گلوکوزامین یک ماده‌ی طبیعی است و جدای از این‌که برای انعطاف‌پذیری مفاصل و غضروف‌های سالم استفاده می‌شود، خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهابی و ضد پیری دارد.
گلوکوزامین چیست؟
گلوکوزامین و مشتقات استیل‌شده‌ی آن، ان- استیل‌گلوکزآمین، قندهای آمینه‌ی طبیعی موجود در بدن انسان هستند.
این ماده همچنین یک جزء غیر سلولی ضروری از بافت همبند، غضروف، رباط‌ها و دیگر ساختارهای موجود در انسان است.
سه فرم از این ماده وجود دارد:
* گلوکوزامین هیدروکلراید (HCl).
* گلوکوزامین سولفات (جذب بهتر نسبت به گلوکوزامین HCl).
* ان-استیل گلوکوزامین
در ایالات متحده، این ماده رایج‌ترین مکمل خوراکی غیرویتامینی و غیر معدنی است که توسط بزرگسالان استفاده می‌شود.
سازمان رماتیسم اروپا این مکمل را برای درمان آرتروز، که شایع‌ترین بیماری مزمن مفصل در افراد مسن است، توصیه می‌کند.
مزایای گلوکوزامین برای سلامتی
۱) گلوکوزامین باعث کاهش علائم آرتروز می‌شود
گلوکوزامین در مقایسه با NSAIDs (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) و پلاسبو (دارونما)، باعث بهبودی بیش‌تری در علائم و پیشرفت ساختاری آرتروز یا استئوآرتریت (OA) می‌شود.
چندین آزمایش بالینی تاثیر گلیکزامین را در بهبود علائم و کوچک شدن فضای مفصلی در بیماران OA نشان داده‌اند.
در یک مطالعه، بیماران مبتلا به آرتروز، ترکیبی از گلوکوزامین هیدروکلراید و کاندرویتین سولفات را به مدت ۶ ماه دریافت کردند. نتیجه‌ی این درمان کاهش درد و سفتی مفاصل و بهبود محدودیت عملکردی و تورم مفصلی بود.
این مکمل یکی از رایج‌ترین مکمل‌های تغذیه‌ای است که توسط ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. درعین حال ورزشکاران مبتلا به آرتروز نیز از این مکمل استفاده می‌کنند.
تجویز گلوکزامین در ورزشکاران مبتلا به آسیب حاد، بهبود قابل‌توجهی را در خم و راست کردن زانو بعد از ۲۸ روز در مقایسه با دارونما نشان داد.
۲) گلوکوزامین عملکرد ضدالتهابی دارد
گلوکوزامین مانع تولید واسطه‌های التهابی مانند سیتوکین‌ها می‌شود.
این ماده فعال‌سازی سلول‌های التهابی در حیوانات را سرکوب می‌کند.
گلوکوزامین ممکن است برای درمان بیماری التهابی روده(IBD) مورد استفاده قرار گیرد.
بهبودی در علائم کودکان مبتلا به بیماری مزمن التهابی روده، که ان- استیل‌گلوکوزامین را به صورت خوراکی دریافت کردند، به طور واضحی مشاهده شد.
۳) گلوکوزامین خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش می‌دهد
یک مطالعه نشان داده‌است که بیش‌ترین کاهش (۵۱٪) سرطان ریه با مصرف زیاد گلوکوزامین رخ داد.
این تاثیر ممکن است ناشی از خواص ضد التهابی گلوکوزامین باشد. این ماده بیان بیانات ژن‌های التهابی را کاهش می‌دهد و از طریق مهار فاکتور رونویسی NFkB مانع از تکثیر سلول می‌شود.
در تحقیق دیگری، مشخص شد که گلوکوزامین سلول‌های سرطانی ریه را در مرحله‌ی G1 / S (با مهار بیان پروتئین cyclin E و Skp2) متوقف می‌کنند.
۴) گلوكزامين باعث كاهش تجمع چربي مي‌شود
مصرف گلوکزامین باعث مهار ضایعه‌ی تصلب شرایین (تجمع چربی) و نفوذ سلول‌های التهابی به ضایعه می‌شود.
این ماده فعال‌سازی سلول اندوتلیال را تعدیل می‌کند و ممکن است یک عمل ضد التهابی روی تصلب شرایین داشته باشد.
۵) گلوکوزامین یک آنتی‌اکسیدان است
گلوکوزامین هیدروکلراید توانایی از بین بردن سوپراکسید/ رادیکال هیدروکسیل را به طور قابل‌توجهی نشان می‌دهد، توانایی که می‌تواند به محافظت از سلول‌ها در برابر اکسیداسیون کمک کند.
