گرم برگ سنا را بردارید؛ 150 گرم آب داغ روی آن بریزید؛ چند برگ نعناع و چند دانه زیره به آن اضافه کنید. برگ‌های سنا را بگذارید در آب داغ، خیس بخورد و برگ‌های نعناع و دانه‌های زیره را حدود یک ساعت بعد به آن اضافه کنید. آن را صاف کنید و غروب یا صبح هنگام از آن بنوشید. سنا بعد از حدود شش ساعت اثر می‌کند؛ استفاده از آن در دوره‌ی بارداری و برای کسانی که از سندروم روده‌ی تحریک پذیر رنج می‌برند منع شده است.
12. خیسانده‌ی قاصدک
شما به یک قاشق چایخوری ریشه‌ی قاصدک نیاز دارید. یک فنجان آب را در کتری بجوشانید، ریشه‌ی قاصدک را اضافه کنید و زیر آن را خاموش کنید. بگذارید برای حدود ده دقیق خیس بخوردف آن را صاف کنید و قبل از خواب بنوشید. این نکته حائز اهمیت است که علاوه بر بهبود عبور و مرور در روده، این چای بدن را نیز پاکسازی می‌کند.
13. خیسانده‌ی مخلوط برای تنظیم روده‌ها
یک قاشق چایخوری گل مالاوا، یک قاشق چایخوری گل بابونه، یک ذره دانه‌ی رازیانه، نصف قاشق چایخوری ریشه‌ی ترد شیرین‌بیان و چند دانه رازیانه را بردارید. این عناصر را با هم مخلوط کنید، یک کتری آب را بجوشانید، گیاهان را بخیسانید و بگذارید به مدت 10 دقیقه در آن حالت باقی بمانند. آن را صاف کنید و شب قبل از خواب از آن مصرف کنید. این یک چای گیاهی ترکیبی است که باعث تسکین زیاد مخاط روده می‌شود.
14. دانه‌های بارهنگ کتانی
دانه‌های بارهنگ کتانی برای یبوست‌های مزمن توصیه می‌شود چون لعاب آن این دانه‌ی گیاهی را به یک ملین موثر اما طبیعی و بی ضرر تبدیل می‌کند، که به صورت خودکار روده‌ها را می‌شوید و تمیز می‌کند. علاوه بر این، لعاب آن پلی‌ساکاریدهای یک ترکیب شیمایی پیچیده هستند، که به طبقه‌بندی‌های فیبرهای محلول در آب تعلق دارند و بنابراین، برای غشاهای مخاطی دیواره‌های روده اثر ضد التهابی، نرم کننده و محافظتی دارد. بخصوص این که، بارهنگ کتانی کاملا بی ضرر است و برای یبوست دوران بارداری و شیردهی توصیه می‌شود. برای کودکان و کسانی که از بیماریهای قلبی رنج می‌برند و در تمام مواردی که ملین‌ها باعث حرکت دورانی شدید می‌شوند، که باعث انقباضات عضلانی می‌گردد، نمی‌توان از این گیاه استفاده کرد.
15. چای بارهنگ
یک فنجان آب را بجوشانید، حدود یک قاشق چایخوری دانه‌ی بارهنگ را برای حدود هشت دقیقه در آن بریزید و تمام آن را بخورید. آن را شب هنگام بعد از وعده‌ی غذایی یا در موارد جدی‌تر حتی در طول روز، بعد از ناهار مصرف کنید. همچنین این عادت خوبی است که بلافاصله بعد از چای بارهنگ یک لیوان آب ولرم بنوشید.
16. جوانه‌های بارهنگ با ملیسا
اگر سندروم کولون تحریک پذیر همراه با اسپاسم‌ها و گرفتگی‌های دردناک رخ بدهد، علاج کار ممکن است به مصرف ملیسا ربط پیدا کند. برگ‌های ملیسا حاوی روغن معطر، لعاب و تانن‌ها، هستند که این عناصر فعال برای درمان کولون تحریک پذیر و در تمام اختلالاتی که منشاء روانشناختی دارند بی‌نظیر هستند. ملیسا یک “آرامبخش” طبیعی است که اسپاسم‌های عضله‌های صاف ( که به عنوان مثال خودشان را با گرفتگی‌های شکمی نمایان می‌کنند) را کاهش می‌دهد و به از بین بردن تجمع گاز در دستگاه گوارشی کمک می‌کند. به همراه یک قاشق چایخوری برگ‌های خشک شده‌ی ملیسا، پوست پرتقال یا لیمو را در آب فراوان بجوشانید، و سعی کنید قسمت سفید تلخ مزه‌ی آن را داخل آب نریزید. بعد از یکی دو دقیقه شعله را خاموش کنید، و بگذارید به مدت حدود ده دقیقه خیس بخورد. آن را صاف کنید و بعد از صرف هر وعده شام از خوردن آن لذت ببرید.
