در این مقاله بررسی می‌کنیم که فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی چیست. ابتدا باید ببینیم هرکدام از آن‌ها به چه معناست. اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی، یکی از رایج‌ترین و البته پراهمیت‌ترین اختلالات روانی محسوب می‌شود. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند و همچنین نزدیکان آن‌ها، باید با علل، علائم و همچنین نحوه درمان آن آشنا باشند. می‌توان گفت که در مورد بیماری‌های روانی، بهترین حالت این است که از آن پیشگیری کرد و در نهایت در صورت مشکوک بودن، آن را شناسایی نمود. امروزه بیماری‌های زیادی هستند که در فهرست اختلالات روانی قرار گرفته‌اند و پژوهشگران، به نتایج زیادی در این زمینه رسیده‌اند. اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی به عنوان یکی از بیماری‌های رایج، ناتوانی بیمار را در پی دارد. قبل از اینکه به سراغ ادامه مقاله برویم مایلم مجموعه آموزش روانشناسی فرادرس را به شما معرفی کنم؛ برای دریافت این آموزش روی لینک زیر کلیک کنید:
فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی چیست؟
انگلیسی زبانان، بیماری اسکیزوفرنی را به صورت schizophrenia می‌نویسند و به همین دلیل، در زبان فارسی، شیزوفرنی نیز شناخته می‌شود. پس در واقع فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی، هیچی نیست و این دو، معادل هم هستند. در این بیماری، ارتباط فرد مبتلا، با واقعیت اطراف قطع شده و در جهانی زندگی می‌کند که توسط ذهنش ساخته شده است. به این صورت که فرآیند فکری این فرد، در هم ریخته شده است. یوجین بلولر اولین کسی بود که این کلمه را در سال ۱۹۰۸به کار برد. این واژه، از دو بخش یونانی shizein به معنی گسستن و بخش دیگر phrenos به معنای اندیشه ساخته شده است.
فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی و روان گسیختگی چیست؟
حالا که فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی را فهمیدیم، ببینیم روان گسیختگی چه ارتباطی با آن‌ها دارد. در واقع روان گسیختگی، نوعی شدید از اسکیزوفرنی است. در این حالت، فرد بیمار نمی‌تواند خیالات و واقعیت را از هم تشخیص دهد. این که فرد از بیماری خود اطلاع نداشته باشد، وضعیت را سخت‌تر می‌کند. چون این شخص هنوز بر این باور است که توهماتش، واقعیت است و اعتقادات اشتباهش نیز همگی درست هستند. در نتیجه معالجه کردن این شخص، دشوار می‌شود. البته برخی از این افراد، با وجود عدم تشخیص واقعیت از خیال، مشارکت خوبی در درمان دارند.
اسکیزوفرنی چیست؟
حالا که می‌دا‌نیم فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی، هیچی نیست، وقت آن رسیده که بررسی کنیم اصلا این بیماری دقیقاً چیست؟ اسکیزوفرنی، نوعی بیماری روانی است که فرد در واقعیت سنجی، دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند واقعیت را درک کند و در نتیجه آن، در گفتار و رفتار او، علائم غیرعادی دیده می‌شود. به این صورت که کم کم درکش از واقعیت کاهش پیدا می‌کند. یک فرد دارای اسکیزوفرنی، قادر نیست درست اندیشه کند و از نظر عاطفی نیز بسیار ضعف دارد.
چون فرد دارای اسکیزوفرنی، در دنیای خودش قرار گرفته، اعتقاد راسخ دارد که هر کاری که انجام می‌دهد درست است و در نتیجه ممکن است هر نوع باور نادرستی داشته باشد. علاوه بر آن این فرد، همواره می‌خواهد توجه دیگران را به خود جلب کند. به طور کلی از علائم اسکیزوفرنی می‌توان به عقاید اشتباه، عدم توان در تفکر، ضعف در ابزار عواطف، توهم شنیداری، کابوس و خوابگردی، حس بی‌ارزشی و فقدان انگیزه و تفکر مریض به همراه فکر خودکشی اشاره کرد. این علائم را در ادامه، بیشتر توضیح خواهیم داد.