۶) گلوکوزامین برای پوست مفید است
گزارش شده که ترکیبات گلوکوزامین دارای اثرات مفیدی روی پوست و سلول‌های پوست است. ثابت شده که این ماده در بهبود زخم، بهبود هیدراتاسیون پوست و کاهش چین و چروک بسیار موثر است.
علاوه بر این، گلوکزامین همچنین فعال‌سازی تیروزیناز را مهار می‌کند و به این ترتیب باعث مهار تولید ملانین می‌شود و بنابراین در درمان اختلالات هایپرپیگمنتیشن مفید است.
کرم گردن و کرم دکلته‌ی ضد پیری حاوی ان-استیل‌گلوکوزامین باعث سفتی و صافی این نواحی می‌شود و تاثیر بسزایی در روند تیره شدن پوست برای زنانی که به دنبال جوانسازی خود هستند، دارد.
بخش فنی
– از مسیر بیوسنتز هگزوزآمین (HBP) در بدن سنتز می‌شود.
– اثرات درمانی خود را در آرتروز با مهار آنزیم COX-2 اعمال می‌کند.
– تولید فاکتور نکروز توموری آلفا را در اثر MCP-1، بیان ICAM-1 و فسفریلاسیون p38MAPK و NF-κB را سرکوب می‌کند.
– غلظت گلوتاتیون و تنظیم و تعدیل مقادیر رونویسی را افزایش می‌دهد.
– انتقال‌دهنده‌های خاص گلوکز – GLUT ۱ ،۲ و ۴ – گلوکوزامین خارج سلولی را به بافت‌های عضلانی و چربی انتقال می‌دهند.
– فعال‌سازی سلول‌های اپیتلیال و اندوتلیال روده‌ای القا شده توسط TNF-α را سرکوب می‌کند، علائم بالینی، التهاب کولون و آسیب بافت در کولیت ناشی از سولفات سدیم را در موش کاهش می‌دهد، فعال‌سازی سلول‌های غشاء زلاله‌ای ناشی از IL-1β را سرکوب می‌کند.
– احتمالا از طریق اصلاح O-GlcNAc سلول‌های اندوتلیال را فعال می‌کند.
– این ماده باعث تحریک سنتز اسید هیالورونیک می‌شود.
نکات احتیاطی
مصرف گلیکزامین همراه با پاراستامول و استاتین ممکن است متابولیسم این داروها را با کاهش غلظت متابولیت‌های پاراستامول کاهش دهد، روندی که ممکن است بر عوارض جانبی این داروها تأثیر بگذارد.
سطوح بالای این ماده نیز باعث بروز اختلال در ترشح انسولین می‌شود. گرچه برخی شواهد برای بدتر شدن پارامترهای گلوکز به خصوص در زیر مجموعه‌های پیش‌دیابتی وجود دارد، اکثر شواهد نشان می‌دهند که در افراد سالم یا پیش‌دیابتی هیچ اثر جدی وجود ندارد.
استفاده از آن به صورت خارجی می‌تواند فعالیت مسیر بیوسنتز هگزوزآمین (HBP) را افزایش دهد.
گزارش‌هایی مبنی بر بدتر شدن علایم بیماری مزمن کبد با استفاده از این مکمل گزارش شده‌است.
گزارشات FDA و WHO (سازمان بهداشت جهانی) نشان می‌دهد که استفاده از وارفارین و گلوکوزامین با تغییر انعقاد (منجر به افزایش خونریزی یا کبودی) مرتبط است.
اثرات جانبی
همان‌طور که در بسیاری از مطالعات بالینی مشخص شده‌است، گلوکوزامین در دوز ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز بدون خطر است.
این مکمل تنها چند عارضه‌ی جانبی جزئی ایجاد می‌کند مانند ناراحتی معده، سوزش سر دل، سو هاضمه، گاز، التهاب، حالت تهوع و اسهال.
دوز مصرفی
در بیشتر مطالعات بالینی در مورد درمان استئوآرتریت یا آرتروز، دوز معمول ۵۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز (یا) ۱۵۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز تجویز شده‌است.
غلظت حداکثر در حالت دائمی در دوز درمانی ۱۵۰۰ میلی‌گرم در انسان مطابق با همان‌هایی بود که تاثیرشان در در مطالعات آزمایشگاهی انتخاب شده، ثابت شده بود.
تزریق داخل عضلات برای استئوآرتریت: ۴۰۰ میلی‌گرم گلوکوزامین سولفات دو بار در هفته تزریق می‌شود. ان- استیل‌گلوکزامین نیز به عنوان تنقیه موجود است.
برای کودکان توصیه نمی‌شود زیرا ایمنی آن در کودکان مورد مطالعه قرار نگرفته‌است.