سرطان ریه وضعیتی است که به شکلی غیر قابل کنترل باعث تقسیم سلول‌های موجود در ریه می‌شود. این مسئله به رشد تومورهایی منجر می‌شود که توانایی بیمار را برای تنفس کاهش می‌دهند. بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده، ۲۱۸۵۲۷ بیمار مبتلا به سرطان ریه در این کشور در ۲۰۱۵ شناسایی شدند. تشخیص به موقع این سرطان به بیماران کمک میکند بتوانند در اسرع وقت اقدامات درمانی را آغاز کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا۷ نکته درباره علائم، تشخیص، مراحل، درمان سرطان ریه را بدانید.
با وجود این، تشخیص سرطان ریه در مراحل اولیه‌ی آن می‌تواند دشوار باشد، زیرا علائم این بیماری ممکن است مشابه‌ی علائم عفونت دستگاه تنفسی باشد، یا حتی ممکن است هیچ علامتی به همراه نداشته باشد.
در این مقاله، توضیحاتی درباره‌ی ماهیت سرطان ریه، نحوه‌ی شناسایی علائم آن، و راه‌هایی ارائه خواهیم داد که پزشکان پیش از پیشرفت کامل و تهدید جان بیمار برای درمان سرطان ریه انجام می‌دهند.
۱. سرطان ریه چیست؟
سرطان باعث ایجاد برخی جهش‌ها در سلول‌های سالم بدن می‌شود.
به طور معمول، بدن سلول‌ها را طوری برنامه‌ریزی میکند که برای جلوگیری از رشد بی‌رویه، در یک مرحله‌ی خاص از چرخه‌ی زندگی‌شان از بین بروند. سرطان باعث می‌شود سلول‌ها از این برنامه تخطی کنند، و برخلاف رویه‌ی معمول رشد و تکثیر یابند.
رشد بیش از اندازه‌ی سلول‌ها باعث ایجاد تومور و اثرات مخرب سرطان می‌شود.
در سرطان ریه، الگوی رشد بیش از اندازه‌ی سلول‌ها در ریه‌ها اتفاق می‌افتد؛ ریه‌ها یکی از اندام‌های حیاتی بدن برای تنفس و تبادل گازها هستند.
پزشکان معمولا سرطان ریه را بر اساس شکل ظاهری سلول‌ها زیر میکروسکوپ به دو نوع سلول کوچک و سلول غیر کوچک تقسیم می‌کنند. شیوع سرطان ریه سلول غیر کوچک در مقایسه با سلول کوچک در انسان‌ها بیشتر است.
با این‌که همه‌ی انسان‌ها ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه قرار داشته باشند، احتمال ابتلای افراد سیگاری یا آدم‌هایی که در معرض دود قرار دارند، ممکن است بیش از دیگران باشد. هم‌چنین، در صورتی که یک فرد سابقه‌ی قرار گرفتن در معرض استنشاق مواد شیمیایی یا سایر سموم داشته باشد، احتمال ابتلای وی به سرطان ریه بیشتر می‌شود.
حتی اگر سابقه‌ی قرار گرفتن فرد در معرض مواد شیمیایی یا سموم به گذشته‌های دور برگردد، این مسئله ممکن است باعث بروز تغییراتی در سلول‌های ریه شده باشد که به ایجاد سرطان منجر می‌شوند.
۲. علائم سرطان ریه
علائم مربوط به سرطان ریه ممکن است همیشه به سرعت ظاهر نشوند، و شاید این علائم در افراد مبتلا تا رسیدن این بیماری به مراحل نهایی پنهان بمانند.
با وجود این، بعضی از آدم‌ها ممکن است متوجه‌ی برخی علائم شوند که شاید آن‌ها را به حساب بیماری‌های کم‌‌خطر و حاد بگذارند.
برخی از این علائم عبارت هستند از:
الف. کاهش اشتها
ب. تغییر در صدای فرد بیمار، نظیر گرفتگی صدا
پ. بروز مکرر عفونت سینه، نظیر برونشیت یا ذات الریه
ت. سرفه‌های طولانی که ممکن است رو به وخامت رفته باشند
ث. تنگی نفس
ج. سردرد‌های بی‌دلیل
چ. کاهش وزن
ح. خس‌خس سینه
هم‌چنین، بیمار ممکن است در اثر سرطان ریه دچار علائم شدیدتری نیز بشود. این علائم می‌توانند شامل درد شدید قفسه‌ی سینه، درد استخوان، یا سرفه خونی باشند.