17. لوبیا بورلوتی به عنوان درمان خانگی یبوست
لوبیای بورلوتی دانه‌هایی هستند که در غلاف‌های (پوسته‌های محافظ) گیاه لوبیا قرار گرفته‌اند (خانواده‌ی فاسئولوس والگریس، لگومینوس). همیشه لوبیا را غذایی ضعیف به حساب آورده‌اند، هر چند لوبیا بسیار مغزی است، چون در گذشته قیمت آن پایین بود و دسترسی به آن بسیار آسان بود. لوبیا غذای بسیار مغذی است و مانند همه‌ی حبوبات، منبع خوبی برای پروتئین گیاهی است. با وجود این، پروتئین‌های موجود در حبوبات جایگزین تمام عیاری برای پروتئین موجود در گوشت (یا همان پروتئین‌های ناب معروف) نیست، اما می‌تواند وقتی، به عنوان مثال، با غلات همراه می‌شود خواص تغذیه‌ای آن‌ها را افزایش دهد. لوبیای بورلوتی سرشار از فیبر است، بنابراین یک خاصیت ملین دارد، و در موارد مربوط به یبوست و بواسیر مفید واقع می‌شود. این حبوبات همچنین به پایین آوردن کلسترول، تری‌گلیسریدها و حتی قند خون کمک می‌کند و بنابراین در موارد مربوط به دیابت مصرف آن توصیه می‌شود. پیشنهاد می‌شود لوبیای بورلوتی را در پایان یک وعده‌ی غذایی مصرف شود تا وزن بدن را تثبیت کند. این به محتوای فیبر، پکتین، و فلانوئیدها بستگی دارد که سرعت جذب قند را کاهش می‌دهد.
18. دانه‌های کتان – یک درمان خانگی قدرتمند برای یبوست
وقتی از یبوست رنج می‌برید، به هر قیمتی که شده باید از مصرف خودسرانه‌ی ملین‌ها اجتناب کنید، بخصوص اگر ادامه دار باشد، چون این امر می‌تواند باعث تحریک فلور روده و باعث التهاب آزارنده، متورم، و اختلال‌زا بشود.
دانه‌های کتان ملین محسوب نمی‌شوند اما نرم‌کننده‌های روده به حساب می‌آیند که تحرکشان را تنظیم می‌کنند. در واقع، آن‌ها در تماس با آب لعابی را ترشح می کنند که مدفوع را نرم می‌کند و حجم آن را افزایش می‌دهد. به این طریق روده‌ی تنبل حرکت دورانی را مجددا فعال می‌سازد و اجازه می‌دهد شکم تخلیه شود. دانه‌های کتان به خاطر این ویژگی یک کارکرد تسکین دهنده و طراوت زا بر روی فلورای روده دارند و می‌توانند برای مدت طولانی نیز استفاده شوند بدون آنکه اثرات نامطلوبی داشته باشند یا وابستگی‌های عملکردی ایجاد کنند.
19. جوشانده‌ی تخم کتان
4 یا 5 قاشق چایخوری دانه‌ی کتان قاچ شده را در آب داغ بجوشانید. بگذارید برای حدود 20 دقیقه خیس بخورد، آن را صاف کنید و 1 تا 3 بار در روز از آن بنوشید. این جوشانده برای طراوت و عفونت‌زدایی روده و رها سازی گرفتگی آن توصیه می‌شود.
