37 مهمترین مفاهیم و اصطلاحات بورس و سرمایه گذاری که باید بدانید
در این مقاله، قصد داریم اطلاعاتی را به افراد تازهوارد به بازار سهام ارائه بدهیم؛ ۳۷ مهمترین مفاهیم و اصطلاحات بورس و سرمایه گذاری که یک معاملهگر سهام باید بداند!
من دوست دارم قبل از آنکه وارد سرمایهگذاری در سهام ارزانقیمت شوید، از اطلاعات اساسی آن آگاه باشید. به همین خاطر هم به شما توصیه میکنم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. بنابراین، ابتدا باید اصول اولیهی این کار را بیاموزید و سپس، اطلاعاتتان را در این زمینه گسترش بدهید.
در این مقاله، به برخی از اصطلاحات بازار سهام اشاره میکنیم که اگر میخواهید یک معاملهگر موفق باشید، باید آنها را به خوبی بدانید. همچنین، توضیح مختصری در مورد هر یک از اصطلاحات ارائه میکنم که کمکتان میکنند با این مفاهیم آشناتر شوید. پس، سعی کنید همهی آنها را یاد بگیرید.
بازار سهام چیست؟
بازار سهام به هر بورسی گفته میشود که امکان خرید و فروش سهام را برای افراد، و انتشار سهام را برای شرکتها فراهم میکند. یک سهم نشاندهندهی حقوق صاحبان سهام شرکت است، و سهمها بخشهایی از سرمایهی یک شرکت هستند.
وقتی آدمها دربارهی خرید و فروش سهام صحبت میکنند، منظورشان این است که یک یا چند سهم از سهام سرمایهی خاص یک شرکت را خریده یا فروختهاند. هدف فرد معاملهگر از این کار به دست آوردن پول است.
برای مثال، اگر من ۲۰۰۰ سهم از سهام شرکت اپل را به قیمت ۱۹۰ دلار بخرم و شش ماه بعد، هر سهم را به قیمت ۲۰۱ دلار بفروشم، سود کرده و پول به دست آوردهام. اگر شرکت اپل ضرر بدهد (که آنچنان محتمل نیست)، ممکن است پولام را از دست بدهم؛ در این صورت، من باید سعی کنیم به سرعت سهامام را بفروشم تا بیش از آن ضرر نکنم.
اصطلاحات معاملات سهام به چه معنی هستند؟
اصطلاحات مربوط به بازار سهام اصطلاحات خاص این صنعت در خصوص اوراق بهادار هستند. وقتی کارشناسان و افراد آماتور دربارهی خرید و فروش سهام صحبت میکنند، از این اصطلاحات بازار سهام برای صحبتهای تخصصیشان دربارهی استراتژیها، نمودارها، الگوها، شاخصها، و سایر عناصر مربوط به صنعت معاملات سهام استفاده میکنند.
آشنایی با اصطلاحات بازار سهام به شما امکان میدهد به فرایند یادگیریتان شتاب بدهید. من به دانشجویانام در کلاس چالشهای معاملهگری بارها و بارها میگویم، پیش از هر کار تحقیق کنید. اگر دربارهی بازار سهام از دانش خوبی بهرهمند باشید، به طور مستمر سود بیشتری به دست میآورید، تا اینکه بخواهید از روی غریزه یا شانس معامله کنید.
برخی از اصطلاحات بازار سهام – نظیر بازار گاوی و خرسی که در ادامه به آنها اشاره خواهم کرد – در سایر کانالهای سرمایهگذاری نظیر املاک و مستغلات نیز کاربرد دارند. من فقط ارتباط این اصطلاحات را با سهام پوشش میدهم، ولی احتمالا این اصطلاحات را در گفتگوهای مربوط به سایر زمینهها نیز شنیده باشید.
۳۷ اصطلاح کلید و اساسی بازار سهام
در این مقاله، به برخی از مهمترین اصطلاحات بازار سهام اشاره میکنیم که هنگام آموزش نحوهی معاملهی سهام به گوشتان خواهند خورد. بنابراین، توصیه میکنیم این صفحه را برای خودتان ذخیره کنید تا در آینده بتوانید به سرعت از آن به عنوان یک مرجع مفید استفاده کنید.
