تازه‌ترین هاوینگ بیت کوین در ۱۱ می ۲۰۲۰ اتفاق افتاد. برای توضیح هاوینگ بیت کوین ، ابتدا باید کمی درباره‌ی نحوه‌ی عملکرد شبکه بیت کوین توضیح بدهیم.
فناوری اصلی بیت کوین، بلاک چین، اساسا از مجموعه‌ای از کامپیوترها، یا گره‌ها، تشکیل شده است که نرم‌افزار بیت کوین بر روی آن اجرا می‌شود، و حاوی تاریخچه‌ی جزئی یا کلی معاملاتی است که در این شبکه انجام شده‌اند. هر گره‌ی کامل، یا گره‌ای که حاوی تاریخچه‌ای از تمام معاملات بیت کوین است، مسئولیت تایید یا رد یک معامله را در شبکه‌ی بیت کوین بر عهده دارد – به هر کامپیوتر متصل به شبکه بلاک چین node یا گره گفته می‌شود. بدین منظور، گره مجموعه‌ای از بررسی‌ها را به عمل می‌آورد تا از معتبر بودن معامله اطمینان حاصل کند. این فرایند شامل کسب اطمینان از این مسئله است که همه‌ی معاملات دارای پارامترهای اعتبارسنجی – مثلا رمزنگاری نانس – درستی باشند، و از طول مدت معینی تجاوز نکنند.
یک معامله فقط هنگامی به انجام می‌رسد که همه‌ی گره‌هایی که در شبکه‌ی بیت کوین فعالیت می‌کنند، آن را تایید کنند. پس از تایید، معامله ضمیمه‌ی بلاک چین موجود می‌شود و این مسئله به اطلاع سایر گره‌ها می‌رسد. بلاک چین معاملات را با نام مستعار ثبت می‌کند؛ به این صورت که محتوای آن برای همگان قابل مشاهده است، ولی شناسایی طرف‌های معامله در شبکه کار دشواری است؛ زیرا بلاک چین برای هر یک از طرف‌های معامله در شبکه، آدرس‌های رمزگذاری شده‌ای را در نظر می‌گیرد. به این ترتیب، حتی آن‌هایی که به عنوان گره یا ماینر در شبکه حضور ندارند نیز با جستجوی آن‌ها در مرورگرهای بلاک می‌توانند انجام این معاملات را به صورت زنده مشاهده کنند.
هر چه کامپیوترها یا گره‌های بیش‌تری به بلاک چین اضافه شوند، ثبات و امنیت شبکه افزایش می‌یابد. تخمین زده می‌شود، در حال حاضر بیش از ۱۰،۰۰۰ گره در برنامه‌ی بیت کوین در حال فعالیت باشند. با این‌که همه‌ی آدم‌ها می‌توانند به عنوان گره در شبکه‌ی بیت کوین حضور داشته باشند، فقط آن‌هایی می‌توانند به عنوان ماینر فعالیت کنند که فضای ذخیره‌سازی کافی برای دانلود کل شبکه و تاریخچه‌ی معاملات آن را داشته باشند.
هنگامی که هاوینگ بیت کوین اتفاق می‌افتد، پاداش استخراج یا ماینینگ معاملات بیت کوین نصف می‌شود.
به علاوه، این اتفاق باعث نصف شدن نرخ تورم بیت کوین، و هم‌چنین، نصف شدن سرعت ورود بیت کوین‌های جدید به جریان بازار می‌شود.
هر دو هاوینگی که اخیرا اتفاق افتاده‌اند، با رونق و شکوفایی چرخه‌های بازار بیت کوین در ارتباط بودند و در نهایت، باعث شدند قیمت بیت کوین نسبت به زمان پیش از وقوع هاوینگ افزایش یابد.
آخرین بار، هاوینگ بیت کوین در ۱۱ می ۲۰۲۰ در ساعت ۳ ظهر به وقت منطقه زمانی شرقی اتفاق افتاد و باعث شد پاداش هر بلاک به ۶.۲۵ بیت کوین کاهش یابد.
ماینینگ بیت کوین
ماینینگ یا استخراج بیت کوین فرایندی است که در آن، آدم‌ها از کامپیوترهای خود برای حضور در شبکه‌ی بلاک چین بیت کوین به عنوان پردازنده و اعتباردهنده‌ی معاملات استفاده می‌کنند. بیت کوین از سیستمی به نام اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند. در این سیستم، ماینرها باید ثابت کنند که برای پردازش معاملات تلاش می‌کنند – فقط در این صورت می‌توانند به پاداش برسند. این تلاش شامل صرف وقت و انرژی برای راه‌اندازی سخت‌افزارهای کامپیوتری و حل معادلات پیچیده است.
