سونوگرافی داپلر نوعی آزمایش تصویربرداری با امواج اولتراسوند است که برای بررسی میزان جریان خون در شریان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این روش سونوگرافی، اطلاعات کاملی درباره سرعت جریان خون در اندام‌های مختلف بدن مثل گردن یا بازوها و پاها به دست می‌آید.
سونوگرافی داپلر یکی از آزمایشات تصویربرداری است که در دوران بارداری انجام می‌شود. البته این آزمایش تصویربرداری برای همه مادران باردار تجویز نمی‌شود و پزشک برای بررسی جریان خون بدن جنین، این آزمایش را تجویز می‌کند.
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مادران باردار، عوارض و خطرات سونوگرافی داپلر در دوران بارداری است. به همین دلیل، در ادامه قصد داریم به طور کامل درباره این مسئله توضیح دهیم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
سونوگرافی داپلر چیست؟
همانطور که گفته شد، سونوگرافی داپلر نوعی آزمایش تصویربرداری است که برای بررسی شریان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این آزمایش، رگ‌هایی که خون غنی از اکسیژن را از قلب و ریه به مناطق دیگر بدن می‌برند (یا رگ‌هایی که خون را از بدن به قلب و ریه می‌برند) مورد بررسی قرار می‌گیرند.
در این آزمایش، امواج صوتی با فرکانس بالا به سمت بدن ارسال می‌شوند. این امواج به گلبول‌های قرمز خون برخورد می‌کنند و به سمت بیرون بازتاب می‌شوند. سپس پژواک آن‌ها به شکل تصویر روی صفحه نمایشگر نشان داده می‌شود.
سلول‌هایی که از امواج صوتی دور می‌شوند، پژواک متفاوتی نسبت به سلول‌های نزدیک‌تر دارند. به همین دلیل، پزشکان می‌توانند سرعت جریان خون را اندازه‌گیری کنند.
انواع مختلف سونوگرافی داپلر در دوران بارداری
سونوگرافی داپلر انواع مختلفی دارد و هر کدام از آن‌ها برای جمع آوری نوعی اطلاعات خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه انواع مختلف سونوگرافی داپلر در دوران بارداری را به شما معرفی می‌کنیم:
1. سونوگرافی داپلر رنگی
نوع اول، سونوگرافی داپلر رنگی است، یعنی تصاویر با رنگ‌های متفاوت روی صفحه نمایشگر نشان داده می‌شوند. در این آزمایش، از یک کامپیوتر مخصوص برای تغییر رنگ تصاویر استفاده می‌شود. با استفاده از تغییر رنگ، می‌توان سرعت یا جهت جریان خون را ارزیابی کرد.
سونوگرافی پاور داپلر
نوع دوم سونوگرافی پاور داپلر است. این تکنیک یکی از جدیدترین روش‌های سونوگرافی داپلر رنگی است که رگ‌های خونی بسیار کوچک را نیز شناسایی می‌کند. همچنین می‌تواند سرعت جریان خون بسیار کند را اندازه‌گیری کند. اما متاسفانه نمی‌تواند برای شناسایی جهت جریان خون مورد استفاده قرار گیرد.
2. سونوگرافی داپلر طیفی
یکی دیگر از انواع سونوگرافی داپلر، آزمایش داپلر طیفی است که اطلاعات جریان خون را روی یک نمودار نشان می‌دهد. به عنوان مثال، نشان می‌دهد که کدام قسمت از رگ‌های خونی مسدود شده است. سونوگرافی داپلر طیفی، به دو دسته موج پالسی و موج پیوسته تقسیم می‌شود.
موج پالسی نشان می‌دهد که خون در کدام قسمت‌های بدن با سرعت‌های مختلف جریان دارد؛ اما قابلیت اندازه‌گیری سرعت جریان خون را ندارد. سونوگرافی داپلر موج پیوسته، برای اندازه‌گیری سرعت سریع جریان خون مورد بررسی قرار می‌گیرد ولی نمی‌تواند مکان جریان خون را شناسایی کند.
آیا سونوگرافی داپلر برای جنین خطر دارد؟
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای بسیاری از مادران باردار ایجاد می‌شود، این است که آیا سونوگرافی داپلر برای جنین ضرر دارد؟ هنگام انجام سونوگرافی داپلر، امواج صوتی از داخل رحم عبور می‌کنند و به بدن جنین برخورد خواهند کرد. فرکانس امواج صوتی ارسال شده، به نوع آزمایش تصویربرداری بستگی دارد.
تاکنون آزمایش‌های مختلفی درباره تاثیر آزمایش تصویربرداری داپلر بر نوزاد انجام شده است و نتایج مطالعات نشان می‌دهد، این آزمایش هیچ تاثیری بر وزن نوزاد ندارد و باعث بروز مشکلاتی مثل مشکلات شنوایی و بینایی، ابتلا به سرطان در اطفال و مواردی مانند این نمی‌شود.