۱. گزارش ماهانه
گزارش ماهانه گزارشی است که از طرف یک شرکت با هدف تاثیرگذاری بر سهامداران آماده میشود. این گزارش حاوی مقدار زیادی اطلاعات دربارهی شرکت است – از گردش نقدی گرفته تا استراتژی مدیریت. شما با مطالعهی گزارش ماهانه میتوانید در مورد توانایی پرداخت بدهی و شرایط مالی شرکت قضاوت کنید.
۲. آربیتراژ (Arbitrage)
آربیتراژ به خرید و فروش مجموعهای از اوراق بهادار در بازارهای متفاوت و با قیمتهای متفاوت گفته میشود. برای مثال، اگر سهام الف در یک بازار با قیمت ۱۰ دلار و در یک بازار دیگر با قیمت ۱.۵۰ دلار معامله میشود، فرد معاملهگر میتواند تعداد دلخواهی از این سهام را به قیمت ۱۰ دلار بخرد و در بازار دیگر با قیمت ۱۰.۵۰ دلار بفروشد، و از ما به التفاوت آن به سود برسد.
۳. کاهش میانگین
کاهش میانگین یعنی یک سرمایهگذار هنگام پایین رفتن قیمتها، سهام بیشتری از یک شرکت خریداری کند. این روش از این جهت کارساز است که میانگین قیمت خریدتان را کاهش میدهد. معمولا وقتی از این استراتژی استفاده میکنید که معتقدید باور عمومی دربارهی یک شرکت غلط از آب در آمده است، و بنابراین، انتظار دارید قیمت سهام پس از مدتی جهش پیدا کند.
۴. بازار خرسی
بازار خرسی یعنی زمانی که میزان معاملات در بازار سهام گرایش کاهشی پیدا میکند، یا دورهای که قیمتهای سهام دچار سقوط میشوند. بازار خرسی متضاد بازار گاوی است. اگر قیمت سهام بسیار افت کند، وضعیت بازار بسیار خرسی خواهد شد.
۵. ضریب بتا
از ضریب بتا برای سنجش رابطهی میان قیمت سهام و حرکت کلی بازار استفاده میشود. اگر سهام الف دارای ضریب بتای ۱.۵ باشد، به این معنی است که به ازای هر یک نقطه حرکت در بازار، سهام الف دارای ۱.۵ نقطه حرکت است، و بالعکس.
۶. سهام بلو چیپ (Blue Chip Stocks)
سهام بلو چیپ به سهام متعلق به شرکتهای بزرگ و صنعتی گفته میشود. سهام بلو چیپ دارای سابقهی باثباتی از پرداخت قابل توجه سود سهام و شهرتی ناشی از مدیریت مالی صحیح هستند. گفته میشود این اصطلاح از چیپهای آبیرنگ بازی پوکر برداشته شده است؛ این چیپها به عنوان باارزشترین چیپهای موجود در کازینوها شناخته میشوند.
۷. بورس
این اصطلاح بازار سهام اندکی مبهم است. از لحاظ فنی، بورس یکی دیگر از نامهای بازار سهام است و در اصل به خانهای اطلاق میشود که مردان ثروتمند در آن دور هم جمع میشدند و به معاملهی سهمها میپرداختند. با وجود این، وقتی کلمهی بورس را در گفتگوهای امروزی در مورد بازار سهام میشنوید، این کلمه معمولا یا به بازار سهام پاریس اشاره دارد یا به هر بازار سهام دیگری غیر از ایالات متحده.
۸. بازار گاوی
هنگامی که بازار سهام به طور کلی در یک دورهی طولانی مدت از افزایش قیمت سهام قرار دارد، به آن بازار گاوی گفته میشود. بازار گاوی متضاد بازار خرسی است. یک سهام واحد نیز میتواند خرسی یا گاوی باشد – همانطور که یک بخش از بازار نیز میتواند خرسی یا گاوی باشد.
۹. کارگزار
به شخصی که یک سرمایهگذاری را در بورس برای شما در ازای دریافت کارمزد (حقالعمل یا کمیسیون) میخرد یا به فروش میرساند، کارگزار میگویند.