کامپیوترهایی با سرعت بالا که از سخت‌افزارهای خاصی بهره می‌برند، پاداش‌های بیش‌تری دریافت می‌کنند، و برخی از شرکت‌ها چیپ‌های کامپیوتری برای ماینینگ طراحی کرده‌اند. وظیفه‌ی این کامپیوترها پردازش معاملات بیت کوینی است و بابت این کار پاداش دریافت می‌کنند.
اصطلاح ماینینگ یا استخراج در دنیای ارزهای دیجیتال معنای صریح و اصلی خود را ندارد؛ ولی فقط به این دلیل از این اصطلاح استفاده می‌شود که سختی تلاش در آن تا حدودی شبیه استخراج و جمع‌آوری فلزات گرانبها است. ماینرهای بیت کوین باعث مسائل ریاضی را حل، و صحت معاملات را تایید کنند. سپس، آن‌ها باید این معاملات را به یک بلاک بیفزایند و زنجیر‌ه‌هایی از این بلاک‌های معاملاتی را ایجاد کنند – یعنی یک بلاک چین تشکیل دهند. هنگامی که فضای یک بلاک به وسیله‌ی معاملات پر شد، ماینرهایی که معاملات موجود در این بلاک را پردازش و تایید کرده‌اند، مقداری بیت کوین به عنوان پاداش دریافت می‌کنند.
برای تضمین امنیت معاملاتی که دارای ارزش مالی بالاتری هستند، به تاییدات بیش‌تری نیاز است. این فرایند از این جهت استخراج یا ماینینگ نامیده شده است که تلاش‌هایی که برای بیرون کشیدن بیت کوین‌های جدید از کدها و برنامه‌ها باید انجام داد، معادل دیجیتالی تلاش‌های فیزیکی برای بیرون کشیدن طلا از زمین هستند.
هاوینگ بیت کوین
پس از استخراج ۲۱۰،۰۰۰ بلاک، یا تقریبا هر چهار سال یک بار، پاداش حاصل از استخراج هر بلاک برای ماینرهای بیت کوین جهت پردازش معاملات نصف می‌شود. این مسئله باعث نصف شدن نرخ انتشار بیت کوین جدید در جریان بازار می‌شود. این روش بیت کوین برای استفاده از شکل مصنوعی تورم که باعث نصف شدن عرضه‌ی آن هر چهار سال یک بار می‌شود، تا انتشار و عرضه‌ی کامل آن در جریان بازار ادامه خواهد داشت.
این سیستم تقریبا تا سال ۲۱۴۰ ادامه خواهد داشت. در آن زمان، پاداش ماینرها بابت پردازش معاملات از کارمزدهایی تامین خواهد شد که کاربران شبکه پرداخت می‌کنند. این کارمزدها باعث می‌شوند ماینرها هم‌چنان مشوق‌ها و انگیزه‌های لازم را برای ماینینگ و روشن نگه داشتن چراغ شبکه داشته باشند! ایده‌ی پشت این مسئله این‌گونه است که رقابت برای این کارمزدها پس از تکمیل شدن هاوینگ‌ها همیشه باعث پایین نگه داشتن نرخ آن‌ها شود.
هاوینگ اتفاق بسیار مهمی است، زیرا نشان‌دهنده‌ی یک مرحله‌ی دیگر از کم شدن میزان عرضه‌ی محدود و کاهشی بیت کوین به شمار می‌رود. حداکثر مجموع عرضه‌ی بیت کوین به طور کلی ۲۱ میلیون خواهد بود. در زمان نگارش این مقاله، ۱۸،۳۶۱،۴۳۸ بیت کوین در جریان بازار حضور دارند، و فقط ۲،۶۳۸،۵۶۲ بیت کوین هنوز باقی مانده‌اند که در برابر پاداش ماینینگ قابل استخراج هستند.
در ۲۰۰۹، پاداش استخراج هر بلاک از این زنجیره ۵۰ بیت کوین بود. پس از وقوع نخستین هاوینگ، میزان پاداش به ۲۵، سپس ۱۲.۵، و در ۱۱ می ۲۰۲۰، میزان پاداش به ۶.۲۵ بیت کوین در ازای استخراج هر بلاک رسید. به عبارت ساده‌تر، تصور کنید میزان طلای قابل استخراج از زمین، هر چهار سال یک بار، نصف شود. اگر ارزش طلا به خاطر محدودیت عرضه و کمیاب بودن آن است، “نصف شدن یا همان هاوینگ” استخراج طلا، هر چهار سال یک بار، روی کاغذ می‌تواند باعث افزایش قیمت آن شود.
پیامدهای هاوینگ
این هاوینگ‌ها نرخ پیدایش کوین‌های جدید، و در نتیجه، عرضه‌ی موجود در بازار را کاهش می‌دهند. این اتفاق می‌تواند پیامدهایی برای سرمایه‌گذاران داشته باشد، زیرا نصف شدن عرضه‌ی سایر دارایی‌ها با عرضه‌ی محدود، نظیر طلا، نیز می‌تواند تقاضا را بالا ببرد و در نتیجه، قیمت را نیز افزایش دهد.
در گذشته، این هاوینگ‌های بیت کوین باعث ایجاد موج‌های عظیمی در قیمت بیت کوین شده‌اند. نخستین هاوینگ که در نوامبر ۲۰۱۲ اتفاق افتاد، فقط ظرف یک سال باعث افزایش قیمت بیت کوین از ۱۲ دلار به ۱۱۵۰ دلار شد. دومین هاوینگ بیت کوین در جولای ۲۰۱۶ اتفاق افتاد. قیمت بیت کوین در زمان وقوع این هاوینگ ۶۵۰ دلار بود، و در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۷، قیمت بیت کوین به طور ناگهانی به نزدیکی ۲۰،۰۰۰ دلار رسید. البته، قیمت بیت کوین ظرف یک سال پس از این صعود ناگهانی به حدود ۳،۲۰۰ دلار سقوط کرد؛ با این حال، همین رقم نیز حدود ۴ برابر قیمت بیت کوین در زمان پیش از هاوینگ دوم بود.
نحوه‌ی کارکرد نظریه‌ی هاوینگ و واکنش زنجیره‌ای حاصل به صورت زیر است:
پاداش نصف می‌شود ← تورم نصف می‌شود ← عرضه‌ی موجود کاهش می‌یابد ← تقاضا بیشتر می‌شود ← قیمت بالاتر می‌رود ← مشوق‌های ماینرها فارغ از این‌که کم‌تر می‌شوند، هم‌چنان باقی می‌مانند، زیرا ارزش بیت کوین در این فرایند افزایش یافته است.
در صورتی که هاوینگ افزایشی در تقاضا و قیمت بیت کوین به همراه نداشته باشد، مشوق و انگیزه‌ی ماینرها کم‌تر می‌شود، زیرا پاداش تکمیل معاملات برای آن‌ها کم‌تر خواهد شد و ارزش بیت کوین نیز به اندازه‌ی کافی بالا نخواهد رفت. برای پیشگیری از این وضعیت، بیت کوین دارای فرایندی برای تغییر سطح دشواری رسیدن به پاداش‌های ماینینگ، یا به عبارت دیگر، دشواری ماینینگ یک معامله است. در شرایطی که پاداش‌ها نصف شوند و ارزش بیت کوین افزایش نیابد، جهت حفظ مشوق و انگیزه برای ماینرها، سطح دشواری ماینینگ کاهش می‌یابد. به این معنی که کمیت بیت کوین‌های جدید منتشر شده در بازار به عنوان پاداش ماینرها پایین می‌آید، ولی سطح دشواری پردازش یک معامله نیز کم‌تر می‌شود.
این فرایند تاکنون دو بار به موفقیت رسیده است. تاکنون نتیجه‌ی این هاوینگ‌ها افزایش قیمت و ارزش بیت کوین بوده‌اند – گرچه، در هر دوره، ارزش بیت کوین پس از افزایش ناگهانی، دچار یک سقوط بزرگ نیز شده است. البته، درست است که پس از یک صعود چشمگیر، قیمت‌ها به طور ناگهانی کاهش یافته‌اند، ولی هرگز به اندازه‌ی قیمتِ پیش از وقوع هاوینگ نرسیده‌اند. برای مثال، همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، حبابی که در ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ ایجاد شد، قیمت بیت کوین را به ۲۰،۰۰۰ دلار کشاند؛ با این حال، قیمت بیت کوین تا ۳۲۰۰ دلار پایین آمد. ولی همین سقوط چشمگیر قیمت بیت کوین، آن را به رقم پیش از وقوع هاوینگ در ۲۰۱۶ نرساند – قیمت بیت کوین در آن زمان فقط ۶۵۰ دلار بود. با این‌که این سیستم تاکنون به خوبی جواب داده است، معمولا حدس و گمان‌ها، بحث‌ها، و نوسانات مختلفی در مورد هاوینگ وجود داشته است، و نحوه‌ی واکنش بازار به وقوع مجدد هاوینگ در آینده همواره غیر قابل پیش‌بینی است.
