همه‌ی ما می‌دانیم که عدد آی کیو یا ضریب هوشی چیزهایی در مورد هوش ما می‌گوید اما آی‌کیو دقیقا چیست؟ آی‌کیو امتیاز کلی است که از تست‌های استاندارد برای اندازه‌گیری هوش انسان به دست می‌آید. ضریب هوشیِ بیشتر آدم‌ها بین ۸۵ تا ۱۱۵ است، اما افراد نابغه و باهوش آی‌کیوی بالای ۱۳۰ دارند. هرچند آی‌کیو عدد کاملا معتبری نیست و اعداد قادر نیستند تمام جنبه‌ّهای هوش یک فرد را نشان بدهند. با این وجود، در صورتی که می‌خواهید در تست‌های آی‌کیو امتیاز بالاتری به دست بیاورید، انجام یک سری تمرینات مغزی می‌تواند کمک‌کننده باشد. بازی کردن، حل پازل، و یاد گرفتن مهارت‌های جدید فقط برخی از کارهایی هستند که می‌توانید برای تیز کردن مغزتان انجام بدهید. در این نوشتار با چند روش علمی آسان برای افزایش آی کیو یا ضریب هوشی آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
افزایش آی کیو
۱. تمرینات ساده
باور کنید یا نه، دویدن، دوچرخه‌سواری ، یوگا و تمرینات قدرتی می‌توانند شما را باهوش‌تر کنند. چنان‌چه در مقاله‌ی شماره‌ی ۲۰۱۴ مجله‌ی فیزیولوژی جامع، توضیح داده شده‌است، تحقیقات مربوط به تصویربرداری عصبی انجام شده در دهه‌ی گذشته نشان می‌دهند که ورزش بدنی سلامت شناختی را بهبود می‌بخشد و حتی عملکرد آن نواحی از مغز را که مسئولیت کنترل فرایندهای شناختی شما را بر عهده دارند، بهبود می‌بخشد. محققان این مطالعه چند توضیح برای تاثیر ورزش بر هوش ارائه دادند. اعتقاد بر این است که تمرینات بدنی مکانیسم‌های متابولیکی را که از عملکرد مغز پشتیبانی می‌کنند، به تعادل می‌رساند. گفته می‌شود که ورزش از طریق مکانیسم‌های اپی ژنتیک، DNA ما را دچار تغییرات مثبت میکند. اما به بیان ساده‌تر، افزایش میزان اکسیژن، تغذیه‌ی بهتر، ترشح هورمون‌ها، تغییر در انتقال‌دهنده‌های عصبی و موارد دیگر که هنگام ورزش اتفاق می‌افتند روی مغز ما در سطح مولکولی تأثیر می‌گذارد و به این ترتیب باهوش‌تر خواهید شد.
۲. پازل و بازی
پازل‌ها و بازی‌های هوش مثل سودوکو معمولا برای آن‌هایی که به دنبال بهبود قدرت حافظه‌شان هستند پیشنهاد می‌شود، اما این‌ها چه‌طور تاثیر خود را روی مغز می‌گذارند؟ در یک مطالعه که در مجله‌ی علمی پلاس وان منتشر شد، از بزرگسالان جوان خواستند که بازی‌هایی مانند تتریس و برین اِیج را انجام بدهند و بعد جنبه‌های مختلف توانایی‌های شناختی آن‌ها را اندازه‌گیری کردند از جمله آی‌کیو یا ضریب هوشی. نتیجه‌ی مطالعه نشان داد که این نوع بازی‌ها عملکردهای اجرایی، قدرت حافظه و سرعت پردازش را افزایش می‌دهد اما تاثیری روی ضریب هوشی فرد ندارد. این بدان معنا است که بازی‌های مخصوص تقویت مغز تنها نواحی خاصی از عملکرد ذهنی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و روی برخی دیگر اصلا اثری ندارند. به عبارت دیگر در صورتی که انجام یک بازی حافظه‌ی شما را بهبود بدهد، لزوما تاثیری روی کار نقاشی یا نواختن پیانو ندارد!
۳. روی دستگاه‌هایی که دارید خیلی اتکا نکنید
کامپیوترها و دیگر دستگاه‌ها برای انجام بیشتر کارهای ما هر روز کارآمدتر می‌شوند. هرچند این نقشِ مثبت آن‌ها را در زندگی‌مان نمی‌توانیم نادیده بگیریم، اما واقعیت این است که حضور آن‌ها مغز ما را تا حدی تنبل میکند. گاهی مهارت‌های ریاضی را به صورت ذهنی انجام بدهید و زمان نوشتن اصلاح‌گر املا را خاموش کنید. احتمالا در طول زندگی روزمره‌تان فرصت‌های زیادی برای تمرینات ساده‌ی ریاضی و مهارت‌های املایی پیدا خواهید کرد، مثلا زمانی که کارهای بانکی‌تان را انجام می‌دهید، قبض‌ها را پرداخت می‌کنید، پیام می‌فرستید یا در حال خرید مایحتاج خانه هستید. فقط یادتان باشد آن‌چه در مدرسه آموخته‌اید را در زندگی روزمره‌تان نیز به کار ببرید، بنابراین آن ساعاتی که صرف مطالعه کرده‌اید، هدر نخواهند شد.
