طبق یافته‌های جدید علمی، هورمون اکسی توسین که روزگاری، دانشمندان نقش آن را در گوارش ناچیز می‌دانستند، می‌تواند محرک قدرتمندی برای تقویت و سلامت دستگاه گوارش باشد. متخصصان با کشف پیام‌هایی که تقریبا همیشه بین دستگاه گوارش و مغز رد و بدل میشوند، به شواهد بیش‌تری در خصوص اهمیت محور مغز و معده و تاثیر اکسی توسین بر استرس دست یافتند.
بهبود و تنظیم هورمون‌های بدن، از جمله اکسی توسین، نه تنها برای دستگاه گوارش، بلکه برای سایر کارکردهای فیزیکی و روانی‌تان نیز بسیار مفید خواهد بود.
بر اساس نتایج مطالعه‌ی جدیدی که در نشریه‌ی فیزیولوژی منتشر شدند، اکسی توسین، هورمون مربوط به احساسات عشق و تعلق خاطر، ممکن است نقش مهمی در تنظیم کارکرد معده و روده ایفا کند – به خصوص اگر، استرس علت بروز مشکلات گوارش باشد.
پژوهشگران طی مطالعه‌ای بر روی موش‌ها در شرایط کنترل شده‌ی آزمایشگاهی، از طرق مختلف به موش‌ها استرس وارد کردند – مثلا آن‌ها را به شدت مهار و محدود می‌کردند یا آن‌ها را داخل آب می‌انداختند، به گونه‌ای که مجبور شوند در شرایطی شنا کنند که پاهای‌شان کف ظرف آب را لمس نکند. سپس پژوهشگران سرعت تخلیه‌ی مواد غذایی جامد را از معده‌ی این موش‌ها پس از گوارش بررسی کردند؛ آن‌ها، هم‌زمان، سطوح هورمونی موش‌ها را نیز مورد ارزیابی قرار دادند.
پژوهشگران، ۳۰ دقیقه پیش از وارد کردن استرس به موش‌ها، به یک گروه از آن‌ها (گروه کنترل) محلول سالین و به گروه دیگر، دارویی تزریق کردند که باعث تحریک ترشح اکسی توسین می‌شود. پژوهشگران دریافتند، اکسی توسین تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر سرعت تخلیه‌ی معده دارد. سرعت تخلیه‌ی معده در موش‌هایی که به شدت تحت استرس قرار گرفته بودند، بسیار پایین بود، ولی با تحریک ترشح اکسی توسین، این هورمون باعث افزایش انقباضات ماهیچه‌ای در معده و کاهش میزان تاخیر در تخلیه‌ی معده می‌شود.
با این‌که نتایج این مطالعه تنها برخی شواهد اولیه به دست پژوهشگران داده‌اند، آن‌ها را برای انجام پژوهش‌های بیشتر امیدوار کرده‌اند. این اطلاعات می‌توانند به دستاوردهای تازه‌ای برای پیشرفت داروهای مربوط به دستگاه گوارش منجر شوند – به ویژه این‌که پیش از این، در خصوص تاثیر اکسی توسین بر روی سطوح استرس مطالعات چندانی صورت نگرفته است.
۱. ارزیابی مجدد نقش اکسی توسین
اکسی توسین، در مقایسه با سایر هورمون‌ها، از قبیل کورتیزول، دوپامین، و سروتونین، تاکنون به عنوان یک عامل مهم از نظر قدرت واکنش به استرس و توانایی بهبود کارکرد دستگاه گوارش شناخته نشده بود.
به ویژه، سروتونین بیش‌تری توجهات را از این نظر به خود جلب کرده است. از آن‌که این هورمون به شدت با سلامت روان در ارتباط است، معمولا آن در تولید بسیاری از داروهای ضد افسردگی نقش مهم ایفا می‌کند. به گفته‌ی دکتر الین سایو، استادیار پژوهشی در زمینه‌ی بیولوژی و مهندسی بیولوژیکال در مؤسسه فناوری کالیفرنیا، حدود ۹۰ درصد از سروتونین در مجاری گوارشی تولید، و سپس به مغز فرستاده می‌شود.
اکسی توسین گاهی اوقات با نام‌های ”هورمون عشق” یا “هورمون نوازش” شناخته می‌شود، زیرا این هورمون هنگامی ترشح مي‌شود که آدم‌ها نوعی پیوند اجتماعی را تجربه می‌کنند یا به شکل فیزیکی یکدیگر را لمس می‌کنند؛ ولی نقش این هورمون، نه به خاطر توانایی بالقوه‌اش در بهبود وضعیت گوارش، بلکه در فرایند زایمان بسیار پررنگ و برجسته است. این هورمون باعث ایجاد انقباضاتی در رحم می‌شود، و از این طریق به کوچک شدن رحم پس از زایمان، کمک به شیردهی به نوزاد، و افزایش تعلق خاطر میان مادر و فرزند کمک می‌کند.
طبق نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۰۷ که در نشریه‌ی علوم روانشناسی منتشر شدند، هر چه سطوح اکسی توسین در بدن یک زن در طول سه ماهه‌ی نخست بارداری‌اش بیشتر باشد، احتمال انجام رفتارهای ناشی از تعلق خاطر به نوزاد، از قبیل آواز خواندن و عشق ورزیدن به آن، از سمت وی بیشتر می‌شود.
رابطه‌ی تنگاتنگی میان معده و مغز وجود دارد؛ یعنی از یک طرف مغز کارکرد معده را کنترل می‌کند، و از طرفی دیگر، ۹ غذای برتر برای سلامت و قدرت مغز نیز وجود دارند.
احتمالا بسیاری از آدم‌ها اثرات منفی استرس را بر دستگاه گوارش‌شان تجربه کرده‌اند – این وضعیت می‌تواند علائم مختلفی را از قبیل معده درد، نفخ، و حالت تهوع ایجاد کند. درک نقش اکسی توسین بر استرس و گوارش باعث ترغیب پژوهشگران به یافتن فعالیت‌هایی شده است که باعث افزایش تولید این هورمون در بدن بشوند؛ فعالیت‌هایی از قبیل انجام تمرین‌های بدنی یا معاشرت با عزیزان و دوستان – انجام این کارها می‌توانند به تسکین علائم مربوط به مشکلات معده و روده کمک کنند.
۲. سلامت گوارش و مغز
به گفته‌ی لیزا ماسکانی، نویسنده‌ی کتاب غذای مغز: علم شگفت‌انگیز تغذیه برای قدرت شناختی، تاکید بر نقش بالقوه‌ی اکسی توسین بر سلامت دستگاه گوارش به شواهد مربوط به اهمیت محور معده و مغز می‌افزاید.
وی با اشاره به این‌که چنان‌چه از میان مغز و دستگاه گوارش، یکی از آن‌ها دچار مشکل شود، دیگری نیز گاهی اوقات به اندازه‌ی قابل ملاحظه‌ای تحت تاثیر قرار می‌گیرد، در این مورد می‌گوید، “اهمیت حفظ سلامت دستگاه گوارشی برای تنظیم هیجانی را نمی‌توان بزرگ‌نمایی کرد، زیرا هر دو به شدت به یکدیگر متصل هستند. تعادل ظریفی میان این دو وجود دارد، زیرا هر دو در تمام مدت در حال پیام‌رسانی به یکدیگر هستند. هم‌چنین، وجود این ارتباط می‌تواند فایده‌ی بزرگی به همراه داشته باشد؛ زیرا اگر بتوانید کارکرد هر کدام از آن‌ها را بهبود ببخشید، تاثیر آن را در کارکرد دیگری مشاهده خواهید کرد.”
به این ترتیب، انجام هر اقدامی برای بهبود وضعیت سلامت مغز – نظیر مصرف مواد غذایی سالم و پیروی از استراتژی‌های ضد استرس – می‌تواند برای سلامت دستگاه گوارش مفید باشد.
۳. انجام فعالیت‌های بدنی
تمرکز بر مصرف مواد غذایی سالم نظیر سبزی و میوه، غلات کامل، و پروتئین کم چرب می‌تواند برای اصلاح و تنظیم هورمون‌های بدن مفید باشد، ولی یکی دیگر از استراتژی‌های مفید برای رسیدن به این هدف افزایش سطح فعالیت‌های بدنی روزانه‌تان است. ورزش کردن به طور بالقوه تاثیر زیادی بر بهبود وضعیت هورمون‌های بدن دارد.
به گفته‌ی دکتر لورتا گرازیانو برونینگ، نویسنده‌ی کتاب عادات یک مغز شاد، “مغز انسان به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که واکنش مثبتی به ورزش و فعالیت‌های بدنی نشان بدهد. هنگامی که به طور مداوم فعالیت‌های بدنی انجام می‌دهید، کارآمدی مغزتان در تولید و ترشح آن دسته از مواد شیمیایی طبیعی از قبیل سروتونین، دوپامین، و اکسی توسین که باعث افزایش انرژی و شادی‌تان میشوند، افزایش می‌یابد. ”
به گفته‌ی دکتر برونینگ، با این‌که مطالعه‌ی اخیر به طور اختصاصی بر اکسی توسین تمرکز داشت، هورمون‌هایی از این دست به شکل مستقل عمل نمی‌کنند. بلکه، به نظر می‌رسد آن‌ها به گونه‌ای به شکل ترکیبی ترشح میشوند که بتوانند فرایندهای جاری عملکردی – تولیدی را در هر بخش از بدن، از کنترل قند خون گرفته تا تسکین استرس در دستگاه گوارش بهبود ببخشند.
فعالیت بدنی تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر افزایش تولید اکسی توسین دارد. از جمله دیگر استراتژی‌هایی که می‌توانند به ترشح اکسی توسین در بدن کمک کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف. در آغوش گرفتن (به هر حال، یکی از نام‌های آن “هورمون نوازش” است)
ب. نگهداری از حیوان خانگی
پ. ماساژ دادن یا گرفتن
ت. رابطه‌ی جنسی
ث. مراقبه یا مدیتیشن
ج. استفاده از تکنیک‌های تصویرسازی ذهنی و تنفس عمیق
اگر بتوانید میزان تولید و ترشح این هورمون را در بدن‌تان افزایش دهید، به احتمال زیاد دستگاه گوارش‌تان نیز از فواید آن بهره‌مند خواهد شد.