پاسخ پرسش‌های متداول
منظور از نصف شدن بیت کوین چیست؟
اصطلاح “هاوینگ یا نصف شدن” در دنیای بیت کوین به تعداد توکن‌های بیت کوین موجود در یک بلاک تازه‌ساز اشاره دارد که در هر دوره‌ی مشخص، این تعداد نصف می‌شود. در ۲۰۰۹، هنگام شروع به کار بیت کوین، هر بلاک جدید حاوی ۵۰ بیت کوین بود، ولی این تعداد تقریبا در هر چهار سال یک بار ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. امروز، تاکنون سه هاوینگ اتفاق افتاده است و یک بلاک جدید فقط حاوی ۶.۲۵ بیت کوین است. با وقوع هاوینگ بعدی، یک بلاک جدید فقط حاوی ۳.۱۲۵ بلاک خواهد بود.
چه زمان هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاده است؟
نخستین “هاوینگ” بیت کوین در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۱، پس از استخراج مجموعا ۵،۲۵۰،۰۰۰ بیت کوین صورت گرفت. هاوینگ بعدی نیز در ۹ جولای ۲۰۱۶، و آخرین هاوینگ در ۱۱ می ۲۰۲۰ اتفاق افتاده است. پیش‌بینی می‌شود هاوینگ بعدی در بهار ۲۰۲۴ اتفاق بیفتد.
چرا هاوینگ‌ها کم‌تر از هر چهار سال یک بار اتفاق می‌افتند؟
الگوریتم ماینینگ بیت کوین به گونه‌ای طراحی شده است که تقریبا در هر ۱۰ دقیقه یک بار بلاک‌های جدید در آن ساخته شود. با وجود این، اگر ماینرهای بیش‌تری به شبکه بپیوندند و این ماینرها قدرت هشینگ بالاتری داشته باشند، زمان ایجاد بلاک‌های جدید کم‌تر می‌شود. این فرایند با تنظیم مجدد میزان دشواری ماینینگ اصلاح می‌شود – یعنی به منظور ثابت نگه داشتن مدت زمان ۱۰ دقیقه‌ای ایجاد بلاک‌های جدید، سطح دشواری حل الگوریتم‌های ماینینگ برای یک کامپیوتر هر دو هفته یک بار بررسی می‌شود. با رشد چشمگیر شبکه‌ی بیت کوین در دهه‌ی گذشته، زمان میانگین ایجاد یک بلاک جدید به طور مستمر به زیر ۱۰ دقیقه رسیده است (تقریبا ۹.۵ دقیقه).
آیا هاوینگ بر قیمت بیت کوین تاثیر می‌گذارد؟
قیمت بیت کوین به طور مستمر و به اندازه‌ي قابل ملاحظه‌ای از زمان راه‌اندازی آن در ۲۰۰۹ افزایش یافته است – بیت کوین که در ابتدای راه تنها در ازای چند پنی یا چند دلار معامله می‌شد، قیمت آن در اوایل ۲۰۲۱ در ۵۱،۲۵۰ دلار نیز بیشتر شد. از آن‌جا که نصف شدن پاداش ایجاد بلاک‌های جدید مستقیما باعث دو برابر شدن هزینه‌های ماینرها – به عنوان تولیدکنندگان اصلی بیت کوین – می‌شود، وقوع هاوینگ تاثیر مثبتی بر قیمت بیت کوین خواهد داشت، زیرا این تولیدکنندگان باید قیمت فروش‌شان را با هزینه‌های خود تنظیم کنند. شواهد تجربی نشان داده‌اند، قیمت بیت کوین معمولا پیش از وقوع هاوینگ، حتی چندین ماه قبل از آن، شروع به افزایش می‌کند.
وقتی تمام ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج شوند، چه می‌شود؟
حدود سال ۲۱۴۰ – بیش از صد سال دیگر – تمام ۲۱ میلیون بیت کوین ممکن استخراج خواهند شد. در این زمان، برنامه‌ی هاوینگ نیز متوقف خواهد شد – زیرا دیگر هیچ بیت کوین جدیدی برای استخراج وجود نخواهد داشت. با وجود این، ماینرها هم‌چنان برای ادامه‌ی اعتبارسنجی و تایید معاملات جدید در بلاک چین به اندازه‌ي کافی انگیزه خواهند داشت، زیرا به نظر می‌رسد ارزش کارمزدهای پرداختی به ماینرها در ازای هر معامله در آینده افزایش خواهد یافت. دلیل این افزایش نیز بالاتر رفتن حجم معاملات بیت کوین و در نتیجه افزایش تعداد کارمزدها، و هم‌چنین، بیشتر شدن ارزش اسمی بازار بیت کوین خواهد بود.