۳. تشخیص سرطان ریه
چنان‌چه پزشک در آزمایش غربالگری سرطان ریه ضایعات مشکوکی را شناسایی کند، یا اگر بیمار دچار علائم باشد که نشان‌دهنده‌ی ابتلا به سرطان ریه هستند، آزمایش‌های تشخیصی بسیاری وجود دارند که پزشک با استفاده از آن‌ها می‌تواند احتمال ابتلای فرد به این سرطان را تایید یا رد کند.
نمونه‌هایی از این آزمایش‌ها عبارت هستند از:
الف. بررسی از طریق تصویربرداری: سی‌تی اسکن (یا برش نگاری رایانه‌ای) و پت اسکن (یا برش‌نگاری با گسیل پوزیترون) ممکن است نواحی بافت‌های آسیب دیده توسط سرطان را نشان بدهند. هم‌چنین، اسکن‌های استخوانی نیز می‌توانند رشدهای سرطانی را نشان دهند. به علاوه، پزشکان ممکن است، در طول دوره یا پس از دوره‌ی درمان، جهت پیگیری میزان پیشرفت درمان یا کسب اطمینان از عدم بازگشت سرطان به بدن بیمار بهبود یافته از این اسکن‌ها استفاده کند.
ب. نمونه برداری: اگر پزشک ضایعه‌ی مشکوکی را در بررسی نتیجه‌ی تصویربرداری شناسایی کند، ممکن است بخواهد نمونه‌ای را از بافت ریه بردارد تا بتواند برای پیدا کردن سلول‌هایی که به طور بالقوه ممکن است سرطانی باشند، بر روی آن‌ها آزمایش کند.
راه‌های مختلفی برای برداشتن نمونه‌ی بافت وجود دارد، و انتخاب هر یک از این روش‌ها به موقعیت این ضایعه بستگی دارد.
به طور مثال، هنگامی که پزشک تصمیم به انجام برونکوسکوپی می‌گیرد، لوله‌ی خاص و باریکی را که دارای منبع نور و یک دوربین است، وارد ریه میکند. این ابزار به پزشک در مشاهده‌ی ضایعه و سپس برداشتن نمونه‌ای از آن کمک میکند.
برای نمونه‌برداری از ضایعاتی که دسترسی به آن‌ها داخل ریه سخت‌تر است، شاید استفاده از یک روش جراحی تهاجمی‌تر نظیر توراکوسکوپی یا جراحی توراسیک به کمک دوربین مورد نیاز باشد.
پ. تست آزمایشگاهی: هم‌چنین، پزشک ممکن است جهت بررسی احتمال وجود سرطان ریه تصمیم به انجام آزمایش خلط یا آزمایش خون نیز بگیرد.
پزشک با استفاده از اطلاعاتی که به کمک آزمایش‌های بالا به دست می‌آورد، نوع سرطان ریه و هم‌چنین، میزان پیشرفت این بیماری را تشخیص می‌دهد.
اهمیت تشخیص به موقع
تشخیص به موقع یا زودهنگام سرطان ریه می‌تواند جان بیمار را نجات بدهد؛ زیرا پیش از آن‌که پزشک وجود سلول‌های سرطانی را داخل ریه تشخیص دهد، این سلول‌ها ممکن است به سایر بخش‌های بدن نیز سرایت کنند. اگر این سرایت یا متاستاز صورت پذیرد، درمان بیماری ممکن است بسیار دشوارتر شود.
گاهی اوقات، پزشک ممکن است از یک بیمار بخواهد آزمایش غربالگری سرطان ریه انجام دهد. این آزمایش با استفاده از سی‌تی اسکن با دوز پایین انجام می‌شود. با این‌که شاید لازم نباشد همه‌ی آدم‌هایی که با برخی علائم ریوی نزد پزشک می‌روند، این آزمایش را انجام دهند، ولی این کار به پزشک کمک میکند بتواند سرطان ریه را در همان مراحل اولیه در برخی افراد شناسایی کند.
طبق گزارش انجمن ریه‌ی آمریکا، آدم‌هایی که شاید به انجام آزمایش غربالگری سرطان ریه نیاز داشته باشند، عبارت هستند از:
الف. آدم‌های ۵۵ الی ۸۰ ساله
ب. آدم‌هایی که در طول ۳۰ سال روزی یک پاکت یا در طول ۱۵ سال روزی دو پاکت سیگار کشیده‌اند
پ. آدم‌هایی که در حال حاضر سیگار می‌کشند یا طی ۱۵ سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند
اگر یک بیمار تمام معیارهای بالا را داشته باشد، انجام آزمایش غربالگری سرطان ریه معمولا تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. با وجود این، بهتر است بیماران پیش از مراجعه برای انجام آزمایش غربالگری سرطان وضعیت بیمه‌ی خود را بررسی کنند.