علائم اسکیزوفرنی چیست؟
فردی که اسکیزوفرنی دارد، دچار خطای حسی می‌شود، مثلاً صداهایی در سر دارد، دچار توهم می‌گردد، مثلاً ممکن است فکرکند فردی به اشتباه تبهکار است و از نظر حرف و فکر، نظم کافی ندارد. منظور از نداشتن نظم در حرف و فکر، این است که این فرد نمی‌تواند کلمات و معانی‌شان را به هم ربط دهد تا این حد که صحبت‌هایش، توسط سایرین، به درستی فهمیده نمی‌شود. علاوه بر آن، فرد مبتلا، از نظر پوششی، شلخته است و بهداشت را رعایت نمی‌کند. انگیزه ندارد و فکر می‌کند در جایگاهی است که دیگران را قضاوت کند. از مشکلات هیجانی رایج معمول در فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، می‌توان به فقدان پاسخگویی از جانب آن‌ها اشاره کرد. مشکل شناخت اجتماعی مانند نشانه‌های پارانوئید هم به بیماری اسکیزوفرنی ربط دارد. یکی دیگر از علائم، انزوای اجتماعی، اختلال در حافظه بلندمدت و اختلال در پردازش کلامی است. در موارد کمتر رایجی نیز دیده شده که فرد مبتلا، بیش از حد ساکن و ساکت می‌شود و یا بدون هدف، تحرک نشان می‌دهد. فرد دارای اسکیزوفرنی ممکن است در عرض چند ثانیه، یک دفعه برای چند ثانیه یا دقیقه در سکوت فرو رود.
به طور کلی می‌توان علائم بیماری اسکیزوفرنی را در دسته‌های زیر قرار داد:
علائم مثبت: که به آن‌ها، علائم روانی نیز گفته می‌شود؛ مثل خطاهای حسی و توهم
علائم منفی: به نشانه‌های فردی اشاره دارد؛ مثلاً فقدان انگیزه یا ناتوانی در نشان دادن حالت چهره
علائم شناختی: این نوع علائم، بر فرآیندهای فکری تاثیرگذارند. علائم شناختی می‌توانند مثبت یا منفی باشد. برای مثال کمبود تمرکز، یک نشانه منفی محسوب می‌شود.
علائم عاطفی: این نوع علائم عموماً منفی هستند؛ مثلاً فقدان احساس.
یک سری پرسش وجود دارد که با بررسی آن‌ها می‌توان تا حدودی تشخیص داد که آیا فرد دچار اسکیزوفرنی است یا خیر. این سوالات عبارتند از:
- آیا یک فرد، گوشه‌گیر و غیراجتماعی است؟
- آیا توانایی کنترل احساسات خود را دارد یا این که ابزار آن را به صورت ناآگاهانه انجام می‌دهد؟
- آیا فرد برای ابزار احساسات خود، احساس اجبار می‌کند؟
- آیا می‌تواند به راحتی ارتباط برقرار می‌کند یا این که کندی غیرطبیعی در این زمینه دارد؟
- آیا می‌توان فقدان اراده و بی‌تمرکزی را از کاراکترهای رفتاری او تلقی کرد؟
چرا افراد دچار اسکیزوفرنی می‌شوند؟
اسکیزوفرنی ممکن است به دلایل مختلفی در یک فرد ایجاد شود. از هر 1000 نفر، 2 تا 4 نفر، دچار این بیماری هستند و به طور معمول، تشخیص این که ریشه آن چیست، دشوار است. متاسفانه اسکیزوفرنی ممکن است ارثی نیز باشد. یعنی اگر مادربزرگ، پدربزرگ، مادر، پدر یا دیگر اعضای خونی خانواده شما با این بیماری دسته و پنجه نرم کرده باشند، شما نیز باید از خود مراقبت کنید تا دچار آن نشوید. اگر مادر و پدر شما اسکیزوفرنی داشته باشند، احتمال این که شما به این بیماری دچار شوید، تا 40 درصد بیشتر می‌شود. علاوه بر آن، ممکن است اسکیزوفرنی، در پی بیماری‌هایی مثل افسردگی و استرس نیز به وجود آید و تعداد بانوانی که به دلیل زایمان و بارداری به آن دچار می‌شوند، بسیار بالاست.