۱۰. قیمت پیشنهادی (bid)
میزان پولی که یک معاملهگر مایل است به ازای هر سهم از یک سهام مشخص پرداخت کند. این اصطلاح در برابر قیمت درخواستی (ask price) قرار میگیرد – یعنی مبلغی که یک فروشنده در ازای هر سهم از همان سهام درخواست میکند؛ همچنین، به اختلاف میان این دو قیمت اسپرد (spread) یا شکاف گفته میشود.
۱۱. تعطیل شدن (close)
بازار سهام نیویورک (NYSE) و نزدک (Nasdaq) در ساعت ۴ بعد از ظهر به وقت محلی تعطیل میشوند؛ البته، معاملات بعد از ساعات کاری تا ۸ بعد از ظهر ادامه مییابند. تعطیلی صرفا به زمانی اشاره دارد که یک بازار سهام معاملات خود را تعطیل میکند.
۱۲. معامله روزانه (day trading)
به عمل خرید و فروش ظرف یک روز کاری، پیش از تعطیل شدن بازارها در آن روز، معامله روزانه میگویند. این همان استراتژی معاملاتی اولیهی من است؛ اگرچه من سبد سهام بلند مدت نیز دارم. به معاملهگرانی که در معامله روزانه شرکت میکنند معمولا “معاملهگران فعال” یا “معاملهگران روزانه” گفته میشود.
۱۳. سود سهام
بخشی از سود و درآمد یک شرکت که به صورت سه ماهه یا سالانه به سهامداران یا به افرادی پرداخت میشود که صاحب سهام شرکت هستند. همهی شرکتها سود سهام پرداخت نمیکنند. برای نمونه، اگر در سهام ارزانقیمت معامله میکنید، احتمالا به دنبال سود سهام نیستید.
۱۴. بازار سهام و اوراق بهادار (exchange)
در زبان فارسی exchange را بازار سهام و اوراق بهادار یا بازار بورس و غیره ترجمه میکنند؛ ولی به طور کلی، مکانی است که سرمایهگذاریهای مختلف در آن معامله میشوند. از جمله مشهورترین موارد میتواند به بازار بورس نیویورک (NYSE) و نزدک (Nasdaq) اشاره کرد.
۱۵. اجرای معامله
وقتی سفارشی مبنی بر خرید یا فروش تکمیل میشود، یعنی معاملهگر آن معامله را اجرا کرده است. اگر سفارش فروش ۱۰۰ سهم را صادر کنید، به این معنی است که تمام ۱۰۰ سهم به فروش رفته است.
۱۶. نرخ کسر ((haircut
سادهترین تعریفی که میتوان برای این اصطلاح در بازار سهام ارائه کرد، عبارت است از یک اسپرد بسیار باریک میان قیمتهای پیشنهادی (bid) و درخواستی (ask) یک سهام مشخص. همچنین، این اصطلاح به موقعیتی نیز اشاره دارد که در آن، قیمت یک سهام با درصد مشخصی برای معاملات حاشیهای یا سایر مقاصد کاهش مییابد.
۱۷. قله قیمت (high)
های یا اوج قیمت به نقطهی عطفی در بازار اشاره دارد که در آن، یک سهام یا شاخص به نقطهی قیمتی بالاتر از قبل میرسد. ثبت اوج قیمت میتواند نشاندهندهی این مسئله باشد که یک سهام یا شاخص هرگز پیشتر به نقطه قیمت فعلی نرسیده بود؛ ولی همچنین، اوج قیمتهایی با محدودیت زمانی، مثلا اوج ۳۰ روزه، نیز وجود دارند.
۱۸. شاخص
معیاری که به عنوان نشانگر مرجع برای معاملهگران و مدیران سبد سهام کاربرد دارد. یک بازدهی ۱۰ درصد ممکن است خوب به نظر برسد، ولی اگر شاخص بازدهی بازار ۱۲ درصد باشد، آنگاه عملکرد شما خوب نبوده است؛ زیرا شما میتوانستید در یک صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص سرمایهگذاری کنید و با کاهش تعداد معاملاتتان در وقت خود نیز صرفهجویی کنید. نمونههایی از این شاخصها عبارت هستند از میانگین صنعتی داو جونز و شاخص S&P 500.