بنابراین سونوگرافی داپلر با عوارض یا خطراتی همراه نیست. البته هنگام ارسال امواج، گرما به وسیله دستگاه تولید می‌شود و این گرما توسط بدن جذب خواهد شد ولی این تابش گرمایی بسیار ناچیز و کمتر از یک درجه سانتیگراد دارد. به همین دلیل آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. اگر میزان گرمای تولید شده تا ۴ درجه سانتیگراد افزایش یابد، ممکن است بافت‌های بدن جنین یا مادر آسیب ببیند.
خطرات گرمای سونوگرافی داپلر برای جنین
سونوگرافی داپلر و رنگی، امواج را در ناحیه کوچکی متمرکز می‌کنند یعنی امواج به صورت پراکنده ارسال نمی‌شوند. بلکه تعداد زیادی از پرتوها به صورت مستقیم به یک ناحیه از بدن برخورد می‌کنند و همین مسئله باعث افزایش تولید گرما می‌شود.
اگر پروب دستگاه برای مدت طولانی در یک ناحیه خاص نگه داشته شود، گرمای بسیار زیادی تولید خواهد شد. ممکن است این گرما به بدن شخص آسیب برساند؛ اما باید توجه داشته باشید که سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همانطور که می‌دانید، خون به صورت مداوم در جریان است و توقف نمی‌کند. به همین دلیل، گرمای تولید شده در نقاط مختلف بدن پخش می‌شود و از آسیب رسیدن به اندام‌های داخلی بدن و بافت‌ها جلوگیری خواهد شد.
علاوه بر این، برخی از دستگاه‌های سونوگرافی کیفیت بسیار بالایی دارند و شدت پرتوهای فراصوت را کاهش می‌دهند. به این ترتیب، گرمای کمتری تولید خواهد شد.
اگرچه استفاده از دستگاه اولتراسوند در بارداری مانعی ندارد و آسیبی به به جنین وارد نمی‌شود؛ اما بهتر است قبل از انجام این سونوگرافی با متخصصان زنان و زایمان مشورت کنید. زیرا ممکن است بدن شما نسبت به گرمای تولید شده واکنش نشان دهد.
موارد ایمنی برای انجام سونوگرافی در دوران بارداری
برای کاهش خطرات سونوگرافی داپلر در بارداری، توصیه می‌کنیم به برخی نکات ایمنی توجه داشته باشید. این نکات شامل موارد زیر هستند:
- یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی، این است که اسکن باید توسط یک فرد حرفه‌ای انجام شود. بنابراین بهتر است برای انجام سونوگرافی داپلر به کلینیک‌های سونوگرافی معتبر مراجعه کنید.
- هر اسکن باید در بازه زمانی کوتاهی تمام شود. همچنین بهتر است از پرتو فراصوت با شدت کم استفاده شود تا آسیبی به بدن وارد نشود.
- پیشنهاد می‌کنیم در هفته‌های اول بارداری، برای انجام سونوگرافی داپلر با کمک میله واژینال اقدام نکنید. صرفاً در موارد ضروری، از تکنسین سونوگرافی بخواهید یک اسکن واژینال دو بعدی از رحم شما تهیه کند تا در اختیار پزشک قرار دهید.
- نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که استخوان سریع‌تر از بافت‌های نرم بدن تحت تاثیر حرارت و گرما قرار می‌گیرد. در حدود هفته دوازدهم به بعد، استخوان‌های جنین شکل می‌گیرند. با رشد جنین، استحکام و پایداری استخوان‌ها بیشتر می‌شود. بنابراین بهتر است زمانی برای انجام سونوگرافی داپلر اقدام کنید که استخوان‌ها از استحکام کافی برخوردار باشند.
- پروب دستگاه نباید برای مدت طولانی در یک نقطه باقی بماند و بی‌حرکت باشد.
- اگر بیمار هستید یا تب دارید، پیشنهاد می‌کنیم انجام سونوگرافی داپلر را به زمان دیگری موکول کنید. زیرا تب باعث افزایش دمای بدن می‌شود و ممکن است جنین آسیب ببیند.
نتیجه مطلب
سونوگرافی داپلر یکی از بهترین تکنیک‌های بررسی جریان خون در بدن است. این سونوگرافی در دوران بارداری نیز انجام می‌شود تا سرعت یا جهت جریان خون بدن جنین مورد بررسی قرار گیرد.
تصویربرداری داپلر، در انواع مختلفی مثل داپلر رنگی یا پاور داپلر دسته‌بندی می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های اغلب مادران باردار، ریسک سونوگرافی داپلر در بارداری است. در این آزمایش تصویربرداری، از امواج فراصوت با فرکانس بالا استفاده می‌شود. بنابراین نیازی نیست در رابطه با خطرات یا عوارض این آزمایش نگران باشید. البته پرتوهای دستگاه مقدار کمی گرما تولید می‌کنند که آسیبی به بدن وارد نخواهد کرد.