علائم شیزوفرنی در بزرگسالان
کاراکترسازی‌هایی که در ذهن فرد بزرگسال انجام می‌شود، باعث اسکیزوفرنی می‌شود. حرکت کردن او، بسیار آهسته و حدوداً ناممکن می‌شود، نمی‌تواند تا روزها صحبت کند، بدن خود را به مدتی طولانی در حالتی عجیب نگه می‌دارد، از نظر رفتاری مشکوک می‌شود، هدف و تمرکز ندارد، از نظر حفاظتی، اقدامات عجیبی خواهد داشت، صحبت دیگران را تقلید می‌کند، دیگران را نادیده می‌گیرد و حتی اگر در محیطی دو نفره باشد، نمی‌تواند ارتباط برقرار کند. البته تشخیص اسکیزوفرنی، خیلی دشوار است و این طور نیست که اگر علائمی را در فردی دیدیم، حتماً نتیجه بگیریم که اسکیزوفرنی دارد. این تشخیص، حتماً باید توسط پزشک حرفه‌ای و باتجربه انجام شود و قطعاً بهترین راه این است که اگر علائمی را در خود یا فرد دیگر مشاهده کردید، سعی کنید از بروز بقیه علائم و تشدید بیماری جلوگیری کنید.
علائم اسکیزوفرنی در زنان
از مهم‌ترین مواردی که باعث می‌شود زنان به اسکیزوفرنی مبتلا شوند، فوت اطرافیان، فوت فرزند، اختلال تنفسی و کم‌خونی است. زنان نیز هنگام ابتلا به این بیماری، در افکار و صحبت‌هایشان، دچار اختلال می‌شوند. زنان مبتلا در هر سنی که باشند، معمولاً حرکات غیرطبیعی و عجیبی از خود نشان می‌دهند. تشخیص اسکیزوفرنی، فقط و فقط باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود و در غیر این صورت، هیچ پایه و اساسی ندارد.
علائم اسکیزوفرنی در مردان
تا حدودی می‌تواند گفت فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی در مردان، بیشتر به دلیل نحوه ایجاد آن است. مردان سعی می‌کنند از جامعه و خانواده فرار کنند و در نتیجه‌ی این گوشه‌گیر شدن، تمرکز خود را از دست می‌دهند. در صورتی که این احساسات را در یک مرد دیدید، درباره آن، با همکارشان صحبت کنید. مردانی که دچار اسکیزوفرنی، بیماری دوقطبی یا افسردگی می‌شوند، معمولاً زودتر از همه جا، علائم خود را در فضای کاری‌شان بروز می‌دهند. به این صورت که توان تمرکز روی موضوع معین را از دست می‌دهند و قادر نخواهند بود وظیفه‌شان را به درستی انجام دهند. پس اولین کسی که متوجه علائم خواهد شد، کارفرما است. اگر بیماری، عقب‌نشینی نکند و فعالیت فرد کم شود، اسکیزوفرنی، حادتر می‌شود و به جایی خواهد رسید که فرد، توهم‌های خود را حتی شده به صورت کوتاه، با شما در میان خواهد گذاشت. البته این در صورتی رخ می‌دهد که بیمار، به عنوان محرم اسرار، به شما اعتماد کند.
انواع اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی، یک بیماری روانی شدید است که به طور عمده، 5 حالت مختلف دارد و فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی در درمان، به حالت و سطحی که بیمار در آن قرار دارد، وابسته است. نهایتاً می‌توان گفت که اسکیزوفرنی، عمیقاً به افسردگی متصل است. لازم است که پزشک، از روی حالات بیمار، نوع اسکیزوفرنی او را تشخیص دهد تا سپس از روش درمان مناسب و استاندارد استفاده نماید. درمان اسکیزوفرنی، مرحله به مرحله جلو می‌رود و حتی گاهی اوقات لازم است که بیمار، دارو مصرف کند و یا تزریق عضلانی داشته باشد. این که بیمار از چه نوع روش درمانی استفاده کند، کاملاً به وضعیت و کاراکتر بیمار و همچنین روش درمان پزشک بستگی دارد.