۴. ذهن‌آگاهی و مراقبه
تکنیک‌های ذهن‌آگاهی از جمله مراقبه را می‌توان نوعی تمرین ذهنی به حساب آورد زیرا آن‌ها مغز را تمرین می‌دهند که به کوت و خاموشی برسد. برخلاف تمرینات مرسوم که مغز را تمرین می‌دهند تا در پردازش اطلاعات بهتر عمل کند، هدف از مراقبه این است که هوشیارتر و تیزبین‌تر شویم. مرور سیستماتیکِ مطالعاتی که روی اثرات مراقبه بر شناخت صورت گرفت، نشان داد که این تمرین ذهنی می‌تواند از زوال مرتبط با بالا رفتن سن جلوگیری کند. به علاوه، یک مطالعه که در ژورنال آگاهی و شناخت منتشر شد نشان داد که مراقبه پردازش دیداری – فضایی، قدرت حافظه و عملکرد اجرایی را بهبود می‌دهد.
۵. به مغزتان گرسنگی بدهید
این یکی ممکن است دور از عقل به نظر برسد، اما غذا نرسیدن به مغز برای مدت کوتاه کمک میکند که در بلندمدت ذهن‌تان تیز بماند. به عنوان مثال روزه‌داری متناوب سبب می‌شود که مغز در برابر آسیب مقاومت بیش‌تری داشته باشد. روزه‌داری متناوب به این صورت است که حدود ۱۶ ساعت را بدون غذا سپری می‌کنید و بعد از گذشتن دوره‌ی روزه‌داری برنامه‌ی غذایی همیشگی‌تان را پی می‌گیرید. مطابق با یافته‌های جدید، روزه‌داری متناوب همچنین تعداد نورون‌های تازه را افزایش می‌دهد. بنابراین به جای این‌که به دنبال بهترین غذاها برای تقویت قدرت مغزتان باشید، چیزی نخورید! البته این کار برای مدت زمان محدودی قابل انجام است.
۶. یک دفتر روزنگار داشته باشید
نوشتن وقایع روزانه شیوه‌ای فوق‌العاده برای تمرکز روی زندگی و بیان احساسات‌تان از طریق واژه‌های مکتوب است. بر اساس برخی مطالعات صورت گرفته، این تمرین می‌تواند به شما کمک کند که تفکر انتقادی‌تان را بهبود بدهید. به طور کلی، کارشناسان اتفاق نظر دارند که نوشتن به طور روزانه تفکر انعکاسی را بهبود می‌دهد، چیزی که در تست‌های آی‌کیو مشخص نخواهد شد. با این وجود، داشتن یک دفتر روزنگار دایره‌ی واژگان شما را افزایش می‌دهد، روی احساسات و عواطف‌تان تاثیر مثبت دارد و حتی کمک‌تان میکند که افسردگی را در خودتان درمان کنید. جنبه‌ی اجتماعی بلاگ‌نویسی هم توانایی‌های ذهنی شما را بهبود می‌دهد زیرا تلاش خواهید کرد که مطالبی قابل‌قبول ارائه بدهید.
۷. یک مهارت جدید یاد بگیرید
یادگرفتن نباید چیزی باشد که فقط در مدرسه به آن مشغول می‌شدید. یک هنر یا زبان جدید یاد بگیرید یا مشغول سرگرمی جدیدی شوید. یاد گرفتن کارهای جدید ذهن‌تان را فعال نگه می‌دارد و آن بخش‌هایی از ذهن‌تان را که ممکن است مورد غفلت قرار گرفته باشند، تحریک میکند. و یادتان باشد که تنوع کلید کار است. همه‌ی تست‌های آی‌کیو اساسا توانایی شما را برای پیدا کردن راه‌حل‌هایی در موقعیت‌های جدید، بررسی می‌کنند. از آن‌جایی که یاد گرفتن یک مهارت جدید شما را ملزم به کسب اطلاعات جدید میکند، در نتیجه برای حل مشکلات بهتر عمل خواهید کرد. و در صورتی که حس می‌کنید انجام کارهای جدید را نخواهید آموخت، مایوس نشوید و ابدا اجازه ندهید این احساس شما را از به کار گرفتن توانایی ذهنی‌تان دور نگه دارد. یک مطالعه که چندی قبل در ژورنال Studies in health Technology, and Informatics منتشر شد، نشان داد که سطح اعتماد به نفس شما و گرایشات‌تان نقش عظیمی را در توانایی شما برای یادگیری مهارت‌های تازه ایفا میکند.
۸. نواختن یک آلت موسیقی را یاد بگیرید
تحقیقات زیادی در مورد ارتباط بین نواختن آلات موسیقی و توانایی شناختی بیشتر در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. یک مقاله که در ژورنال Frontiers in Psychology منتشر شده، توضیح می‌دهد که خواندن و نواختن موسیقی فعالیت پیچیده‌ای است که چند کار حرکتی و حسی را همزمان شامل می‌شود. گذشته از این‌ها، نواختن موسیقی تاثیر قدرتمندی روی احساسات دارد و می‌تواند توانایی ذهنی شما را به طور مثبتی تحت تاثیر قرار بدهد. این مقاله، مطالعه‌ای را پوشش می‌دهد که در آن اثرات یادگیری پیانو با یک گروه کنترل مقایسه می‌شود. در نتیجه‌ی این مطالعه گروه پیانو توانستند عملکرد بهتری در تست‌های استروپ داشته باشند.
نتیجه‌گیری
هرچند آی‌کیوی شما در تمام طول زندگی‌تان یکسان می‌ماند، اما این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید تیزتر و هوشمندتر از آن‌چه در حال حاضر هستید، بشوید. گذشته از این‌ها، آی‌کیو فقط جنبه‌های خاصی از توانایی‌های شناختی شما را ارزیابی میکند، اما توانایی‌های شناختی‌تان را به طور کامل نادیده می‌گیرد. حتما نکات قید شده در این نوشتار را دنبال کنید، و به این ترتیب قادر خواهید بود که ذهن‌تان را تیز، حافظه‌تان را سرحال و تمرکزتان را قوی نگه دارید.