۱۹. عرضه اولیه سهام
عرضه اولیه سهام یا عرضهی اولیه عمومی نخستین فروش یا عرضهی یک سهام توسط یک شرکت به صورت عمومی است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که یک مسئولان یک شرکت تصمیم میگیرد به جای ادامهی فعالیت با مالکیت شخصی یا با سرمایهگذاران اصلی، آن را به صورت عمومی اداره کنند. به طور مثال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا قوانین سخت و سفتی دارد که شرکتها پیش از عرضهی اولیهی سهام باید از آن پیروی کنند.
۲۰. اهرم (leverage)
من شخصا اهرم را پیشنهاد نمیکنم، ولی بهتر است شما با این اصطلاح بازار سهام آشنا شوید. وقتی شما از اهرم استفاده میکنید، سهمهایی از یک سهام شرکت را از کارگزارتان قرض میکنید؛ با این هدف که سودتان را افزایش دهید. اگر شما این سهمها را قرض گرفتید و توانستید آنها را با نقطه قیمتی بالاتر به فروش برسانید، این سهمها را به کارگزار پس میدهید و ما به التفاوت را برای خود نگه میدارید. این بازی خطرناکی است که اکیدا به شما توصیه میکنیم از آن اجتناب کنید.
۲۱. دره قیمت (low)
اگر low را متضاد high بدانیم، پس دره قیمت نیز متضاد قله قیمت است. این اصطلاح نشاندهندهی کاهش نقطه قیمت برای یک سهام یا شاخص است.
۲۲. وجه تضمین اولیه (margin)
حساب وجه تضمین اولیه به افراد امکان میدهد از یک کارگزار پول قرض کند (اساسا به صورت وام) تا بتواند یک سرمایهگذاری را خریداری کند. به تفاوت میان مبلغ وام و قیمت اوراق بهادار خریداری شده وجه تضمین اولیه یا حاشیه میگویند.
معامله بر روی این وجهالضمان میتواند خطرناک باشد، زیرا اگر دربارهي جهت حرکت سهامتان دچار اشتباه شوید، پول قابل ملاحظهای را از دست میدهید. غالبا باید یک تراز حداقلی را در حساب وجه تضمین اولیهی خود حفظ کنید.
۲۳. میانگین متحرک
به میانگین قیمت هر سهام به ازای هر سهم در طول یک دورهی زمانی مشخص میانگین متحرک گفته میشود. برخی از چارچوبهای زمانی رایج برای بررسی از لحاظ میانگین متحرک یک سهام عبارت هستند از میانگینهای متحرک ۵۰ و ۲۰۰ روزه.
۲۴. شروع به کار
بازارهای سهام آمریکا در ساعت ۹:۳۰ به وقت منطقهی زمانی شرقی ایالات متحده شروع به کار میکنند. این ساعت شروع به کار معاملات در نزدک و بازار سهام نیویورک است. با وجود این، ساعت شروع به کار معاملات پیش از بازار ساعت ۴:۳۰ بامداد است. ولی بیشتر معاملهگران تا پیش از ساعت ۸ صبح معمولا فعالیتهای خود را آغاز نمیکنند. اساسا، ساعت شروع به کار به ساعتی اطلاق میشود که آدمها میتوانند معاملات خود را در یک بازار بورس خاص آغاز کنند.
۲۵. سفارش
به پیشنهاد یک سرمایهگذار برای خرید یا فروش مقدار مشخصی از سهام یا قراردادهای اختیار معامله سفارش گفته میشود. برای مثال، برای خرید یا فروش ۱۰۰ سهم از سهام یک شرکت باید سفارش خود را ثبت کنید.
۲۶. سهام بازار صورتی (pink sheet stocks)
اصطلاح “اوراق صورتی” غالبا به سهام ارزانقیمتی اشاره دارد که با قیمت هر سهم پنج دلار یا کمتر معامله میشوند. همچنین، آنها را به خاطر نحوهی معامله شدنشان، سهام بازار فرابورس نیز مینامند. شما نمیتوانید این قبیل سهام را در نزدک یا بازار بورس نیویورک یا هر بازار بورس بزرگ دیگر پیدا کنید؛ این سهام غالبا متعلق به شرکتهای کوچکتر هستند.
۲۷. پرتفوی یا سبد سهام (portfolio)
مجموعهای از سرمایهگذاریهای متعلق به یک سرمایهگذار پرتفوی یا سبد سهام وی را تشکیل میدهد. شما میتوانید حتی پرتفویی به اندازهی یک سهام داشته باشید؛ از سوی دیگر، شما میتوانید بیشمار سهام یا سایر اوراق بهادار را در پرتفوی خود جا دهید.
۲۸. مظنه قیمت
به اطلاعاتی دربارهی آخرین قیمت معاملاتی یک سهام مظنهی قیمت آن گفته میشود. مظنه قیمت گاهی اوقات با تاخیر ۲۰ دقیقهای مشخص میشود، مگر آنکه از یک پلتفرم معاملاتی کارگزاری حقیقی استفاده کنید.
۲۹. افزایش قیمت (rally)
به بالا رفتن شدید سطح قیمت کلی بازار یا قیمت یک سهام اصطلاح در زبان انگلیسی rally گفته میشود؛ این افزایش قیمت، بسته به محیط کلی بازار، ممکن است گاوی یا خرسی باشد. در یک بازار خرسی، روند بالا رفتن قیمت حتی به کوچکی ۱۰ درصد نیز میتواند یک افزایش قیمت تلقی شود.
۳۰. بخش
گروهی از سهام که به یک صنعت خاص مربوط باشند، متعلق به یک بخش هستند. به عنوان مثال میتوان به بخش فناوری اشاره کرد؛ شرکتهایی نظیر اپل و مایکروسافت متعلق به بخش فناوری هستند. برخی از معاملهگران ترجیح میدهند در یک بخش خاص، مثلا انرژی، معامله کنند؛ زیرا آنها این صنعت را به خوبی میشناسند و بهتر از سایرین میتوانند نوسانات قیمت سهام را پیشبینی کنند.
۳۱. بازار سهمهای یک شرکت خاص (share market)
به هر بازاری که در آن، سهمهای یک شرکت خاص خرید و فروش شوند، اصطلاحا در زبان انگلیسی، share market میگویند. آنچه در زبان فارسی بازار سهام ترجمه میشود، یعنی stock market نیز یک نمونه – و شاید مهمترین نمونه – از یک share market باشد.
۳۲. فروش استقراضی (short selling)
وقتی شما به صورت استقراضی یک سهام را میفروشید، سهمهایی را از کارگزارتان قرض میکنید و متعهد میشوید که بعدا آن را پس بدهید. وقتی شما سهام قرض گرفته شده را میفروشید، پول آن وارد حسابتان میشود. ولی شما همچنان این سهمها را به کارگزارتان بدهکار هستید. این روشی است برای بهرهگیری از سهامی که اعتقاد دارید قیمتشان در آینده کاهش خواهد یافت. پس از فروش استقراضی، هدفتان این خواهد بود که سهمها را با یک قیمت پایینتر مجددا خریداری کنید، و ما به التفاوت قیمت را به عنوان سود خود برداشت کنید. اگر خرید مجددتان با قیمت بالاتر باشد، شما ضرر کردهاید. همچنین، برای قرض گرفتن این سهمها باید کارمزد نیز پرداخت کنید.
من پیشتر به طور منظم از فروش استقراضی استفاده میکردم. فکر میکنم این روزها فروش افراد زیادی به فروش استقراضی رو آوردهاند و این روش به یک استراتژی پرریسک تبدیل شده است. ولی این استراتژی در بازار فرابورس همچنان بدون مشکل کارساز است. با این حال، با اینکه این بازارها برای قرض گرفتن سهمها در فروش استقراضی مناسب هستند، این استراتژی مسلما برای افراد تازهوارد و هر فردی که با حسابهای کوچک معامله میکند، مناسب نیست.
۳۳. شکاف یا اسپرد (Spread)
اسپرد یعنی تفاوت میان قیمتهای پیشنهادی و درخواستی یک سهام؛ به عبارت دیگر، تفاوت میان مبلغی که یک فرد مایل به خرید یک سهام است با مبلغی که فرد دیگر مایل به فروش آن. برای نمونه، اگر یک معاملهگر بخواهد سهام الف را به قیمت ۱۰ دلار بفروشد و خریدار نیز بخواهد بابت آن سهام به مبلغ ۹ دلار پرداخت کند، اسپرد ۱ دلار خواهد بود.