انواع اسکیزوفرنی را در ادامه آورده‌ایم:
پارانوئید
بیماری پارانوئید اکثراً در نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد و از نظر ساختاری، نوعی روان‌پریشی محسوب می‌شود. بیمار پارانوئید، هذیان می‌گوید و دائماً در این فکر است که دیگران می‌خواهند به او آسیب وارد کنند. ریشه این بیماری، احتمال دارد هرچیزی در داخل ذهن باشد و تعیین محدوده آن، چندان ممکن نیست. در واقع مشخص کردن محدوده برای پارانوئید، دشوار است، اما این مسئله قطعی است که این بیماری، نوعی اسکیزوفرنی است.
اختلال اسکیزوافکتیو
وقتی که یک فرد، به طور همزمان درگیر بیماری اسکیزوفرنی و بیماری دوقطبی می‌شود، اختلال او را در نوع اسکیزوافکتیو قرار می‌دهند. فرد مبتلا، بیماری خود را با علائمی همچون افسردگی، دیوانگی و همچنین دیگر علائم اسکیزوفرنی که قبلاً ذکر کردیم نشان می‌دهد. اختلال اسکیزوافکتیو می‌تواند بسیار حاد نیز باشد.
اسکیزوفرنی کاتاتونیک
این نوع از اسکیزوفرنی، خیلی نادر است و تفکر و اندیشه بیمار است که تشخیص آن را ممکن می‌کند. گاهی ممکن است که افراد مبتلا به این بیماری، با افراد مست بعد از مواد الکلی، اشتباه گرفته شوند.
اسکیزوفرنی آشفته
اسکیزوفرنی آشفته معمولاً بین نوجوانان و جوانان مشاهده می‌شود. در این نوع اسکیزوفرنی، فرد در مهارت‌های حرکتی، دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند هوش و توجه درستی داشته باشد و مثلاً ممکن است مواردی ابتدایی را از یاد ببرد.
اسکیزوفرنی خفیف
اسکیزوفرنی خفیف، در حدی است که فرد مبتلا، در رفتار خود دچار توهم نمی‌شود و در گفتار نیز هذیان نمی‌گوید، اما مکالمات عجیبی دارد و نمی‌تواند احساسات خود را به درستی بروز دهد. گاهی اوقات پزشکان نمی‌توانند اسکیزوفرنی خفیف و بیماری دوقطبی را به درستی از هم تشخیص دهند.
مدت دوره بیماری اسکیزوفرنی
فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی از نظر زمان ابتلا، خیلی گسترده است و به عواملی همچون نوع درمان پزشک، نوع کاراکتر بیمار و زمان تشخیص بیماری بستگی دارد. مثلاً اگر اسکیزوفرنی یک بیمار در 15 سالگی توسط پزشک تشخیص داده شود، درمان او نیز، خیلی زودتر انجام خواهد داشت و کنترل را بهتر به دست خواهد گرفت. متاسفانه 25 درصد از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، هیچوقت بهبود نمی‌یابند. از طرفی 50 درصد هستند که این قدر بیماری برایشان طولانی می‌شود، که به بخشی از شخصیت و زندگی آن‌ها تبدیل می‌گردد. اما بسیار اهمیت دارد که همه این افراد تحت نظر پزشک باشند تا به صورت اصولی، تحت کنترل قرار بگیرند.
کلام آخر در مورد فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی
در این مقاله، فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی را بررسی کردیم. دیدیم که تنها فرق بین این دو، فقط از لحاظ لفظی است. سپس درباره علائم بیماری، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم، در نهایت نیز درباره انواع اسکیزوفرنی صحبت کردیم. امیدواریم که مقاله فرق شیزوفرنی و اسکیزوفرنی، برایتان مفید بوده باشد. در پایان مایلم آموزش رواشناسی اجتماعی فرادرس را به شما معرفی کنم؛ برای دریافت این آموزش روی لینک زیر کلیک کنید: