زکات نوعی کمک به هم‌نوع در اسلام است که به عنوان یک وظیفه دینی یا مالیات مورد توجه قرار گرفته‌است. زکات در لغت به معنی چیزی است که پاکیزه می‌کند(منظور تمیز کردن مال است). در این نوشتار در مورد انواع زکات و کسانی که واجد شرایط دریافت آن هستند صحبت خواهیم کرد. به علاوه، آثار و فواید زکات نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در واقع، این عمل نیک بخشی از پنج رکن اسلام است. این رکن از اسلام به عنوان یک تعهد مذهبی برای همه مسلمانانی که به لحاظ مالی تامین هستند، دیده می‌شود. زکات در واقع ۲.۵ درصد از کل پس‌انداز هر فرد مسلمان را تشکیل می‌دهد و اکثر دریافت‌کنندگان زکات نیازمندان، فقرا یا کسانی هستند که به لحاظ مالی در مضیقه قرار دارند. در صورتی که تمایل دارید در مورد زکات اطلاعاتی کسب کنید، با ما در این نوشتار همراه باشید!
۱. زکات فطریه
این مورد، زکاتی است که باید در طول ماه رمضان قبل از عید فطر به دست مسلمانان پرداخت شود. مبلغی که در طی زکات فطره پرداخت می‌شود برابر با قیمت ۲.۵ کیلو برنج است. این نوع زکات برای کسانی که فقیر نیستند و از عهده‌ی مخارج سالانه‌ی خود برمی‌آیند واجب است.
۲. زکات مال
زکات مال به منظور تمیز کردن ثروت مادی متعلق به فرد مسلمان است. در ضمن، میزان زکات مال برابر با ۲.۵٪ از تمام دارایی‌های موجود است. زکات مال همچنین به این زیر شاخه‌ها طبقه‌بندی شده‌است:
* زکات درآمد
زکاتی است که باید پس از دریافت درآمد پرداخت شود. ارزش پرداختی نیز برابر با ۲.۵٪ از درآمد دریافتی است.
* زکات طلا یا نقره
یکی از زیر‌شاخه‌های زکات مال است که باید در صورت داشتن ۸۵ گرم طلا یا ۵۹۵ قیراط نقره انجام شود.
* زکات تجارت
زکات تجارت با اقلام مالی یا مادی قابل پرداخت است. برای محاسبه‌ی زکات تجارت باید مقدار سرمایه‌گذاری اختصاص داده شد، اعتبارات آماده و سود و زیان را در نظر گرفت.
* زکات زراعت
زکات زراعت بر کسی واجب است که ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم مواد خوراکی کشت شده دارد.
* زکات سرمایه‌گذاری
این مورد در واقع بخشی از پس‌انداز در حساب بانکی است که با نرخ ۲.۵٪ از مبلغ پول داخل حساب پرداخت می‌شود.
* زکات هدیه
هنگامی که یک شخص به یک شخص دیگر هدیه می‌دهد، آن هم مشمول قانون زکات می‌شود. نرخ این نوع زکات ۲۰٪ از ارزش هدیه برای هدایای ناگهانی و ۱۰٪ ارزش هدیه برای هدایای برنامه‌ریزی شده است.
مطلب مرتبط: فواید نماز خواندن: ۲۲ فایده جسمی و معنوی نماز خواندن
احکام زکات
چه کسانی واجد شرایط دریافت زکات هستند؟
عالمان مسلمان گروه‌های زیر را به عنوان افراد واجد شرایط برای دریافت زکات شناسایی کرده‌اند:
۱. افراد فقیر
۲. افرادی که برای تامین نیازهای اساسی دچار مشکل هستند؛ افراد نیازمند
۳. کسانی که مامور جمع‌آوری زکات هستند
۴. کسانی که به تازگی به اسلام روی آورده‌اند یا در صورت دریافت زکات به دین اسلام مایل خواهند شد یا کسانی که به مسلمانان (در جنگ و غیره) کمک می‌کنند
۵. برای آزاد کردن بردگان
۶. کسانی که بیش از حد زیر بار بدهی و قرض هستند و قادر به پرداخت آن نیستند
۷. کسانی که برای اسلام مبارزه می‌کنند؛ جهاد
۸. کسانی که در سفر درمانده شده‌اند.
آثار و فواید زکات در اسلام
۱. زکات ثروت ما را پاک می‌کند
یکی از اصلی‌ترین مزایای زکات در اسلام، پاک کردن ثروت مادی مسلمانان از تمام جوانب منفی، مخصوصا در هنگام روزه گرفتن است. علاوه بر این، زکات همچنین اعمال مسلمانان روزه را به کمال می‌رساند.
۲. زکات وضع زندگی فقرا را بهبود می‌دهد
درست مانند تمام کارهای خیریه‌ی دیگر، زکات هم برای کمک به فقرا انجام می‌شود. با اهدا کردن بخشی از مال‌تان به فقرا و نیازمندان، به طور خودکار درب‌های آرامش را به روی آنها باز می‌کنید تا آنها هم بتوانند آرامش زندگی را مانند آن‌هایی که متعلق به طبقات بالای جامعه هستند، تجربه کنند.
آثار و فواید زکات ۳: طول عمر را افزایش می‌دهد
زکات فطره بخشی از خیرخواهی نسبت به خویشتن است که طی آن طول عمر و خوشی و سلامتی فرد از سوی پروردگار افزایش خواهد یافت.
۴. زکات ذات انسانی را به تعالی می‌رساند
زکات نماد ایمان ما به خداوند است و نشان می‌دهد که نسبت به آن چه به ما داده‌است سپاسگزار هستیم. این عمل خیر همچنین راهی برای رسیدن به طبیعت متعالی انسانی است که سبب می‌شود دلسوزتر باشیم و حتی در وجودمان خوشبینی نسبت به دیگران ایجاد می‌کند، احساسی که به نوبه‌ی خود فواید زیادی برای سلامتی دارد.
۵. زکات به آرامش درونی ما کمک می‌کند
به لحاظ روان‌شناختی، فرد مسلمان پس از دادن زکات در نتیجه‌ی رضایتی که با انجام وظیفه‌ی دینی و انسانی‌اش دارد، احساس بسیاری خوبی خواهد داشت چرا که کمک به دیگران بهترین کاری است که هر آدمی روی این کره‌ی خاکی می‌تواند انجام بدهد!
مطلب مرتبط: ۲۰ مهمترین فواید نماز شب برای سلامتی جسم و روان
آثار و فواید زکات ۶: به تدریج رفتار منفی را حذف می‌کند
پس از پرداخت زکات فطره، کمک‌های مالی به افرادی که نیازمند هستند، منتقل می‌شود. این امر به ما اجازه می‌دهد که حس حسادت، ناسپاسی و علاقه‌ی صرف به اطرافیان و نزدیکان و به کسانی که خوش شانس‌تر از ما هستند، را بلافاصله حذف کنیم.
۷. زکات به عنوان یکی از ارکان مطمئن امور خیریه محسوب می‌شود
زکات به عنوان یک پلت‌فرم خیریه‌ی متمرکز، اجازه می‌دهد که هرکسی در جامعه، خواه جوان و خواه پیر، خواه غنی و خواه فقیر در کاری که به بهبود اوضاع جامعه کمک می‌کند، مشارکت داشته باشد!
۸. زکات به عنوان شکلی از امنیت اجتماعی در نظر گرفته می‌شود
زکات علاوه بر اینکه به عنوان یک ستون رایج برای خیریه است، به امنیت اجتماعی نیز کمک می‌کند. از طریق زکات، زندگی و رفاه فقرا و نیازمندان نیز تا حد زیادی بهبود خواهد یافت. زکات به نوعی حمایت از اوضاع مالی طبقه‌ی پایین جامعه است.
۹. زکات در شما حس قدردانی ایجاد می‌کند
زکات ما را ملزم می‌کند تا بخشی از ثروت‌مان را به افراد فقیر اهدا کنیم و با پرداخت زکات، مسلمانان قدردان خداوند خواهند بود که زندگی خوب و آرامی را برای آنها فراهم کرده‌است و خواهند فهمید که در جامعه کسانی هستند که نمی‌توانند از نعمت خواب آرام و بدون دغدغه برخوردار باشند!
۱۰. زکات به ما اطلاعت کردن را یاد می‌دهد
زکات به ما یاد می‌دهد که از فرامین دینی اطاعت کنیم. هر مسلمان باید زکات فطره را کمی بعد از نماز عید فطر پرداخت کند. علاوه بر این، زکات فطره اجباری است و در واقع به ما یادآوری می‌کند که وظایف دینی‌مان را فراموش نکنیم و آنها را در زمان مقرر به جا بیاوریم.
۱۱. زکات به ما یاد می‌دهد که همواره یاری‌رسان باشیم
زکات حس کمک کردن و یاری رساندن به بندگان خدا را در وجودمان نهادینه می‌کند. ما بخشی از ثروت خود را به افراد نیازمند می‌دهیم و برای یاری رساندن به دیگران و تجربه‌ی این حس زیبا چه روشی بهتر از زکات است؟
۱۲. زکات ایمان‌مان را تقویت می‌کند
زکات یکی از پنج رکن اسلام است. به محض اینکه انجام شود، در واقع یکی از وضایف مذهبی‌مان را به جا آورده‌ایم!
۱۳. زکات به عنوان نماد همبستگی و اتحاد اسلامی دیده می‌شود
بر اساس قانون زکات، افراد ثروتمند به فقرا و نیازمندان کمک می‌کنند. زکات فطره پلی را میان دو طبقه‌ی اجتماعی ایجاد می‌کند تا هم نیازهای افراد مستمند تامین شود و هم شکافی که بین این دو طبقه وجود دارد، گسترش پیدا نکند.
۱۴. زکات از بدبختی جلوگیری می‌کند
زکات از بدبختی جلوگیری می‌کند. حدیثی نقل شده‌است از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که می‌گوید: ” هیچ مردمى عهدشکن نشدند مگر اینکه دشمن آنها بر آنها مسلّط گردید و هیچ قومى ظلم نکردند مگر اینکه کشتار در بین آنها زیاد شد. و هیچ قومى از پرداخت زکات امتناع نکردند مگر اینکه از آمدن باران ممنوع شدند.”
۱۵. زکات راه بهشت را باز می‌کند
پیامبر اسلام (ص) می‌گوید کسی که تهیدستی را سیر می‌کند (یکی از روش‌های انجام این کار زکات است)؛ دروازه‌های بهشت برای او باز خواهد شد.