20. دانه‌های کتان خرد و پودر شده
دانه‌های کتان پودر یا خرد شده باید مستقیما از طریق دهان (1-2 قاشق غذاخوری) مصرف و بعد از آن یک لیوان آب نوشیده شود. برای ملایم کردن عملکرد روده، می‌توان دانه‌های کتان خرد و پودر شده را به ماست، سوپ یا سالاد اضافه کرد. فقط خرد شده‌ی آن را می‌توان با ماست یا سالاد مخلوط کرد، تا بدن را پاکسازی و سیستم ایمنی را تحریک کند.
21. آلو بخارا به عنوان یک درمان طبیعی یبوست
آلوها، که سرشار از ویتامین‌ها و نمک‌های معدنی هستند، را نباید به سادگی نادیده گرفت، به خصوص در فصل تابستان. اما، گونه‌ی خشک شده‌ی آن که آلو بخارا است نیز به همان اندازه مفید است. آلو بخارا سرشار از ویتامین‌هایی مانند ب1، ب2، ب3، ب9، و ویتامین آ و ویتامین ث است. نمک‌های معدنی موجود در آن پتاسیم، سدیم، آهن، کلسیم، فسفر، و روی هستند.
در گوشت آلو و آلوبخارا پلی‌فنول‌ها و فلونوئیدهایی مانند کوئرستین وجود دارد که در مقابله با رادیکال‌های آزاد موثر است و همچنین یک عامل رقیق سازی خون است، آلو همچنین حاوی دیفنیلتین است که نقش تحریک کننده‌ی روده را ایفا می‌کند و یه این میوه یک قدرت ملینی می‌بخشد. آلو همچنین سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند، بدن را سم زدایی می‌کندف ادرارآور و ملین است، و نقش یک ضدباکتری و ضد ویروس مهم را ایفا می‌کند و در مبارزه با استرس و خستگی بسیار مفید است.
22. درمان‌های فیتوتراپی (گیاه درمانی) برای یبوست
گیاهان در مقابله با یبوست می‌توانند با تحریک حرکات دورانی یعنی انقباظ عضلانی روده برای خلاص شدن از مدفوع (ملین‌ها آنتراکینونی) یا آبرسانی به توده‌ی مدفوع، و روانسازی دیواره‌ها برای تسهیل تخلیه (ملین‌های خودکار) وارد عمل شوند. هر دو دسته از گیاهان به شکل قرص‌ها، کپسول‌ها، شربت، عصاره‌های مایع، دمکرده و خیسانده موجود هستند.
آن‌ها بخشی از ملین‌های محرک هستند، بخصوص گیاهان حاوی آنتراکینون‌ها. آن‌ها گاه به گاه به کار گرفته می‌شوند تا موارد پیچیده‌ی یبوست را برطرف کنند، تا برای مداخلات جراحی یا آزمایش‌های تشخیصی (کولونوسکوپی) فرد را آماده کنند چون آن‌ها به شدت نسبت به مخاط روده تحریک می‌شوند. در بندهای زیر در رابطه با این گیاهان مطالب بیشتری بخوانید.
23. سنا (کاسیا آنگوستیفولیا)
برگ‌های سنا (سنای اسکندریه یا سنای مصری نام گونه‌ای از زیرخانواده ارغوانیان است) برای درمان‌های کوتاه مدت (یک یا دو هفته) به طور گسترده در موارد یبوست‌های شدید استفاده می‌شوند چون این گیاه یک ملین تحریک کننده است که عملکرد مناسب روده را هماهنگ می‌کند.
24. ریواس (رئوم آفیسینال)
ریواس برای درمان یبوست، و در اختلالاتی که لازم است تخلیه به آسانی صورت بگیرد، در مورد سوء هاضمه، نقص کبد و بیماری کبدی مزمن به خاطر خواص ملین و مسهلی، نیروبخش و گوارشی‌اش استفاده می‌شود.
25. سیاه توسه
برخلاف سایر ملین‌های آنتراکینونی، پوست چوب سیاه توسه توانایی بازگرداندن قدرت به فیبرهای ماهیچه‌ی روده را دارد، که حرکت دورانی را به روشی آرام تحریک می‌کند. به همین دلیل این گیاه تحریک کننده نیست و اعتیاد هم نمی‌آورد، بنابراین استفاده‌ی طولانی مدت از آن از سایر ملین‌های طبیعی کم ضررتر است. این گیاه در مواردی که بهتر است مدفوع نرم باشد، در صورت وجود گزیدگی، بواسیر، و بعد از جراحی رکتوم، در یبوست مزمن در افراد مسن توصیه می‌شود.