۴. مراحل سرطان ریه
مرحله‌بندی سرطان ریه میزان گسترش این سرطان و شدت این بیماری را در بدن فرد بیمار نشان می‌دهد. این تقسیم‌بندی‌ها در انجام اقدامات پشتیبانی و درمانی برای رسیدن به بهترین نتایج به پزشک کمک می‌کنند.
هر مرحله نشان‌دهنده‌ی این است که آیا سرطان گسترش یافته یا خیر، یا در صورت گسترش، آیا به نزدیکی غدد لنفاوی رسیده است یا خیر. هم‌چنین، در مرحله‌بندی سرطان ریه تعداد و اندازه‌ی تومورها نیز محاسبه می‌شود.
غدد یا گره‌های لنفاوی بخشی از دستگاه لنفاوی هستند که به سایر بخش‌های بدن متصل می‌شوند. اگر سرطان به این غدد برسد، می‌تواند به متاستاز تبدیل شود و به کل بدن سرایت کند؛ این وضعیت می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
مرحله‌بندی سرطان ریه به شدت پیچیده، و به دلیل وجود زیر گروه‌های متعدد برای هر مرحله، بسیار گسترده است.
ابتدا، پزشکان سرطان ریه را به دو گروه سلول کوچک و سلول غیر کوچک تقسیم می‌کنند.
تعاریف و روش‌های مربوط به مرحله‌بندی ممکن است متنوع باشند، ولی پزشکان معمولا مراحل پیشرفت سرطان ریه سلول غیر کوچک را بر اساس اندازه‌ی تومور و میزان گسترش سرطان، به ترتیب زیر، تعیین می‌کنند:
الف. نهفته یا پنهان: سرطان در اسکن‌های تصویری قابل مشاهده نیست، ولی سلول‌های سرطانی ممکن است در خلط یا مخاط وجود داشته باشند و شاید به سایر نقاط بدن نیز سرایت کرده باشند.
ب. مرحله صفر: پزشک سلول‌های غیر طبیعی را فقط در لایه‌ی سطحی دیواره‌ی مجازی تنفسی مشاهده میکند.
پ. مرحله یک: توموری در ریه ایجاد شده است، این تومور کم‌تر از ۵ سانتی‌متر است و به سایر نقاط بدن گسترش نیافته است.
ت. مرحله دو: تومور کوچک‌تر از ۵ سانتی‌متر است و شاید به غدد لنفاوی اطراف نواحی ریه سرایت کرده باشد، یا کوچک‌تر از ۷ سانتی‌متر است و به نزدیکی بافت‌های غدد لنفاوی، ولی نه داخل آن‌ها، سرایت کرده است.
ث. مرحله سه: سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته و به سایر بخش‌های ریه و نواحی اطراف آن سرایت کرده است.
ج. مرحله چهار: سرطان به بخش‌های دورتر بدن، مثلا استخوان‌ها و مغز نیز رسیده است.
سرطان ریه سلول کوچک با توجه به گسترش سرطان در داخل یا خارج از ریه دارای تقسیم‌بندی‌ها، محدودیت‌ها، و گسترده‌ی مخصوص به خود است.
۵. درمان سرطان ریه
روش‌های درمانی سرطان ریه به موقعیت و مرحله‌ی سرطان، و هم‌چنین، وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
عمل جراحی و پرتودرمانی رایج‌ترین روش‌های درمانی برای سرطان ریه شناخته می‌شوند، ولی گزینه‌های درمانی دیگری نیز وجود دارند. برای مثال، پزشکان معمولا از شیمی درمانی برای درمان و کنترل سرطان ریه سلول کوچک استفاده می‌کنند.
روش‌های درمانی سرطان ریه عبارت هستند از:
الف. جراحی: پزشک برای خارج کردن بافت سرطانی ریه و بافت‌های اطرافی که شاید سرطان به آن‌جا نیز سرایت کرده باشد، ممکن است از عمل جراحی استفاده کند. این عمل جراحی گاهی اوقات شامل برداشتن یک لوب ریه (هر دو طرف ریه از دو یا سه لوب تشکیل شده‌اند) یا بخش بزرگی از ریه است؛ به این عمل جراحی لوبکتومی گفته می‌شود.