۳۴. نماد سهام
نماد سهام یک نماد الفبایی یک الی چهار حرفی است که نمایندهی شرکت معاملاتی عمومی موجود در یک بورس سهام است. مثلا نماد سهام شرکت اپل AAPL، و نماد سهام شرکت والمارت WMT است.
۳۵. نوسان
به تحرکات قیمت یک سهام یا به طور کلی بازار سهام نوسان گفته میشود. سهام با نوسان بالا به سهامی گفته میشود که تحرکات بالا و پایین روزانهی شدید و همچنین دامنهی گستردهای از معاملات روزانه داشته باشد. این وضعیت غالبا برای سهامی پیش میآید که بدون وجود تغییرات قابل ملاحظه در قیمت به آسانی خرید و فروش نمیشوند یا حجم معاملاتی اندکی دارند.
من شخصا به سهام پر نوسان علاقهی زیادی دارم، زیرا میتوانم از سقوط یا صعود قیمت آنها به سود خوبی برسم؛ البته، این موفقیت به نحوهی معاملهام در یک دورهي زمانی کوتاه بستگی دارد. نوسان بالا غالبا معامله را پرهیجانتر میکند، ولی همچنین، اگر با تجربه نباشید میتواند پرریسک نیز باشد.
۳۶. حجم
به طور معمول، تعداد سهمهایی که در طول یک دورهی زمانی خاص معامله میشوند، بر اساس میانگین حجم معاملات روزانه اندازهگیری میشوند. همچنین، حجم به معنی تعداد سهمهایی که از یک سهام مشخص خریداری میکنید نیز به کار میرود. برای مثال، خرید ۲۰۰۰ سهم از یک شرکت دارای حجم خرید بسیار بالاتری از خرید تنها ۲۰ سهم از آن شرکت است.
۳۷. بازده
بازده غالبا به میزان بازگشت سرمایهای اشاره دارد که از طریق پرداخت سود سهام به دست سرمایهگذار میرسد. بازده از طریق تقسیم میزان سود سهام سالیانه بر قیمت پرداخت شده بابت خرید سهام تعیین میشود. مثلا اگر شما سهام الف را به قیمت ۴۰ دلار به ازای هر سهم خریده باشید، و سود سهام سالانهی آن ۱ دلار باشد، بازدهی سرمایهگذاریتان ۲.۵ درصد خواهد بود.
پاسخ به پرسشهای متداول دربارهی اصطلاحات بازار
بازار سهام چیست؟
بازار سهام به هر بازار بورسی گفته میشود که به افراد امکان خرید و فروش سهام، یا به شرکتها امکان انتشار عمومی سهام را میدهد.
اصطلاحات معاملاتی چه هستند؟
اصطلاحات معاملات بازار سهام متعلق به زبان تخصصی صنعت اوراق بهادار هستند. وقتی کارشناسان و افراد آماتور دربارهی معامله حرف میزنند، از اصطلاحات بازار سهام استفاده میکنند.
پرکاربردترین اصطلاحات بازار سهام کداماند؟
پرکاربردترین اصطلاحات بازار سهام عبارت هستند از بازار خرسی، بازار گاوی، سهام بلو چیپ، سود هر سهم، سود سهام، پیشنهاد، درخواست، اسپرد (شکاف)، و بستن یا تعطیل شدن. از جمله سایر اصطلاحات پرکاربرد بازار سهام میتوان به اهرم، وجه تضمین اولیه یا حاشیه، و عرضه اولیه سهام اشاره کرد.
سخن آخر
آشنایی با اصطلاحات بازار سهام شما را به یک معاملهگر ماهرتر تبدیل میکند. تسلط بر ظرایف معاملهی اوراق بهادار زمانبر است، ولی وقتی در این کار به موفقیت برسید، اصطلاحات بازار سهام به بخشی از دایرهی لغات پرکاربرد روزانهتان تبدیل میشوند.
توصیه میکنم اصطلاحات بازار سهام را آنقدر برای خود تکرار و تمرین کنید تا به طور کامل ملکهی ذهنتان شوند. همچنین، میتوانید اصطلاحات دیگری را نیز در مورد بازار سهام جستجو کنید تا وقتی در پژوهشهایتان با اصطلاحات جدیدی برخورد کردید، سردرگم نشوید.