این گیاهان به همراه کنگر فرنگی، قاصدک، و زیره بخشی از مکمل‌های طبیعی برای مقابله با یبوست هستند.
26. پنیرک قرمز
برگ‌ها و گل‌های پنیرک برای آبرسانی و باز کردن روده‌ها، و برای تنظیم عملکردش به لطف عمل ملین آرام آن استفاده می‌شوند؛ و به خاطر توانایی پنیرک در تشکیل یک نوع ژل که به صورت خودکار روی مدفوع اثر می‌گذارد و دفع آن را تسهیل می‌کند. درمان یبوست با پنیرک تحریک کننده و سخت و شدید نیست، بنابراین در دوران بارداری، برای درمان یبوست در کودکان و آدم‌های مسن توصیه می‌شود.
27. شیرین بیان (گلیسیریزا گلابرا)
به خاطر وجود قند طبیعی (مانیتول)، که آب را در کولون جذب می‌کند، و تخلیه‌ی آن را تسهیل می‌کند، ریشه‌ی شیرین بیان یک ملین ملایم است. به همین دلیل، جوشاندن ریشه‌ی شیرین بیان در موارد مرتبط با یبوست و اختلالات مربوط به سندروم روده‌ی تحریک پذیر بسیار موثر است.
28. بارهنگ کتانی و گیاه کتان (بَزرَگ)
بارهنگ و کتان، و همین طور دانه‌هایشان در تماس با آب، باز می‌شوند، حجم‌شان افزایش پیدا می‌کند، و به شکل گیری یک ژل منجر می‌شوند که تخلیه‌ی مدفوع را تسهیل می‌کند. اثر روانکاری بیشتر آن‌ها را برای بواسیر، شکاف‌های مقعدی، و کولون (ورم مخاط روده‌ی بزرگ) بسیار مناسب می‌سازد.
همچنین برای مقابله با یبوست قارچ‌های داروئی مفیدی وجود دارند: آن‌ها یک اثر سالم بر روده‌ها می‌گذارند، آن‌ها ملین‌های طبیعی هستند و در درجه‌ی اول روی سیستم عصبی عمل می‌کنند، و ماهیچه‌ی کولون منقبض شده را شل می‌کنند.
29. رایحه درمانی (آروماتراپی)
هیچ روغن معطر ملینی وجود ندارد، اما بعضی از عصاره‌ها می‌توانند به نحو مثبتی بر عملکرد روده تاثیر بگذارند، ماهیچه‌های شکمی نرم را آرام کنند و فرایندهای آلوده‌ای را که باعث ورم و نفخ می‌شوند خنثی کنند. کار مفید آن‌ها بر روی عملکرد سیستم گوارشی تقویت می‌شود اگر آن‌ها را از طریق ماساژ آروماتراپی شکمی استعمال کنید. برای این کار، 5-7 قطره از آن را در مقدار کمی روغن سبزیجات بچکانید.
30. روغن معطر نعناع
روغن معطر نعناع برای مخاط روده حالت ضد التهابی دارد، به عنوان تنجش‌زدا (ضد اسپاسم) عمل می‌کند، در صورت وجود گرفتگی‌های شکمی، سندروم روده‌ی تحریک پذیر، و هضم کند مفید واقع می‌شود.
31. روغن معطر بابونه
روغن معطر بابونه، در صورت وجود یبوست، برای رفع بیماریهای التهابی که از مشخصه‌های آن‌ها درد، اسپاسم، تنش شکمی، نفخ، باد شکم، اختلالات ناشی از استرس، اضطراب و عصبانیت است استفاده می‌شود.
32. روغن معطر ریحان
به عنوان یک تعادل مجدد در فلور روده، روغن ریحان معطر به بازیابی شرایط میکروبیولوژیکی و فیزیولوژیکی فلور باکتریایی کمک می‌کند، که برای تنظیم سیستم امعائی (روده‌ای) حیاتی است، و از آن در برابر تخمیر اسید یا عفونت‌های مسری قارچ‌ها، مخمرها، و انتروباکتریاسیای گرم محافظت می‌کند.