حق ثبت اختراع یا حق امتیاز یا پتنت Patents حقی انحصاری است که به یک فرد یا نماینده قانونی او در قبال اختراع یا ایده ی ثبت شده اش اعطا می‌شود . به بیان بهتر پتنت سندی است که توصیف کننده یک اختراع بوده و بر اساس درخواست متقاضی به وسیله یک اداره ی دولتی به نیابت از چند کشور صادر می‌شود و حمایت قانونی و اختیار بهره‌برداری (تولید، استفاده، فروش و صادرات) یک اختراع را به صاحب آن در محدوده زمانی خاصی (عمدتاً 20 سال) اعطا می‌نماید. همچنین باید توجه داشت که حق ثبت پتنت یا اختراع مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه تنها دیگران را از تولید آن باز می‌دارد.
انواع حق ثبت پتنت یا اختراع
سه نوعِ اصلی حق ثبت اختراع وجود دارد:
- حق ثبت‌اختراع طرح- هر کسی که یک طرح جدید برای یک محصول می‌سازد می‌تواند متقاضی حق ثبت اختراع طرح شود. مثال‌ها شامل بطری‌های نوشیدنی(شکل ظرف کوکاکولا را در نظر بگیرید) یا مبلمان(مثل صندلی زانویی) می‌شوند.
- حق ثبت اختراع گیاه- گیاه‌شناسانِ درگیرِ پیوند زدن و خلق اشکالِ گیاهان ترکیبی می‌توانند برای یک حق‌ثبت اختراع گیاه تقاضا بدهند. مثال‌ها شامل گل رز بال فرشته‌ای و ذرت مقاوم در برابر خشکسالی می‌شوند.
- حق ثبت اختراع ابزار- هر کس که “هر فرایند، ماشین، متاع تولید، یا ترکیب مواد جدید و مفید، یا هر پیشرفت جدید و مفید وابسته به آن” را اختراع یا کشف می‌کند می‌تواند برای امتیاز اختراع ابزار تقاضا بدهد. مثال‌ها شامل چوپ پنبه‌ی نوشیدنی سبز کوچک استارباکس که همراه با فنجان‌هایش بیرون می‌آید یا نوع هاوربورد تخته‌های اسکیت.
فرایند حق ثبت پتنت یا اختراع
به موجب ماده ۱ قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب ۱۳۸۶ ، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید.
برای صاحب حق‌اختراع دو نوع حق به رسمیت شناخته می‌شود:
- حقوق مادی
- حقوق معنوی
حقوق مادی ناشی اختراع ثبت شده قابل انتقال است و در صورت فوت صاحب حق به ورثه او انتقال می‌یابد ولی حقوق معنوی قائم به شخص است. این انتقال در قالب قراردادی تحت عنوان قرارداد واگذاری حق اختراع صورت می‌گیرد. مالک اختراع ثبت شده تا ۲۰ سال و با پرداخت هزینه سالانه نسبت به بهره‌برداری از اختراع مذکور حق استفاده انحصاری دارد و پس از گذشت این مدت، اختراع او در دسترس عمومی قرار خواهد گرفت.
مراحل و نحوه ثبت اختراع در ایران بدین صورت است که علاوه بر شرایط مربوط به اختراع که عبارت است از جدید، ابتکاری و کاربردی بودن، لازم است اظهارنامه ثبت اختراع به همراه مشخصات متقاضی و اختراع ارائه شده و مدارک لازم در سامانه مالکیت فکری به نشانی iripo.ssaa.ir وارد شده و بارگذاری گردد.
مدارک لازم برای ثبت پتنت یا اختراع
مدارک لازم برای ثبت کردن اختراعات بر اساس ماده 6 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مربوطه شامل موارد زیر می باشد:
- اظهارنامه اختراع
- توصیف اختراع
- ادعا یا ادعاهای اختراع
- خلاصه‌ای از توصیف اختراع
- نقشه یا نقشه‌ها، در صورت لزوم
- مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
- درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود
- مدارک مربوط به حق تقدم که باید هم زمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود
- مدارک نمایندگی، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید
- رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی
اگر به مطالعه سایر واژگان و اصطلاحات کسب و کار، حسابداری، کارآفرینی و … علاقمندید اینجا کلیک کنید