در موارد وخیم‌تر، پزشک ممکن است مجبور شود یکی از دو ریه را به طور کامل خارج کند. بیمار بدون یک ریه نیز می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد، ولی وضعیت مناسب سلامتی فرد پیش از انجام عمل جراحی در بهبود عوارض این جراحی پس از خارج کردن ریه تاثیر قابل ملاحظهای دارد.
ب. شیمی درمانی: در این روش درمانی، از دارو برای کوچک کردن یا از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این دارو به سرعت سلول‌های در حال تقسیم را مورد هدف قرار می‌دهند؛ این کار شرایط ایده‌آلی را برای درمان سرطان فراهم میکند.
روش شیمی درمانی تاثیر قابل ملاحظهای بر روند درمان سرطان‌هایی دارد که به سایر نقاط بدن گسترش یافته‌اند و نیازمند حمله‌ی گسترده‌ای هستند.
با وجود این، شیمی درمانی نوعی مداخله‌ی قدرتمند در سیستم بدن است و می‌تواند برخی عوارض جانبی از جمله حالت تهوع و کاهش وزن به همراه داشته باشد.
پ. پرتودرمانی: در این روش درمانی از اشعه‌هایی با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. هم‌چنین، پزشک ممکن است با استفاده از پرتودرمانی، ابتدا تومورها را کوچک کند، و سپس با عمل جراحی آن‌ها را از بدن خارج کند.
پرتودرمانی عمدتا برای سرطان‌هایی کارساز است که هنوز در یک بخش از بدن قرار دارند و به سایر نقاط سرایت نکرده‌اند.
ت. درمان هدفمند: در این روش، از داروهای خاصی برای هدف قرار دادن یک رفتار خاص در سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. از نمونه‌های این روش می‌توان به تجویز داروهایی جهت توقف تکثیر سلول‌های سرطانی اشاره کرد.
روند درمان سرطان ریه معمولا نیازمند همکاری گروهی از متخصصان پزشکی در حوزه‌های مختلف است. این گروه ممکن است شامل متخصصان زیر باشد:
الف. جراح
ب. متخصص آنکولوژی پرتودرمانی
پ. متخصص درمان بیماری‌های ریوی (پولمونولوژی)
ت. پزشک متخصص درمان مشکلات تنفسی
۶. چشم‌انداز بیماری
طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، سرطان ریه علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان شناخته می‌شود. تخمین زده می‌شود، ۱۵۴۰۵۰ نفر در ۲۰۱۸ به علت ابتلا به سرطان ریه در ایالات متحده فوت کرده باشند.
خطر مرگ و میر ناشی از سرطان ریه از مجموع سرطان‌های سینه، روده‌ی بزرگ، و پروستات بیشتر است. این سرطان با عدم مصرف سیگار به شکل قابل ملاحظهای قابل پیشگیری است. در صورت تشخیص به موقع سرطان ریه در مراحل اولیه، احتمال درمان آن بیشتر می‌شود.
پیش‌بینی و چشم‌انداز درمانی سرطان ریه به نوع سرطان و میزان گسترش آن در بدن بستگی دارد. بیماران باید درباره‌ي پیش‌بینی دقیق‌تری درباره‌ی آینده‌ی بیماری‌شان، با پزشک معالج خود مشورت کنند؛ وی با توجه به وضعیت سلامت عمومی بیمار و میزان گسترش سرطان نظر نهایی خود را اعلام میکند.
۷. نکات کلیدی
سرطان ریه یک بیماری جدی و به طور بالقوه کشنده است که بر توانایی بیمار برای تنفس اثر مخرب می‌گذارد.
با وجود این، انجام اقدامات لازم نظیر آزمایش غربالگری سرطان ریه در آدم‌هایی که در معرض بالای خطر ابتلا به این سرطان قرار دارند، جهت تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند به درمان آن در مراحل اولیه کمک کند. اندازه و میزان گسترش سرطان در چشم‌انداز این بیماری تعیین‌کننده است.
گزینه‌های درمانی سرطان ریه عبارت هستند از عمل جراحی به منظور خارج کردن ریه یا بخشی از آن، شیمی درمانی، پرتودرمانی، و هم‌چنین، تجویز دارو به شکل هدفمند.
در صورتی که فکر می‌کنید در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان ریه قرار داشته‌اید یا دارید، باید نزد پزشک بروید.
دکتر آدیتیا کاتامانچی، در پاسخ به این سوال که بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه چیست، گفته است، “بهترین راه برای پیشگیری از سرطان ریه این است که اصلا سراغ سیگار نروید یا اگر سیگاری هستید، آن را ترک کنید.”